40-زەرتتەۋ ماقالاسى
العان باعىتىنان تايماعان پەتىردەي بولىڭىز!
«يەم، قاسىڭىزدا بولۋعا لايىق ەمەسپىن، سەبەبى مەن كۇناكار اداممىن» (لۇقا 5:8).
38-ٵن قۇداي ساعان كۇش بەرەدى
اڭداتپا a
1. يسانىڭ كەرەمەتىن كورگەندە، پەتىر ٶزىن قالاي سەزىندى؟
پەتىر ٴتۇنى بويى كىرپىك قاقپاي، بار كۇشىن سالسا دا، بىردە ٴبىر بالىق اۋلاي المادى. ٴبىر كەزدە يسا: «تەرەڭ جەرگە ٴجۇزىپ بارىپ، سۋعا اۋ سالىڭدار»،— دەدى (لۇقا 5:4). بۇدان تۇك شىقپايدى دەپ ويلاسا دا، پەتىر يسا ايتقانداي ىستەدى. تەڭىزگە اۋ تاستاعانى سول-اق ەكەن، ول بالىققا تولىپ، ٴتىپتى جىرتىلا باستادى. پەتىر مەن قاسىنداعىلار يسانىڭ تاڭعاجايىپ كەرەمەت جاساعانىن تۇسىنگەندە، «قاتتى قايران قالدى». سوندا ٶزىن تۇككە تۇرعىسىز سەزىنىپ كەتسە كەرەك، پەتىر يساعا جان داۋسىمەن: «يەم، قاسىڭىزدا بولۋعا لايىق ەمەسپىن، سەبەبى مەن كۇناكار اداممىن»،— دەدى (لۇقا 5:6—9).
2. پەتىردىڭ ۇلگىسىن قاراستىرعانىمىز بىزگە نەسىمەن پايدالى؟
2 پەتىردىڭ ٶزىن «كۇناكار اداممىن» دەگەنى وتىرىك ەمەس ەدى. جازبالاردان ونىڭ تالاي رەت اعات سويلەپ، قاتەلىك جىبەرىپ، ارتىنان وكىنگەنىن بىلەمىز. ٴسىز دە كەيدە پەتىر سياقتى كۇي كەشەسىز بە؟ بالكىم، قانداي دا ٴبىر جامان مىنەزىڭىزبەن نە السىزدىگىڭىزبەن كۇرەسىپ جۇرگەن شىعارسىز. مۇندايدا پەتىردىڭ ۇلگىسى سىزگە جۇبانىش بەرىپ، جىگەرىڭىزدى قايرايدى. نەگە؟ ويلاپ قاراساق، ەحوبا ونىڭ قاتەلىكتەرى جايلى كيەلى كىتاپقا بەكەر جازدىرماعان (ٴتىم. 2-ح. 3:16، 17). ٴبىز سياقتى پەندەشىلىكپەن كۇرەسكەن پەتىردىڭ وقيعاسىنان كوپ نارسە تۇيەمىز. ەحوبا بىزدەن كەمەلدىلىكتى كۇتپەيدى. ول ٴبىزدىڭ كەمشىلىكتەرىمىز بولسا دا، تايسالماستان العا ۇمتىلا بەرگەنىمىزدى قالايدى.
3. نەلىكتەن العان باعىتىمىزدان تايماۋىمىز كەرەك؟
3 نەگە ٴبىز ەش بەرىلمەۋىمىز كەرەك؟ «تايىنباعان تاۋدى جىعادى، تايسالماعان جاۋدى جىعادى» دەگەن ٴسوز بار. وسى ويدى اشاتىن مىسال كەلتىرەيىك. مۋزىكانتقا قانداي دا ٴبىر اسپاپتا شەبەر ويناۋدى ۇيرەنۋگە كوپ جىل كەرەك. تالاي رەت نوتادان ٴمۇلت كەتسە دە، ول جاتتىعا بەرەدى. كەيىن سول اسپاپتىڭ قۇلاعىندا ويناۋدى ۇيرەنەدى، بىراق ارا-تۇرا ٴبارىبىر قاتەلەسىپ قالادى. دەگەنمەن قاتەلەستىم دەپ، ونەرىن تاستاپ كەتپەيدى عوي. قايتا، ٵرى قاراي شىڭدالا بەرەدى. تاپ سول سياقتى، ٶز-ٶزىمىزدى يگەرىپ، السىزدىگىمىزدى جەڭدىك دەگەن كۇننىڭ وزىندە ارا-تۇرا ونى قايتالاپ قويىپ جاتامىز. سوندا دا جاقسارۋعا تىرىسا بەرۋىمىز كەرەك. ارامىزدا سۇرىنبەيتىن تۇياق، جاڭىلمايتىن جاق جوق، ارينە. بىراق العان باعىتىمىزدان تايمايتىن بولساق، ەحوبا جاقسارۋىمىزعا كومەكتەسەدى (پەت. 1-ح. 5:10). قازىر پەتىردىڭ قالاي تايسالماعانىنا نازار اۋدارايىق. پەتىردىڭ كەمشىلىكتەرى بولسا دا، يسا وعان جاناشىرلىق تانىتقان. وسىنى بىلگەنىمىز ٴبىزدى دە ەحوباعا قىزمەت ەتە بەرۋگە تالپىندىرادى.
پەتىردىڭ ومىرىندەگى كۇيىنىشى مەن ٴسۇيىنىشى
پەتىردىكىندەي جاعدايعا كەزىكسەڭىز، نە ىستەر ەدىڭىز؟ (4-ابزاستى قاراڭىز)
4. لۇقا 5:5—10 تارماقتاردا ايتىلعانداي، پەتىر ٶزى جايلى نە دەدى، بىراق يسا وعان قالاي سەنىم ٴبىلدىردى؟
4 پەتىر الگى جاعدايدا ٶزىن نە ٷشىن «كۇناكار ادام» دەگەنىن، قانداي كۇناسى جايلى ايتقانىن بىلمەيمىز (لۇقا 5:5—10 وقىڭىز). مۇمكىن، بۇعان دەيىن ول اۋىر قاتەلىكتەر جاساعان بولار. سوندىقتان ٶزىن تۇككە تۇرعىسىز سەزىنىپ، قورقىپ كەتكەن شىعار. يسا ونىڭ قورقىنىشىن سەزدى. بىراق ول پەتىردىڭ اقىرىنا دەيىن ادال بولىپ قالا الاتىنىن دا ٴبىلدى. سوندىقتان: «قورىقپا!»— دەپ، ونى نىعايتىپ قويدى. يسانىڭ سەنىم بىلدىرگەنى پەتىرگە قاتتى اسەر ەتتى. ٴسۇيتىپ، باۋىرى ٵندىر ەكەۋى بالىق اۋلاۋ كاسىبىن تاستاپ، ٴماسىحتىڭ سوڭىنان ەردى. وسى شەشىمدەرى ٷشىن ەحوبا ولارعا كەرەمەت باتالار توكتى! (مار. 1:16—18).
5. پەتىر قورقىنىشىن جەڭىپ، يسانىڭ سوڭىنان ەرگەنىنىڭ قانداي جەمىسىن كوردى؟
5 پەتىر يساعا ەرگەننىڭ ارقاسىندا عاجاپ وقيعالاردىڭ كۋاسى بولدى. اۋرۋلاردىڭ ساۋىققانىن، جىنداردىڭ قۋىلعانىن، ٴتىپتى ولگەندەردىڭ قايتا تىرىلگەنىن كوردى b (مات. 8:14—17؛ مار. 5:37، 41، 42). بۇعان قوسا، ول يسانىڭ بولاشاقتاعى پاتشالىقتا قانداي ۇلىلىققا بولەنەتىنىن دە كوردى. بۇل ايان ونىڭ ومىرىندە وشپەس ٸز قالدىردى (مار. 9:1—8؛ پەت. 2-ح. 1:16—18). وسىنىڭ ٴبارىن كورەتىنى ونىڭ ٷش ۇيىقتاسا تۇسىنە كىرمەگەن شىعار! پەتىر «كەرتارتپا ويلارعا بەرىلمەگەنىم قانداي جاقسى بولعان، ايتپەسە، وسىلاردىڭ بارىنەن قۇر قالار ەدىم!» دەپ قۋانعان شىعار.
6. پەتىر السىزدىكتەرىنەن بىردەن ارىلدى ما؟ ٴتۇسىندىرىڭىز.
6 يسانىڭ جانىندا ٴجۇرىپ قانشا نارسەنى كورىپ-ەستىسە دە، پەتىر بىردەن السىزدىكتەرىنەن ارىلا قويعان جوق. مىسالى، يسا كيەلى كىتاپتاعى پايعامبارلىقتارعا ساي ازاپ شەگىپ، ٶلۋى كەرەكتىگىن ايتقاندا، پەتىر قارسىلىق ٴبىلدىردى (مار. 8:31—33). باسقا ەلشىلەرمەن قوسا، ول دا «ارامىزدا ەڭ ۇلى كىم» دەپ قايتا-قايتا داۋلاستى (مار. 9:33، 34). ال يسا ولەر الدىنداعى ٴتۇنى پەتىر الدى-ارتىن ويلاماستان ٴبىر كىسىنىڭ قۇلاعىن شاۋىپ ٴتۇسىردى (جوح. 18:10). ٴدال سول ٴتۇنى ول ۇرەيگە بوي الدىرىپ، يسادان ٴبىر ەمەس، ٷش رەت تاندى (مار. 14:66—72). سول ٷشىن كەيىن وكىرىپ جىلادى (مات. 26:75).
7. قايتا تىرىلگەن سوڭ، يسا پەتىرگە قانداي مۇمكىندىك بەردى؟
7 پەتىر مۇڭعا باتىپ جۇرگەندە، يسا ودان تەرىس اينالماعانىن كورسەتتى. قايتا تىرىلگەن سوڭ، ول پەتىرگە سۇيىسپەنشىلىگىن دالەلدەۋگە مۇمكىندىك بەرىپ، توقتى-قوزىلارىن باعۋدى تاپسىردى (جوح. 21:15—17). پەتىر بۇل تاپسىرمانى ورىنداۋعا بار ىقىلاسىمەن كەلىستى. ٴسۇيتىپ، ەلۋىنشى كۇن مەيرامىندا يەرۋساليمدە العاش كيەلى رۋحپەن مايلانعانداردىڭ اراسىندا بولدى.
8. انتيوحيادا پەتىر قانداي ۇلكەن قاتەلىك جىبەردى؟
8 پەتىر مايلانعان ٴماسىحشى بولعاننان كەيىن دە، كەمشىلىكتەرى بويىنان جوق بولىپ كەتپەدى. ب.ز. 36-جىلى سۇندەتتەلمەگەن باسقا ۇلتتىق كورنەل پەتىردىڭ كوزىنشە كيەلى رۋحپەن مايلاندى. وسىلاي «قۇدايدىڭ ەشكىمدى الالامايتىنى»، باسقا ۇلت ادامدارىنىڭ دا ماسىحشىلەر قاۋىمىنىڭ مۇشەسى بولا الاتىنى ايقىن كورىندى (ەل. ٸس. 10:34، 44، 45). ٴسۇيتىپ، بۇعان دەيىن باسقا ۇلت ادامدارىمەن ەشقاشان تاماقتانىپ كورمەگەن پەتىر ولارمەن ەمىن-ەركىن داستارقانداس بولىپ ٴجۇردى (عال. 2:12). ٴبىر كەزدە ياھۋديلەر مەن باسقا ۇلت ادامدارى بىرگە تاماقتانباۋى كەرەك دەيتىن كەيبىر ماسىحشىلەر انتيوحياعا كەلىپ قالدى. سول ياھۋدي ماسىحشىلەردىڭ كوڭىلىنە قاراعان بولسا كەرەك، پەتىر باسقا ۇلتتىق باۋىرلاستارىمەن بىرگە اس ىشپەي قويدى. سوندا پاۋىل ونىڭ وسى ەكىجۇزدى قىلىعىن ٴبارىنىڭ كوزىنشە بەتىنە باسىپ، ايىپتادى (عال. 2:13، 14). تاعى دا ٴسۇرىنىپ قالسا دا، پەتىر ەش مويىماي، قىزمەت ەتە بەردى. وعان نە كومەك بولدى؟
پەتىر نەنىڭ ارقاسىندا العان باعىتىنىن تايمادى؟
9. جوحان 6:68، 69 دان پەتىردىڭ ادالدىعى قالاي كورىنەدى؟
9 پەتىر ادال بولعان: ەشكىمگە دە، ەش نارسەگە دە قاراماي، يسانىڭ سوڭىنان ەرە بەرگەن. بىردە شاكىرتتەرى يسانىڭ نە دەگەنىن تۇسىنبەي قالعاندا، پەتىردىڭ ادالدىعى كورىندى (جوحان 6:68، 69 وقىڭىز). كوبىسى يسانىڭ تۇسىندىرگەنىن كۇتپەي جاتىپ، ٴتىپتى وزدەرى دە سۇراماي، ودان تەرىس اينالىپ كەتتى. ال پەتىر يسانىڭ شاكىرتى بولىپ قالا بەردى. ويتكەنى «ماڭگىلىك ومىرگە جەتكىزەتىن سوزدەر» يسادا ەكەنىن جاقسى ٴبىلدى.
يسانىڭ پەتىرگە دەگەن سەنىمدىلىگى ٴسىزدى قالاي جىگەرلەندىرەدى؟ (10-ابزاستى قاراڭىز)
10. يسا پەتىردەن كۇدەر ۇزبەگەنىن قالاي كورسەتتى؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
10 قانشا سۇرىنسە دە، يسا پەتىردى تاستاپ كەتكەن جوق. يسانىڭ جەردەگى ٶمىرىنىڭ سوڭعى ٴتۇنىن الايىقشى. ول پەتىر مەن باسقا ەلشىلەرىنىڭ ٶزىن تاستاپ كەتەتىنىن بىلگەن. سوندا دا ول پەتىردىڭ ٶز ىسىنە وكىنەتىنىنە، سوڭىنا دەيىن ادال بولىپ قالاتىنىنا سەنىم ٴبىلدىردى (لۇقا 22:31، 32). ول «رۋح دايىن، بىراق ٴتان ٵلسىز» ەكەنىن جاقسى تۇسىنگەن (مار. 14:38). سوندىقتان پەتىر ونى تانىمايمىن دەپ جالتارسا دا، يسا ودان كۇدەر ۇزبەدى. قايتا تىرىلگەن سوڭ، وڭاشادا بولسا كەرەك، ول پەتىرگە كورىندى (مار. 16:7؛ لۇقا 24:34؛ قور. 1-ح. 15:5). قىلعان ٸسى ٷشىن جانىن جەگىدەي جەپ جۇرگەن پەتىر وسى كەزدەسۋدەن كەيىن كوڭىلى ورنىعىپ، رۋحى كوتەرىلىپ قالعان شىعار.
11. يسا ەحوبا قامقورلايتىنىنا پەتىردىڭ كوزىن قالاي جەتكىزدى؟
11 يسا پەتىرگە ەحوبانىڭ ونى قامقورلايتىنىن كورسەتتى. قايتا تىرىلگەن سوڭ ول پەتىر مەن باسقا ەلشىلەرىنە تاعى ٴبىر كەرەمەت جاساپ، ولار وتە كوپ بالىق ۇستادى (جوح. 21:4—6). وسى كەرەمەتتەن پەتىر ەحوبا ونىڭ قاجەتتىلىگىن قامداپ، نان-سۋسىز قالدىرمايتىنىن ٴتۇسىندى. سول كەزدە يسانىڭ «قۇداي پاتشالىعىن... ٵردايىم ٴبىرىنشى ورىنعا قويساڭدار»، قالعانىن ەحوبا قامدايدى دەگەن سوزدەرى ويىنا كەلگەن شىعار (مات. 6:33). سودان كەيىن پەتىر بالىق اۋلاۋ كاسىبىنە ەمەس، قىزمەتىنە باسىمدىق بەرۋدى شەشتى. ب.ز. 33-جىلى ەلۋىنشى كۇن مەيرامىندا ول باتىل ۋاعىزداپ، مىڭداعان ادامنىڭ شىندىققا كەلۋىنە كومەكتەستى (ەل. ٸس. 2:14، 37—41). كەيىن ونىڭ اتسالىسۋىمەن كوپتەگەن ساماريالىقتار مەن باسقا ۇلت ادامدارى ٴماسىحتىڭ سوڭىنان ەردى (ەل. ٸس. 8:14—17؛ 10:44—48). وسىلايشا ەحوبا پەتىردى قولدانىپ، ٵرتۇرلى ادامداردى قاۋىمعا قوستى.
پەتىردەن نە ۇيرەنەمىز؟
12. پەتىردىڭ وقيعاسىنان تۇسىنگەنىمىزدەي، كەمشىلىگىمىزبەن تالماي كۇرەسىپ جۇرسەك نەنى ۇمىتپاۋىمىز قاجەت؟
12 ەحوبا بىزگە دە اقىرىنا دەيىن ادال بولىپ قالۋعا كومەكتەسەدى. بىراق كەيدە قانىمىزعا ابدەن ٴسىڭىپ كەتكەن كەمشىلىكتەرمەن كۇرەسىپ-كۇرەسىپ، جەڭە المايتىنداي سەزىنەرمىز. ٴتىپتى جاعدايىمىز پەتىردىكىنەن دە قيىن كورىنەر. بىراق ەحوبا بىزگە بەرىسپەۋگە كۇش بەرەدى (ٴزاب. 94:17—19). مىسالى، شىندىققا كەلگەنگە دەيىن كوپ جىل بويى ٴبىر ەر باۋىرلاس گوموسەكسۋال بولعان. ول ازعىن ٶمىر سالتىن تاستاپ، وزگەرسە دە، كەيدە وعان جامان قالاۋلارمەن كۇرەسۋگە تۋرا كەلەدى ەكەن. وعان ەش بەرىلمەۋگە نە كومەكتەسۋدە؟ «ەحوبا ماعان كۇش بەرەدى. ونىڭ رۋحىنىڭ قولداۋىمەن تۋرا جولدا جۇرە الاتىنىمدى ٴتۇسىندىم... مەن ەحوباعا قىزمەت ەتە الاتىنىما قۋانامىن. ول مەنىڭ كەم-كەتىگىمە قاراماي، ٵردايىم قولداپ-دەمەپ كەلەدى»،— دەيدى ول.
حورست حەنشەل باۋىرلاس تولىق ۋاقىتتى قىزمەتتى 1950-جىلى 1-قاڭتاردا باستادى. ول بۇكىل عۇمىرىن ەحوباعا ارناعانىنا وكىنەدى دەپ ويلايسىز با؟ (13، 15-ابزاستاردى قاراڭىز) d
13. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 4:13، 29، 31 دە جازىلعان پەتىردىڭ ۇلگىسىنە قالاي ەلىكتەسەك بولادى؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
13 كورگەنىمىزدەي پەتىر ادامداردان قورىققاندىقتان ٴبىر ەمەس، بىرنەشە رەت قاتەلىكتەر جىبەردى. بىراق ەحوبادان كۇش سۇراپ، دۇعا ەتكەننىڭ ارقاسىندا باتىل ارەكەت ەتە الدى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 4:13، 29، 31 وقىڭىز). ٴبىز دە قورقىنىشىمىزدى جەڭە الامىز. گەرمانياداعى ناسيستىك رەجيم كەزىندە ٶمىر سۇرگەن حورست باۋىرلاستىڭ مىسالىنا توقتالايىق. مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە ول قىسپاققا توتەپ بەرە الماي، بىرنەشە رەت «حايل گيتلەر!» دەپ ايتىپ قويادى. بۇل ٷشىن اتا-اناسى وعان ۇرىسپاپتى، قايتا باتىلدىق سۇراپ، ەحوباعا بىرگە دۇعا ەتىپتى. ٴسۇيتىپ اقىرى اتا-اناسىنىڭ كومەگىمەن جانە ەحوباعا ارقا سۇيەگەنىنىڭ ارقاسىندا حورست ادالدىعىنان تايماي، بەرىك تۇرا الدى. كەيىنىرەك ول: «ەحوبا مەنى ەشقاشان تاستاعان ەمەس»،— دەدى c.
14. ساعى سىنعان باۋىرلاستارعا باقتاشىلار قالاي كومەكتەسە الادى؟
14 ەحوبا مەن يسا بىزدەن كۇدەر ۇزبەيدى. ماسىحتەن تانعان سوڭ، پەتىر شەشۋشى ٴسات الدىندا تۇردى. ول ٴبارىن تاستاي سالا ما، الدە ٴماسىحتىڭ شاكىرتى بولىپ قالا بەرە مە؟ يسا پەتىردىڭ «سەنىمى السىرەمەسىن» دەپ ول ٷشىن ەحوباعا جالبارىنعان بولاتىن. ول وسىلاي دۇعا ەتكەنى جايلى پەتىرگە ايتتى دا، كەيىن ونىڭ باۋىرلاستارىن نىعايتاتىنىنا سەنىمدىلىك ٴبىلدىردى (لۇقا 22:31، 32). پەتىر يسانىڭ وسى سوزدەرىن ەسىنە ٴتۇسىرىپ، بويىنا قايتادان سەنىمدىلىك ۇيالاعان شىعار. ٴبىز دە پەتىر سياقتى شەشۋشى ٴسات الدىندا تۇرساق، ەحوبا بىزگە قامقور باقتاشىلارىن جىبەرۋى مۇمكىن. ولار ادال بولىپ قالا الاتىنىمىزعا سەندىرىپ، كوڭىلىمىزدى ورنىقتىرادى (ەفەس. 4:8، 11). كوپ جىلدان بەرى اقساقال بولىپ جۇرگەن پول باۋىرلاستارعا وسىنداي كومەك كورسەتىپ كەلەدى. ول ساعى سىنعان باۋىرلاستارمەن سويلەسىپ، ەحوبانىڭ ولاردى العاش رەت شىندىققا جاقىنداتىپ تارتقان كەزىن ەستەرىنە سالادى ەكەن. كەيىن ەحوبا ولاردى اينىماس سۇيىسپەنشىلىگىمەن جاقسى كورەتىنىنە، ولاردان وڭايلىقپەن باس تارتپايتىنىنا سەندىرەدى ەكەن. «مەن جىگەرى جاسىعان تالاي باۋىرلاستىڭ ەحوبانىڭ كومەگىن الىپ، بويلارىنا قايتادان كۇش بىتكەنىن كوردىم»،— دەيدى ول.
15. پەتىر مەن حورستتىڭ وقيعاسى ماتاي 6:33 تەگى سوزدەردى قالاي راستايدى؟
15 ەحوبا پەتىر مەن وزگە ەلشىلەردى قامقورلاعانداي، پاتشالىقتى ٴبىرىنشى ورىنعا قويساق، ٴبىزدى دە قاجەتىمىزبەن قامدايدى (مات. 6:33). ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس اياقتالعان سوڭ، الگى حورست باۋىرلاسىمىز ىزاشارلىق قىزمەتتى باستاۋدى ويلاپ جۇرەدى. بىراق ول وتە كەدەي تۇرعاندىقتان، ۋاقىتىمدى تۇگەل قىزمەتكە ارناسام، ٶزىمدى اسىراي الماي قالامىن عوي دەپ ۋايىمدايدى. بىراق ول ەحوبانىڭ قامقورلىعىنا كوز جەتكىزگىسى كەلدى. ٴسۇيتىپ، ول اۋداندىق باقىلاۋشىنىڭ ساپارىندا ٴبىر اپتا بويى باس الماي قىزمەت ەتتى. اپتانىڭ سوڭىندا اۋداندىق باقىلاۋشى كىمنەن ەكەنىن ايتپاي، حورستقا كونۆەرت ۇستاتادى. اشسا، بىرنەشە اي بويى الاڭسىز ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتۋگە جەتەتىن اقشا بار ەكەن. حورست باۋىرلاس ٷشىن بۇل ەحوبا ونى قامقورلاي الاتىنىنا دالەل بولدى. وسىدان كەيىن ول ٶمىر بويى «پاتشالىقتى ٴبىرىنشى ورىنعا قويىپ» ٶتتى (مالح. 3:10).
16. پەتىردىڭ ۇلگىسى مەن حاتتارىن قاراستىرعانىمىز بىزگە نەلىكتەن پايدالى؟
16 پەتىر «يەم قاسىڭىزدا تۇرۋعا لايىق ەمەسپىن» دەگەندە، يسا ونى تاستاپ كەتپەدى. كەيىن پەتىر سوعان قاتتى قۋانعان شىعار. يسانىڭ ونى ۇيرەتىپ ٴتالىم بەرگەنىنىڭ ارقاسىندا ول ادال ەلشى بولىپ، ٶمىرى ونەگەگە تولى بولدى. يسانىڭ بەرگەن سول تالىمىنەن ٴبىزدىڭ دە ٴتۇيىپ الار ساباعىمىز كوپ. پەتىر وسى بىلگەن-تۇيگەن ويلارىن ٶزىنىڭ قاۋىمدارعا جازعان ەكى حاتىندا ايتىپ كەتكەن. كەلەسى ماقالادا سول حاتتارداعى اقىل-كەڭەستەردىڭ كەيبىرىن ەسكە ٴتۇسىرىپ، ٸس جۇزىندە ورىنداۋدى ۇيرەنەمىز.
126-ٵن ساق ٴجۇرىپ، اياعىڭدى نىق باس
a بۇل ماقالانىڭ ماقساتى — السىزدىكتەرىمەن كۇرەسىپ جۇرگەندەردى كۇرەستە جەڭىپ، العان باعىتىنان تايماي ەحوباعا ادال قىزمەت ەتە الاتىنىنا سەنىمدىلىك ۇيالاتۋ.
b ماقالاداعى تارماقتاردىڭ كوبىسى مارقا جازعان ىزگى حاباردان الىنعان. ول پەتىردەن، ياعني بولعان وقيعالاردى ٶز كوزىمەن كورگەن ادامنان، ەستىگەنىن جازعان كورىنەدى.
c حورست حەنشەل باۋىرلاستىڭ «وتباسىمنىڭ ادالدىعى مەنى العا جەتەلەدى» دەگەن ٶمىربايانىن «ويانىڭدار!» (حانزۇشا) جۋرنالىنان وقي الاسىز (1998-جىل، 22-اقپان).
d سۋرەت سيپاتتاماسى: بولعان وقيعانى بەينەلەيتىن سۋرەتتە اتا-اناسى حورست حەنشەلمەن بىرگە دۇعا ەتىپ، ادالدىعىنان تايماۋعا كومەكتەسىپ جاتىر.
