39-زەرتتەۋ ماقالاسى
جۇمساقتىعىڭىزبەن مىقتى بولىڭىز
«يەمىزدىڭ قۇلى جانجالداسپاۋ كەرەك. ول بارىنە مەيىربان... بولۋ كەرەك» (ٴتىم. 2-ح. 2:24).
120-ٵن ٴماسىح سياقتى جۇمساق بولىڭدار
اڭداتپا a
1. جۇمىستا نە وقۋ ورنىندا بىزگە قانداي سۇراقتار قويىپ قالۋى مۇمكىن؟
ارىپتەسىڭىز يا سىنىپتاسىڭىز سىزگە سەنىمىڭىز جايلى سۇراقتار قويا باستاسا، نە سەزىنەسىز؟ كوبىمىز ٴبىرشاما قوبالجىپ قالاتىنىمىز راس. بىراق وسىنداي سۇراقتىڭ ارقاسىندا ٴبىز ادامنىڭ وي-پىكىرىن، نانىم-سەنىمىن ٴبىلىپ، وعان جاقسى كۋالىك بەرە الامىز. ال كەي جاعدايلاردا ادامدار بىزگە قارسى شىعىپ، داۋلاسقىسى كەلىپ سۇراقتار قويۋى مۇمكىن. ٴبىز بۇعان تاڭعالمايمىز، سەبەبى ەحوبا كۋاگەرلەرى تۋرالى كوبىسى قاۋەسەت سوزدەردى ەستىپ العان (ەل. ٸس. 28:22). ونىڭ ۇستىنە، ٴبارىمىز بىلەتىندەي، «سوڭعى كۇندەرى» ادامدار «ىمىراعا كەلمەيتىن»، ٴتىپتى «بۇزاقى» بولىپ كەتكەن (ٴتىم. 2-ح. 3:1، 3).
2. نەلىكتەن جۇمساقتىق قاسيەتىن تانىتقان جاقسى؟
2 ادام سەنىمىڭىزگە بولا سىزبەن ايتىسقىسى كەلىپ تۇرعانداي كورىنسە، قالاي ادەپتەن وزباي، سىپايىلىق ساقتاي الاسىز؟ مۇندايدا سىزگە جۇمساقتىق قاسيەتى كومەك بولادى. جۇمساق ادام وزگەلەر قيتىعىنا تيگەندە نەمەسە قالاي جاۋاپ بەرەرىن بىلمەگەندە، اشۋعا بەرىلمەي سابىر ساقتايدى (ناق. س. 16:32). بىراق جۇمساق بولۋ ٵر كەزدە وڭاي بولا بەرمەيدى. جۇمساقتىق قاسيەتىن قالاي دامىتا الاسىز؟ ادام سەنىمىڭىز جايلى ٴسوز تالاستىرعىسى كەلسە، قالاي جۇمساق جاۋاپ بەرە الاسىز؟ ال اتا-انا بولساڭىز، بالاڭىزعا سەنىمىن قورعاعاندا جۇمساق سويلەۋدى قالاي ۇيرەتە الاسىز؟ كەلىڭىزدەر، جاۋابىن بىلەيىك.
جۇمساق بولۋدى قالاي ۇيرەنە الامىز؟
3. جۇمساقتىق نەلىكتەن السىزدىكتىڭ ەمەس، مىقتىلىقتىڭ بەلگىسى؟ (تىموتەگە 2-حات 2:24، 25)
3 جۇمساقتىق — السىزدىكتىڭ ەمەس، كۇشتىلىكتىڭ بەلگىسى. ارانداتاتىن جاعدايدا ٶز-ٶزىن ۇستاپ، سابىر ساقتاۋ ٷشىن ادامنىڭ رۋحى مىقتى بولۋ كەرەك. جۇمساقتىق «كيەلى رۋحتىڭ جەمىسىنە» كىرەدى (عال. 5:22، 23). «جۇمساقتىق» دەپ اۋدارىلعان گرەك ٴسوزى قولعا ۇيرەتىلگەن اساۋ اتقا قاتىستى دا قولدانىلعان. اساۋ ات جۋاسىعانىمەن، ونىڭ كۇشى ەشقايدا دا كەتپەيدى عوي. سول سياقتى ٴبىز دە جۇمساق بولۋدى ۇيرەنسەك، مىقتى بولا تۇسەمىز. بىراق بۇل قاسيەتتى ٶز كۇشىمىزبەن دامىتا المايمىز. ٴبىز ەحوبادان كيەلى رۋح سۇراپ، وسى كوركەم قاسيەتتى دامىتۋعا كومەكتەسۋىن ٶتىنۋىمىز كەرەك. كوپ باۋىرلاس جۇمساق بولۋدى ۇيرەنىپ، جانجالداسقىسى كەلگەن ادامدارعا مەيىرىممەن جاۋاپ بەرە العان. سونىڭ ارقاسىندا سىرتتان باقىلاپ تۇرعان ادامدار كۋاگەرلەر جايلى جاقسى پىكىردە قالعان (تىموتەگە 2-حات 2:24، 25 وقىڭىز). ەندەشە جۇمساق بولۋدى قالاي ۇيرەنسەك بولادى؟
4. ىسقاقتىڭ جۇمساقتىعىنان نە ۇيرەنەمىز؟
4 كيەلى كىتاپتا جۇمساق بولۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن كورسەتەتىن وقيعالار كوپ. مىسالى، ىسقاقتى الايىق. ول وتباسىمەن فىلىستىرلەردىڭ گەرار قالاسىندا تىپ-تىنىش ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقاندا، فىلىستىرلەر ونى كورە الماي، اكەسى قازدىرعان قۇدىقتاردىڭ ٴبارىن توپىراقپەن كومىپ تاستايدى. سول كەزدە ول قۇقىعىن العا تارتىپ، ەرەگىسىپ جاتپادى. وتباسىن الىپ، باسقا جاققا كوشىپ كەتتى دە، سول جاقتان وزىنە قۇدىق قازىپ الدى (مۇس. 1-ج. 26:12—18). بىراق الگى فىلىستىرلەر بۇل قۇدىق تا بىزدىكى دەپ شىقتى. بۇل كەزدە دە ىسقاق تاتۋلىق ساقتادى (مۇس. 1-ج. 26:19—25). فىلىستىرلەر ۇرىس-جانجال شاقىرىپ تۇرسا دا، نەنىڭ ارقاسىندا ىسقاق جۇمساقتىعىنان اينىمادى؟ ول جۇمساق بولۋدى ىمىراشىل اكەسى مەن «بيازى دا جۇمساق» مىنەزدى اناسىنان ۇيرەندى (پەت. 1-ح. 3:4—6؛ مۇس. 1-ج. 21:22—34).
5. اتا-انالار بالالارىنا جۇمساقتىقتىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇيرەتە الاتىنىنا مىسال كەلتىرىڭىز.
5 اتا-انالار، سىزدەر دە بالالارىڭىزدىڭ بويىنا جۇمساقتىق قاسيەتىن سىڭىرە الاسىزدار. بۇعان ون جەتى جاسار ماكسەنستىڭ مىسالى دالەل. ول مەكتەپتە جانە قىزمەتتە قىزبا ادامدارمەن ٴجيى ۇشىراساتىن. سوندىقتان اتا-اناسى كوپ كۇش سالىپ، وعان جۇمساق بولۋدى ۇيرەتەدى. «ٴتيىسىپ تۇرعان ادامعا اشۋلانىپ، جۇدىرىعىڭدى جۇمساي سالۋ وپ-وڭاي. بىراق اشۋعا بەرىلمەي، ٶز-ٶزىڭدى ۇستاي ٴبىلۋ تەك رۋحى مىقتى ادامنىڭ عانا قولىنان كەلەدى. ٴبىز وسىنى ۇلىمىزدىڭ ساناسىنا بارىنشا قۇيۋعا تىرىستىق»،— دەيدى اتا-اناسى. وسىلاي ماكسەنس جۇمساقتىققا ۇيرەندى.
6. جۇمساقتىق قاسيەتىن جەتىلدىرە بەرۋگە دۇعا قالاي كومەكتەسەدى؟
6 ادام اشۋىمىزعا ٴتيىپ جاتسا، ايتالىق قۇدايدىڭ ەسىمىنە، كيەلى كىتاپقا ٴتىل تيگىزسە، نە ىستەيمىز؟ بۇل كىسىگە جۇمساق جاۋاپ بەرەيىنشى دەپ ەحوبادان كيەلى رۋح پەن دانالىق سۇراساق بولادى. ال كەيىن ويلانا كەلە «ول كىسىگە ودان دا جۇمساق جاۋاپ بەرۋگە بولار ەدى» دەگەن تۇجىرىمعا كەلسەك شە؟ وندا ەحوباعا تاعى دۇعا ەتىپ، «كەلەسى جولى جاقسىراق جاۋاپ بەرۋ ٷشىن نە ىستەسەم بولادى» دەپ ويلانىڭىز. سوندا ەحوبا سىزگە كيەلى رۋحىمەن كۇش بەرىپ، اشۋىڭىزدى تىزگىندەۋگە جانە جۇمساقتىعىڭىزدان اينىماۋعا كومەكتەسەدى.
7. بەلگىلى ٴبىر جازبا ورىندارىن جاتتاپ العانىمىز ۇستامدى بولۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟ (ناقىل سوزدەر 15:1، 18)
7 وسىنداي شيەلەنىستى جاعدايلاردا بىزگە اڭداپ سويلەۋگە كيەلى كىتاپتاعى تارماقتار كومەكتەسەدى. ال ونى ەسىمىزگە تۇسىرەتىن — كيەلى رۋح (جوح. 14:26). مىسالى، ناقىل سوزدەر كىتابىندا بيازى جاۋاپ بەرۋگە كومەكتەسەتىن كوپ پرينسيپتەر بار (ناقىل سوزدەر 15:1، 18 وقىڭىز). سونداي-اق وندا بايىپپەن سويلەپ، سابىر ساقتاۋدىڭ پايداسى جايلى دا ايتىلادى (ناق. س. 10:19؛ 17:27؛ 21:23؛ 25:15).
جۇمساق بولۋ ٷشىن تەرەڭ تۇسىنىك قاجەت
8. ادامنىڭ سۇراعىنىڭ استارىندا جاتقان نارسە جايلى نەگە ويلانعان دۇرىس؟
8 تەرەڭ تۇسىنىكتىڭ دە پايداسى زور (ناق. س. 19:11). ادام سەنىمىمىزدى داۋعا سالىپ جاتقاندا، وسى قاسيەت بيازى جاۋاپ بەرۋگە كومەكتەسەدى. نەگە؟ ويتكەنى كەيدە ادامنىڭ قويعان سۇراعى ايسبەرگتىڭ ۇشى ىسپەتتى. ايسبەرگتىڭ باسىم بولىگى سۋدىڭ استىندا جاتقانىنداي، ٴبىز دە ادامنىڭ سول سۇراعىنىڭ استارىندا جاتقان تۇپكى ويىن، ۋايىمى مەن نيەتىن كورمەي تۇرعان بولۋىمىز مۇمكىن. وسىنى تۇسىنە بىلگەنىمىز ابزال (ناق. س. 16:23).
9. گەدەون ەفرەمدىكتەرگە قالاي تۇسىنىكپەن قاراپ، جۇمساقتىق تانىتتى؟
9 گەدەوننىڭ قالاي تەرەڭ تۇسىنىك تانىتقانىن قاراستىرايىقشى. بىردە ەفرەمدىكتەر وعان كەلىپ، دۇشپاندارىمىزبەن شايقاسۋعا نەگە ٴبىزدى ەرتپەدىڭ دەپ شۋ شىعارادى. ولاردىڭ بايبالام سالىپ كەلۋىنىڭ تۇپكى سەبەبى نە بولدى ەكەن؟ بالكىم، ولار نامىسى تاپتالعانداي سەزىنگەن شىعار؟ نە بولسا دا، گەدەون ولاردىڭ سەزىمدەرىن تۇسىنۋگە تىرىسىپ، جۇمساق جاۋاپ بەردى. سوندا الگىلەردىڭ اشۋى سۋ سەپكەندەي باسىلا قالدى (بي. 8:1—3).
10. سەنىمىڭىزدى سىنعا العان ادامعا دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە سىزگە نە كومەكتەسەدى؟ (پەتىردىڭ 1-حاتى 3:15)
10 بىرگە وقيتىن نە جۇمىس ىستەيتىن ادام بىزگە كيەلى كىتاپ تالاپتارىنا ساي ٶمىر سۇرەتىنىمىزگە قاتىستى سىن ايتۋى مۇمكىن. سول كەزدە سەنىمىمىزدى قورعاۋمەن قاتار، ادامنىڭ پىكىرىن دە قۇرمەتتەي ٴبىلۋىمىز كەرەك (پەتىردىڭ 1-حاتى 3:15 وقىڭىز). ونىڭ سۇراعىن «ماعان تيىسكىسى نە ايىپتاعىسى كەلىپ تۇر» دەپ ەمەس، قايتا، ونى نە مازالايتىنىن، وعان نە ماڭىزدى ەكەنىن ٴبىلۋدىڭ مۇمكىندىگى دەپ قابىلداڭىز. مەيلى، تۇپكى نيەتى قانداي بولسا دا، وعان ىلتيپاتپەن، جۇمساق جاۋاپ بەرىڭىز. سوندا ول ارتىنان ويلانىپ، پىكىرىن وزگەرتۋى مۇمكىن. ٴتىپتى ادام مىسقىلداپ يا دورەكى سويلەپ تۇرسا دا، وعان جۇمساق قالپىمىزدان اينىماي جاۋاپ بەرەيىك (ريم. 12:17).
ٴبىزدى ادام نە سەبەپتى تۋعان كۇنگە شاقىرىپ جاتقان بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ويلانىپ الساق، جاقسىراق جاۋاپ بەرە الامىز (11، 12-ابزاستاردى قاراڭىز)
11، 12. ا) قيىن سۇراققا جاۋاپ بەرمەس بۇرىن نەنى ەسكەرگەنىمىز ٴجون؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.) ٵ) ادامنىڭ سۇراق قويعانى جاقسى اڭگىمەگە ۇلاسۋى مۇمكىن بە؟ مىسال كەلتىرىڭىز.
11 ايتالىق، ارىپتەسىڭىز سىزگە كەلىپ: «وسى سەن نەگە تۋعان كۇن تويلامايسىڭ؟»— دەپ سۇرايدى. ويلانىپ كورەيىكشى، بۇل سۇراعىنىڭ استارىندا نە جاتۋى مۇمكىن؟ مۇمكىن، ول «كۋاگەرلەر مۇلدەم كوڭىل كوتەرمەي مە؟» دەپ ويلاپ تۇرعان شىعار. يا بولماسا ٴسىزدىڭ بولەكتەنگەنىڭىز ۇجىمنىڭ كوڭىل-كۇيىنە كەرى اسەر ەتەدى دەپ ۋايىمدايتىن شىعار. سوندىقتان ونىڭ ۇنەمى ارىپتەستەرىنىڭ قامىن ويلاپ جۇرەتىنىنە ريزاشىلىق بىلدىرسەڭىز بولادى. ٴسىز دە ۇجىمنىڭ ويناپ-كۇلىپ جۇمىس ىستەگەنىن قالايتىنىڭىزدى ايتىپ، كوڭىلىن ورنىقتىرىپ قويساڭىز بولاتىن شىعار. بالكىم، وسىدان كەيىن وعان كيەلى كىتاپتان تۋعان كۇن تۋرالى ەمىن-ەركىن ايتىپ بەرە الارسىز.
12 كوپتىڭ تالقىسىنا تۇسكەن ماسەلەلەرگە كەلگەندە دە، وسى ٵدىستى قولدانساق بولادى. مىسالى، سىنىپتاسىڭ ساعان «ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ گوموسەكسۋاليزمگە دەگەن كوزقاراسى دۇرىس ەمەس» دەپ نارازىلىق بىلدىرەتىن شىعار. ونىڭ بۇلاي ويلاۋىنا نە سەبەپ بولۋى مۇمكىن؟ ول ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ گوموسەكسۋاليزمگە قاتىستى كوزقاراسىن دۇرىس تۇسىنبەيتىن شىعار. نەمەسە وسىنداي ٶمىر سالتىن تاڭداعان دوسى يا جاقىن تۋىسى بار شىعار. سونداي جولدى تاڭداعان ادامداردى كۋاگەرلەر جەك كورەدى دەپ ويلاپ قالعان بولار. وسىنى ەسكەرە وتىرىپ، وعان ەحوبا كۋاگەرلەرى بارلىق ادامدى سۇيەتىنىن جانە اركىمنىڭ تاڭداۋ ەركىندىگىن قۇرمەتتەيتىنىن ايتىپ سەندىرسەڭ بولادى b (پەت. 1-ح. 2:17). سودان سوڭ، مۇمكىندىك تۋىپ جاتسا، كيەلى كىتاپتاعى مورالدىق نورمالاردى ۇستانۋدىڭ پايداسى جايلى ٴتۇسىندىرىپ بەرەرسىڭ.
13. قۇدايعا سەنۋدى اقىماقتىق سانايتىن ادامعا قالاي كومەكتەسسەڭ بولادى؟
13 ادام بىزبەن ەش كەلىسپەي، پىكىرىندە قاتىپ تۇرسا، «ٴتۇسىندىم، دەمەك، ول مىناعان سەنەدى» دەپ سىرتىنان تون پىشۋگە اسىقپايىق (تيت. 3:2). مىسالى، سىنىپتاسىڭ ساعان «قۇدايعا سەنۋ اقىماقتىق» دەسە، بۇل ونىڭ ەۆوليۋسياعا سەنەتىنىن، سول جايلى ٴبارىن بىلەتىنىن بىلدىرە مە؟ بۇلاي بولماۋى دا مۇمكىن. ول جاي عانا كوپشىلىكتىڭ ايتاتىنىن قايتالاي سالعان شىعار. سوندىقتان بىردەن ونىمەن عىلىم جايلى ٴسوز تالاستىرىپ كەتپەي، كەيىن ٶزى ويلانىپ جۇرەتىن ٴبىر-ەكى وي تاستاپ قويساڭ بولادى. ماسەلەن، وعان jw.org تور بەكەتىنەن جاراتىلىس جايلى ۆيدەو نە ماقالا جىبەرەرسىڭ. سولاردى كورگەن سوڭ ول وسى تاقىرىپتا سويلەسكىسى كەلەتىن شىعار. قۇرمەتپەن جاۋاپ بەرگەنىڭنىڭ ارقاسىندا ونىڭ ٴتىپتى كيەلى كىتاپقا دەگەن قىزىعۋشىلىعى ويانۋى مۇمكىن.
14. نيل jw.org تور بەكەتىن قالاي ٴتيىمدى پايدالاندى؟
14 نيل ەسىمدى جاسوسپىرىم باۋىرلاسىمىز ەحوبا كۋاگەرلەرى تۋرالى جاڭساق پىكىردى جوققا شىعارۋ ٷشىن سايتىمىزدى پايدالانعان ەكەن. ول بىلاي دەيدى: «ٴبىر سىنىپتاسىم ماعان «سەن عىلىم مەن ايعاقتارعا ەمەس، قايداعى ٴبىر ويدان شىعارىلعان كىتاپقا سەنەسىڭ» دەپ ايتا بەردى». سەنىمىن ٴتۇسىندىرىپ بەرۋگە مۇرشا بەرمەگەندىكتەن، نيل وعان jw.org تور بەكەتىندەگى «عىلىم جانە كيەلى كىتاپ» دەگەن ساناتتى كورسەتەدى. كەيىننەن ٴنيلدىڭ بايقاۋىنشا، الگى بالا سايتتاعى مالىمەتتى وقىپ شىققان كورىنەدى. ويتكەنى ول تىرشىلىكتىڭ پايدا بولۋى جايلى اڭگىمەگە تارتىلا باستاعان. ٴسىز دە وسىنداي ناتيجەگە قول جەتكىزە الاسىز.
وتباسىڭىزبەن جاتتىعىڭىز
15. اتا-انالار بالالارىنا مەكتەپتە سەنىمدەرى سىنعا الىنعاندا، جۇمساق جاۋاپ بەرۋدى قالاي ۇيرەتسە بولادى؟
15 اتا-انالار، بالالارىڭىزعا مەكتەپتە سەنىمدەرى سىنعا الىنعاندا جۇمساق جاۋاپ بەرۋگە ۇيرەتسەڭىزدەر بولادى (جاق. 3:13). كەيبىر اتا-انالار وتباسىلىق عيبادات كەزىندە الدىن الا دايىندالۋدى ٴتيىمدى دەپ تاپقان. ولار مەكتەپتە قوزعالۋى مۇمكىن تاقىرىپتاردى تالقىلاپ، سونداي جاعدايدا قالاي جۇمساق، جاعىمدى مانەردە جاۋاپ بەرۋگە بولاتىنىن ويلاستىرىپ، جاتتىعىپ كورەدى. ( «وتباسىڭىزبەن جاتتىعىڭىز» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز).
16، 17. الدىن الا جاتتىققانى جاستارعا سەنىمىن تۇسىندىرۋگە قالاي كومەكتەسەدى؟
16 الدىن الا جاتتىققانىنىڭ ارقاسىندا ٴماسىحشى ٶز سەنىمىنىڭ دۇرىستىعىنا كوزى جەتىپ، ونى وزگەلەرگە قيسىندى ەتىپ ٴتۇسىندىرىپ بەرە الادى. jw.org تور بەكەتىنىڭ «جاستاردىڭ ساۋالدارى» بولىگىندە وسى ورايدا كومەك بولاتىن جۇمىس پاراقتارى بار. ونى تولتىرعاندا جاس باۋىرلاس ٶزىنىڭ نانىم-سەنىمدەرىنە تولىقتاي كوز جەتكىزىپ، ونى وزگەگە ٶز سوزىمەن ٴتۇسىندىرىپ بەرۋدى ۇيرەنەدى. وسى بىرقاتار ماقالالاردى وتباسى بولىپ قاراستىرساق، ٴبارىمىز دە سەنىمىمىزدى جۇمساق ٵرى سىپايى تۇردە قورعاۋدى ۇيرەنەمىز.
17 مەتيۋ ەسىمدى جاس باۋىرلاسىمىز وسىلاي جاتتىعۋدىڭ كوپ پايداسىن كورگەن. وتباسىلىق عيباداتتا ول اتا-اناسىمەن مەكتەپتە سۇراپ قالۋى مۇمكىن تاقىرىپتار جايلى ىزدەنىس جاسايدى ەكەن. «ٴبىز مەكتەپتە قانداي جاعداي بولىپ قالۋى مۇمكىن ەكەنىن ەلەستەتىپ، سوعان ساي ىزدەنىس جاسايمىز. كەيىن جاۋاپ بەرىپ جاتتىعامىز. قانداي دا ٴبىر نارسەگە نە ٷشىن سەنەتىنىمدى انىق ٴبىلىپ تۇرسام، ٶزىمدى سەنىمدى ۇستاپ، ادامعا جۇمساق جاۋاپ بەرە الامىن»،— دەيدى مەتيۋ.
18. قولوستىقتارعا 4:6 عا ساي، نەنى ۇمىتپاۋىمىز قاجەت؟
18 ادامعا تەك قيسىندى دالەلدەر كەلتىرىپ قويعاننىڭ ٶزى جەتكىلىكسىز. ٴبىز ىلتيپاتپەن، جۇمساق سويلەۋدى دە ۇمىتپاۋىمىز كەرەك (قولوستىقتارعا 4:6 وقىڭىز). بىرەۋگە سەنىمىمىزدى ٴتۇسىندىرىپ بەرۋدى دوپ لاقتىرۋعا ۇقساتساق بولادى. دوپتى بار كۇشىمىزبەن لاقتىرساق، ادام ونى قاعا الماي قالۋى مۇمكىن. ال اقىرىن عانا بەرسەك، ول ونى قاعىپ الىپ، بىزگە قايتا لاقتىرا الادى. تۋرا سولاي، ادامعا سەنىمىمىزدى جۇمساق تىلمەن تۇسىندىرسەك، ول بىزگە قۇلاق قويىپ تىڭداپ، اڭگىمەمىز جالعاسۋى مۇمكىن. ال ەگەر ادام بىزبەن ٴسوز تالاستىرىپ، وزىنىكىن دالەلدەپ، سەنىمىمىزدى مازاق قىلىپ تۇرسا، ونىمەن ٵرى قاراي سويلەسۋدىڭ قاجەتى جوق (ناق. س. 26:4). مۇنداي ادامدار بىرەن-ساران بولماسا، نەگىزىنەن كوبىسى تىڭداۋعا بەيىم كەلەدى.
19. سەنىمىڭىزدى قورعاپ سويلەگەندە، نەلىكتەن جۇمساق بولعىڭىز كەلەدى؟
19 كورىپ وتىرعانىمىزداي، جۇمساقتىق وتە قۇندى، كەرەك قاسيەت. ٴارقايسىسىمىز سونى دامىتۋدى ماقسات ەتەيىك. ادام بىزگە قانداي دا ٴبىر قيتۇرقى سۇراق قويىپ، يا نەگىزسىز سىناپ-مىنەپ جاتسا، وعان جۇمساق جاۋاپ بەرۋ ٷشىن ەحوبادان كۇش سۇرايىق. كوزقاراسى باسقا ادامعا جۇمساقتىق تانىتساق، اڭگىمە داۋ-جانجالعا ۇلاسىپ كەتپەيدى. ادام ٴسىزدىڭ جاۋابىڭىزدان كەيىن ٴتىپتى كۋاگەرلەر جايلى، كيەلى كىتاپتاعى شىندىق جايلى ويىن وزگەرتۋى مۇمكىن. ەندەشە، سەنىمىمىزدى ٵردايىم «جۇمساقتىقپەن ٵرى زور قۇرمەتپەن» قورعاۋعا دايىن جۇرەيىك (پەت. 1-ح. 3:15). سوندا جۇمساقتىعىمىزبەن مىقتى بولامىز!
88-ٵن اق جولىڭنان تايمايىن
a بۇل ماقالادا وزگەلەر سەنىمىمىزگە قاتىستى سۇراق قويعاندا نە داۋلاسقىسى كەلگەندە جۇمساقتىقپەن جاۋاپ بەرۋگە كومەكتەسەتىن كەڭەستەر بار.
b 2016-جىلعى «ويانىڭدار!» جۋرنالىنىڭ 4-ٴنومىر سانىنداعى «كيەلى كىتاپتا گوموسەكسۋاليزمگە قاتىستى نە ايتىلعان؟» (حانزۇشا) دەگەن ماقالادا پايدالى كەڭەستەر بار.
c jw.org تور بەكەتىندەگى «جاستاردىڭ ساۋالدارى» جانە «ەحوبا كۋاگەرلەرى جونىندە ٴجيى قويىلاتىن سۇراقتار» دەگەن ماقالالار توپتاماسىنان پايدالى كەڭەستەر تابا الاسىز.
