وقىرمان ساۋالدارى
ٴماسىحشى كيەلى جازبالارعا نەگىزدەلمەگەن سەبەپپەن اجىراسىپ، باسقا بىرەۋگە ۇيلەنسە، قاۋىمداعىلار ونىڭ بۇرىنعى نەكەسى مەن قازىرگى نەكەسىنە قالاي قاراۋ كەرەك؟
ەگەر ٴماسىحشى باسقا بىرەۋگە ۇيلەنەتىن بولسا، وندا قاۋىمداعىلار ونىڭ بۇرىنعى نەكەسىن ٷزىلدى دەپ، ال قازىرگىسىن كۇشىنە ەنگەن جاڭا نەكە دەپ قاراستىرسا بولادى. نەگە بۇلاي دەيتىنىمىزدى ٴبىلۋ ٷشىن، يسانىڭ اجىراسىپ، باسقا نەكە قۇرۋعا قاتىستى نە دەگەنىنە نازار اۋدارايىق.
ماتاي 19:9 دا يسا اجىراسۋعا جالعىز ٴبىر عانا سەبەپ بار ەكەنىن ايتقان. ول: «كىم ايەلىمەن ازعىندىقتان باسقا سەبەپپەن اجىراسىپ، وزگە بىرەۋگە ۇيلەنسە، نەكە ادالدىعىن بۇزادى»،— دەگەن. بۇل سوزدەردەن مىنا ەكى نارسەنى تۇسىنۋگە بولادى: 1) جازبالارعا ساي، اجىراسۋعا بولاتىن جالعىز سەبەپ — جۇبايلاردىڭ بىرەۋىنىڭ ازعىندىق جاساۋى؛ 2) جۇبايلاردىڭ ٴبىرى جازبالارعا نەگىزدەلمەگەن سەبەپپەن اجىراسىپ، باسقا بىرەۋگە ۇيلەنسە، بۇل نەكە ادالدىعىن بۇزۋعا جاتادى a.
يسانىڭ سوزدەرى ازعىندىق جاساپ، اجىراسقان ادامعا جازبالار وزگە بىرەۋگە ۇيلەنۋگە رۇقسات بەرەدى دەگەندى بىلدىرە مە؟ بۇلاي دەپ كەسىپ ايتا المايمىز. ويتكەنى بۇل بەيكۇنا جاقتىڭ قابىلدايتىن شەشىمىنە بايلانىستى. نەكە ادالدىعىن بۇزعان كۇيەۋىن ايەلى كەشىرۋى دە مۇمكىن نەمەسە ودان باس تارتۋى دا مۇمكىن. ەگەر ايەلى ونى كەشىرمەي، باس تارتسا، وندا زاڭدى تۇردە اجىراسقاننان كەيىن، ەكەۋىنىڭ دە باسى بوس بولادى. ەندى ولار باسقا نەكە قۇرا الادى.
يا بولماسا كىناسىز ايەلى كۇيەۋىن كەشىرىپ، نەكەسىن ساقتاپ قالعىسى كەلۋى مۇمكىن. ٴبىراق كۇيەۋى نەكەسىنەن باس تارتىپ، ايەلى اجىراسقىسى كەلمەسە دە، ٶزى زاڭدى تۇردە اجىراسىپ كەتسە شە؟ ايەلى كەشىرىپ، نەكەسىن ساقتاپ قالعىسى كەلگەندىكتەن، كۇيەۋىنە باسقا نەكە قۇرۋعا جازبالار بويىنشا نەگىز جوق. ٴبىراق كۇيەۋى سوندا دا باسقا بىرەۋگە ۇيلەنسە، وندا ول قايتادان نەكە ادالدىعىن بۇزادى. مۇندايدا قاۋىمدا ونىڭ ٸسى بويىنشا تاعى دا سوت كوميتەتى قۇرىلادى (قور. 1-ح. 5:1، 2؛ 6:9، 10).
جازبالار رۇقسات ەتپەسە دە، باسقا بىرەۋگە ۇيلەنگەن ادامنىڭ بۇرىنعى جانە قازىرگى نەكەسىنە قاۋىم قالاي قاراۋ كەرەك؟ ونىڭ الدىڭعى نەكەسى جازبالار بويىنشا ٵلى دە ٶز كۇشىندە مە؟ كىناسىز ايەلىنە بۇرىنعى كۇيەۋىن كەشىرۋ-كەشىرمەۋدى ٵلى دە شەشۋ كەرەك بولا ما؟ كۇيەۋىنىڭ قازىرگى نەكەسى زيناقور نە ازعىن نەكە بولىپ ەسەپتەلە مە؟
بۇرىندا كىناسىز جارى ومىردەن وتپەيىنشە، باسقا نەكە قۇرمايىنشا جانە ازعىندىق جاساپ قويمايىنشا، كۇيەۋىنىڭ جاڭا نەكەسى زيناقور نەكە بولىپ ەسەپتەلگەن. ٴبىراق يسا ادامنىڭ اجىراسىپ، وزگە بىرەۋگە ۇيلەنۋى جايلى ايتقاندا، ونىڭ نەگىزگى ايتپاق ويى كىناسىز جارى تۋرالى بولماعان. يسا جازبالار نەگىز بەرمەسە دە، ٴماسىحشى اجىراسىپ، وزگە بىرەۋگە ۇيلەنسە، ول نەكە ادالدىعىن بۇزاتىنىن كورسەتكەن. دەمەك، ادام اجىراسىپ، جاڭا نەكە قۇرسا، ياعني نەكە ادالدىعىن بۇزسا، الدىڭعى نەكەسىنىڭ كۇشى جويىلادى.
«كىم ايەلىمەن ازعىندىقتان باسقا سەبەپپەن اجىراسىپ، وزگە بىرەۋگە ۇيلەنسە، نەكە ادالدىعىن بۇزادى» (مات. 19:9).
كۇيەۋى اجىراسىپ، ۇيلەنىپ، الدىڭعى نەكەسىنىڭ كۇشى جويىلعاندىقتان، ەندى بۇرىنعى ايەلىندە ونى كەشىرۋ-كەشىرمەۋدى شەشەتىن مۇمكىندىك جوق. ول وسىنداي قيىن تاڭداۋ جاساۋ جاۋاپكەرشىلىگىنەن بوسايدى. سونداي-اق قاۋىمنىڭ جاڭا نەكەگە دەگەن كوزقاراسى بۇرىنعى ايەلى قايتىس بولدى ما، قايتا نەكە قۇردى ما، ازعىندىق جاسادى ما — بۇعان بايلانىستى بولمايدى b.
ٴبىز جوعارىدا كۇيەۋى ازعىندىق جاساپ، ايەلىمەن اجىراسقان جاعدايدى قاراستىردىق. ال ەگەر ول ازعىندىق جاساماسا دا، ايەلىمەن اجىراسىپ، باسقا بىرەۋگە ۇيلەنىپ كەتسە شە؟ نەمەسە اجىراسقاننان كەيىن ازعىندىق جاساپ، ايەلى كەشىرىپ تۇرسا دا، وزگە بىرەۋگە ۇيلەنسە شە؟ وسى جاعدايلاردىڭ بارىندە دە ادامنىڭ اجىراسقانى جانە قايتا ۇيلەنگەنى نەكە ادالدىعىن بۇزعانى بولىپ ەسەپتەلەدى. سوندىقتان ونىڭ الدىڭعى نەكەسى ٶز كۇشىن جويادى، ال قازىرگى نەكەسى زاڭمەن بەكىتىلگەن جاڭا نەكە بولىپ ەسەپتەلەدى. 2006-جىلدىڭ 15-قىركۇيەگىندە شىققان «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» (حانزۇشا) 30-بەتىندە بىلاي دەلىنگەن: «ول ەندى جاڭا نەكە قۇرعاندىقتان، جايدان-جاي سول نەكەسىنەن باس تارتىپ، بۇرىنعى ايەلىنە ورالا المايدى، ويتكەنى اجىراسىپ، نەكە ادالدىعىن بۇزىپ جانە باسقا بىرەۋگە ۇيلەنگەندىكتەن، الدىڭعى نەكەسى كۇشىن جوعالتقان».
بۇل جاڭا تۇسىنىك نەكە ەندى بۇرىنعىداي قاسيەتتى ەمەس نەمەسە نەكە ادالدىعىن بۇزۋ اناۋ ايتقانداي اۋىر كۇنا ەمەس دەگەندى بىلدىرمەيدى. ادام جازبالار بويىنشا نەگىز بولماسا دا اجىراسسا جانە جازبالار رۇقسات ەتپەسە دە وزگە ادامعا ۇيلەنسە، وعان قاتىستى سوت كوميتەتى قۇرىلادى. ويتكەنى ول نەكە ادالدىعىن بۇزدى (ەگەر ونىڭ جاڭا نەكەسىندەگى جۇبايى ٴماسىحشى بولسا، وعان قاتىستى دا سوت كوميتەتى قۇرىلادى، ويتكەنى ول ازعىندىق جاسادى). قاۋىمداعىلار بۇل نەكەنى زيناقور نەكە دەپ قاراستىرمايدى. ٴبىراق ەر ادام كوپ جىل وتپەيىنشە جانە وزگەلەردىڭ وكپە-رەنىشى باسىلىپ، ولاردىڭ الدىندا قايتادان جاقساتقا يە بولمايىنشا، قاۋىمدا جاۋاپكەرشىلىكتەر الا المايدى. ارينە، بۇل جاعدايدا اقساقالدار ونىڭ وپاسىزدىق كورگەن بۇرىنعى ايەلى مەن تاستاپ كەتكەن كامەلەتكە تولماعان بالالارىنىڭ دا جاي-كۇيىن ەسكەرەدى (مالح. 2:14—16).
جازبالارعا قايشى بولسا دا اجىراسىپ، قايتىپ ۇيلەنگەننىڭ سالدارى اۋىر بولاتىنىن بىلگەندىكتەن، ماسىحشىلەر ەحوباعا ەلىكتەپ، نەكەگە قاسيەتتى دەپ قاراعاندارى ٴجون (ۋاع. 5:4، 5؛ ەۆر. 13:4).
a وسى ماقالادا ٴبىز كۇيەۋىن نەكە ادالدىعىن بۇزعان جاق، ال ايەلىن بەيكۇنا جاق دەپ الدىق. ٴبىراق مارقا 10:11، 12 گە ساي، يسانىڭ ايتقان كەڭەسى ايەلگە دە، كۇيەۋگە دە قاتىستى ەكەنىن بىلەمىز.
b كۇيەۋىنىڭ جاڭا نەكەسى بۇرىنعى ايەلى قايتىس بولمايىنشا، باسقا نەكە قۇرمايىنشا نە ازعىندىققا بارىپ قويمايىنشا، زيناقور نەكە بولىپ ەسەپتەلەدى دەگەن — بۇدان بىلاي ەسكى تۇسىنىك.
