35-زەرتتەۋ ماقالاسى
123-ٵن قۇداي ورناتقان تارتىپكە باعىنايىق
اقساقالدار قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا كومەك كورسەتەدى
«وكىنۋدى قاجەت ەتپەيتىن توقسان توعىز ٵدىل كىسىدەن گورى كۇناسىنا وكىنگەن ٴبىر ادام ٷشىن كوكتە كوبىرەك قۋانىش بولادى!» (لۇقا 15:7).
نەگىزگى وي
نەگە كەيدە ادامدى قاۋىمنان الاستاتۋعا تۋرا كەلەتىنىن جانە سونداي كەزدەرى اقساقالدار وعان وكىنۋگە، قايتادان ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە بولۋعا قالاي كومەكتەسەتىنىن قاراستىرامىز.
1، 2. ا) ادەيى كۇنا جاسايتىندارعا ەحوبا قالاي قارايدى؟ ٵ) ەحوبا كۇنا جاساعان ادامدار نە ىستەيدى دەپ ۇمىتتەنەدى؟
ەحوبا — بارىنە كوز جۇما بەرەتىن كونبىس قۇداي ەمەس. ول كۇنانىڭ ەشبىرىنە توزبەيدى (ٴزاب. 5:4—6). ول بىزدەن كيەلى كىتاپتا جازىلعان بارلىق ٵدىل تالاپتارىن ۇستانۋدى تالاپ ەتەدى. ارينە، ەحوبا ٴبىزدىڭ كەمەلسىز ەكەنىمىزدى بىلەدى، سوندىقتان زاڭ-تالاپتارىن كەمەلدى تۇردە ۇستانادى دەپ كۇتپەيدى (ٴزاب. 130:3، 4). ٴبىراق ول «وزدەرىنىڭ ورەسكەل قىلىقتارىن اقتاۋ ٷشىن قۇدايدىڭ راقىمىن تەرىس قولداناتىنداردى» ەش جاراتپايدى (ياھد. 4). كيەلى كىتاپتا بۇنداي «قۇدايسىزداردىڭ سوتتالىپ»، ارماگەددون سوعىسىندا جويىلاتىنى ايتىلعان (پەت. 2-ح. 3:7؛ ايان 16:16).
2 الايدا ەحوبا بىردە-ٴبىر ادامنىڭ جويىلعانىن قالامايدى. الدىڭعى ماقالالاردان كورگەنىمىزدەي، ول «ٴبارىنىڭ وكىنگەنىن قالايدى» (پەت. 2-ح. 3:9). ەحوباعا ەلىكتەيتىن اقساقالدار كۇنا جاساعان ادامعا جامان جولىنان قايتىپ، ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا قايتادان يە بولۋعا كومەكتەسۋ ٷشىن بار كۇشتەرىن سالادى. وكىنىشكە قاراي، ٴبارى بىردەي وكىنە بەرمەيدى (يشايا 6:9). كەيبىرەۋلەر اقساقالداردىڭ وكىنۋگە قايتا-قايتا تالپىندىرعانىنا قاراماستان، دۇرىس ەمەس ارەكەتتەرىن ٵرى قاراي دا جاساي بەرەدى. بۇنداي جاعدايدا اقساقالدار نە ىستەۋ كەرەك؟
«زۇلىم ادامدى ارالارىڭنان الاستاتىڭدار»
3. ا) كيەلى كىتاپقا ساي، ادام كۇناسىنا وكىنبەسە، قانداي شارا قولدانىلۋ كەرەك؟ ٵ) نەگە قاۋىمنان الاستاتىلعانى كۇنا جاساعان ادامنىڭ ٶز تاڭداۋى دەي الامىز؟
3 كۇنا جاساعان ادام وكىنبەگەندە، اقساقالداردىڭ قورىنتتىقتارعا 1-حات 5:13 تە جازىلعان نۇسقاۋدى ورىنداۋدان باسقا امالدارى قالمايدى. وندا: «زۇلىم ادامدى ارالارىڭنان الاستاتىڭدار»،— دەلىنگەن. نەگىزى، بۇنداي ناتيجە — كۇنا جاساعان ادامنىڭ ٶز تاڭداۋى. بىلايشا ايتقاندا، ٶزى نە ەكسە، سونى ورىپ وتىر (عال. 6:7). بۇلاي دەيتىن سەبەبىمىز، اقساقالدار ونى وكىنۋگە قايتا-قايتا تالپىندىرسا دا، ول وزگەرۋدەن باس تارتقان (پات. 2-ج. 17:12—15). بۇنداي ارەكەتىمەن ول ەحوبانىڭ زاڭ-تالاپتارىمەن ٶمىر سۇرگىسى كەلمەيتىنىن كورسەتەدى (مۇس. 5-ج. 30:19، 20).
4. كۇناسىنا وكىنبەگەن ادام قاۋىمنان الاستاتىلعاندا، نەگە قاۋىمدا حابارلاندىرۋ ايتىلادى؟
4 وكىنبەگەن ادام قاۋىمنان الاستاتىلعان سوڭ، بۇكىل قاۋىمنىڭ الدىندا ول بۇدان بىلاي ەحوبا كۋاگەرى ەمەس ەكەنى حابارلانادى a. بۇنداي حابارلاندىرۋدىڭ ماقساتى — سول ادامدى جەر قىلىپ، ۇيالتۋ ەمەس. حابارلاندىرۋ كيەلى كىتاپتاعى «ارالاسۋدى دوعارىڭدار»، «ٴتىپتى داستارقانداس بولماڭدار» دەگەن كەڭەسكە قاۋىمداعىلار قۇلاق اسۋ ٷشىن ايتىلادى (قور. 1-ح. 5:9—11). بۇنداي نۇسقاۋ بەرىلۋدىڭ كەلەلى سەبەبى بار. ويتكەنى ەلشى پاۋىل: «ازعانا اشىتقى بۇكىل قامىردى اشىتادى»،— دەگەن (قور. 1-ح. 5:6). وكىنبەگەن ادام قاۋىمنان الاستاتىلماسا، ول ەحوبانىڭ زاڭ-تالاپتارىن ورىنداۋ ٷشىن بار كۇشىن سالىپ جۇرگەندەرگە جامان ىقپال ەتۋى مۇمكىن (ناق. س. 13:20؛ قور. 1-ح. 15:33).
5. قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا دەگەن كوزقاراسىمىز قانداي بولۋ كەرەك جانە نەگە؟
5 قاۋىمنان الاستاتىلعان باۋىرلاسقا دەگەن كوزقاراسىمىز قانداي بولۋ كەرەك؟ ول اداممەن ارالاسپاي قويعانىمىزبەن، ٴبىز ودان ٷمىت ۇزبەيمىز. قايتا، وعان وتاردان اداسىپ قالعان قوي دەپ قارايمىز. ال ونداي قوي وتارىنا ورالا الادى. ۇمىتپايىق، ول ادام — ٶزىن ەحوباعا باعىشتاعان ادام. ٴبىراق ٴدال قازىرگى ۋاقىتتا باعىشتالعانىنا ساي ٶمىر ٴسۇرىپ جۇرگەن جوق، سوندىقتان ول قاۋىپتى جولدا تۇر (ەزەك. 18:31). دەسە دە ەحوبا ٵلى دە مەيىرىمدىلىك تانىتىپ، ۋاقىت بەرىپ وتىر. سوندىقتان ٴبىز ونداي ادام ورالادى دەپ ۇمىتتەنە الامىز. وسىنداي ۇمىتتەرى بولعاندىقتان، اقساقالدار قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا مەيلىنشە كومەكتەسۋگە تىرىسادى. قالايشا؟
قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا اقساقالدار قالاي كومەكتەسەدى؟
6. قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا كومەكتەسۋ ٷشىن اقساقالدار قانداي ارەكەتتەر جاسايدى؟
6 قاۋىمنان الاستاتىلعاننان كەيىن ادام ٶز بەتىنشە جۇرە بەرە مە؟ ەحوباعا قايتادان ورالۋ ٷشىن وعان ەشقانداي كومەك كورسەتىلمەي مە؟ مۇلدەم ولاي ەمەس. كوميتەتتەگى اقساقالدار ادامعا قاۋىمنان الاستاتىلاتىنىن ايتقاننان كەيىن، وعان قاۋىمعا ورالۋ ٷشىن قانداي ارەكەتتەر جاساۋ كەرەكتىگىن دە ايتىپ تۇسىندىرەدى. ٴبىراق ولار بۇنىمەن عانا شەكتەلمەيدى. كوپ جاعدايدا اقساقالدار ونىڭ كوزقاراسى وزگەردى مە، جوق پا — سونى ٴبىلۋ ٷشىن ونىمەن بىرنەشە ايدان كەيىن قايتا كەزدەسۋدى ۇسىنادى. ەگەر ول بۇل ۇسىنىستى قابىلداسا، اقساقالدار ونىمەن بىرنەشە ايدان كەيىن كەزدەسىپ، ونى وكىنۋگە جانە قايتا ورالۋعا تالپىندىرادى. سول ۋاقىت ىشىندە ونىڭ كوزقاراسى ٵلى وزگەرمەگەن بولسا، اقساقالدار كەيىن دە ول اداممەن كەزدەسۋگە جانە ونى وكىنۋگە تالپىندىرۋعا تىرىسا بەرەدى.
7. بىرەۋ قاۋىمنان الاستاتىلعان جاعدايدا اقساقالدار ەحوباعا قالاي ەلىكتەي الادى؟ (ەرەميا 3:12)
7 اقساقالدار قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا ەحوبا سياقتى جاناشىرلىقپەن قارايدى. مىسال ٷشىن، ەحوبا ەجەلدە ٶز حالقىن قاشان وكىنەدى دەپ كۇتىپ وتىرماعان. جۇرەكتەرىندە وكىنۋدىڭ ەشبىر نىشانى بايقالماسا دا، ەحوبا ٴبىرىنشى بولىپ قادام جاساپ، حالقىنا كومەكتەسۋگە تىرىسقان. وسى جۋرنالدىڭ ەكىنشى ماقالاسىندا قاراستىرعانىمىزداي، ەحوبا ٶزىنىڭ قانشالىقتى جاناشىر ەكەنىن كورسەتۋ ٷشىن، وشيا پايعامبارعا ٵلى دە كۇنا جاساپ جۇرگەن ايەلىمەن تاتۋلاسۋدى ايتقان (وشيا 3:1؛ مالح. 3:7). ەحوباعا ەلىكتەيتىن اقساقالدار كۇنا جاساعان ادامنىڭ قايتا ورالعانىن شىن جۇرەكتەن قالايدى جانە سول ادامنىڭ ورالۋىن قيىنداتاتىنداي ەشتەڭە جاسامايدى (ەرەميا 3:12 وقىڭىز).
8. يسانىڭ اداسقان ۇل جايلى مىسالى ەحوبانىڭ جاناشىرلىعى مەن مەيىرىمدىلىگىن قالاي اشا تۇسەدى؟ (لۇقا 15:7)
8 ەكىنشى ماقالادا يسانىڭ اداسقان ۇل جايلى مىسالى دا ايتىلعان ەدى. اكەسى ۇيىنە قايتىپ كەلە جاتقان ۇلىن الىستان-اق بايقاپ، «الدىنان جۇگىرىپ شىعىپ، باۋىرىنا باسىپ، ەلجىرەي ٴسۇيدى» (لۇقا 15:20). اكەسى ۇلى كەلىپ، اياعىنا جىعىلىپ كەشىرىم سۇرايدى دەپ كۇتىپ وتىرماعان. كەرىسىنشە، ٶزى الدىنان جۇگىرىپ شىققان. ۇلىن جاقسى كورەتىن كەز كەلگەن اكە سويتەر ەدى. اقساقالدار دا جوعالعان قويلارعا تۋرا سولاي قاراپ، ولاردىڭ وتارعا ورالعاندارىن قالايدى (لۇقا 15:22—24، 32). كۇنا جاساعان ادامنىڭ قاۋىمعا ورالعانى كوكتەگىلەر ٷشىن دە، جەردەگىلەر ٷشىن دە زور قۋانىش! (لۇقا 15:7 وقىڭىز).
9. ەحوبا كۇنا جاساعان ادامدى نە ىستەۋگە شاقىرادى؟
9 وسىعان دەيىن قاراستىرعانىمىزداي، ەحوبا كۇناسىنا وكىنبەيتىن ادامعا كوز جۇمىپ قارامايدى. ٴبىراق ودان تەرىس اينالىپ تا كەتپەيدى. ەحوبا ونىڭ قايتا ورالعانىن قالايدى. ادام كۇناسىنا وكىنگەندە ەحوبا ٶزىنىڭ نە سەزىنەتىنىن وشيا 14:4 تە بىلاي دەپ سيپاتتاعان: «مەن ولاردى ساۋىقتىرامىن، ەندى وپاسىزدىق جاسامايدى. ولارعا دەگەن اشۋىم قايتقاندىقتان، ولاردى ٶز ەركىممەن جاقسى كورەمىن». بۇل سوزدەر اقساقالداردى ادامنىڭ بويىنان وكىنۋدىڭ كەز كەلگەن نىشانىن بايقاي بىلۋگە تالپىندىرادى. ەحوبانىڭ بۇل سوزدەرى كۇنا جاساعان ادام ٷشىن دە تەزىرەك ورالۋعا تالپىنىس بەرەدى.
10، 11. كوپ ۋاقىت بۇرىن قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامدارعا اقساقالدار قالاي كومەكتەسەدى؟
10 ال قاۋىمنان الاستاتىلعانىنا ٴبىراز ۋاقىت، ٴتىپتى ٴبىرتالاي جىل بولعان ادامدار جايلى نە دەۋگە بولادى؟ ولار قاۋىمنان الاستاتىلعانىنا سەبەپ بولعان بۇرىس ارەكەتتەرىن دوعارعان بولۋى مۇمكىن. كەيبىرەۋلەرى ٴتىپتى قاۋىمنان نە ٷشىن الاستاتىلعانىن ۇمىتىپ تا كەتۋى مۇمكىن. قالاي بولعان كۇندە دە، اقساقالدار ولاردى ىزدەستىرىپ، ولارمەن كەزدەسۋگە تىرىسادى. كەزدەسۋدە اقساقالدار ولارمەن بىرگە ٴتىپتى دۇعا ەتەدى جانە ولاردى قاۋىمعا قايتا ورالۋعا تالپىندىرادى. ەگەر ادامنىڭ قاۋىمنان الاستاتىلعانىنا ٴبىرتالاي جىل بولعان بولسا، ونىڭ رۋحاني السىرەپ كەتكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ەگەر ول ادام قاۋىمعا قايتا ورالعىسى كەلەتىنىن ايتسا، اقساقالدار ونىڭ قاۋىمعا قايتا قابىلدانعانىن كۇتىپ جاتپاي، ونىمەن كيەلى كىتاپ زەرتتەۋ ساباعى ٶتىلۋىن قامداي الادى. مۇنداي زەرتتەۋ ساباعىن تەك قانا اقساقالدار ۇيىمداستىرادى.
11 ەحوبانىڭ جاناشىرلىعىنا ەلىكتەپ، اقساقالدار دا مەيلىنشە كوپ ادامعا وكىنۋگە كومەكتەسكىسى كەلەدى. ولار قايتا ورالۋعا ٵلى دە ەسىك اشىق ەكەنىن ايتۋدان تالمايدى. ادام كۇناسىنا وكىنىپ، جامان جولىنان قايتىپ جاتسا، ول كوپ كۇتتىرمەي-اق قاۋىمعا قايتا قابىلدانا الادى (قور. 2-ح. 2:6—8).
12. ا) اسىرەسە قانداي جاعدايلاردا اقساقالدار اسا مۇقيات بولۋ كەرەك؟ ٵ) نەگە ٴبىز وتە اۋىر كۇنا جاساعان كەيبىر ادامدار ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە بولا المايدى دەپ ويلاماۋىمىز كەرەك؟ (سىلتەمەنى دە قاراڭىز.)
12 ادامدى قاۋىمعا قايتا قابىلداردا اقساقالدارعا اسا مۇقيات بولۋ قاجەت جاعدايلار بار. مىسالى، بالاعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىق، جولدانتايۋشىلىق جانە نەكەنى ويرانداتۋ ماقساتىمەن جوسپار قۇرۋ سياقتى جاعدايلاردا اقساقالدار ادامنىڭ شىن وكىنگەنىنە جاقسىلاپ كوز جەتكىزىپ الۋى قاجەت (مالح. 2:14؛ ٴتىم. 2-ح. 3:6). ولار وتاردى قورعاۋ كەرەك. دەسە دە مىنانى ۇمىتپاعانىمىز ٴجون: ەحوبا شىن وكىنىپ، جامان ارەكەتىن قويعان ادامدى، قانداي كۇنا جاساسا دا، كەشىرىپ، قابىلداۋعا دايىن. اقساقالدار وزگەلەرگە قيانات جاساعان ادامدارعا اسقان ساقتىقپەن قاراعانمەن، وتە اۋىر كۇنا جاساعان كەيبىر ادامدار ەشقاشان ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە بولا المايدى دەگەن ويعا جول بەرمەيدى b (پەت. 1-ح. 2:10).
قاۋىمداعىلار قالاي ارەكەت ەتەدى؟
13. ٴبىز تۇزەتىلگەن ادامعا جانە قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامعا قالاي قارايمىز؟
13 الدىڭعى ماقالادا قاراستىرعانىمىزداي، كەيدە قاۋىمدا بىرەۋدىڭ تۇزەتىلگەنى جايلى حابارلاندىرۋ ايتىلۋى مۇمكىن. ونداي جاعدايدا ٴبىز ول اداممەن ارالاسا بەرەمىز، ويتكەنى ول وكىنىپ، جامان جولىنان قايتقان (ٴتىم. 1-ح. 5:20). ول ٵرى قاراي دا قاۋىمنىڭ بولىگى بولىپ قالا بەرەدى جانە دۇرىس نارسەنى ىستەي بەرۋ ٷشىن باۋىرلاستاردىڭ قولداۋىنا مۇقتاج (ەۆر. 10:24، 25). ال قاۋىمنان الاستاتىلعان اداممەن جاعداي باسقاشا. ٴبىز ول اداممەن «ارالاسۋدى دوعارامىز»، ونىمەن «ٴتىپتى داستارقانداس تا بولمايمىز» (قور. 1-ح. 5:11).
14. قاۋىمنان الاستاتىلعان ادام قاۋىمعا كەلىپ جاتسا، ٴماسىحشى كيەلى كىتاپ بويىنشا تاربيەلەنگەن ار-ۇجدانىنا ساي قانداي شەشىم قابىلداي الادى؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
14 قورىنتتىقتارعا 1-حات 5:11 دەگى نۇسقاۋ قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامدى مۇلدەم ەلەمەي ٴجۇرۋىمىز كەرەك دەگەندى بىلدىرە مە؟ جوق. ارينە، ٴبىز ول اداممەن ارالاسپايمىز. ٴبىراق ٴماسىحشى كيەلى كىتاپ بويىنشا تاربيەلەنگەن ار-ۇجدانىنا ساي قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامدى، مىسالى تۋىسىن نە بۇرىن جاقىن ارالاسقان دوسىن، قاۋىمعا شاقىرۋدى شەشۋى مۇمكىن. قاۋىمنان الاستاتىلعان ادام قاۋىمعا كەلىپ جاتسا، نە ىستەيمىز؟ بۇرىن ٴبىز ونداي اداممەن امانداسپايتىن ەدىك. ٴبىراق ەندى ٴماسىحشى كيەلى كىتاپ بويىنشا تاربيەلەنگەن ار-ۇجدانىنا ساي ٶزى شەشىم قابىلداۋ كەرەك. كەيبىرەۋلەر قاۋىمدا ونداي اداممەن امانداسۋدى جانە قاۋىمعا كەلگەنىنە قۋانىشتى ەكەنىن ايتۋدى ٴجون كورۋى مۇمكىن. ٴبىراق اڭگىمەمىز ودان ارىگە ۇلاسىپ، سوزىلىپ كەتپەۋ كەرەك. سونداي-اق ٴبىز ول اداممەن بىرگە ۋاقىت وتكىزبەيمىز.
كيەلى كىتاپ بويىنشا تاربيەلەنگەن ار-ۇجدانىنا ساي، ماسىحشىلەر قاۋىمنان الاستاتىلعان ادامدى قاۋىم كەزدەسۋلەرىنە شاقىرۋعا جانە ونداي اداممەن قاۋىمدا امانداسۋعا قاتىستى جەكە شەشىم قابىلداي الادى. (14-ابزاستى قاراڭىز)
15. جوحاننىڭ 2-حاتى 9—11 تارماقتاردا كىمدەر جايلى ايتىلعان؟ (« جوحان مەن پاۋىل بىردەي كۇنا جايلى ايتقان با؟» دەگەن قورشاۋدى دا قاراڭىز.)
15 كەيبىرەۋلەر «كۇنا جاساعان اداممەن سالەمدەسۋ ونىڭ زۇلىم ىستەرىنە ورتاقتاسۋدى بىلدىرەدى ەمەس پە؟ كيەلى كىتاپتا سولاي جازىلعان عوي» دەپ، تۇسىنبەي قالۋى مۇمكىن (جوحاننىڭ 2-حاتى 9—11 وقىڭىز). ەگەر ٴمانماتىندى قاراساق، بۇل تارماقتاعى سوزدەر جولدانتايۋشىلارعا جانە وزگەلەردى قۇداي زاڭىنا قايشى ارەكەت ەتۋگە ۇگىتتەيتىندەرگە قاتىستى ايتىلعان (ايان 2:20). سوندىقتان اقساقالدار جالعان ىلىمدەردى تاراتاتىندارمەن جانە وزگەلەردى دۇرىس ەمەس قىلىققا يتەرمەلەيتىندەرمەن كەزدەسپەيدى. ارينە، كۇندەردىڭ كۇنىندە ولار ەستەرىن جيادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ٴبىراق وعان دەيىن ٴبىز ونداي ادامدارمەن امانداسپايمىز دا، قاۋىمعا دا شاقىرمايمىز.
ەحوبانىڭ جاناشىرلىعى مەن مەيىرىمدىلىگىنە ەلىكتەيىك
16، 17. ا) ەحوبا كۇنا جاساعان ادامنىڭ نە ىستەگەنىن قالايدى؟ (ەزەكيەل 18:32) ٵ) اقساقالدار ەحوبامەن قالاي قىزمەتتەسە الادى؟
16 سونىمەن، وسى جۋرنالداعى ماقالالاردان نە بىلدىك؟ ەحوبا ەشكىمنىڭ جويىلعانىن قالامايدى! (ەزەكيەل 18:32 وقىڭىز). ول ٵربىر كۇنا جاساعان ادام وكىنىپ، ونىمەن تاتۋلاسسا ەكەن دەيدى (قور. 2-ح. 5:20). تاريحقا ۇڭىلسەك، ەحوبا توڭمويىن حالقىن دا، جەكەلەگەن ادامداردى دا وكىنىپ، وزىنە ورالۋعا قايتا-قايتا تالپىندىرىپ وتىرعان. وسى ورايدا اقساقالدار دا ەحوبامەن يىق تىرەسە قىزمەتتەسىپ، كۇنا جاساعان ادامداردى وكىنۋگە شاقىرادى (ريم. 2:4؛ قور. 1-ح. 3:9).
17 ادام كۇناسىنا وكىنگەندە، كوكتە قانداي قۋانىش بولاتىنىن ەلەستەتىپ كورىڭىزشى! پەرىشتەلەرمەن بىرگە اكەمىز ەحوبانىڭ ٶزى دە قاۋىمعا ورالعان ٵربىر قوي ٷشىن ەرەكشە قۋانادى. ەحوبانىڭ جاناشىرلىعى، راقىمى مەن مەيىرىمدىلىگى جايلى وي جۇگىرتەيىك، سوندا وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمىز تەرەڭدەي تۇسەدى (لۇقا 1:78).
111-ٵن قۋانۋعا سەبەپ كوپ
a بۇل ادامدارعا قاتىستى «قاۋىمنان شىعارىلعان» دەگەن تىركەستى ەندى قولدانبايمىز. قورىنتتىقتارعا 1-حات 5:13 تەگى پاۋىلدىڭ سوزدەرىنە ساي، ولارعا قاتىستى «قاۋىمنان الاستاتىلعان» دەگەن تىركەس قولدانىلاتىن بولادى.
b كيەلى كىتاپقا ساي، كەشىرىلمەيتىن كۇنا دەگەن قانداي دا ٴبىر كۇنانىڭ ٴتۇرى ەمەس. كەشىرىلمەيتىن كۇناعا زۇلىم نيەتپەن قۇدايعا قويماي قارسى شىعۋ جاتادى. ال ادام بۇنداي كۇنا جاسادى ما، جوق پا — ونى شەشەتىن ٴبىز ەمەس (مار. 3:29؛ ەۆر. 10:26، 27).
