31-زەرتتەۋ ماقالاسى
12-ٵن ۇلى قۇداي ەحوبا
كۇناكار ادامزاتتى قۇتقارۋ ٷشىن ەحوبا شارا جاسادى
«قۇداي ادامزاتتى سونداي قاتتى سۇيگەندىكتەن، ٶزىنىڭ جالعىز ۇلىن قۇربان ەتتى» (جوح. 3:16).
نەگىزگى وي
كۇنامەن كۇرەس جۇرگىزىپ، وعان قىزمەت ەتە الۋىمىز ٷشىن ەحوبا قالاي ٴبىرىنشى بولىپ ارەكەت ەتكەنىن قاراستىرامىز. سونداي-اق قالاي ول ٴبىزدى كۇنادان ازات ەتىپ، ماڭگى ٶمىر سۇرۋىمىزگە جول اشقانىن كورەمىز.
1، 2. ا) كۇنا دەگەنىمىز نە جانە ٴبىز كۇنانى نەنىڭ ارقاسىندا جەڭە الامىز؟ («ٴسوز ٴمانىن» دە قاراڭىز.) ٵ) بۇل ماقالادان جانە «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» وسى سانىنداعى باسقا ماقالالاردان نە جايلى بىلەمىز؟ (وسى جۋرنالداعى «وقىرمانداردىڭ نازارىنا» دەگەن قورشاۋدى دا قاراڭىز)
ەحوبا قۇداي ٴسىزدى قانشالىقتى جاقسى كورەتىنىن بىلەسىز بە؟ ٴسىزدى كۇنا مەن ولىمنەن ازات ەتۋ ٷشىن ەحوبانىڭ نە ىستەگەنىن زەرتتەسەڭىز، بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن انىق كورەسىز. كۇنا a — ەشكىمدى ايامايتىن قاس جاۋ. ٴسىز ونى ٶز كۇشىڭىزبەن ەشقاشان جەڭە المايسىز. ٴبارىمىز كۇنىگە كۇنا جاسايمىز جانە سول كۇنانىڭ كەسىرىنەن تۇبىندە ولەمىز (ريم. 5:12). ٴبىراق قۋانىشىمىزعا وراي، ەحوبانىڭ كومەگىمەن ٴبىز كۇنانى جەڭە الامىز. ٴيا، كۇنانى جەڭەتىنىمىز بۇلتارتپاس اقيقات!
2 ەحوبا شامامەن 6000 جىل بويى ادامزاتقا كۇنامەن كۇرەس جۇرگىزۋگە كومەكتەسىپ كەلەدى. نە ٷشىن؟ ويتكەنى ول ٴبىزدى جاقسى كورەدى. ول ادامزاتتى اۋەل باستان جاقسى كورگەن جانە ولار كۇنامەن كۇرەسۋ ٷشىن ٴبارىن ىستەگەن. ەحوبا كۇنانىڭ ولىمگە جەتەلەيتىنىن بىلەدى. ٴبىراق ول ادامداردىڭ ولگەنىن قالامايدى، كەرىسىنشە، ماڭگى ٶمىر سۇرسە ەكەن دەيدى (ريم. 6:23). ول ٴسىزدىڭ دە ولمەي، ماڭگى ٶمىر سۇرگەنىڭىزدى قالايدى. بۇل ماقالادا ٴبىز ٷش سۇراققا جاۋاپ الامىز: 1) ەحوبا كۇناكار ادامزاتقا قانداي ٷمىت بەردى؟ 2) كيەلى كىتاپ زامانىندا كۇناكار ادامدار ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە بولۋ ٷشىن نە ىستەگەن؟ 3) كۇناكار ادامزاتتى قۇتقارۋ ٷشىن يسا نە ىستەدى؟
ەحوبا كۇناكار ادامزاتقا قانداي ٷمىت بەردى؟
3. ٴتۇپ اتا-انامىز قالاي كۇناكار ادامدارعا اينالدى؟
3 العاشقى ەر مەن ايەلدى جاراتقان كەزدە، ەحوبا ولاردىڭ باقىتتى بولعانىن قالاعان ەدى. سول ٷشىن دە ولاردى اسەم باققا قونىستاندىردى، نەكەدەن قۋانىش السىن دەپ ەكەۋىن قوستى جانە ٴماندى دە ماعىنالى تاپسىرما بەردى. ولار جەر بەتىن ٶز ۇرپاقتارىمەن تولتىرىپ، بۇكىل جەر شارىن ەدەم باعىنداي جۇماققا اينالدىرۋ كەرەك ەدى. ەحوبا ولارعا بار بولعانى ٴبىر-اق شەكتەۋ قويدى. ايتقان سوزىنە مويىنسۇنباسا، ياعني ادەيى وعان قارسى شىقسا، بۇنداي كۇنا ولىمگە اپاراتىنىن ايتىپ ەسكەرتتى. جاعدايدىڭ نەمەن بىتكەنى بىزگە ٴمالىم. قۇدايدى دا، ادامدى دا جاقسى كورمەيتىن ٴبىر رۋح ادام مەن حاۋانى كۇناعا ازعىردى. وكىنىشكە قاراي، ولار ونىڭ جامان ىقپالىنا بەرىلىپ قالدى. وزدەرىن جاقسى كورەتىن اكەلەرىنە سەنىم ارتۋدىڭ ورنىنا ولار كۇنا جاسادى. ٴسۇيتىپ، ەحوبانىڭ ايتقان ٴسوزى تۋرا كەلدى. سول كۇننەن باستاپ ولار كۇنانىڭ سالدارىن تارتا باستادى، ياعني بىرتە-بىرتە قارتايىپ، اقىر اياعىندا ٶلدى (مۇس. 1-ج. 1:28، 29؛ 2:8، 9، 16—18؛ 3:1—6، 17—19، 24؛ 5:5).
4. نە ٷشىن ەحوبا كۇنانى جەك كورەدى جانە نەگە ول بىزگە كۇنانى جەڭۋگە كومەكتەسكىسى كەلەدى؟ (ريمدىكتەرگە 8:20، 21)
4 ەحوبا ەدەم باعىندا بولعان وسى وكىنىشتى جاعدايدى كيەلى كىتاپقا جازدىردى. سونىڭ ارقاسىندا ٴبىز ەحوبا كۇنانى نەگە سونشا جەك كورەتىنىن تۇسىنە الامىز. كۇنا ٴبىزدى كوكتەگى اكەمىزدەن الشاقتاتادى جانە ولىمگە دۋشار ەتەدى (يشايا 59:2). بىلىقتىڭ ٴبارىن باستاعان شايتان سول ٷشىن دە كۇنانى جاقسى كورەدى جانە ادامداردى كۇناعا ازعىرۋدان شارشامايدى. ەدەم باعىندا ول جەڭىسكە جەتتىم دەپ ويلاعان شىعار. ٴبىراق ەحوبانىڭ قانشالىقتى ٴسۇيۋشى قۇداي ەكەنىن ول بىلمەگەن-اۋ. ەحوبا ادام مەن حاۋانىڭ ۇرپاعىنا قاتىستى نيەتىن ٴبىر ساتكە دە وزگەرتپەگەن. ول ادام بالاسىن قاتتى جاقسى كورگەندىكتەن، بىردەن ولارعا ٷمىت سيلادى (ريمدىكتەرگە 8:20، 21 وقىڭىز). «سول ۇرپاقتىڭ ىشىنەن مەنى جاقسى كورەتىندەر، كۇنامەن كۇرەسۋ ٷشىن مەنەن كومەك سۇرايتىندار شىعادى» دەپ سەنىمدى بولدى. ٴسۇيتىپ، سول ادامدار كۇنادان ازات بولىپ، وعان جاقىنداي الۋ ٷشىن ەحوبا ٴبىر شارا جاسادى. سوندا ول نە ىستەمەك ەدى؟
5. كۇناكار ادامزاتقا قاتىستى ٷمىتتىڭ العاشقى ۇشقىنى قاي كەزدە پايدا بولدى؟ ٴتۇسىندىرىڭىز. (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:15)
5 مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:15 وقىڭىز. ەحوبا شايتانعا ۇكىم شىعارعاندا ٷمىتتىڭ العاشقى ۇشقىنى بايقالدى. ەحوبا وسى ۇمىتكە نەگىز بولاتىن «ۇرپاق» كەلەتىنىن ۋادە ەتتى. بۇل ۇرپاق اقىر سوڭىندا شايتاننىڭ ٶزىن دە، ەدەم باعىنان باستاۋ العان بۇكىل زۇلىمدىقتى دا جوياتىن بولادى (جوح. 1-ح. 3:8). ٴبىراق الدىمەن بۇل ۇرپاق جاپا شەكپەك ەدى. ويتكەنى شايتان ونىڭ وكشەسىن شاعادى، ياعني ولىمگە ۇشىراتادى. سول كەزدە ەحوبانىڭ جۇرەگى قانجار سۇققانداي اۋىرماق ەدى. ٴبىراق ەحوبا بۇل ازاپقا توزۋگە دايىن بولدى، ويتكەنى سونىڭ ارقاسىندا ادامزات ٶلىم مەن كۇنادان ازات بولماق ەدى.
ەجەلدە كۇناكار ادامدار ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا قالاي يە بولعان؟
6. ٵبىل مەن نۇح سياقتى سەنىم تانىتقان ادامدار ەحوباعا جاقىنداي ٴتۇسۋ ٷشىن نە ىستەگەن؟
6 عاسىرلار بويى ەحوبا كۇناكار ادامدار وعان قالاي جاقىنداي الاتىنىن بىرتە-بىرتە اشىپ وتىردى. ەدەم باعىنداعى جاعدايدان كەيىن، ادام مەن حاۋانىڭ ەكىنشى ۇلى ٵبىل ەحوباعا سەنىم تانىتقان العاشقى ادام بولدى. ٵبىل ەحوبانى جاقسى كوردى جانە ونىڭ ىقىلاسىنا بولەنۋدى قالادى. سوندىقتان ەحوباعا جاقىنداي تۇسكىسى كەلىپ، وعان قۇرباندىق ۇسىندى. ول باعىپ جۇرگەن قويلارىنىڭ ىشىنەن العاشقى تولدەرىن تاڭداپ، ەحوباعا ارناپ قۇرباندىققا شالدى. ەحوبا ونىڭ بۇل قۇرباندىعىن قابىل الدى ما؟ ٴيا، «ەحوبا ابىلگە ىقىلاسىن ٴتۇسىرىپ، قۇرباندىعىن قابىل الدى» (مۇس. 1-ج. 4:4). ەحوبا سۇيىسپەنشىلىك پەن سەنىم تانىتقان باسقا دا ادامداردىڭ قۇرباندىقتارىن قابىل العان، سولاردىڭ ٴبىرى — نۇح (مۇس. 1-ج. 8:20، 21). قۇرباندىقتاردى قابىل الۋ ارقىلى ەحوبا كۇناكار ادام ونىڭ ىقىلاسىنا يە بولىپ، وعان جاقىنداي الاتىنىن كورسەتكەن b.
7. ىبىرايىممەن بولعان جاعدايدان نە تۇيەمىز؟
7 سەنىمنىڭ وزىق ۇلگىسى بولعان ىبىرايىمعا ەحوبا ەرەكشە قيىن تاپسىرما بەردى. ەحوبا وعان ٶزىنىڭ ۇلى ىسقاقتى قۇرباندىققا شالۋدى بۇيىردى. ىبىرايىم ٷشىن بۇل ومىرىندەگى ەڭ اۋىر تاپسىرما بولعانى انىق. سوعان قاراماستان ول بۇل تاپسىرمانى ورىنداۋعا كىرىستى. ٴبىراق ەحوبا ونى سوڭعى ساتتە توقتاتتى. بۇل جاعدايدان ٴبارىمىز ماڭىزدى ٴبىر جايتتى تۇيەمىز. ەحوبا ٶزىنىڭ سۇيىكتى ۇلىن ٴبىز ٷشىن قۇرباندىققا بەرىپ، ولىمگە قيدى. ٴيا، ەحوبا ٴبىزدى وسىنشالىقتى جاقسى كورەدى! (مۇس. 1-ج. 22:1—18).
8. مۇسا زاڭىنا ساي شالىنعان قۇرباندىقتار نەنىڭ بەينەسى ەدى؟ (مۇسانىڭ 3-جازباسى 4:27—29؛ 17:11)
8 عاسىرلار وتە يسرايل حالقى مۇسا زاڭىنا ساي كۇنالارىن وتەۋ ٷشىن كوپ قۇرباندىقتار شالاتىن بولدى (مۇسانىڭ 3-جازباسى 4:27—29؛ 17:11 وقىڭىز). بۇل قۇرباندىقتار ادامزاتتى كۇنادان ٴبىرجولا ارىلتاتىن الدەقايدا زور قۇرباندىقتىڭ بەينەسى ەدى. قۇدايدىڭ پايعامبارلارى كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن ۋادە ەتىلگەن ۇرپاق، ياعني كەيىنىرەك انىقتالعانداي قۇدايدىڭ ۇلى ازاپ شەگىپ، ولتىرىلەتىنىن ايتىپ كەتتى. وسىلاي ول قۇرباندىققا شالىناتىن توقتى ىسپەتتى بولماق ەدى (يشايا 53:1—12). ويلاپ كورىڭىزشى، ادامزاتتى — سونىڭ ىشىندە ٴسىزدى — ٶلىم مەن كۇنادان ازات ەتۋ ٷشىن ەحوبا ٶزىنىڭ سۇيىكتى ۇلىن قۇربان ەتەمىن دەپ كۇنى بۇرىن شەشىپ قويعان!
يسا كۇناكار ادامزاتتى قۇتقارۋ ٷشىن كەلدى
9. شومىلدىرۋ ٴراسىمىن جاساۋشى جاقيا يساعا قاتىستى نە دەگەن؟ (ەۆرەيلەرگە 9:22؛ 10:1—4، 12)
9 ب. ز. ٴبىرىنشى عاسىرىندا قۇدايدىڭ قىزمەتشىسى بولعان شومىلدىرۋ ٴراسىمىن جاساۋشى جاقيا نازارەتتىك يساعا نۇسقاپ: «قاراڭدار، مىناۋ — دۇنيەنى كۇنادان ارىلتاتىن قۇدايدىڭ توقتىسى»،— دەگەن (جوح. 1:29). كيەلى رۋحتىڭ قوزعاۋىمەن ايتىلعان بۇل سوزدەر يسانىڭ ۋادە ەتىلگەن ۇرپاق ەكەنىن ايقىن كورسەتتى. يسا جەرگە ٶزىنىڭ ٶمىرىن قۇربان ەتۋ ٷشىن كەلدى. ول كۇنانى ٴبىرجولا جەڭەتىندىكتەن، كۇناكار ادامزاتتىڭ ٷمىتى ودان سايىن بەرىك بولىپ، شەگەلەنە ٴتۇستى (ەۆرەيلەرگە 9:22؛ 10:1—4، 12 وقىڭىز).
10. يسا ٶزىنىڭ «كۇناكارلاردى شاقىرۋ ٷشىن كەلگەنىن» قالاي كورسەتتى؟
10 يسا كۇنادان ەڭسەلەرى ەزىلىپ جۇرگەن ادامدارعا ەرەكشە كوڭىل بولگەن جانە ولاردى ٸزباسارى بولۋعا شاقىرعان. ادامزاتتىڭ مۇشكىل كۇيىنىڭ باستى سەبەبى كۇنا ەكەنىن يسا جاقسى بىلگەن. سوندىقتان ول كۇناكار دەپ تانىلعان ادامدارعا بارىنشا كومەكتەسكەن. وسىعان قاتىستى يسا: «دارىگەر دەنساۋلىعى جاقسى ادامدارعا ەمەس، اۋرۋلارعا قاجەت... مەن ادىلدەردى ەمەس، كۇناكارلاردى وكىنۋگە شاقىرۋ ٷشىن كەلدىم»،— دەگەن (مات. 9:12، 13). ول راسىمەن دە وسى سوزدەرىنە ساي ٶمىر ٴسۇردى. بىردە يسا كوز جاسىن ونىڭ اياعىنا توگىپ، شاشىمەن ٴسۇرتىپ وتىرعان ايەلگە جۇمساق سويلەپ، ونىڭ كۇنالارىن كەشىرگەن (لۇقا 7:37—50). قۇدىقتان سۋ الۋعا كەلگەن ساماريالىق ايەلدىڭ ازعىن ٶمىر كەشىپ جۇرگەنىن بىلسە دە، يسا وعان اسا ماڭىزدى شىندىقتاردى اشقان (جوح. 4:7، 17—19، 25، 26). قۇداي ٴتىپتى يساعا كۇنانىڭ اقىرعى زالالى — ٶلىمدى دە جەڭۋگە قۇدىرەت بەردى. سونىڭ ارقاسىندا يسا ەر نە ايەل دەمەي، بالا نە ەرەسەك دەمەي، ادامداردى ٴتىرىلتىپ، ومىرگە قايتاردى (مات. 11:5).
11. كۇناكار ادامدار يساعا نە سەبەپتى تارتىلعان؟
11 كۇناعا بەلشەسىنەن باتقان ادامداردىڭ ٶزى يساعا تارتىلىپ تۇرعان. بۇل ەش تاڭعالدىرمايدى. ويتكەنى يسا ولاردىڭ نە كۇي كەشىپ جۇرگەنىن جاقسى ٴتۇسىنىپ، جاناشىرلىق تانىتقان. سونىڭ ارقاسىندا ولار ەش قورىقپاي، يساعا ەمىن-ەركىن جاقىنداي العان (لۇقا 15:1، 2). يسا سونداي ادامداردى تانىتقان سەنىمدەرى ٷشىن دە ماقتاپ، ولارعا مەيىرىممەن قاراعان (لۇقا 19:1—10). وسىلاي كوكتەگى اكەسى قانشالىقتى مەيىرىمدى ەكەنىن كەمەلدى تۇردە پاش ەتكەن (جوح. 14:9). يسا سوزىمەن دە، ىسىمەن دە ٶزىنىڭ جاناشىر ەكەنىن، كوكتەگى مەيىرىمدى اكەسى ەحوبا ادامداردى جاقسى كورەتىنىن جانە ولارعا كۇنامەن كۇرەسۋگە كومەكتەسكىسى كەلەتىنىن انىق كورسەتكەن. سونداي-اق يسا كەيبىر كۇناكار ادامداردىڭ بويىندا قالاۋ وياتىپ، ولارعا ومىرلەرىن وزگەرتۋگە جانە ٸزباسارى بولۋعا كومەكتەسكەن (لۇقا 5:27، 28).
12. يسا ٶزىنىڭ ٶلىمى جايلى نەنى اشتى؟
12 يسا ٶزىن الدا نە كۇتىپ تۇرعانىن جاقسى ٴبىلدى. ول وعان ساتقىندىق جاسالاتىنىن جانە باعاناعا ٸلىنىپ ولتىرىلەتىنىن ٸزباسارلارىنا بىرنەشە رەت ايتقان (مات. 17:22؛ 20:18، 19). جاقيا جانە باسقا دا پايعامبارلار الدىن الا ايتىپ كەتكەندەي، يسا ونىڭ ٶلىمى دۇنيەنى كۇنادان ارىلتاتىنىن دا جاقسى ٴبىلدى. سونداي-اق يسا ٶمىرىن قيعان سوڭ «وزىنە ٵرتۇرلى ادامداردى جاقىنداتىپ تارتاتىنىن» ايتتى (جوح. 12:32). كۇناكار ادامدار يسانى يەلەرى رەتىندە مويىنداپ، ونىڭ ىزىمەن جۇرسە، ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە بولا الاتىن ەدى. ال اقىر تۇبىندە «كۇنانىڭ قۇلدىعىنان بوساماق» ەدى (ريم. 6:14، 18، 22؛ جوح. 8:32). وسى سەبەپتەن دە يسا ەش تايسالماي، ٶز ەركىمەن ازاپتى ولىممەن ٶلدى (جوح. 10:17، 18).
13. يسا قالاي ٶلدى جانە ونىڭ ولىمىنەن ەحوبا قۇدايىمىز جايلى نە بىلەمىز؟ (سۋرەتتى دە قاراڭىز.)
13 يسانى ەڭ جاقىن ادامدارىنىڭ ٴبىرى ساتىپ كەتتى. كەيىن جاۋلارى ونى تۇتقىنداپ، قورلاپ، جالعان ايىپتار تاعىپ، اقىرىندا ولىمگە كەستى. ساربازدار يسانى باعاناعا شەگەلەپ، ونىڭ جانىن ابدەن ازاپقا سالدى. وسىنىڭ بارىنە قالاي ادالدىقپەن ٴتوزىپ جاتقانىن باقىلاپ تۇرعان ەحوبا ۇلىنان بەتەر ازاپقا ٴتۇستى. بۇكىل كۇش-قۇدىرەت قولىندا تۇرسا دا، ول ۇلى ٷشىن اراشا تۇسپەدى. نەگە؟ ۇلىن قاتتى جاقسى كورەتىن اكە بۇنداي جاعدايعا نە ٷشىن جول بەردى؟ بۇنىڭ سەبەبى — سۇيىسپەنشىلىك. يسا بىلاي دەگەن: «قۇداي ادامزاتتى سونداي قاتتى سۇيگەندىكتەن، ٶزىنىڭ جالعىز ۇلىن قۇربان ەتتى. ەندى وعان سەنگەن اركىم جويىلماي، ماڭگىلىك ومىرگە يە بولا الادى» (جوح. 3:16).
ەحوبا ٴبىزدى كۇنا مەن ولىمنەن ازات ەتۋ ٷشىن ۇلىنىڭ ازاپتى ولىمىنە جول بەرىپ، ەڭ اۋىر قاسىرەتكە ٴتوزدى (13-ابزاستى قاراڭىز)
14. يسانىڭ ولىمىنەن نەنى ٴتۇسىندىڭىز؟
14 يسانىڭ ٶلىمى — ەحوبا ادام مەن حاۋانىڭ ۇرپاعىن قانشالىقتى جاقسى كورەتىنىنە بۇلتارتپاس دالەل. بۇل ەحوبا ٴسىزدى دە وتە قاتتى جاقسى كورەتىنىن ايقىن كورسەتەدى. ويلاپ كورىڭىزشى، ٴسىزدى كۇنا مەن ولىمنەن قۇتقارۋ ٷشىن ەحوبا ەڭ اۋىر قاسىرەتكە ٴتوزىپ، وتە ۇلكەن قۇرباندىققا باردى (جوح. 1-ح. 4:9، 10). ٴيا، ەحوبانىڭ بار قالاۋى — بىزگە كۇنامەن كۇرەسۋگە، ٴتىپتى ونى جەڭۋگە كومەكتەسۋ!
15. يسانىڭ تولەم قۇرباندىعىنىڭ يگىلىگىن كورۋ ٷشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟
15 قۇدايدىڭ سيى، ياعني ونىڭ جالعىز ۇلىنىڭ تولەم قۇرباندىعى كۇنالارىمىزدىڭ كەشىرىلۋىنە جول اشتى. ٴبىراق قۇداي كۇنالارىمىزدى كەشىرۋ ٷشىن ٴبىز ٶز تاراپىمىزدان ٴبىر نارسە ىستەۋىمىز كەرەك. ول نە نارسە؟ شومىلدىرۋ ٴراسىمىن جاساۋشى جاقيا دا، كەيىن يسانىڭ ٶزى دە بىلاي دەگەن: «كۇنالارىڭا وكىنىڭدەر، ويتكەنى كوك پاتشالىعى تاياپ قالدى!» (مات. 3:1، 2؛ 4:17). دەمەك، كۇنامەن كۇرەس جۇرگىزۋ ٷشىن جانە ٴسۇيۋشى اكەمىزگە جاقىنداي ٴتۇسۋ ٷشىن وكىنۋ اسا ماڭىزدى. ٴبىراق وكىنۋ دەگەن نەنى بىلدىرەدى جانە كۇنامەن كۇرەسۋگە ونىڭ قانداي كومەگى بار؟ بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن كەلەسى ماقالادا الامىز.
18-ٵن تولەمگە ريزاشىلىق
a ٴسوز ٴمانى: كيەلى كىتاپتاعى «كۇنا» ٴسوزى كەيدە بۇرىس ىستەردى، ياعني ەحوبانىڭ زاڭ-تالاپتارىنا ساي ارەكەت ەتە الماۋدى بىلدىرەدى. ال كەيدە ادام اتادان بەرىلگەن كۇناكار، كەمەلسىز كۇيىمىزگە مەڭزەيدى. ٴبارىمىزدىڭ دە ولەتىنىمىز وسى مۇرا ەتكەن كۇنانىڭ كەسىرى.
b بولاشاقتا يسا ٴماسىح ٶمىرىن قيىپ، ادامزاتتى ٶلىم مەن كۇنادان ٴبىرجولا ازات ەتەتىنىن بىلگەندىكتەن، ەحوبا سول تولەم قۇرباندىعىنىڭ نەگىزىندە ماسىحشىلەردىڭ زامانىنا دەيىنگى ادال قىزمەتشىلەرىنىڭ قۇرباندىقتارىن قابىل العان (ريم. 3:25).
