ەحوبانى نۇح، دانيال مەن ٵيۇپ سياقتى جاقسى بىلەسىز بە؟
«زۇلىمدار ادىلەتتى ۇقپايدى، ەحوبانى ىزدەيتىندەر ٴبارىن تۇسىنەدى» (ناقىل سوزدەر 28:5).
اندەر: 43، 133
1—3. ا) وسى سوڭعى كۇندەرى قۇدايعا ادال بولىپ قالۋعا نە كومەكتەسەدى؟ ٵ) بۇل ماقالادان نە بىلەمىز؟
ٴبىز سوڭعى كۇندەردىڭ اقىرى تاياعان ۋاقىتتا ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز. زۇلىمداردىڭ كۇننەن كۇنگە «شوپتەي قاۋلاپ»، كوبەيىپ جاتقانىنا كۋامىز (ٴزابۇر 92:7). سوندىقتان دا كوپ ادامنىڭ قۇدايدىڭ كوز الدىندا دۇرىس نارسەنى ىستەمەيتىنىنە تاڭدانبايمىز. پاۋىل ٴماسىحشىلەرگە: «جاماندىققا كەلگەندە بالا سياقتى، ال تۇسىنۋگە كەلگەندە، ەرەسەك ادامداي بولىڭدار»،— دەگەن (قورىنتتىقتارعا 1-حات 14:20). بۇل ٷشىن نە ىستەۋىمىز قاجەت؟
2 جاۋابى وسى ماقالانىڭ نەگىزگى تارماعىندا جازىلعان: «ەحوبانى ىزدەيتىندەر ٴبارىن تۇسىنەدى» (ناقىل سوزدەر 28:5). بۇل دەگەنىمىز ولاردىڭ ەحوباعا ۇنامدى بولۋ ٷشىن نە قاجەت بولسا، سونىڭ ٴبارىن تۇسىنە الاتىندارىن بىلدىرەدى. سونىمەن قاتار ناقىل سوزدەر 2:7، 9 دا ەحوبا دۇرىس ارەكەت ەتەتىندەرگە دانالىق بەرەتىنى ايتىلعان. سوندا ولار «ادىلدىك، ادىلەت پەن تۋرالىقتىڭ نە ەكەنىن ۇعىنىپ، جاقسىلىق اتاۋلىنى تۇسىنە» الادى.
3 نۇحتا، دانيالدا جانە ايۇپتە وسىنداي قۇداي دانالىعى بولدى (ەزەكيەل 14:14). بۇگىنگى قۇداي حالقىندا دا وسى دانالىق بار. ال سىزدە شى؟ ەحوباعا ۇنامدى بولۋعا قاجەتتىنىڭ «ٴبارىن ٴتۇسىنۋ» ٷشىن، ٴسىز ونى جاقسىلاپ تانىپ-ٴبىلۋىڭىز قاجەت. وسى سەبەپتى ٴبىز بۇل ماقالادا 1) نۇح، دانيال مەن ٵيۇپ قۇدايدى قالاي تانىپ-بىلگەنىن، 2) قۇدايدى بىلگەندەرى ولارعا قانداي كومەگىن تيگىزگەنىن جانە 3) ٴبىز ولاردىكىندەي سەنىمدى قالاي دامىتا الاتىنىمىزدى قاراستىرامىز.
نۇح زۇلىم دۇنيەدە قۇداي جولىمەن ٴجۇردى
4. نۇح قۇدايدى قالاي تانىپ-ٴبىلدى جانە قۇدايدى جاقسى بىلگەنى وعان قالاي كومەكتەستى؟
نۇح جاراتىلىستى باقىلاۋ ارقىلى قۇدايدىڭ قاسيەتتەرى جايلى بىلگەن بولسا كەرەك
4 نۇح ەحوبانى قالاي تانىپ-ٴبىلدى؟ ادام مەن حاۋا بالالى بولعاننان باستاپ ادامدار ەحوبانى ٷش ٴتۇرلى جولمەن تانىپ-بىلۋدە: جاراتىلىسى ارقىلى، قۇدايدىڭ ادال قىزمەتشىلەرى ارقىلى جانە قۇدايعا مويىنسۇنۋدىڭ يگىلىگىن كورۋ ارقىلى (يشايا 48:18). جاراتىلىستى باقىلاعان كەزدە نۇح قۇدايدىڭ بار ەكەنىنىڭ دالەلىن كورىپ، ونىڭ قاسيەتتەرى جايلى بىلگەن بولسا كەرەك. ناتيجەسىندە ول ەحوبانىڭ قۇدىرەتتى ەكەنىن ارى جالعىز شىنايى قۇداي ەكەنىن تۇسىنگەن بولار (ريمدىكتەرگە 1:20). وسىلايشا نۇح قۇدايدىڭ بارىنا يلانىپ قانا قويماي، وعان بەرىك سەنىم دامىتتى.
5. قۇدايدىڭ ادامزاتقا قاتىستى نيەتىن نۇح قايدان ٴبىلدى؟
5 قۇداي ٴسوزىندە ايتىلعانداي، «سەنىم ٴسوزدى ەستۋدەن تۋادى»، ياعني باسقالاردان ەستىگەندەرىمىز ارقىلى سەنىمگە يە بولا الامىز (ريمدىكتەرگە 10:17). نۇح ەحوبا تۋرالى ٶز تۋىستارىنان ەستىگەن بولسا كەرەك. ونىڭ اكەسى لامەح قۇدايعا سەنگەن جانە ادام اتا دۇنيەدەن وتپەي تۇرىپ تۋىلعان. (ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.) نۇحتىڭ اتاسى ٴماتۋسالا، ال ارعى اتاسى يارەت بولعان. ول نۇح تۋىلعاننان كەيىن 366 جىل وتكەن سوڭ قايتىس بولدى * (لۇقا 3:36، 37). نۇح وسى كىسىلەر مەن ولاردىڭ ايەلدەرىنەن ادامداردى ەحوبا جاراتقانىن جانە قۇدايدىڭ نيەتى بويىنشا، ولار بالالى بولىپ، جەردى تولتىرۋى جانە وعان قىزمەت ەتۋى كەرەك بولعانىن بىلگەن بولۋى مۇمكىن. سونداي-اق نۇح ادام مەن حاۋانىڭ ەحوباعا مويىنسۇنباعانىن ٴبىلىپ، بۇل شىشىمدەرىنىڭ جامان سالدارىن كورگەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:28؛ 3:16—19، 24). بىلگەندەرى ونىڭ جۇرەگىنەن ورىن الىپ، ەحوباعا قىزمەت ەتۋگە قوزعاۋ سالدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 6:9).
6، 7. نۇحتىڭ ٷمىتى قالاي ونىڭ سەنىمىن نىعايتتى؟
6 ٷمىت سەنىمدى نىقتاي تۇسەدى. نۇح ٶزىنىڭ «تىنىم» نە «جۇبانىش» دەگەندى بىلدىرەتىن ەسىمىنىڭ ماعىناسى ۇمىتپەن بايلانىستى ەكەنىن بىلگەندە، سەنىمى نىعايىپ قالعان بولار (مۇسانىڭ 1-جازباسى 5:29، سىلتەمە). لامەح ەحوبانىڭ رۋحىنىڭ جەتەلەۋىمەن ۇلى نۇح تۋرالى: «ەحوبانىڭ قارعىسىنا ۇشىراعان جەردە ەڭبەك ەتىپ، ازاپ شىگىپ جۇرگەن بىزگە ول جۇبانىش اكەلەدى»،— دەگەن. نۇح قۇدايدىڭ جەردەگى جاعدايدى جاقسارتاتىنىنا ۇمىتتەنگەن. ٵبىل مەن ەنوح ىسپەتتى، ول «ۇرپاقتىڭ» جىلاننىڭ باسىن مىجيتىنىنا سەنگەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:15).
7 مۇسانىڭ 1-جازباسى 3:15 تەگى پايعامبارلىقتى نۇح تولىقتاي تۇسىنگەن جوق. ٴبىراق ول مۇنىڭ بولاشاققا ٷمىت بەرەتىن پايعامبارلىق ەكەنىن ۇقتى. ەنوح تا ەحوبانىڭ زۇلىمداردى جوياتىنىن ايتىپ، وسىعان ۇقساس حاباردى ۋاعىزداعان ەدى (ياھۋدا 14، 15). ەنوحتىڭ ارماگەددوندا تولىقتاي جۇزەگە اساتىن حابارى نۇحتىڭ سەنىمى مەن ٷمىتىن نىعايتقانى ٴسوزسىز!
سەنىمىمىز بەن قۇداي دانالىعى ٴبىزدى شايتاننىڭ ايلا-امالدارىنان جانە وسى دۇنيەنىڭ ىقپالىنان قورعايدى
8. قۇدايدى جاقسى بىلگەنى قالاي نۇحقا قورعانىش بولدى؟
8 قۇدايدى جاقسى بىلگەنى نۇحقا قالاي كومەكتەستى؟ ەحوبانى تانىپ-بىلگەندىكتەن، ول بويىندا سەنىم مەن قۇداي دانالىعىن دامىتتى. بۇل ٶزىنە قورعانىش بولدى، اسىرەسە ەحوبانى رەنجىتەتىن ارەكەتتەردەن ساقتادى. قالايشا؟ قۇدايمەن دوس بولعىسى كەلگەندىكتەن، نۇح ەحوباعا سەنبەيتىن جانە ودان تەرىس اينالعان ادامدارمەن دوستاسقان جوق. ولاردان ايىرماشىلىعى، ول جەرگە كەلگەن جىنداردىڭ ٶزىن اداستىرۋىنا جول بەرمەدى. جۇرت ادام كەيپىندەگى بۇل قۇدىرەتتى جىندارعا تامسانا قاراعان، بالكىم، ٴتىپتى ولارعا تابىنۋعا دەيىن دە بارعان شىعار (مۇسانىڭ 1-جازباسى 6:1—4، 9). سونداي-اق نۇح ەحوبا ادامداردىڭ بالالى بولىپ، جەر بەتىن تولتىرعانىن قالاعانىن ٴبىلدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:27، 28). سوندىقتان ادام كەيپىندەگى جىنداردىڭ ايەل الىپ، دۇنيەگە بالا اكەلىپ جاتقانىن كورگەندە، نۇح بۇنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەنىن بىلگەن. الگى بالالار ٶسىپ، باسقا بالالاردان اناعۇرلىم داۋ ارى كۇشتى بولا تۇسكەندە، بۇنىڭ راستىعى ايقىن ٴبىلىندى. اقىرىندا ەحوبا نۇحقا كۇللى زۇلىمداردى جويۋ ٷشىن توپان سۋ جىبەرەتىنىن ايتتى. نۇح ەحوبانىڭ ەسكەرتۋىنە سەنگەندىكتەن، كەمە سوقتى. ٴسۇيتىپ، وتباسىمەن امان قالدى (ەۆرەيلەرگە 11:7).
9، 10. نۇحتىكىندەي سەنىمدى قالاي دامىتا الامىز؟
9 قالاي ٴبىز نۇحتىكىندەي سەنىم دامىتا الامىز؟ بۇل ٷشىن قۇداي ٴسوزىن مۇقيات زەرتتەگەنىمىز، بىلگەندەرىمىزدى جۇرەكپەن قابىلداعانىمىز جانە ٶمىرىمىزدە ٶزگەرىستەر جاساۋعا، دۇرىس شىشىمدەر قابىلداۋعا قولدانعانىمىز ماڭىزدى (پەتىردىڭ 1-حاتى 1:13—15). سوندا سەنىمىمىز بەن قۇداي دانالىعى ٴبىزدى شايتاننىڭ ايلا-امالدارىنان جانە وسى دۇنيەنىڭ ىقپالىنان قورعايدى (قورىنتتىقتارعا 2-حات 2:11). وسى الەمدەگى كوپ ادام زۇلىمدىق پەن ازعىندىقتى جاقسى كورەدى ارى جامان قۇمارلىقتارىنىڭ جەتەگىندە جۇرەدى (جوحاننىڭ 1-حاتى 2:15، 16). ولار وسى زۇلىم دۇنيەنىڭ اقىرى جاقىنداعانىن ەش ەلەمەيدى. سەنىمىمىز مىقتى بولماسا، ٴبىز دە سولار سياقتى ويلانا باستاۋىمىز مۇمكىن. ەسىمىزدە بولسىن، يسا ٴبىزدىڭ زاماندى نۇحتىڭ زامانىمەن سالىستىرعاندا، زۇلىمدىق پەن ازعىندىق تۋرالى ەمەس، قۇدايعا دەگەن قىزمەتىمىزدەن الاڭداپ كەتۋ قاۋپى جايلى ەسكەرتكەن (ماتاي 24:36—39 وقىڭىز).
10 ٶزىڭىزدى بىلاي دەپ تەكسەرىپ كورىڭىز: «ەحوبانى شىنىمەن دە بىلەتىنىم ٶمىر سالتىمنان كورىنە مە؟ سەنىمىم ەحوبا دۇرىس دەپ سانايتىندى ىستەۋگە جانە باسقالارعا دا سونى ۇيرەتۋگە تالپىندىرادى ما؟» وسى سۇراقتارعا بەرگەن جاۋابىڭىز نۇح ىسپەتتى قۇداي جولىمەن جۇرگەن-جۇرمەگەنىڭىزدى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى.
دانيال پۇتقا تابىنۋشى بابىل ەلىندە قۇداي دانالىعىن تانىتتى
11. ا) جاس دانيالدىڭ قۇدايدى سۇيگەنىنەن ونىڭ اتا-اناسى جايلى نە بىلەمىز؟ ٵ) دانيالدىڭ قانداي قاسيەتتەرىن دامىتقىڭىز كەلەر ەدى؟
11 دانيال ەحوبانى قالاي تانىپ-ٴبىلدى؟ دانيالعا ەحوبانى جانە ونىڭ ٴسوزىن ٴسۇيۋدى اتا-اناسى ۇيرەتكەن بولسا كەرەك. دانيال سودان ٶمىر بويى ەش اينىماعان. ٴتىپتى قارتايعان شاعىندا دا، ول جازبالاردى مۇقيات زەرتتەگەن (دانيال 9:1، 2). دانيال ەحوبانى جاقىننان تانىپ-بىلگەن. ەحوبانىڭ يسرايلدىكتەر ٷشىن جاساعان بارلىق ىستەرىن دە بىلگەن. بۇنى دانيال 9:3—19 تارماقتارداعى دانيالدىڭ كىشىپەيىلدىلىكپەن ارى شىن جۇرەكتەن ايتقان دۇعاسىنان بىلەمىز. وسى دۇعانى وقىپ، وي ەلەگىنەن وتكىزىڭىز. «بۇل دۇعادان دانيال جايلى نە ٴبىلدىم؟»— دەپ ويلانىپ كورىڭىز.
12—14. ا) دانيال قۇدايدىڭ دانالىعىن قالاي تانىتتى؟ ٵ) ەحوبا دانيالدىڭ باتىلدىعى مەن ادالدىعىنا قالاي باتاسىن بەردى؟
12 قۇدايدى جاقسى بىلگەنى دانيالعا قالاي كومەكتەستى؟ ادال ياھۋديلەر ٷشىن پۇتقا تابىنۋشى بابىل ەلىندە قۇدايعا قىزمەت ەتۋ وڭاي بولماعان. مىسالى، ەحوبا ياھۋديلەرگە: «مەن ٶزدەرىڭدى جەر اۋدارتىپ جىبەرگەن سول قالانىڭ تىنىشتىعىن تىلەڭدەر»،— دەگەن (ەرەميا 29:7). سويتە تۇرا بار جۇرەكتەرىمەن تەك ٶزىنە عيبادات ەتۋدى دە بۇيىرعان (مۇسانىڭ 2-جازباسى 34:14). دانيال وسى ەكى تالاپقا بىردەي قالاي باعىنا الدى؟ قۇدايدىڭ دانالىعى وعان ەڭ الدىمەن ەحوباعا، سوسىن ادامي بيلەۋشىلەرگە مويىنسۇنۋ كەرەكتىگىن تۇسىنۋگە كومەكتەستى. جۇزدەگەن جىلدان كەيىن يسا دا ٴدال وسى ٴپرينسيپتى ۇيرەتكەن (لۇقا 20:25).
13 ەشكىم دە 30 كۇن بويى پاتشادان باسقا ەشبىر قۇدايعا نە پەندەگە ٶتىنىش جاساپ، دۇعا ەتپەۋ كەرەكتىگى جايلى جارلىق شىققاندا، دانيالدىڭ قالاي ارەكەت ەتكەنى جايلى ويلايىقشى (دانيال 6:7—10 وقىڭىز). ونىڭ «بۇل نەبارى 30 كۇنگە عانا عوي» دەپ اقتالۋىنا بولار ەدى. الايدا ول ادامي زاڭنىڭ قۇدايعا عيبادات ەتۋدەن ماڭىزدى بولىپ كەتۋىنە جول بەرمەگەن. دانيال ەحوباعا جاسىرىن دۇعا ەتسە دە بولار ەدى. ٴبىراق كۇن سايىن دۇعا ەتەتىنىن كوپ ادامنىڭ كورىپ جۇرگەنىن ول بىلەتىن. ادامداردىڭ ەحوباعا قىزمەت ەتۋىن دوعارىپتى دەگەن توقتامعا كەلگەنىن قالاماعاندىقتان، ول قاۋىپتى بولسا دا، جۇرتقا كورىنەتىن جەردە دۇعا ەتۋىن دوعارمادى.
14 ەحوبا دانيالدىڭ باتىلدىقپەن ارى ادالدىقپەن قابىلداعان شىشىمىنە باتاسىن بەردى. ول كەرەمەت جاساپ، دانيالدى ارىستانداردىڭ اپانىنان امان الىپ قالدى. ناتيجەسىندە بۇكىل ميدو-پەرسيا يمپەرياسىنداعى ادامدار ەحوبا جايلى ٴبىلدى! (دانيال 6:25—27).
15. دانيالدىكىندەي سەنىمدى قالاي دامىتا الامىز؟
15 قالاي ٴبىز دانيالدىكىندەي سەنىم دامىتا الامىز؟ بەرىك سەنىم دامىتۋ ٷشىن قۇداي ٴسوزىن وقىپ قانا قويۋ جەتكىلىكسىز، ونى ٴتۇسىنۋىمىز قاجەت (ماتاي 13:23). ٴبىز ەحوبانىڭ قانداي دا ٴبىر ماسەلەگە قاتىستى نە ويلاپ، نە سەزىنەتىنىن بىلگىمىز كەلەدى. سوندىقتان وقىعاندارىمىز جايلى تەرەڭ وي قوزعاعانىمىز ٴجون. سونداي-اق ٴجيى، اسىرەسە قيىندىقتارعا كەزىككەندە، دۇعا ەتكەنىمىز اسا ماڭىزدى. ەحوبا ٴبىز سۇراعان دانالىق پەن كۇشتى جومارتتىقپەن بەرەتىنىنە سەنىمدى بولا الامىز (جاقىپ 1:5).
ٵيۇپ قۋانىشتا دا، قايعىدا دا قۇداي پرينسيپتەرىنە ساي ارەكەت ەتتى
16، 17. ٵيۇپ ەحوبانى قالاي تانىپ-ٴبىلدى؟
16 ٵيۇپ ەحوبانى قالاي تانىپ-ٴبىلدى؟ ٵيۇپ يسرايلدىك بولماعان. ٴبىراق ىبىرايىم، ىسقاق جانە جاقىپ ونىڭ الىس تۋىستارى ەدى. ەحوبا ولارعا ٶزى جايلى جانە ادامزاتقا قاتىستى ەركى جايلى ۇيرەتكەن بولاتىن. ٵيۇپ تە قانداي دا ٴبىر جولمەن وسى قۇندى شىندىقتاردىڭ ٴبىرازىن بىلگەن (ٵيۇپ 23:12). ول ەحوباعا: «سەن جايلى ەستىگەن ەدىم»،— دەگەن (ٵيۇپ 42:5). ٵيۇپتىڭ باسقالارعا قۇداي جايلى ايتقاندارى شىندىق ەكەنىن ەحوبانىڭ ٶزى ٴمالىم ەتكەن (ٵيۇپ 42:7، 8).
جاراتىلىسقا قاراپ، ەحوبانىڭ قاسيەتتەرىن جاقىنىراق تانىعاندا، سەنىمىمىز نىعايا تۇسەدى (17-ابزاستى قاراڭىز)
17 سونداي-اق ٵيۇپ جاراتىلىستارعا زەر سالىپ، ەحوبانىڭ قاسيەتتەرى جايلى بىلگەن (ٵيۇپ 12:7—9، 13). ەليحۋ دا، ەحوبا دا ٵيۇپتىڭ نازارىن جاراتىلىستارعا اۋدارىپ، قۇدايمەن سالىستىرعاندا ادام بالاسىنىڭ قانشالىقتى بولماشى ەكەنىن كورسەتتى (ٵيۇپ 37:14؛ 38:1—4). ەحوبانىڭ ٴسوزدەرى ايۇپكە اسەر ەتىپ، ول كىشىپەيىلدىلىكپەن قۇدايعا بىلاي دەدى: «سەنىڭ قولىڭنان كەلمەيتىن نارسە جوق ەكەنىن، وي-نيەتىڭنىڭ ورىندالماي قالۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنىن ەندى ٴبىلدىم». سوسىن ول: «توپىراق پەن كۇلگە وتىرىپ قاتتى وكىنەمىن»،— دەپ قوستى (ٵيۇپ 42:2، 6).
18، 19. ٵيۇپ ەحوبانى جاقسى بىلەتىنىن قالاي كورسەتتى؟
18 قۇدايدى جاقسى بىلگەنى ايۇپكە قالاي كومەكتەستى؟ ٵيۇپ قۇدايدىڭ پرينسيپتەرىن جاقسى تۇسىنگەن. ەحوبانى جاقسى بىلگەنى ونى دۇرىس ارەكەت ەتۋگە تالپىندىرعان. مىسالعا، ول ادامدارعا مەيىرىمدىلىك تانىتپاسا، قۇدايدى سۇيەمىن دەپ ايتا المايتىنىن بىلگەن (ٵيۇپ 6:14). ٵيۇپ ٶزىن باسقالاردان ارتىق ساناماعان، قايتا، بايلاردى دا، كەدەيلەردى دە ٶز باۋىرىنداي كورگەن. ول: «مەنى انا قۇرساعىندا جاراتقان قۇداي ولاردى دا جاراتتى عوي!»— دەدى (ٵيۇپ 31:13—22). باي ارى ىقپالدى بولسا دا، ول كەۋدە كوتەرىپ، باسقالاردى ٶزىنەن تومەن ساناماعان. ٵيۇپ بۇگىندەگى باي ارى دارەجەلى ادامداردىڭ كوبىنەن قانشالىقتى ەرەكشەلەنگەن دەسەڭىزشى!
19 ٵيۇپ ٶزى ٷشىن ەش نارسەنىڭ، سونىڭ ىشىندە دۇنيە-مۇلىكتىڭ، ەحوبادان ماڭىزدىراق بولىپ كەتكەنىن قالامادى. بۇلاي بولسا، «كوكتەگى شىنايى قۇدايدان باس تارتىپ» كەتەتىنىن ول بىلگەن (ٵيۇپ 31:24—28 وقىڭىز). سونداي-اق ول نەكەنى ايەل مەن كۇيەۋدىڭ اراسىنداعى قاسيەتتى انت دەپ قاراستىرعان. ول ٴتىپتى ٶزگە ايەلگە ازعىن ويمەن قارامايمىن دەپ ٶزىنە ۋادە بەرگەن (ٵيۇپ 31:1). بۇل شىنىندا دا تاڭعالارلىق جايت، سەبەبى ٵيۇپ ٶمىر سۇرگەن ۋاقىتتا ەحوبا كوپ ايەل الۋعا جول بەرگەن ەدى. دەمەك، ٵيۇپ قالاسا، ەكىنشى ايەل الا الاتىن. ٴبىراق ەحوبا باستاما بەرگەن العاشقى نەكەدە ٴبىر ەركەك پەن ٴبىر ايەلدىڭ بولعانىن ول بىلسە كەرەك. سوندىقتان ول سول قۇرىلىمعا ساي ٶمىر ٴسۇرۋدى شىشكەن * (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:18، 24). 1600 جىلدان كەيىن يسا ٴدال وسى ٴپرينسيپتى ۇيرەتتى، اتاپ ايتقاندا، جىنىستىق قاتىناس پەن نەكە ٴبىر كۇيەۋ مەن ٴبىر ايەلدىڭ اراسىندا بولۋى كەرەكتىگىن ايتتى (ماتاي 5:28؛ 19:4، 5).
20. ەحوبا مەن ونىڭ تالاپتارىن جاقسى بىلگەنىمىز دوستار مەن كوڭىل كوتەرۋ ٴتۇرىن دۇرىس تاڭداۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
20 قالاي ٴبىز ايۇپتىكىندەي سەنىم دامىتا الامىز؟ تاعى قايتالايتىن بولساق، ەحوبانى جاقسى ٴبىلۋىمىز جانە بىلگەندەرىمىزدىڭ بارلىق ارەكەتىمىزدى باعىتتاۋىنا جول بەرۋىمىز كەرەك. مىسالى، كيەلى كىتاپتا ەحوبانىڭ «جاۋىزدىقتى سۇيەتىندەردى جەك كورەتىنى» جانە وتىرىكشىلەرمەن ارالاسپاۋىمىز كەرەكتىگى ايتىلعان (ٴزابۇر 11:5؛ 26:4 وقىڭىز). ەندى بىلاي دەپ وي جۇگىرتىپ كورىڭىز: «وسى ەكى تارماقتان ەحوبانىڭ وي قالپى جايلى نە ٴبىلدىم؟ بۇل ٶمىرىمدە نە نارسە ەڭ ماڭىزدى بولاتىنىنا قالاي اسەر ەتۋى كەرەك؟ توردان نە كورەتىنىمە، كىممەن دوستاساتىنىما جانە قانداي كوڭىل كوتەرۋ ٴتۇرىن تاڭدايتىنىمدا شى؟» وسى سۇراقتارعا بەرگەن جاۋابىڭىز ەحوبانى قانشالىقتى جاقسى بىلەتىنىڭىزدى انىقتاۋعا كومەكتەسەدى. ٴبىز وسى زۇلىم دۇنيەنىڭ بىزگە اسەر ەتكەنىن قالامايمىز. سوندىقتان «ٴتۇيسىنۋ قابىلەتىن» ماشىقتاندىرۋىمىز، ياعني جامان مەن جاقسىنىڭ، دانالىق پەن اقىلسىزدىقتىڭ اراجىگىن اجىراتۋدى ۇيرەنۋىمىز قاجەت (ەۆرەيلەرگە 5:14؛ ەفەستىكتەرگە 5:15).
21. بىزگە ەحوباعا ۇنامدى بولۋعا قاجەتتىنىڭ «ٴبارىن تۇسىنۋگە» نە كومەكتەسەدى؟
21 نۇح، دانيال مەن ٵيۇپ ەحوبانى جاقسى تانىپ-ٴبىلۋ ٷشىن قولدارىنان كەلگەننىڭ ٴبارىن جاساعان. سوندىقتان ەحوبا ولارعا ٶزىنە ۇنامدى بولۋ ٷشىن نە قاجەت بولسا، سونىڭ «ٴبارىن تۇسىنۋگە» كومەكتەستى. ولاردىڭ مىسالدارى ەحوبانىڭ قالاۋىنا ساي ارەكەت ەتكەنىمىز تابىستى ٶمىرگە جەتەلەيتىنىن كورسەتەدى (ٴزابۇر 1:1—3). سوندىقتان ٶزىڭىزدى: «مەن ەحوبانى نۇح، دانيال مەن ٵيۇپ سياقتى جاقسى بىلەمىن بە؟»— دەپ تەكسەرىپ كورىڭىز. بۇگىندە ٴبىز ەحوبانى بۇل ادال كىسىلەردەن دە جاقسى بىلە الامىز، سەبەبى ول بىزگە ٶزى جايلى اناعۇرلىم كوپ مالىمەت بەرۋدە (ناقىل سوزدەر 4:18). ەندەشە كيەلى كىتاپتى تىڭعىلىقتى وقىپ-زەرتتەڭىز. سول جايلى تەرەڭىنەن وي قوزعاڭىز. دۇعا ەتىپ، كيەلى رۋح سۇراڭىز. سوندا مىنا زۇلىم دۇنيە ٴسىزگە ىقپال ەتە المايدى. قايتا، قۇداي دانالىعى بويىنشا ارەكەت ەتەتىن بولاسىز ارى كوكتەگى اكەڭىزگە بۇرىنعىدان دا جاقىنداي تۇسەسىز (ناقىل سوزدەر 2:4—7).
^ 5-ابزاس نۇحتىڭ ارعى اتاسى ەنوح تا «قۇداي جولىنان تايماعان». ٴبىراق ول نۇحتىڭ تۋىلعانىنان 69 جىل بۇرىن قايتىس بولدى (مۇسانىڭ 1-جازباسى 5:23، 24).
^ 19-ابزاس نۇح تا سولاي ەتكەن. ادام مەن حاۋا تىلازارلىق تانىتقاننان كەيىن كوپ ۇزاماي ادامدار كوپ ايەل الا باستاعان بولسا دا، نۇحتىڭ ٴبىر عانا ايەلى بولعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 4:19).
