وقىرمان ساۋالدارى
نەگە ماتاي مەن لۇقا يسانىڭ جەردەگى ٶمىرىنىڭ باستاپقى كەزەڭىن ٵرتۇرلى ەتىپ سيپاتتاعان؟
ماتايدىڭ ىزگى حابارىندا يسانىڭ تۋىلۋى مەن ٶمىرىنىڭ باستاپقى كەزەڭى جايلى جازعاندارى لۇقانىكىنەن وزگەشە، سەبەبى ەكى جازۋشى ەكى ادامنىڭ ويلارى مەن باستان وتكەرگەندەرىنە نازار اۋدارعان.
ماتاي كىتابىندا جۇسىپپەن بايلانىستى وقيعالارعا باسا ٴمان بەرىلگەن. وندا ٴجۇسىپ ٴماريامنىڭ اياعى اۋىر ەكەنىن بىلگەندە نە ىستەگەنى، پەرىشتەنىڭ تۇسىندە وعان بار جايتتى ٴتۇسىندىرۋى جانە ونىڭ پەرىشتەنىڭ نۇسقاۋلارىنا ساي ارەكەت ەتكەنى جايلى باياندالادى (ماتاي 1:19—25). سونداي-اق پەرىشتەنىڭ تۇسىندە ٴجۇسىپتى ەسكەرتىپ، وتباسىمەن مىسىرعا قاشۋدى بۇيىرعانى ٵرى ونىڭ قالاي قۇلاق اسقانى تۋرالى جازىلعان. سوسىن تاعى ٴبىر تۇسىندە پەرىشتەنىڭ وعان يسرايلگە ورالۋدى ايتقانى، ٵرى جۇسىپتىڭ يسرايلگە قايتىپ، وتباسىمەن نازارەتكە قونىس تەپكەنى دە ٴسوز ەتىلەدى (ماتاي 2:13، 14، 19—23). ماتاي ٶز ىزگى حابارىنىڭ العاشقى ەكى تاراۋىندا جۇسىپتىڭ ەسىمىن 11 رەت، ال ماريامدىكىن 7 اق رەت اتاپ كەتكەن.
ال لۇقانىڭ كىتابىندا ٴماريامنىڭ جاعدايىنا كوڭىل بولىنگەن. وندا ٴماريامعا جابىرەيىل پەرىشتەنىڭ كەلگەنى، ٴماريامنىڭ تۋىسى ەلىزابەتكە بارعانى جانە ەحوبانى ماداقتاپ ايتقان سوزدەرى جازىلعان (لۇقا 1:26—56). بۇعان قوسا، شيمون يسانىڭ بولاشاقتا قانداي قيىنشىلىقتارعا ۇشىرايتىنىن ٴماريامعا ايتقانى سيپاتتالادى. سودان سوڭ لۇقا يسانىڭ 12 جاسىندا وتباسىمەن عيباداتحاناعا بارعانداعى وقيعاسىن دا ايتىپ وتەدى. وسى كەزدە دە لۇقا جۇسىپتىڭ ەمەس، ٴماريامنىڭ ايتقان سوزدەرىن كەلتىرگەن ٵرى بۇل جاعدايدىڭ ٴماريامعا قاتتى اسەر قالدىرعانىن دا جازعان (لۇقا 2:19، 34، 35، 48، 51). ىزگى حابارىنىڭ العاشقى ەكى تاراۋىندا لۇقا ٴماريامنىڭ ەسىمىن 15 رەت، ال ٴجۇسىپتىڭ اتىن 4 رەت قانا اتايدى. دەمەك، ماتاي كوبىنەسە جۇسىپتىڭ نە ويلاپ، نە ىستەگەنى جايلى ايتسا، لۇقا ٴماريامعا باسا نازار اۋدارادى.
ەكى ىزگى حاباردىڭ اراسىندا يسانىڭ اتا-بابا شەجىرەسىنە دە قاتىستى وزگەشەلىك بار. ماتاي ٴجۇسىپتىڭ اۋلەتىن ٴتىزىپ شىعادى، وسىلايشا ٴجۇسىپتىڭ اسىراپ العان بالاسى رەتىندە يسادا ٴداۋىتتىڭ پاتشالىق بيلىگىنە زاڭدى قۇقىق بولعانىن كورسەتەدى. نەگە؟ ويتكەنى ٴجۇسىپ ٴداۋىت پاتشانىڭ ۇرپاعى بولعان، ياعني ٴداۋىت ۇلى سۇلەيمەننىڭ اۋلەتىنەن شىققان (ماتاي 1:6، 16). الايدا لۇقا ٴماريامنىڭ شەجىرەسىن كەلتىرگەن، وسىلايشا يسانىڭ، «ادام رەتىندە»، ٴداۋىتتىڭ پاتشالىق بيلىگىنە تابيعي قۇقىعى بولعاندىعىن ايقىن كورسەتكەن (ريمدىكتەرگە 1:3). نەگە؟ ويتكەنى ٴماريام ٴداۋىت پاتشانىڭ ۇرپاعى بولعان، ياعني ٴداۋىت ۇلى ناتاننىڭ اۋلەتىنەن تاراعان (لۇقا 3:31). ٴبىراق نەگە لۇقا كىتابىنداعى شەجىرەدە ٴماريام اكەسى ەلىنىڭ قىزى رەتىندە اتالىپ وتپەگەن؟ سەبەبى رەسمي قۇجاتتاردا، نەگىزىنەن، وتباسىنداعى ەر كىسىلەردىڭ اتتارى عانا جازىلاتىن. سوندىقتان لۇقا ٶز تىزىمىندە ٴجۇسىپتى ەلىنىڭ ۇلى دەپ اتاعاندا، ادامدار ونى ەلىنىڭ كۇيەۋبالاسى دەپ تۇسىنگەن (لۇقا 3:23).
ماتاي مەن لۇقا جازعان ىزگى حابارلاردا كەلتىرىلگەن يسانىڭ شەجىرەسى ونىڭ قۇداي ۋادە ەتكەن ٴماسىح ەكەنىن دالەلدەيدى. يسانىڭ ٴداۋىت پاتشانىڭ ۇرپاعى ەكەندىگى كوپشىلىككە تانىمال بولعانى سونشا، پارىزشىلدار مەن ساددۋكەيلەردىڭ وزدەرى مۇنى جوققا شىعارا الماعان. ماتاي مەن لۇقانىڭ اتالمىش شەجىرەنى جازىپ قالدىرعانى ٴبىزدىڭ دە سەنىمىمىزدى نىعايتادى ٵرى قۇدايدىڭ باسقا دا ۋادەلەرى ورىندالاتىنىنا سەنىمدىلىگىمىزدى ارتتىرادى.