ٴبىزدىڭ مۇراعاتتان
«كونگرەسس تاعى قاشان بولادى ەكەن؟»
1932-جىلدىڭ قاراشا ايىنىڭ اياق جاعى. مەحيكو قالاسى. ٴبىر ميلليوننان استام تۇرعىنى بار بۇل قالا ىعى-جىعى بوپ جاتىر. وسىدان ٴبىر اپتا بۇرىن مۇندا العاشقى باعدارشامدار ورناتىلدى. ٴبىراق ادامداردىڭ كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيلەرىنە سەبەپ بولعان باسقا دا ٴبىر جايت بار. كامەرالارىن ۇستاعان تىلشىلەر تەمىر جول بەكەتىندە تۇرىپ، ەرەكشە ٴبىر قوناقتى كۇتۋدە. بۇل نە قىلعان قوناق ەكەن؟ بۇل كۇزەت مۇناراسى قوعامىنىڭ ٴتوراعاسى جوزەف ف. رۋتەرفورد ەدى. جەرگىلىكتى كۋاگەرلەر دە رۋتەرفورد باۋىرلاسىمىزدى قۇشاق جايا قارسى العالى تۇر. ول مۇندا ٷش كۇندىك كونگرەسكە كەلە جاتقان ەدى.
«التىن عاسىر» جۋرنالىندا بىلاي دەلىنگەن بولاتىن: «بۇل كونگرەسس مەكسيكادا شىندىقتى تاراتۋ ىسىندەگى ەلەۋلى وقيعا رەتىندە تاريح قويناۋىنا ەنەتىنى ٴسوزسىز». ٴبىراق بۇل شاعىن كونگرەسس ەدى، ويتكەنى وعان نەبارى 150 ادامداي قاتىستى. ولاي بولسا، بۇل كونگرەسس نەسىمەن ەلەۋلى بولدى؟
بۇل كونگرەسكە دەيىن مەكسيكادا شىندىق اسا تارالا قويماعان ەدى. 1919-جىلدان بەرى مۇندا كىشىگىرىم كونگرەستەر وتكىزىلگەنمەن، سول جىلدان كەيىن قاۋىمدار سانى ازايىپ كەتتى. 1929-جىلى مەحيكودا فيليال اشىلعان كەزدە جاعداي وڭالاتىنداي كورىنگەنمەن، وسىمگە كەدەرگى جاساعان جايتتار ٵلى دە بولدى. مىسالى، ۇيىمىمىز كىتاپ تاراتۋشىلارعا (سول كەزدەرى ٸزاشارلار وسىلاي اتالاتىن) ۋاعىزداپ ٴجۇرىپ ساۋدا-ساتتىقپەن اينالىسپاۋ جايلى نۇسقاۋ بەرگەندە، ٴبىر كىتاپ تاراتۋشىنىڭ اشۋلانعانى سونشا، شىندىقتى تاستاپ، ٶزىنىڭ كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋ توبىن اشىپ العان. سونداي-اق وسى كەزدەرى بۇرىس ىستەرى ٷشىن فيليال باقىلاۋشىسىن دا الماستىرۋ كەرەك-ٴتىن. ٴيا، مەكسيكاداعى ادال كۋاگەرلەر جىگەرگە مۇقتاج بولدى.
رۋتەرفورد باۋىرلاستىڭ سول كونگرەستە ايتقان جىگەرلەندىرەرلىك ەكى بايانداماسى مەن راديو ارقىلى بەرىلگەن بەس لەكسياسى بۇل ادال جانداردىڭ رۋحىن كوتەردى. سول كەزدە مەكسيكادا ىزگى حاباردى تاراتۋ ٷشىن باۋىرلاستار راديوستانسىلاردى العاش رەت قولداندى. سول كونگرەستەن كەيىن ۋاعىز ىسىندە باسشىلىق ەتەتىن فيليال باقىلاۋشىسى رەتىندە باسقا باۋىرلاس تاعايىندالدى. ەندى كۋاگەرلەردىڭ بويىن قۇلشىنىس كەرنەپ، ەحوبانىڭ ماقۇلداۋىمەن ۋاعىز ٸسىن ٵرى قاراي جالعاستىردى.
1941-جىلعى كونگرەسس، مەحيكو
كەلەسى 1933-جىلى مەكسيكادا ەكى كونگرەسس وتكىزىلدى: بىرەۋى ۆەراكرۋس قالاسىندا، ەكىنشىسى مەحيكودا. باۋىرلاستار تىنباي ۋاعىزداۋمەن بولدى، بۇنىڭ جاقسى ناتيجەسىن دە كوردى. مىسالىعا، 1931-جىلى مۇندا 82 جاريالاۋشى بولسا، 1941-جىلعا دەيىن بۇل سان ون ەسەگە ٶستى. 1941-جىلى وتكەن تەوكراتيالىق كونگرەسكە شامامەن 1000 ادام كەلدى.
«ولار كوشەلەردى باسىپ الدى»
1943-جىلى كۋاگەرلەر مەكسيكانىڭ 12 قالاسىندا وتكىزۋ جوسپارلانعان «ازات بولعان حالىق» اتتى كونگرەستى جارنامالاي باستادى *. بۇل ٷشىن ولار جارناما قاعازدارىن كيىپ ٴجۇردى. ەكى جاعى بار بۇل قاتتى قاعازدار ادامنىڭ يىعىنا كيگىزىلەتىن. سوندا قاعازداردىڭ ٴبىر جاعى الدىندا، ٴبىر جاعى ارقاسىندا تۇراتىن. كۋاگەرلەر وسىنداي قاعازداردى 1936-جىلدان بەرى دۇيىم جۇرتقا كونگرەستەرىن جارنامالاۋ ٷشىن قولدانىپ كەلگەن بولاتىن.
1944-جىلعى جۋرنالدان الىنعان كەسكىن: «جارناما قاعازدارىن» كيىپ العان باۋىرلاستارىمىزدىڭ مەحيكو قالاسىنداعى شەرۋى
مەحيكودا قاعازدارمەن جۇرگىزىلگەن جارنامالاۋ ٸسى جەمىستى بولعانى سونشا، جەرگىلىكتى ٴبىر جۋرنالدا كونگرەسكە قاتىناسقان كۋاگەرلەر جايلى بىلاي دەپ جازىلعان ەدى: «[كونگرەستىڭ] العاشقى كۇنى ولارعا كوپ ادامدى شاقىرۋ كەرەكتىگى ايتىلدى. ال كەلەسى كۇنى جينالعان جەرلەرىنە سىيماي قالدى» («La Nación» جۋرنالى). كۋاگەرلەردىڭ بۇل جەتىستىگى كاتوليك شىركەۋىنىڭ قيتىعىنا ٴتيدى، سودان ولار قارسىلىق كورسەتتى. ٴبىراق باۋىرلاستار ەش قورىقپادى. ولار ٵرى قاراي كونگرەستى جارنامالاي بەردى. اتالمىش جۋرنالدىڭ باسقا ٴبىر ماقالاسىندا: «ولار بۇكىل قالا تۇرعىندارىنىڭ كوزىنە ىلىكتى»،— دەلىنىپ، باۋىرلاستارىمىزدىڭ «جارناما قاعازدارىنا اينالىپ شىعا كەلگەنى» جازىلعان بولاتىن. سول ماقالادا مەحيكونىڭ كوشەلەرىندە جۇرگەن باۋىرلاستارىمىزدىڭ سۋرەتى كەلتىرىلىپ، استىندا: «ولار كوشەلەردى باسىپ الدى»،— دەگەن جازۋ بولدى.
«سيمونىت ەدەننەن الدەقايدا جۇمساق ٵرى جىلى» بولعان توسەك
سول جىلدارى كۋاگەرلەردىڭ كوبىنە مەكسيكادا وتكىزىلگەن سول بىرنەشە كونگرەسكە قاتىسۋ ٷشىن ۇلكەن قۇرباندىقتار جاساۋ كەرەك بولدى. كوپ باۋىرلاستار شالعاي اۋىلداردان كەلدى. بۇل اۋىلدار تەمىر جولدان، ٴتىپتى كادىمگى جولدان الىستا ورنالاسقان ەدى. سوندىقتان سول تەمىر جولعا جەتىپ، ٵرى قاراي كونگرەسكە بارۋ ٷشىن، ولارعا قاشىرمەن جۇرۋگە نەمەسە كوپ كۇن بويى جاياۋ جۇرۋگە تۋرا كەلدى.
كۋاگەرلەردىڭ كوبى كەدەي تۇراتىن، سوندىقتان كونگرەسكە بارۋعا ارەڭ دەگەندە شامالارى جەتتى. وندا جەتىپ العان سوڭ، ولاردىڭ كوبى جەرگىلىكتى باۋىرلاستاردىڭ ۇيىندە توقتادى. باۋىرلاستار ولارعا سۇيىسپەنشىلىك پەن قوناقجايلىلىق تانىتتى. ال باسقالارى پاتشالىق سارايلارىندا تۇنەپ شىقتى. بىردە 90 عا جۋىق باۋىرلاس فيليالداعى كىتاپ قوراپتارىنىڭ ۇستىندە ۇيىقتادى. «جىلنامادا» ايتىلعانداي، باۋىرلاستار بۇعان ريزاشىلىقتارىن ٴبىلدىرىپ، بۇل قوراپتاردىڭ «سيمونىت ەدەننەن الدەقايدا جۇمساق ٵرى جىلى» بولعانىن اتاپ ٶتتى.
بۇل كۋاگەرلەر ٷشىن باۋىرلاستارىمەن باس قوسا العاندارى جاساعان بارلىق قۇرباندىقتارىنا تاتىدى. بۇگىندە مەكسيكاداعى 000 850 نان اسا كۋاگەر دە وسىنداي رۋح تانىتادى *. 1949-جىلعى «جىلنامادا» ايتىلعانداي، باۋىرلاستارىمىزعا كوپ نارسەسىن قۇربان ەتۋگە تۋرا كەلسە دە، ەحوباعا عيبادات ەتۋ ىسىندە قۇلشىنىستارى ەش باسەڭدەمەگەن. بارىپ قايتقان ٵربىر كونگرەسىنەن كەيىن «ولار ۇزاق ۋاقىت بويى كوبىنە سول جايلى سويلەسىپ ٴجۇردى». باۋىرلاستاردىڭ كوكەيىندە: «كونگرەسس تاعى قاشان بولادى ەكەن؟»— دەگەن سۇراق جۇرەتىن. ورتالىق امەريكاداعى ٴبىزدىڭ مۇراعاتتان.
^ 9-ابزاس 1944-جىلعى «جىلنامادا» ايتىلعانداي، بۇل كونگرەستىڭ ارقاسىندا ەحوبا كۋاگەرلەرى مەكسيكادا تانىمال بولدى.
^ 14-ابزاس مەكسيكادا 2016-جىلى ەسكە الۋ كەشىنە 622 462 6 ادام قاتىناستى.
