اقپاراتتىڭ راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزدىڭىز بە؟
«ٴمان-جايدى تىڭداماي جاتىپ جاۋاپ قايتارۋ — اقىماقتىق ٵرى ماسقارالىق» (ناقىل سوزدەر 18:13).
اندەر: 126، 95
1، 2. ا) ٴبىز نە ىستەۋدى ۇيرەنگەنىمىز ماڭىزدى جانە نەگە؟ ٵ) وسى ماقالادان نە بىلەمىز؟
بۇگىندە ٴبىز ەستىپ-بىلەتىن مالىمەت سان الۋان. وسى ورايدا بارىمىزگە دە سول مالىمەتتەردى سارالاپ-سالماقتاپ، دۇرىس تۇجىرىمعا كەلۋدى ۇيرەنۋ كەرەك (ناقىل سوزدەر 3:21—23؛ 8:4، 5). ايتپەسە شايتان مەن ونىڭ دۇنيەسى ٴبىزدى وپ-وڭاي الداپ كەتەدى (ەفەستىكتەرگە 5:6؛ قولوستىقتارعا 2:8). ال دۇرىس تۇجىرىمعا كەلۋ ٷشىن، ٴبىز مالىمەتتىڭ ٴمان-جايىن انىقتاۋىمىز كەرەك ياكي ونىڭ راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزۋىمىز قاجەت. ناقىل سوزدەر 18:13 تە: «ٴمان-جايدى تىڭداماي جاتىپ جاۋاپ قايتارۋ — اقىماقتىق ٵرى ماسقارالىق»،— دەلىنگەن.
2 ٴبىز وسى ماقالادا اقپاراتتىڭ راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزىپ، دۇرىس تۇجىرىمعا كەلۋ قيىن بولاتىن جاعدايلاردى قاراستىرامىز. ەستىپ-بىلگەن مالىمەتتى سارالاپ-سالماقتاۋعا ۇيرەتەتىن كيەلى كىتاپ مىسالدارى مەن پرينسيپتەرىن دە بىلەمىز.
«ٵربىر سوزگە» سەنە بەرمەڭىز
3. نەگە ناقىل سوزدەر 14:15 تەگى پرينسيپكە ساي ارەكەت ەتۋىمىز كەرەك؟ (ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
3 قازىرگى تاڭدا مالىمەت كوزدەرى وتە كوپ. وعان عالامتور، تەلەديدار مەن باسقا دا اقپارات قۇرالدارى كىرەدى. بۇعان قوسا، دوستارىمىز ٴتۇرلى ەلەكتروندى حاتتار مەن حابارلامالار، ٴتۇرلى وقيعالار مەن جاڭالىقتار جىبەرىپ جاتادى. كەيدە ٴبىز مالىمەتتىڭ كوپتىگىنەن كوز اشا الماي قالاتىن سياقتىمىز. سوندىقتان ساق بولعانىمىز وتە ماڭىزدى. ارينە، ٴبىز دوستارىمىزدىڭ نيەتىنە شەك كەلتىرمەيمىز. الايدا قانداي دا ٴبىر وتىرىكتى ادەيىلەپ تاراتاتىن نە شىندىقتى بۇرمالايتىن جامان نيەتتى ادامدار بار ەكەنىن ۇمىتپايىق. ولاي بولسا، كيەلى كىتاپتاعى قانداي پرينسيپ بىزگە ەستىپ-بىلگەنىمىزدى سارالاپ-سالماقتاۋعا كومەكتەسەدى؟ ناقىل سوزدەر 14:15 تە: «اڭعال ٵربىر سوزگە سەنەدى، پاراساتتى ٵر قادامىن ويلاپ باسادى»،— دەلىنگەن.
4. فىلىپىلىكتەرگە 4:8، 9 دا مالىمەتتى تاڭداپ وقۋعا قاتىستى قانداي كەڭەس بار؟ تۋرا مالىمەتكە جۇگىنۋ نەگە وتە ماڭىزدى؟ (« سەنىم ارتۋعا بولاتىن كەيبىر مالىمەت كوزدەرى» دەگەن قورشاۋدى دا قاراڭىز.)
4 دۇرىس تۇجىرىمعا كەلۋ ٷشىن ٴبىز سەنىمدى اقپارات كوزدەرىنە جۇگىنۋىمىز كەرەك. سول سەبەپتەن نە وقيتىنىمىزعا وتە مۇقيات بولۋىمىز قاجەت (فىلىپىلىكتەرگە 4:8، 9 وقىڭىز). كۇمان تۋعىزاتىن جاڭالىق سايتتارىن، وسەك تاراتاتىن ەلەكتروندى حاتتاردى وقىپ، ۋاقىتىمىزدى بوسقا وتكىزبەگەنىمىز ٴجون. اسىرەسە جولدان تايعانداردىڭ وي-پىكىرى جازىلعان سايتتاردان اۋلاق بولۋىمىز كەرەك. ولاردىڭ ماقساتى — قۇداي حالقىنىڭ سەنىمىن شايقالتىپ، شىندىقتى بۇرمالاۋ. سەنىمسىز مالىمەت بۇرىس شەشىمگە اكەپ سوقتىرادى. جالعان مالىمەت ماعان اسەر ەتپەيدى دەپ ويلاماڭىز (تىموتەگە 1-حات 6:20، 21).
5. يسرايلدىكتەر قانداي جالعان اڭگىمە ەستىدى جانە بۇل ولارعا قالاي اسەر ەتتى؟
5 جالعان اڭگىمەلەردىڭ سالدارى وتە جامان بولۋى مۇمكىن. مۋسانىڭ زامانىندا 12 كىسى ۋادە ەتىلگەن جەردى بارلاپ كەلۋگە كەتكەن بولاتىن. قايتىپ كەلگەندە، ولاردىڭ 10-ى ول جەردى جامانداي باستادى (مۇسانىڭ 4-جازباسى 13:25—33). ولاردىڭ تىم اسىرەلەپ ايتقان سوزدەرىن ەستىگەندە، ەحوبانىڭ حالقى ۇرەيگە بوي الدىرىپ، ەڭسەلەرى ٴتۇسىپ كەتتى (مۇسانىڭ 4-جازباسى 14:1—4). نەگە بۇلاي بولدى؟ بارلاۋشىلاردىڭ باسىم بولىگى ٴبىر نارسەنى ايتقاندىقتان، حالىق ولارعا سەنىپ قالعان شىعار. سوندىقتان ولار قالعان ەكى بارلاۋشىنىڭ سول جەر تۋرالى ايتقان جاقسى سوزدەرىنە قۇلاق تۇرمەي قويدى (مۇسانىڭ 4-جازباسى 14:6—10). ماسەلەنىڭ راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزىپ، ەحوباعا سەنىم ارتۋدىڭ ورنىنا، ولار اقىماقتىق جاساپ، الگى وتىرىككە سەنە سالدى.
6. ەحوبانىڭ حالقى تۋرالى جۇرتتى دۇرلىكتىرەتىن جاڭالىقتاردى ەستىگەندە، ٴبىز نەگە تاڭعالمايمىز؟
6 ەحوبا كۋاگەرلەرى تۋرالى قانداي دا ٴبىر جاڭالىقتار ەستىگەندە، وتە اباي بولۋىمىز كەرەك. شايتاننىڭ «باۋىرلاستارىمىزعا... جالا جاۋىپ جۇرگەن ايىپتاۋشى» ەكەنىن ۇمىتپايىق (ايان 12:10). يسا قارسىلاستارىمىزدىڭ بىزگە «ٴتۇرلى جالا جاۋىپ جاماندايتىنىن» ەسكەرتكەن بولاتىن (ماتاي 5:11). وسى ەسكەرتۋگە دەن قوياتىن بولساق، ەحوبانىڭ حالقى تۋرالى جۇرتتى دۇرلىكتىرەتىن جاڭالىقتارعا اڭ-تاڭ بولمايمىز.
7. قانداي دا ٴبىر حابارلامانى جىبەرمەس بۇرىن نە دەپ ويلانۋىمىز كەرەك؟
7 دوستارىڭىزعا ەلەكتروندى حابارلاما جىبەرگەندى جاقسى كورەسىز بە؟ جاڭالىقتاردان ٴبىر قىزىقتى وقيعانى كورسەڭىز يا بولماسا ەلەڭ ەتكىزەر ٴبىر جاعدايدى ەستىسەڭىز، ونى بىردەن باسقالارعا جەتكىزۋگە دايىن تۇراسىز با؟ سونداي حاتتى جىبەرمەي تۇرىپ، بىلاي ويلانىپ كورىڭىز: «وسى اڭگىمەنىڭ راس ەكەنىنە كوزىم جەتتى مە؟ انىق-قانىعىن تولىقتاي بىلەمىن بە؟» سەنىمدى بولماساڭىز، ٴسىز وتىرىك مالىمەت تاراتىپ جاتقان بولۋىڭىز مۇمكىن. ەندەشە، مالىمەتتىڭ راس-وتىرىگىن بىلمەسەڭىز، ونى باسقالارعا جىبەرمەڭىز. ٶشىرىپ تاستاڭىز!
8. كەيبىر ەلدەردەگى قارسىلاستار نە ىستەگەن جانە قالاي ٴبىز ٶزىمىز اڭداماي ولاردىڭ ىسىنە ورتاقتاس بولىپ قالۋىمىز مۇمكىن؟
8 ەلەكتروندى حاتتار مەن حابارلامالاردى ويلانباستان باسقالارعا جىبەرۋدىڭ تاعى ٴبىر قاۋپى بار. كەيبىر ەلدەردە ٴبىزدىڭ ىسىمىزگە شەكتەۋ قويىلعان، كەيبىرىندە مۇلدە تىيىم سالىنعان. وسىنداي ەلدەردەگى بىزگە قارسى ادامدار ٴبىزدى قورقىتۋ ٷشىن يا بولماسا ٴبىر-بىرىمىزگە كۇدىك تۋدىرۋ ٷشىن ادەيىلەپ سىبىستار تاراتۋى مۇمكىن. بۇرىنعى كەڭەس وداعىندا بولعان جاعدايدى مىسالعا الساق بولادى. كگب قىزمەتكەرلەرى كوپشىلىككە تانىمال كەيبىر ەر باۋىرلاستار ەحوبانىڭ حالقىن ساتىپ كەتتى دەگەن قاۋەسەت تاراتقان *. وكىنىشكە وراي، كوپ باۋىرلاستار وسى جالعان سىبىسقا سەنىپ، ەحوبانىڭ ۇيىمىنان كەتىپ قالعان. كەيىنىرەك ولاردىڭ كوبىسى شىندىققا قايتىپ كەلدى. ٴبىراق كەيبىرى سول كۇيى ورالمادى. وسى وتىرىك سىبىستارعا بولا ولار سەنىمدەرىنەن ايىرىلىپ قالدى (تىموتەگە 1-حات 1:19). وسىنداي وكىنىشتى جاعدايدى بولدىرماۋ ٷشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ ناقتى كوزىڭىز جەتپەگەن نەمەسە جاعىمسىز جاڭالىقتاردى تاراتپاڭىز. ەستىگەندەرىڭىزدىڭ بارىنە سەنە بەرمەڭىز. راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزىڭىز.
جارتىلاي شىندىقتار
9. تاعى قانداي جاعدايلاردا تۋرا اقپارات الۋ قيىن بولىپ جاتادى؟
9 كەيدە ٴبىز وتىرىك-شىنى ارالاس وقيعالار ەستيمىز. ال كەيدە وقيعانىڭ ٴبىر بولىگى عانا قۇلاعىمىزعا جەتۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى ماسەلەگە قاتىستى دۇرىس تۇجىرىم جاساۋ قيىن بولىپ جاتادى. وتىرىك-شىنى ارالاس اڭگىمەلەرگە سەنۋگە بولمايدى! سونداي اڭگىمەلەرگە سەنىپ، الدانىپ قالماۋ ٷشىن نە ىستەسەك بولادى؟ (ەفەستىكتەرگە 4:14).
10. يسرايلدىكتەر نەلىكتەن باۋىرلارىمەن سوعىسۋعا شاق قالدى جانە نەنىڭ ارقاسىندا ولار بۇنىڭ الدىن الدى؟
10 ەشۋانىڭ كەزىندە يوردان ٶڭىرىن مەكەندەگەن يسرايلدىكتەرمەن بولعان وقيعادان وزىمىزگە ساباق الساق بولادى (ەشۋا 22:9—34). ولار يورداننىڭ ارعى بەتىندەگى يسرايلدىك باۋىرلارى وزەن جاعاسىنا ۇلكەن قۇرباندىق وشاعىن جاساپتى دەگەن حابار ەستيدى. بۇل راس بولعانىمەن، ولار جاعدايدىڭ انىق-قانىعىنان بەيحابار ەدى. سودان باۋىرلارى ەحوباعا قارسى بۇلىك شىعاردى دەگەن ويعا كەلىپ، ولارمەن سوعىسۋ ٷشىن باس قوسادى (ەشۋا 22:9—12 وقىڭىز). ٴبىراق شايقاسقا شىقپاس بۇرىن، ولار ىستىڭ ٴمان-جايىن ٴبىلىپ كەلۋ ٷشىن بىرنەشە كىسىنى جىبەرەدى. سويتسە، الگى يسرايلدىكتەر بۇل قۇرباندىق وشاعىن جالعان قۇدايلارعا ارناپ سوقپاعان ەكەن. ولار بۇنى وزدەرىنىڭ ەحوباعا عيبادات ەتەتىندەرىنىڭ بەلگىسى رەتىندە تۇرعىزىپتى. سول كەزدە يسرايلدىكتەر وزدەرىنىڭ باۋىرلارىمەن باس سالىپ سوعىسپاي، الدىمەن ماسەلەنىڭ ٴمان-جايىن ٴبىلىپ العاندارىنا قاتتى قۋانعانى ٴسوزسىز.
11. ا) مەپىبوشەت قانداي ادىلەتسىزدىك كوردى؟ ٵ) داۋىت قالاي بۇل ادىلەتسىزدىكتىڭ الدىن الار ەدى؟
11 كەيدە وزگەلەر ٴبىز تۋرالى وتىرىك-شىنى ارالاس سوزدەر تاراتىپ، سودان زارداپ شەگۋىمىز مۇمكىن. مەپىبوشەت وسىنداي جاعدايدى باستان وتكىزگەن. ٴداۋىت پاتشا وعان اتاسى ساۋلدىڭ يەلىگىندەگى جەردىڭ ٴبارىن بەرگەن بولاتىن (سامۋيلدىڭ 2-جازباسى 9:6، 7). ٴبىراق سوسىن ٴداۋىت مەپىبوشەت تۋرالى جامان نارسە ەستيدى. ول بۇنىڭ اق-قاراسىن اجىراتپاي جاتىپ، مەپىبوشەتتىڭ بۇكىل مەنشىگىن الىپ قويادى (سامۋيلدىڭ 2-جازباسى 16:1—4). كەيىن ونىڭ وزىمەن سويلەسە كەلە، ٴداۋىت قاتەلىك جاساعانىن تۇسىنەدى. ٴسۇيتىپ، مەنشىگىنىڭ قانداي دا ٴبىر بولىگىن وعان قايتارىپ بەرەدى (سامۋيلدىڭ 2-جازباسى 19:24—29). ٴداۋىت ٴبىراۋىز سوزگە بولا اسىعىس شەشىم قابىلداماي، جاعدايدىڭ انىق-قانىعىن اسىقپاي ٴبىلىپ العاندا، مەپىبوشەت بۇل ادىلەتسىزدىكتى باستان كەشىرمەس ەدى.
12، 13. ا) ادامدار يسا تۋرالى وتىرىكتى تاراتقاندا، ول نە ىستەدى؟ ٵ) بىرەۋ ٴبىز تۋرالى وتىرىك ايتسا، نە ىستەسەك بولادى؟
12 بىرەۋ جۇرتقا ٴسىز جايلى وتىرىك تاراتىپ جۇرسە، نە ىستەيسىز؟ يسامەن دە، شومىلدىرۋ ٴراسىمىن جاساۋشى جاقيامەن دە سولاي بولعان (ماتاي 11:18، 19 وقىڭىز). يسا سول كەزدە نە ىستەدى؟ ول بۇكىل ۋاقىتى مەن كۇشىن سارپ ەتىپ، ادامداردىڭ ول تۋرالى ايتقاندارىنىڭ ٴبارى دە جالعان ەكەنىن دالەلدەۋگە تىرىسپادى. قايتا، ول جۇرتتى بۇنىڭ راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزۋگە شاقىردى. ولار ونىڭ نە ىستەپ جۇرگەنىن، نە ۇيرەتىپ جۇرگەنىن كورسىن دەدى. يسا: «دانالىق ىستەرىمەن اقتالادى»،— دەدى (ماتاي 11:19، سىلتەمە).
13 وسى ورايدا يسادان كەرەمەت ساباق الامىز. كەيدە وزگەلەر ٴبىز تۋرالى وسەك ايتىپ، جاعىمسىز سوزدەر تاراتۋى مۇمكىن. سونىڭ كەسىرىنەن اتىمىزعا كىر كەلەدى دەپ ۋايىمدايتىن بولارمىز. ٴبىراق ٴبىز ادامدارعا شىن مانىندە قانداي ادام ەكەنىمىزدى ٴجۇرىس-تۇرىسىمىزبەن كورسەتە الامىز. يسانىڭ ۇلگىسىنەن كورگەنىمىزدەي، وسىلايشا ۇلگىلى ٴجۇرىس-تۇرىسىمىزبەن ٴبىز تۋرالى ايتىلعان وسەك پەن جالعان ايىپتى جوققا شىعارامىز.
ٶز-وزىڭىزگە ارقا سۇيەپ كەتكەن جوقسىز با؟
14، 15. ٶز اقىلىمىزعا ارقا سۇيەپ كەتۋ نەگە قاۋىپتى؟
14 جوعارىدا ايتىلىپ كەتكەندەي، كەيدە ماسەلەنىڭ ٴمان-جايىنا كوز جەتكىزۋ قيىن بولادى. بىزگە تاعى ٴبىر كەدەرگى جاسايتىن نارسە — وزىمىزدىڭ كەمەلسىزدىگىمىز. بالكىم، ٴبىز كوپ جىلدان بەرى ەحوباعا قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقاندىقتان، ٴبىراز اقىل-پاراسات جيناعان شىعارمىز. پاراساتتىلىقپەن ويلاناتىنىمىز ٷشىن ادامدار ٴبىزدى قاتتى سىيلايتىن بولار. بۇل بىزگە قالاي اسەر ەتۋى مۇمكىن؟
كيەلى كىتاپتا ٶز اقىلىمىزعا ارقا سۇيەپ كەتپەۋ كەرەكتىگى ەسكەرتىلگەن
15 ٴبىز ٶز اقىلىمىزعا ارقا سۇيەپ كەتۋىمىز مۇمكىن. مۇندايدا تەك وزىمىزدىڭ سەزىمدەرىمىز بەن وي-پىكىرىمىزدىڭ جەتەگىندە كەتۋ قاۋپى بار. قولىمىزدا بارلىق ايعاق بولماسا دا، جاعدايدىڭ ٴمان-جايىن بىلەمىن دەپ پايىمداي باستاۋىمىز مۇمكىن. بۇل وتە قاۋىپتى! ٶز اقىلىمىزعا ارقا سۇيەپ كەتپەۋ كەرەكتىگى كيەلى كىتاپتا ناقتى ەسكەرتىلگەن (ناقىل سوزدەر 3:5، 6؛ 28:26).
16. وسى مىسالدا قانداي جاعداي ورىن الدى جانە قانات نە دەپ ويلادى؟
16 كەلەسىدەي جاعدايدى ەلەستەتىپ كورىڭىزشى: كوپ جىلدان بەرى اقساقال بولىپ قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان قانات دەگەن باۋىرلاس كافەدە وتىرادى. سول جەردە ول ساكەن دەگەن اقساقالدىڭ ٶز جۇبايىمەن ەمەس، باسقا ٴبىر ايەلمەن وتىرعانىن كورەدى. ولار كوڭىلدى وتىرعان سياقتى. قانات ولاردىڭ جارقىن-جارقىن كۇلىپ، قۇشاقتاسىپ جاتقانىن كوردى. ول بىردەن ىشتەي بىلاي دەپ ويلانىپ كەتەدى: «ەندى ساكەن ايەلىمەن اجىراسا ما؟ ونىڭ بالالارىمەن نە بولادى؟» قانات بۇرىن بىرەۋلەرمەن وسىنداي جاعدايدىڭ بولعانىن بىلەتىن. ٴسىز قاناتتىڭ ورنىندا بولساڭىز، نە ويلار ەدىڭىز؟
17. كەيىنىرەك قانات نە ٴبىلدى جانە ٴبىز بۇل جاعدايدان نەگە ۇيرەنەمىز؟
17 اسىقپاي، ويلانىپ كورەيىكشى. قانات: «ساكەن ايەلىنىڭ كوزىنە ٴشوپ سالىپ ٴجۇر»،— دەپ ويلادى. ٴبىراق ول ماسەلەنىڭ ٴمان-جايىن تولىق بىلە مە؟ كەيىنىرەك قانات ساكەنگە حابارلاسىپ، الگى ايەل ونىڭ تۋعان قارىنداسى ەكەنىن بىلەدى. ول الىستان جول ٴجۇرىپ كەلگەن ەكەن. ٴبىر-ٴبىرىن كورمەگەندەرىنە كوپ جىل بولىپتى. ٴبىراق قارىنداسى بىرنەشە ساعاتقا عانا كەلگەندىكتەن، ساكەننىڭ ۇيىنە بارۋعا ۋاقىتتارى بولماپتى. ال ساكەننىڭ ايەلى ولار وتىرعان كافەگە كەلە الماعان ەكەن. قانات: «ساكەن تۋرالى نە ويلاعانىمدى ەشكىمگە ايتپاعانىم قانداي جاقسى بولدى!»— دەپ ويلادى. بۇل جاعدايدان نەگە ۇيرەنەمىز؟ ەحوباعا قانشا ۋاقىت قىزمەت ەتپەيىك، دۇرىس تۇجىرىم جاساۋ ٷشىن ٴبىز جاعدايدىڭ ٴمان-جايىن انىقتاپ الۋىمىز كەرەك.
18. باۋىرلاستارىمىز تۋرالى قاتە تۇجىرىم جاساۋعا نە تۇرتكى بولۋى مۇمكىن؟
18 تاعى ٴبىر جاعدايدى الايىق: ٴسىز ٴبىر باۋىرلاسپەن ٴتىل تابىسا الماي ٴجۇرسىز دەلىك. مۇندايدا وعان قاتىسى بار قانداي دا ٴبىر جاعدايعا دۇرىس باعا بەرە الماي قالۋىڭىز مۇمكىن. ارالارىڭىزداعى كەلىسپەۋشىلىك تۋرالى ويلانا بەرسەڭىز، وعان كۇدىكتەنە باستايسىز. ال كەيىن ول تۋرالى جاعىمسىز ٴبىر نارسە ەستي قالساڭىز، راس-وتىرىگىن بىلمەسەڭىز دە، سول اڭگىمەگە سەنگىڭىز كەلۋى مۇمكىن. بۇدان قانداي ساباق الامىز؟ ەگەر باۋىرلاستارىمىز تۋرالى جامان ويلارعا بوي الدىرساق، بۇل ٴبىزدىڭ، ەشبىر نەگىز بولماسا دا، ولار جايلى قاتە تۇجىرىم جاساۋىمىزعا تۇرتكى بولادى (تىموتەگە 1-حات 6:4، 5). سوندىقتان جۇرەگىمىزدە قىزعانىش پەن ىشتارلىقتىڭ ۇيالاۋىنا جول بەرمەيىك. ەحوبا ٴبىزدىڭ باۋىرلاستارىمىزدى سۇيگەنىمىزدى جانە ولاردى شىن جۇرەكتەن كەشىرگەنىمىزدى قالايتىنىن ەشقاشان ەستەن شىعارمايىق (قولوستىقتارعا 3:12—14 وقىڭىز).
كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرى بىزگە كومەكتەسەدى
19، 20. ا) مالىمەتتى سارالاپ-سالماقتاۋعا قانداي كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرى كومەكتەسەدى؟ ٵ) كەلەسى ماقالادا نەنى قاراستىرامىز؟
19 بۇگىندە سەنىم ارتۋعا تۇرارلىق مالىمەتتى تاۋىپ، ونى دۇرىستاپ سارالاپ-سالماقتاۋ وڭاي ەمەس. نەگە؟ سەبەبى مالىمەتتەردىڭ باسىم بولىگى تولىق ەمەس نە وتىرىك-شىنى ارالاس بولىپ جاتادى. ودان قالسا، كەمەلسىزدىگىمىز دە بار. وسى ورايدا بىزگە نە كومەكتەسەدى؟ ارينە، قۇداي سوزىندەگى پرينسيپتەر! سولاردىڭ بىرىندە «ٴمان-جايدى تىڭداماي جاتىپ جاۋاپ قايتارۋ — اقىماقتىق» ەكەنى ايتىلعان (ناقىل سوزدەر 18:13). تاعى ٴبىر پرينسيپ — راس-وتىرىگىنە كوز جەتكىزبەي جاتىپ، ەستىگەن ٵربىر نارسەگە سەنە بەرمەۋ (ناقىل سوزدەر 14:15). سونداي-اق ەحوباعا بۇرىننان قىزمەت ەتىپ جۇرسەك تە، ٶز اقىلىمىزعا ارقا سۇيەپ كەتپەۋىمىز كەرەك (ناقىل سوزدەر 3:5، 6). سونىمەن، كيەلى كىتاپ پرينسيپتەرى ٴبىزدى قورعاسىن دەسەك، وندا سەنىمدى مالىمەتتەرگە جۇگىنۋىمىز كەرەك. سوندا دۇرىس تۇجىرىم جاساپ، دانا شەشىم قابىلداي الامىز.
20 بىزگە جاعدايدىڭ اق-قاراسىن اجىراتۋعا كەدەرگى جاسايتىن تاعى ٴبىر نارسە بار. پەندە بولعاندىقتان، كەيدە ٴبىز ادامدارعا قاراپ، سىرتتاي تون پىشۋگە بەيىمبىز. كەلەسى ماقالادا ٴجيى ٴبىز قانداي جايتتارعا قاراپ تۇجىرىم جاسايتىنىمىزدى جانە وسىنداي قاتەلىكتى جاساماۋ ٷشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن بىلەمىز.
^ 8-ابزاس 2004-جىلعى «ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ جىلناماسىنىڭ» (حانزۇشا) 110—112 بەتتەرىن جانە 2008-جىلعى «جىلنامانىڭ» (حانزۇشا) 133—135 بەتتەرىن قاراڭىز.
