32-زەرتتەۋ ماقالاسى
كىشىپەيىل دە قاراپايىم بولىڭىز
«قۇدايىڭنىڭ جولىندا قاراپايىم بولىپ ٴجۇر» (ميحا 6:8).
31-ٵن قۇدايمەن بىرگە جۇرگەيسىڭ!
اڭداتپا *
1. ەحوبانىڭ كىشىپەيىلدىلىگى جايلى ٴداۋىت نە دەگەن؟
ەحوبانى كىشىپەيىل دەپ سەنىمدىلىكپەن ايتا الامىز با؟ ارينە، ايتا الامىز. ٴداۋىت بىردە: «سەن مەنى قالقان بوپ قۇتقاراسىڭ، كىشىپەيىلدىلىگىڭ مەرەيىمدى وسىرەدى»،— دەگەن (سام. 2-ج. 22:36؛ ٴزاب. 18:35). ٴداۋىت وسى سوزدەردى ايتقان كەزدە، اكەسىنىڭ ۇيىنە يسرايلدىڭ بولاشاق پاتشاسىن تاعايىنداۋ ٷشىن سامۋيل پايعامبار كەلگەن كەزدى ويدا تۇتسا كەرەك. ٴداۋىت سەگىز ۇلدىڭ كەنجەسى بولسا دا، ەحوبا ونى ساۋل پاتشانىڭ ورنىنا پاتشا ەتىپ تاڭدادى (سام. 1-ج. 16:1، 10—13).
2. بۇل ماقالادا ٴبىز نە قاراستىرامىز؟
2 داۋىت پاتشا ٴزابۇر جىرشىسىنىڭ ەحوبا جايلى سەزىمگە تولى مىنا سوزدەرىمەن ٴسوزسىز كەلىسەر ەدى: «ول كوك پەن جەرگە قاراۋ ٷشىن ەڭكەيىپ، بەيشارانى توپىراقتان تۇرعىزادى. كەدەيدى... كوتەرىپ الىپ،.. بەدەلدىلەرمەن بىرگە وتىرعىزادى» (ٴزاب. 113:6—8). بۇل ماقالادا ٴبىز الدىمەن ەحوبا كىشىپەيىلدىلىك تانىتقان جاعدايلاردى قاراستىرىپ، بۇدان قانداي ماڭىزدى ساباق الاتىنىمىزدى كورەمىز. سوسىن ساۋل پاتشادان، دانيال پايعامباردان جانە يسادان قاراپايىمدىلىق قاسيەتىنە قاتىستى نە ۇيرەنەتىنىمىزدى تالقىلايمىز.
ەحوبادان ۇيرەنەرىمىز
3. ەحوبا بىزگە قالاي قارايدى جانە بۇل نەنى دالەلدەيدى؟
3 ەحوبانىڭ كەمەلسىز ادامدارعا قالاي قارايتىنى ونىڭ كىشىپەيىل ەكەنىن دالەلدەيدى. ول ٴبىزدى عيبادات ەتۋشىلەر دەپ قانا ەمەس، دوستارى دەپ تە قاراستىرادى (ٴزاب. 25:14). وزىمەن دوس بولۋدى مۇمكىن ەتۋ ٷشىن، ەحوبا ٴبىرىنشى بولىپ ارەكەت جاساپ، ٴبىزدىڭ كۇنالارىمىز ٷشىن ٶز ۇلىن قۇربان ەتتى. نەتكەن مەيىرىمدىلىك، نەتكەن جاناشىرلىق دەسەڭىزشى!
4. ەحوبا بىزگە نە بەردى جانە نەگە؟
4 ەحوبانىڭ كىشىپەيىل ەكەنىن كورسەتەتىن تاعى ٴبىر جايتقا نازار اۋدارايىق. ەحوبا ٴبىزدى قالاي ٶمىر سۇرەتىنىمىزدى ٶزىمىز تاڭداي الاتىنداي ەتىپ جاراتتى. ونىڭ بۇلاي ەتپەۋىنە دە بولار ەدى. ٴبىراق ەحوبا ٴبىزدى وزىنە ۇقساس ەتىپ جاراتتى جانە بىزگە تاڭداۋ ەركىن بەردى. ەحوبانىڭ قاسىندا قانشالىقتى كىشى ٵرى دارمەنسىز بولساق تا، ٴبىزدىڭ قانداي شەشىم قابىلدايتىنىمىز ول ٷشىن ماڭىزدى. ول ٴبىزدىڭ وعان بار جۇرەگىمىزبەن قىزمەت ەتكەنىمىزدى قالايدى جانە مۇنى ونى سۇيگەندىكتەن ٵرى وعان مويىنسۇنۋ ٶزىمىز ٷشىن پايدالى ەكەنىن تۇسىنگەندىكتەن ىستەسە ەكەن دەيدى (مۇس. 5-ج. 10:12؛ يشايا 48:17، 18). ەحوبانىڭ وسىنداي كىشىپەيىل بولعانى ٷشىن قانشالىقتى ريزامىز دەسەڭىزشى!
يسانىڭ كوكتە تۇرعانى سۋرەتتەلگەن. ونىڭ قاسىندا ونىمەن بىرگە بيلىك ەتەتىندەر تۇر. ولار سانسىز كوپ پەرىشتەلەرگە قاراپ تۇر. پەرىشتەلەردىڭ كەيبىرى تاپسىرمالارىن ورىنداۋ ٷشىن جەرگە قاراي ۇشىپ بارا جاتىر. ەحوبا وسى سۋرەتتە بەينەلەنگەندەردىڭ بارىمەن ٶز بيلىگىن بولىسكەن (5-ابزاستى قاراڭىز)
5. ەحوبا ٴبىزدى كىشىپەيىل بولۋعا قالاي ۇيرەتىپ جاتىر؟ (مۇقاباداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
5 ەحوبانىڭ بىزگە قالاي قارايتىنى ٴبىزدى كىشىپەيىلدىلىككە ۇيرەتەدى. ول الەمدەگى ەڭ دانا تۇلعا بولسا دا، وزگەلەرمەن قىزمەتتەسۋگە جانە ولاردىڭ ۇسىنىستارىن قابىلداۋعا دايىن. مىسالى، ول كۇللى جاراتىلىستاردى جاراتقان كەزدە، ۇلى وعان قولعابىس ەتكەن (ناق. س. 8:27—30؛ قول. 1:15، 16). سونداي-اق ەحوبا قۇدىرەتتى قۇداي بولسا دا، وزگەلەرمەن بيلىگىن بولىسەدى. مىسالى، ول يسانى پاتشالىقتىڭ پاتشاسى ەتىپ تاعايىندادى جانە ونىمەن بىرگە بيلىك ەتەتىن 144000 ادامعا دا ٴبىرشاما بيلىك بەردى (لۇقا 12:32). ارينە، ەحوبا يسانى پاتشا ٵرى باس ٴدىني قىزمەتكەر بولۋعا دايىندادى (ەۆر. 5:8، 9). ول يسامەن بىرگە بيلىك ەتەتىندەرگە دە قىزمەتتەرىن قالاي اتقارۋدى ۇيرەتەدى. ٴبىراق ول تاپسىرمالارىن قالاي اتقارىپ جاتىر دەپ ولاردىڭ ٵر قادامىن قاداعالاپ وتىرمايدى. قايتا، ونىڭ ەركىنە ساي ارەكەت ەتەتىندەرىنە سەنەدى (ايان 5:10).
ٴبىز وزگەلەردى ۇيرەتىپ، مىندەتتەرىمىزبەن بولىسسەك، ەحوباعا ەلىكتەگەنىمىز (6، 7-ابزاستى قاراڭىز) *
6، 7. وتاعالارى، اقساقالدار مەن اتا-انالار ەحوباعا قالاي ەلىكتەي الادى؟
6 ەشكىمنىڭ كومەگىنە مۇقتاج بولماعان كوكتەگى اكەمىزدىڭ ٶزى بيلىگىن وزگەلەرمەن بولىسسە، ٴبىز ودان بەتەر سولاي ەتۋىمىز كەرەك ەمەس پە؟! مىسالى، ٴسىز وتاعاسى نە قاۋىم اقساقالى بولساڭىز، ەحوباعا ەلىكتەپ، مىندەتتەرىڭىزدى وزگەلەرمەن ٴبولىسىڭىز جانە ولاردىڭ ٵر قادامىن قاداعالاپ وتىرۋدان اۋلاق بولىڭىز. ەحوباعا ەلىكتەر بولساڭىز، جۇمىستى تىندىرىپ قانا قويمايسىز، سونىمەن قاتار وزگەلەردى ۇيرەتەسىز جانە ولاردىڭ وزدەرىنە دەگەن سەنىمدىلىكتەرىن ارتتىراسىز (يشايا 41:10). ٴبىرشاما بيلىگى بارلار ەحوبادان تاعى نە نارسەگە ۇيرەنە الادى؟
7 كيەلى كىتاپتان كورىنەتىندەي، ەحوبا كوكتەگى رۋحاني ۇلدارىنىڭ پىكىرىنە بەيجاي قارامايدى (پات. 1-ج. 22:19—22). اتا-انالار، سىزدەر وسى جاعىنان ەحوباعا قالاي ەلىكتەي الاسىزدار؟ بالاڭىزعا قانداي دا ٴبىر تاپسىرما بەرەردە، ورىندى بولسا، ونى قالاي اتقارۋعا بولاتىنىنا قاتىستى ونىڭ ويىن سۇراڭىز. مۇمكىن بولعان كەزدەرى ايتقانىنا ساي ارەكەت ەتىڭىز.
8. ەحوبا ىبىرايىم مەن ساراعا قالاي شىدامدىلىق تانىتتى؟
8 ەحوبانىڭ شىدامدىلىعىنان دا ونىڭ كىشىپەيىلدىلىگى كورىنەدى. مىسالى، قىزمەتشىلەرى ونىڭ شەشىمدەرىنە كۇمانمەن قاراعاندا، ول شىدامدىلىق تانىتقان. سودوم مەن عومورانى جويۋعا قاتىستى شەشىمى ىبىرايىمعا دۇرىس ەمەستەي كورىنگەندە، ەحوبا ونى شىداممەن تىڭدادى (مۇس. 1-ج. 18:22—33). ەحوبانىڭ ىبىرايىمنىڭ ايەلى ساراعا قالاي قاراعانى دا ەسىڭىزدە شىعار. سارا ٶزىنىڭ قارتايعان شاعىندا بالالى بولاتىنىن ەستىپ كۇلگەندە، ەحوبا وعان اشۋلانبادى (مۇس. 1-ج. 18:10—14). قايتا، ساراعا قۇرمەتپەن قارادى.
9. اتا-انالار مەن اقساقالدار ەحوبادان نە ۇيرەنسە بولادى؟
9 اتا-انالار مەن اقساقالدار، سىزدەر ەحوبادان نە ۇيرەنە الاسىزدار؟ بالالارىڭىز نە قاۋىمداعى باۋىرلاستار شەشىمدەرىڭىزبەن كەلىسپەگەندە قالاي ارەكەت ەتەسىزدەر؟ بىردەن ولاردى تۇزەتىپ شىعاسىزدار ما؟ الدە ولاردىڭ ويىن تۇسىنۋگە تىرىساسىزدار ما؟ بيلىگى بارلار ەحوباعا ەلىكتەسە، وتباسىنداعىلار دا، قاۋىمداعىلار دا بۇنىڭ زور پايداسىن كورەدى. سونىمەن، ٴبىز كىشىپەيىلدىلىككە قاتىستى ەحوبادان قانداي ۇلگى الۋعا بولاتىنىن بىلدىك. ال ەندى قۇداي سوزىندە جازىلعان كەيبىر ادامداردىڭ مىسالىنان قاراپايىمدىلىققا قاتىستى نە ۇيرەنە الاتىنىمىزدى كورەيىك.
وزگەلەردەن ۇيرەنەرىمىز
10. ٴبىزدى ۇيرەتۋ ٷشىن ەحوبا وزگەلەردىڭ وقيعاسىن قالاي قولدانادى؟
10 «ۇلى تالىمگەرىمىز» ەحوبا ٴبىزدى ۇيرەتۋ ٷشىن كيەلى كىتاپقا كوپتەگەن ادامداردىڭ وقيعالارىن جازدىرعان (يشايا 30:20، 21). قاراپايىمدىلىق سياقتى قۇدايعا ۇنامدى قاسيەتتەر تانىتقان ادامداردىڭ وقيعالارىنان كوپ نارسەگە ۇيرەنە الامىز. سونداي-اق يگى قاسيەتتەر تانىتپاعاندار دا ٴبىز ٷشىن ساباق بولا الادى (ٴزاب. 37:37؛ قور. 1-ح. 10:11).
11. ساۋلدىڭ وقيعاسىنان قانداي ساباق الامىز؟
11 ساۋل پاتشانىڭ وقيعاسىن ەسكە الايىقشى. ساۋل باسىندا ٶزىنىڭ شاما-شارقىن بىلەتىن قاراپايىم جىگىت ەدى، ٴتىپتى ول قوسىمشا جاۋاپكەرشىلىك الۋدان تارتىناتىن (سام. 1-ج. 9:21؛ 10:20—22). ٴبىراق ول پاتشا بولعاننان كەيىن كوپ ۇزاماي كوكىرەك كەرىپ، قۇزىرىنا كىرمەيتىن ىستەرگە قول سۇعا باستادى. بىردە ونىڭ سامۋيل پايعامباردى كۇتۋگە شىدامى جەتپەدى. قاراپايىمدىلىق تانىتىپ، ەحوبانىڭ ٶز حالقى ٷشىن ارەكەت ەتەتىنىنە سەنۋدىڭ ورنىنا، ول ەشقانداي قۇقى بولماسا دا، قۇرباندىقتى ٶزى شالدى. وسىنىڭ كەسىرىنەن ساۋل ەحوبانىڭ ىقىلاسىنان ايىرىلىپ، اقىر سوڭىندا پاتشالىعىن دا جوعالتتى (سام. 1-ج. 13:8—14). ەسكەرتۋ بولىپ تابىلاتىن وسى وقيعادان ساباق الىپ، قۇزىرىمىزعا كىرمەيتىن ىستەرگە قول سۇقپاساق، دانا ەكەنىمىزدى كورسەتەمىز.
12. دانيال قالاي قاراپايىمدىلىق تانىتتى؟
12 ەندى ساۋل پاتشاعا مۇلدەم ۇقساماعان دانيال پايعامباردىڭ ۇلگىسىن قاراستىرايىق. دانيال ٶمىر بويى قۇدايعا كىشىپەيىلدىلىكپەن ٵرى قاراپايىمدىلىقپەن قىزمەت ەتكەن. ول باعىت-باعداردى ٵردايىم ەحوبادان ىزدەگەن. مىسالى، ەحوبا ونى ناۆۋحودونوسوردىڭ ٴتۇسىن جورۋ ٷشىن قولدانعاندا، ول بۇكىل اتاق-داڭقتى وزىنە ەمەس، ەحوباعا جاۋدىردى (دان. 2:26—28). بۇدان ٴبىز نە ۇيرەنەمىز؟ ەگەر باۋىرلاستار باياندامالارىمىزدى تىڭداۋدى ۇناتسا نە قىزمەتتە ٴبىراز جەتىستىككە جەتكەن بولساق، ٴبىز دە بۇكىل اتاق-داڭقتى ەحوباعا ارناۋىمىز كەرەك. قاراپايىمدىلىق تانىتىپ، بۇل ىستەردى ەحوبانىڭ كومەگىنسىز اتقارا المايتىنىمىزدى مويىنداۋىمىز قاجەت (ٴفىلىپ. 4:13). وسىنداي كوزقاراس تانىتار بولساق، يسانىڭ تاماشا ۇلگىسىنە ەلىكتەيمىز.
13. جوحان 5:19، 30 داعى يسانىڭ سوزدەرىنەن قاراپايىمدىلىققا قاتىستى نە ۇيرەنەمىز؟
13 يسا قۇدايدىڭ كەمەلدى ۇلى بولسا دا، ەحوباعا تاۋەلدى بولدى (جوحان 5:19، 30 وقىڭىز). ول كوكتەگى اكەسىنەن بيلىكتى تارتىپ الۋدى ەشقاشان ويلاماعان. فىلىپىلىكتەرگە 2:6 دا ايتىلعانداي، يسا «ونىڭ دارەجەسىنە قول سۇعۋدى، ياعني ونىمەن تەڭ بولۋدى ويلاعان جوق». مويىنسۇنعىش ۇل رەتىندە يسا ٶز شاما-شارقىنىڭ شەگىن بىلگەن جانە اكەسىنىڭ بيلىگىن قۇرمەتتەگەن.
يسا ٶز بيلىگىنىڭ شەكتەۋلى ەكەنىن مويىنداعان (14-ابزاستى قاراڭىز)
14. وزگەلەر يسانىڭ قۇزىرىنا كىرمەيتىن نارسەنى وتىنگەندە، ول قالاي ارەكەت ەتتى؟
14 جاقىپ پەن جوحان اناسىمەن بىرگە يسادان ونىڭ قۇزىرىنا كىرمەيتىن نارسەنى وتىنگەن كەزدە، يسانىڭ قالاي ارەكەت ەتكەنىن قاراستىرايىق. ول ەش كىدىرمەستەن پاتشالىقتا ونىڭ وڭ جاعى مەن سول جاعىندا كىم وتىراتىنىن كوكتەگى اكەسى عانا شەشەتىنىن ايتتى (مات. 20:20—23). يسا ٶزىنىڭ قۇزىرىنىڭ شەكتەۋلى ەكەنىن مويىنداعان. وسىلايشا قاراپايىمدىلىق تانىتقان. ول ەشقاشان ەحوبانىڭ ايتقانىنان اسىپ، وزدىگىنەن بىردەڭە ىستەمەگەن (جوح. 12:49). ٴبىز يسانىڭ ۇلگىسىنە قالاي ەلىكتەي الامىز؟
قاراپايىمدىلىق تانىتۋ جاعىنان يساعا قالاي ەلىكتەي الامىز؟ (15، 16-ابزاستى قاراڭىز) *
15، 16. قورىنتتىقتارعا 1-حات 4:6 داعى كەڭەستى قالاي قولدانساق بولادى؟
15 قورىنتتىقتارعا 1-حات 4:6 داعى كەڭەستى ورىنداساق، يسانىڭ قاراپايىمدىلىعىنا ەلىكتەگەنىمىز. وندا: «جازىلعانداردى عانا ۇستانىڭدار»،— دەلىنگەن. بىرەۋ بىزدەن كەڭەس سۇراعاندا، ٴبىز ٶز پىكىرىمىزدى نە ويىمىزعا ٴبىرىنشى كەلگەن نارسەنى ايتۋدان اۋلاق بولۋىمىز كەرەك. ونىڭ ورنىنا، كەڭەستى كيەلى كىتاپقا نە ادەبيەتتەرىمىزگە نەگىزدەپ بەرۋىمىز قاجەت. وسىلاي ٴبىز شاما-شارقىمىزدى ەسكەرىپ، بارلىق نارسەنى بىلە بەرمەيتىنىمىزدى مويىندايمىز. ٴبىز قاراپايىمدىلىق تانىتىپ، قۇدىرەتى شەكسىز قۇدايدىڭ «ٵدىل جارلىقتارىنا» سەنىم ارتامىز (ايان 15:3، 4).
16 قاراپايىمدىلىق تانىتساق، مۇنىڭ ەحوباعا داڭق اكەلۋمەن قاتار باسقا دا پايداسىن كورەمىز. قازىر كىشىپەيىلدىلىك پەن قاراپايىمدىلىقتىڭ ٴبىزدى قالاي قۋانىشقا كەنەلتەتىنىن جانە قالاي وزگەلەرمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولۋعا كومەكتەسەتىنىن كورەيىك.
كىشىپەيىلدىلىك پەن قاراپايىمدىلىقتىڭ پايداسى
17. نەگە كىشىپەيىلدىلىك پەن قاراپايىمدىلىق قۋانىشقا بولەيدى؟
17 كىشىپەيىل دە قاراپايىم بولساق، الدەقايدا قۋانىشتى بولامىز. نەگە؟ شاما-شارقىمىزدىڭ شەكتەۋلى ەكەنىن مويىنداساق، وزگەلەردىڭ بەرگەن كەز كەلگەن كومەگىنە ريزا بولامىز. مىسالى، يسا ون ادامدى الاپەستەن ساۋىقتىرعان وقيعانى الايىق. ولاردىڭ بىرەۋى عانا سۇمدىق اۋرۋىنان ايىققانى ٷشىن يساعا ريزاشىلىق ٴبىلدىردى. يسا بولماعاندا، ول بۇل اۋرۋدان ٶز كۇشىمەن ايىعا الماس ەدى. بۇل كىشىپەيىل دە قاراپايىم كىسى وزىنە كورسەتىلگەن كومەككە قاتتى ريزا بولدى جانە بۇل ٷشىن قۇدايدى ماداقتادى (لۇقا 17:11—19).
18. كىشىپەيىلدىلىك پەن قاراپايىمدىلىق وزگەلەرمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟ (ريمدىكتەرگە 12:10).
18 كىشىپەيىل دە قاراپايىم ادامداردىڭ وزگەلەرمەن قارىم-قاتىناستارى جاقسى بولادى، ٵرى ولاردىڭ جاقىن دوستارى كوپ بولادى. نەلىكتەن؟ ولار وزگەلەردىڭ جاقسى قاسيەتتەرى بار ەكەنىن قۋانىشپەن مويىندايدى جانە ولارعا سەنىم ارتادى. كىشىپەيىل دە قاراپايىم ادامدار وزگەلەر قانداي دا ٴبىر قىزمەتكە تاعايىندالسا جانە سول قىزمەتتە جەتىستىككە جەتىپ جاتسا، ولار ٷشىن قۋانادى، ٵرى ماقتاۋعا جانە قۇرمەتتەۋگە اسىق بولادى (ريمدىكتەرگە 12:10 وقىڭىز).
19. نەگە ٴبىزدىڭ كوكىرەكتىكتەن اۋلاق بولعانىمىز ٴجون؟
19 ال كوكىرەك ادامدارعا، كەرىسىنشە، وزگەلەردى ماقتاۋ قيىن. ولار تەك وزدەرىن ماقتاي بەرسە ەكەن دەيدى. ولار وزدەرىن وزگەلەرمەن سالىستىرۋعا جانە باقتالاسۋعا بەيىم كەلەدى. كوكىرەك ادامدار باسقالاردى ۇيرەتىپ، مىندەتتەرمەن بولىسۋدىڭ ورنىنا، «ٴبىر نارسەنىڭ دۇرىس ىستەلگەنىن قالاساڭ، وندا ونى وزىڭ ىستەۋىڭ كەرەك» دەپ جاتادى. كوكىرەك ادام ٴجيى اتاققۇمار، قىزعانشاق كەلەدى (عال. 5:26). ٴجيى ونداي ادامنىڭ جان دوستارى بولمايدى. بويىمىزدا كوكىرەكتىك بار ەكەنىن بايقاساق، بۇل قاسيەت جۇرەگىمىزگە تەرەڭ تامىر جايىپ كەتپەس ٷشىن، ەحوباعا تالماي جالبارىنىپ، «وي-سانامىزدى جاڭارتۋعا» كومەكتەسۋىن سۇراۋىمىز كەرەك (ريم. 12:2).
20. نەگە ٴبىز كىشىپەيىل دە قاراپايىم بولۋىمىز كەرەك؟
20 ەحوبانىڭ بىزگە كورسەتىپ جاتقان ۇلگىسى ٷشىن العىسىمىز شەكسىز! ونىڭ ٶز قىزمەتشىلەرىنە قالاي قارايتىنىنان كىشىپەيىلدىلىگىن كوردىك. ٴبىز دە وعان ۇقساعىمىز كەلەدى. سونداي-اق ەحوباعا قاراپايىمدىلىقپەن قىزمەت ەتكەن ادامداردىڭ ۇلگىسىنە دە ەلىكتەگىمىز كەلەدى. ەحوباعا ٵردايىم قۇرمەت پەن داڭقتى جاۋدىرا بەرەيىك، ويتكەنى ول بۇعان ابدەن لايىق! (ايان 4:11). سوندا كوكتەگى اكەمىز ەحوبامەن ماڭگىلىك بويى دوس بولا الامىز. ويتكەنى ول كىشىپەيىل دە قاراپايىم ادامداردى جاقسى كورەدى.
123-ٵن قۇداي ورناتقان تارتىپكە باعىنايىق
^ 5-ابزاس كىشىپەيىل ادام مەيىرىمدى دە جاناشىر بولادى. سوندىقتان دا ەحوبانى كىشىپەيىل دەپ سەنىمدىلىكپەن ايتا الامىز. بۇل ماقالادا ٴبىز ەحوبادان كىشىپەيىل بولۋدى ۇيرەنەمىز. سونداي-اق ساۋل پاتشادان، دانيال پايعامباردان جانە يسادان قاراپايىمدىلىققا قاتىستى نە ۇيرەنەتىنىمىزدى كورەمىز.
^ 58-ابزاس سۋرەتتەر سيپاتتاماسى: اقساقال ارنايى ۋاقىت ٴبولىپ، جاس ەر باۋىرلاسقا قاۋىمنىڭ اۋماعىمەن بايلانىستى ىستەردى قالاي اتقارۋدى ۇيرەتىپ جاتىر. كەيىن اقساقال ەر باۋىرلاستىڭ ٵربىر قادامىن قاداعالاماي، وعان بۇل ٸستى وزىنە اتقارۋعا مۇمكىندىك بەرىپ جاتىر.
^ 62-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ايەل باۋىرلاس اقساقالدان شىركەۋدە وتەتىن ۇيلەنۋ تويىنا بارۋ-بارماۋعا قاتىستى كەڭەس سۇراپ جاتىر. اقساقال وعان ٶز پىكىرىن ايتا سالماي، كيەلى كىتاپتاعى پرينسيپتەردى كورسەتىپ جاتىر.
