شىن مانىندە،‏ بۇل تارماقتى ولاي تۇسىنۋگە بولمايدى.‏ بۇل تارماقتا قايتا-‏قايتا قيىندىقتار مەن سىناقتارعا كەزىكسە دە،‏ سولاردى ەڭسەرە بىلەتىن ادام جايلى ايتىلعان.‏

قازىر وسى تارماقتىڭ ٴ‌مانماتىنىن كورەيىك:‏ «ٵدىلدى ٷيىنىڭ جانىندا زۇلىمدارداي اڭدىپ جاتپا،‏ ونىڭ تۇراتىن جەرىن ويرانداما.‏ ٵدىل جان جەتى رەت قۇلاسا دا،‏ قايتىپ تۇرار،‏ ال زۇلىم ادام اپات كەزىندە ٴ‌سۇرىنىپ قۇلار.‏ جاۋىڭنىڭ قۇلاعانىنا ٴ‌ماز بولما،‏ سۇرىنگەنىنە شاتتانىپ قۋانبا» (‏ناق.‏ س.‏ 24:‏15—‏17‏)‏.‏

كەيبىرەۋلەر 16-‏تارماقتاعى سوزدەر كۇنا جاساپ،‏ كەيىن مۇنىسىنا وكىنىپ،‏ قايتادان قۇدايمەن جاقسى قارىم-‏قاتىناسقا يە بولاتىن ادامعا نۇسقايدى دەپ ويلايدى.‏ مىسالى،‏ انگلياداعى ەكى ٴ‌دىني جەتەكشى بۇرىندا ۋاعىزداۋشىلار 16-‏تارماقتى ٴ‌دال وسىلاي تۇسىندىرگەنىن جانە قازىرگىلەر دە سولاي تۇسىندىرەتىنىن ايتتى.‏ سونداي-‏اق ولاردىڭ ايتۋىنشا،‏ بۇنداي كوزقاراس،‏ سايىپ كەلگەندە،‏ «جاقسى ادام كۇنا جاساي الادى،‏ ٴ‌بىراق ٵردايىم وكىنگەندىكتەن،‏ ول ەشقاشان قۇدايعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن جوعالتپايدى جانە ونىڭ ىقىلاسىنان ايىرىلمايدى» دەگەندى بىلدىرەدى.‏ بۇنداي كوزقاراس كۇناسىمەن كۇرەسكىسى كەلمەيتىن ادامعا ۇناۋى مۇمكىن.‏ مۇنداي ادام قايتا-‏قايتا كۇنا جاساي بەرسە دە،‏ قۇداي ونى ۇنەمى كەشىرە بەرەدى دەگەن ويدا بولۋى مۇمكىن.‏

ٴ‌بىراق 16-‏تارماقتىڭ شىن ماعىناسى بۇنداي ەمەس.‏

16،‏ 17-‏تارماقتا «قۇلاۋ» دەپ اۋدارىلعان ەۆرەي ٴ‌سوزى ٵرتۇرلى ماعىنادا قولدانىلۋى مۇمكىن.‏ بۇل ٴ‌سوزدى تۋرا ماعىنادا قولدانۋعا بولادى.‏ مىسالى،‏ بۇقانىڭ جول بويىندا قۇلاپ جاتۋى،‏ بىرەۋدىڭ ٷيدىڭ توبەسىنەن قۇلاپ كەتۋى جانە مۇنارانىڭ قۇلاۋى (‏مۇس.‏ 5-‏ج.‏ 22:‏4،‏ 8؛‏ يشايا 30:‏25‏)‏.‏ سونداي-‏اق بۇل ٴ‌سوزدى كەلەسى تارماقتاعىداي بەينەلى ماعىنادا دا قولدانۋعا بولادى:‏ «ەحوبا ادامنىڭ جۇرگەن جولىن ۇناتسا،‏ ونىڭ قادامىنا باعىت بەرەدى.‏ مۇنداي ادام جىعىلسا دا،‏ وماقاسا قۇلامايدى،‏ ويتكەنى ەحوبا ونى قولىنان دەمەپ،‏ قولدايدى» (‏ٴ‌زاب.‏ 37:‏23،‏ 24؛‏ ناق.‏ س.‏ 11:‏5‏)‏.‏

قازىر ەدۋارد پلامترە ەسىمدى پروفەسسوردىڭ نە دەگەنىنە نازار اۋدارايىق.‏ ول «قۇلاۋ» دەگەن ەۆرەي ٴ‌سوزىنىڭ ەشقاشان كۇناعا قاتىستى قولدانىلماعانىن ايتتى.‏ ال تاعى ٴ‌بىر عالىم 16-‏تارماقتاعى سوزدەردى بىلاي دەپ ٴ‌تۇسىندىردى:‏ «قۇدايدىڭ حالقىنا جاماندىق جاساۋ —‏ بەكەرشىلىك،‏ ويتكەنى ولار ٴ‌بارىبىر امان قالادى،‏ ال زۇلىمدارمەن ولاي بولمايدى».‏

ولاي بولسا،‏ ناقىل سوزدەر 24:‏16 داعى ‏«قۇلاۋ» دەگەن ٴ‌سوز كۇنا جاسايتىن ادامعا ەمەس،‏ قايتا-‏قايتا قيىندىقتارعا ۇشىرايتىن ادامعا قاتىستى ايتىلعان.‏ قازىرگى زۇلىم دۇنيەدە ٵدىل ادام دەنساۋلىعىنا نە باسقا دا جايتتارعا بايلانىستى قيىندىقتارعا كەزىگۋى مۇمكىن.‏ ٴ‌تىپتى سەنىمى ٷشىن ۇكىمەت تاراپىنان قۋعىن كورۋى مۇمكىن.‏ ٴ‌بىراق ول قۇداي ونى قولداپ،‏ قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە كومەكتەسەتىنىنە سەنىمدى بولا الادى.‏ ٴ‌سىز قۇداي حالقىنىڭ ٴ‌جيى تابىسقا جەتەتىنىن كورىپ ٴ‌جۇرسىز،‏ سولاي ەمەس پە؟‏ بۇلاي بولۋىنىڭ سەبەبى —‏ «ەحوبا قۇلاپ بارا جاتقانداردىڭ ٴ‌بارىن سۇيەيدى،‏ بۇگىلگەندەردىڭ ٴ‌بارىن دەمەيدى» (‏ٴ‌زاب.‏ 41:‏1—‏3؛‏ 145:‏14—‏19‏)‏.‏

‏«ٵدىل جان» باسقالاردىڭ قۇلاعانىنا،‏ ياعني قيىندىققا ۇشىراعانىنا ٴ‌ماز بولمايدى.‏ ٴ‌بىراق «قۇدايدان قورقاتىندار تۇبىندە يگىلىك كورەتىنىن» بىلگەنى وعان جۇبانىش بەرەدى (‏ۋاع.‏ 8:‏11—‏13؛‏ ٵيۇپ 31:‏3—‏6؛‏ ٴ‌زاب.‏ 27:‏5،‏ 6‏)‏.‏