50-زەرتتەۋ ماقالاسى
«ولگەندەر قالاي قايتا تىرىلەدى؟»
«ٶلىم، سەنىڭ جەڭىسىڭ قايدا؟ ٶلىم، ۋلى ٴتىسىڭ قايدا؟» (قور. 1-ح. 15:55).
141-ٵن ٶمىر — قۇدايدان كەلگەن سي
اڭداتپا *
1، 2. نەگە كوككە قايتا ٴتىرىلۋ جايلى بارلىق ماسىحشىلەر ٴبىلۋ كەرەك؟
قازىر ەحوباعا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن ادامداردىڭ باسىم بولىگى جەر بەتىندە ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋدى ٷمىت ەتەدى. ال كيەلى رۋحپەن مايلانعان ماسىحشىلەردىڭ تامتىعى كوكتەگى ومىرگە قايتا تىرىلۋگە ۇمىتتەنەدى. مايلانعاندار كوكتەگى ومىرلەرىنىڭ قانداي بولاتىنىن قاتتى بىلگىسى كەلەدى. جەر بەتىندە ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنەتىندەر دە بۇل جايلى بىلۋگە اسىق بولۋلارى كەرەك. سەبەبى، الدا كورەتىنىمىزدەي، كوككە قايتا ٴتىرىلۋ جەر بەتىندە ٶمىر سۇرۋگە ۇمىتتەنەتىندەرگە مول باتا اكەلەدى. ٷمىتىمىز قانداي بولماسىن، بارلىعىمىز كوككە قايتا ٴتىرىلۋ جايلى ٴبىلۋىمىز قاجەت.
2 قۇداي ٶزىنىڭ كيەلى رۋحىمەن يسانىڭ I عاسىرداعى كەيبىر شاكىرتتەرىن كوككە قايتا ٴتىرىلۋ جايلى جازۋعا تالپىندىرعان. ەلشى جوحان: «قازىر ٴبىز قۇدايدىڭ بالالارىمىز، ٴبىراق قانداي بولاتىنىمىز ٵلى بەلگىسىز. ول اشىق كورىنگەندە، وعان ۇقساس بولاتىنىمىزدى بىلەمىز»،— دەگەن (جوح. 1-ح. 3:2). دەمەك، مايلانعان ماسىحشىلەر رۋحاني دەنەمەن كوكتەگى ومىرگە تىرىلگەن كەزدە وزدەرىنىڭ قانداي بولاتىنىن بىلمەيدى. الايدا ولار كوكتەگى سيلارىن العاندا، ەحوبانى تىكەلەي ماعىنادا كورەتىن بولادى. كيەلى كىتاپتا كوككە قايتا ٴتىرىلۋ جايلى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن ايتىلماعان. دەسە دە پاۋىل بۇل جايلى ٴبىراز مالىمەت بەرگەن. ٴماسىح «كۇللى ۇكىمەت، بارشا بيلىك پەن كۇشتى» جانە «سوڭعى جاۋ — ٶلىمدى» جوق قىلعان كەزدە، مايلانعاندار ونىڭ قاسىندا بولادى. اقىرىندا، ٴبارى يساعا باعىندىرىلعاننان كەيىن، ونىڭ ٶزى دە مايلانعاندارمەن بىرگە ەحوباعا باعىناتىن بولادى (قور. 1-ح. 15:24—28). بۇل ەڭ كەرەمەت كەز بولماق! *
3. قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:30—32 تارماقتاردان كورىنەتىندەي، قايتا تىرىلۋگە دەگەن سەنىمى پاۋىلعا قالاي كومەكتەستى؟
قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:30—32 وقىڭىز). پاۋىل قورىنتتىقتارعا: «مەن كۇندە ولىممەن بەتپە-بەت كەلەمىن»،— دەگەن. سونداي-اق ول: «ەفەستە جابايى اڭدارمەن كۇرەستىم»،— دەپ جازعان. ول ەفەستەگى ارەنادا شىن اڭدارمەن كۇرەسكەنى جايلى ايتقان بولۋى مۇمكىن (قور. 2-ح. 1:8؛ 4:10؛ 11:23). يا بولماسا «جابايى اڭدار» ىسپەتتى قارسىلاسقان ياھۋديلەر مەن وزگە ادامدار جايلى ايتقان شىعار (ەل. ٸس. 19:26—34؛ قور. 1-ح. 16:9). قالاي بولعان كۇندە دە، پاۋىلدىڭ ومىرىنە قاۋىپ تونگەن. سوندا دا ول بولاشاققا زور سەنىممەن قاراعان (قور. 2-ح. 4:16—18).
3 پاۋىلدىڭ قايتا تىرىلۋگە دەگەن سەنىمى وعان كوپتەگەن قيىندىقتارعا توزۋگە كومەكتەستى (4. قايتا تىرىلۋگە دەگەن ۇمىتتەرى بۇگىندە ماسىحشىلەردى قالاي نىعايتادى؟ (مۇقاباداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
4 بۇگىندە ٴبىز قاۋىپ-قاتەرگە تولى ۋاقىتتا ٶمىر سۇرۋدەمىز. كەيبىر باۋىرلاستارىمىز قىلمىستىڭ قۇربانى بولۋدا. وزگەلەرى سوعىس ٴجۇرىپ جاتقان ايماقتاردا تۇراتىندىقتان، ولاردىڭ امان-ەسەن بولاتىندارىنا ەشقانداي كەپىلدىك جوق. ال كەيبىر باۋىرلاستار ۋاعىز ىسىنە شەكتەۋلەر قويىلعان نەمەسە مۇلدەم تيىم سالىنعان ەلدەردە ەحوباعا قىزمەت ەتەدى. سوندىقتان ولاردىڭ ومىرلەرى مەن باس بوستاندىقتارىنا قاۋىپ ٴتونىپ تۇرادى. سوعان قاراماستان بۇل باۋىرلاستار ەحوباعا تايسالماي عيبادات ەتىپ، بىزگە تاماشا ۇلگى كورسەتىپ ٴجۇر. ولاردىڭ قورىقپايتىن سەبەبى — ولار قازىرگى ۋاقىتتا ومىرلەرىنەن ايىرىلسا دا، ەحوبا ولارعا كەرەمەت بولاشاق دايىنداپ قويعانىنا سەنىمدى.
5. قانداي قاۋىپتى كوزقاراس قايتا تىرىلۋگە دەگەن سەنىمىمىزدى السىرەتۋى مۇمكىن؟
5 پاۋىلدىڭ كۇندەرىندە كەيبىرەۋلەر: «بۇگىن ٸشىپ-جەپ قالايىق، ەرتەڭ ٴبارىبىر ولەمىز عوي»،— دەگەن كوزقاراستا بولدى. پاۋىل باۋىرلاستاردى وسىنداي قاۋىپتى كوزقاراستان اۋلاق بولۋعا شاقىردى. بۇنداي كوزقاراس ٴتىپتى پاۋىلدىڭ كۇندەرىنە دەيىن دە بولعان. پاۋىل يسرايلدىكتەردىڭ كوزقاراسىن سيپاتتايتىن يشايا 22:13 تەگى سوزدەردى كەلتىرگەن بولۋى مۇمكىن. يسرايلدىكتەر قۇدايعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن نىعايتۋدىڭ ورنىنا، ومىردەن ٴلاززات الۋدى عانا ويلاعان. ولاردىڭ «ٶمىر قىسقا، ٴبارىن كورىپ قال» دەگەن كوزقاراسى ٴتىپتى بۇگىندە دە كەڭ تاراعان. الايدا كيەلى كىتاپتان بىلەتىنىمىزدەي، يسرايلدىكتەردىڭ بۇنداي قاتە كوزقاراسى جاقسىلىققا اپارمادى (شەج. 2-ج. 36:15—20).
6. قايتا تىرىلۋگە دەگەن ٷمىتىمىز ارالاساتىن ورتانى تاڭداۋعا قالاي اسەر ەتۋ كەرەك؟
6 ٴبىز قايتا ٴتىرىلۋ ٷمىتى ٷشىن ەحوباعا شەكسىز ريزامىز. بۇل ٴبىزدى ارالاساتىن دوستارىمىزدى مۇقيات تاڭداۋعا تالپىندىرۋ كەرەك. قورىنتتاعى باۋىرلاستار قايتا ٴتىرىلۋدى مويىندامايتىن ادامدارمەن ارالاسۋدان ساق بولۋلارى قاجەت ەدى. بۇگىندە ٴبىز دە اباي بولۋىمىز كەرەك. ەرتەڭىن ويلاماي، تەك ٴبىر كۇنمەن عانا ٶمىر سۇرەتىن ادامدارمەن ۇنەمى ارالاسۋ جاقسىلىققا اپارمايدى. بۇنداي ورتا شىنايى ماسىحشىلەردىڭ جاقسى كوزقاراسى مەن ادەتتەرىن بۇزۋى مۇمكىن، ٴتىپتى قۇداي جەك كورەتىن ىستەرگە، ياعني كۇنا جاساۋعا يتەرمەلەۋى عاجاپ ەمەس. سوندىقتان دا پاۋىل: «ٵدىل ارەكەت ەتىپ، ەستەرىڭدى جيىڭدار، كۇنا جاساۋدى قويىڭدار»،— دەپ قاتاڭ ەسكەرتكەن (قور. 1-ح. 15:33، 34).
قانداي دەنەمەن تىرىلەدى؟
7. قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:35—38 تارماقتاردان كورىنەتىندەي، كەيبىرەۋلەر قايتا تىرىلۋگە قاتىستى قانداي سۇراق قويۋى مۇمكىن؟
7 قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:35—38 وقىڭىز. قايتا تىرىلۋگە قاتىستى كۇمان تۋدىرعىسى كەلەتىن ادامدار: «ولگەندەر قالاي قايتا تىرىلەدى؟ تىرىلگەندە دەنەلەرى قانداي بولادى؟»— دەپ سۇراۋى مۇمكىن. ٴبىزدىڭ وسى سۇراققا پاۋىلدىڭ قالاي جاۋاپ بەرگەنى جايلى وي جۇگىرتكەنىمىز وتە ماڭىزدى. ويتكەنى بۇگىندە ادامدار ولگەننەن كەيىنگى ومىرگە قاتىستى ٵرتۇرلى پىكىردە. الايدا كيەلى كىتاپ بۇل جايلى نە ۇيرەتەدى؟
8. كوكتەگى ومىرگە قايتا ٴتىرىلۋدىڭ قالاي بولاتىنىن تۇسىنۋگە قانداي مىسال كومەكتەسەدى؟
8 ادام قايتىس بولعان كەزدە، ونىڭ دەنەسى ٴشىرىپ كەتەدى. ٴبىراق جوقتان بار جاساپ، بۇكىل عالامدى جاراتقان قۇداي ادامدى قايتا ٴتىرىلتىپ، وعان قانداي دەنە قاجەت بولسا، سونداي دەنە بەرە الادى (مۇس. 1-ج. 1:1؛ 2:7). كوككە قايتا ٴتىرىلۋ جايلى ايتقان كەزدە، پاۋىل قۇدايعا ولگەن ادامنىڭ دەنەسىن ٴدال سونداي ەتىپ ٴتىرىلتۋ قاجەت بولمايتىنىن كورسەتۋ ٷشىن ٴبىر مىسال كەلتىردى. «داقىلدىڭ ٴدانى» جايلى ويلاپ كورەيىكشى. ٴدان توپىراققا ەگىلگەن كەزدە، ول كوكتەپ، جاڭا وسىمدىك بولىپ ٶسىپ شىعادى. ال ٶسىپ شىققان وسىمدىك ەگىلگەن كىشكەنتاي داننەن الدەقايدا وزگەشە بولادى. پاۋىل بۇل مىسالمەن جاراتۋشىمىز ادامعا «ٶز قالاۋىنشا» دەنە بەرە الاتىنىن كورسەتتى.
9. قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:39—41 تارماقتاردا دەنەلەردىڭ وزگەشەلىگى جايلى نە ايتىلعان؟
9 قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:39—41 وقىڭىز. پاۋىل جاراتىلىستاردىڭ سان الۋان بولاتىندىعىنا نازار اۋدارعان. مىسالى، مالدىڭ، قۇستىڭ، بالىقتىڭ دەنەلەرى ٵرتۇرلى بولادى. پاۋىل اسپانداعى اي مەن كۇننىڭ ٴبىر-بىرىنە ۇقسامايتىندىعىن دا ايتقان. ول: «جۇلدىزداردىڭ داڭقى دا ٴبىر-بىرىنەن وزگەشە»،— دەگەن. بۇنى جالاڭ كوزبەن كورە الماساق تا، عالىمدار الىپ قىزىل جۇلدىزدار، اق ەرگەجەيلى جۇلدىزدار جانە كۇن سياقتى سارى جۇلدىزداردىڭ بار ەكەنىن ايتادى. سونداي-اق پاۋىل «كوكتەگىلەرگە ٴتان جانە جەردەگىلەرگە ٴتان دەنە» بولاتىنىن ايتقان. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ ٴبىز جەردە تاندىك دەنەمەن ٶمىر سۇرەمىز، ال كوكتەگىلەر پەرىشتەلەردىكىندەي رۋحاني دەنەمەن ٶمىر سۇرەدى.
10. كوككە قايتا تىرىلەتىندەردىڭ دەنەلەرى قانداي بولادى؟
مۇس. 1-ج. 3:19). ال «قايتا تىرىلگەن دەنە شىرىمەيدى» دەگەن نەنى بىلدىرەدى؟ پاۋىل جەردەگى ومىرگە تىرىلگەن، ياعني ٸلياس، ەلىشە، يسا تىرىلتكەن ادامدار جايلى ايتپاعان. ول «رۋحاني دەنەمەن»، ياعني كوكتە ٶمىر سۇرۋگە ارنالعان دەنەمەن تىرىلەتىندەر جايلى ايتقان (قور. 1-ح. 15:42—44).
10 ٴدان تۋرالى مىسال كەلتىرگەننەن كەيىن پاۋىلدىڭ نە دەگەنىنە نازار اۋدارايىق. ول: «ولگەندەردىڭ قايتا ٴتىرىلۋى دە سولاي بولادى: كومىلگەن دەنە ٴشىرىپ كەتەدى، ال قايتا تىرىلگەن دەنە شىرىمەيدى»،— دەگەن. ٴبىز ادام ولگەن كەزدە ونىڭ دەنەسى ٴشىرىپ، توپىراققا اينالاتىنىن بىلەمىز (11، 12. يسا قايتا تىرىلگەن كەزدە دەنەسى قالاي وزگەردى جانە قايتا تىرىلگەن مايلانعانداردىڭ دەنەلەرى قالاي وزگەرەدى؟
11 يسا جەردە بولعاندا، ونىڭ دەنەسى تاندىك دەنە بولدى. ال كەيىن ول «ٶمىر بەرەتىن رۋح بولىپ» ٴتىرىلىپ، كوككە ورالدى. سول سياقتى، مايلانعان ماسىحشىلەر دە رۋحاني دەنەمەن قايتا تىرىلەدى. پاۋىل: «ٴبىز توپىراقتان جاراتىلعاننىڭ كەيپىندە بولعانىمىزداي، كوكتەن كەلگەننىڭ كەيپىنە يە بولامىز»،— دەگەن (قور. 1-ح. 15:45—49).
12 وسى جەردە پاۋىل قايتا ٴتىرىلۋ جايلى تالقىلاۋىنىڭ ەڭ ماڭىزدى بولىگىنە كەلدى. يسانىڭ تاندىك دەنەمەن قايتا تىرىلمەگەنىنە دەن قويعانىمىز وتە ماڭىزدى. پاۋىل «ەت پەن قاننان تۇراتىن دەنەنىڭ» كوكتەگى «قۇداي پاتشالىعىن مۇرا ەتە المايتىنىن» ناقتى ايتقان (قور. 1-ح. 15:50). دەمەك، ەلشىلەر مەن وزگە مايلانعاندار كوككە ەت پەن قاننان تۇراتىن، ياعني ٴشىريتىن دەنەمەن تىرىلمەيدى. ولار قاشان قايتا تىرىلمەك ەدى؟ پاۋىل بۇل قايتا ٴتىرىلۋدىڭ ولار ولگەننەن كەيىن بىردەن ەمەس، ٴبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ بولاتىنىنا نازار اۋدارعان. پاۋىل قورىنتتىقتارعا ارنالعان 1-حاتىن جازعان كەزدە، ەلشىلەردىڭ كەيبىرى، مىسالى جاقىپ، «ٶلىم ۇيقىسىندا جاتقان» ەدى (ەل. ٸس. 12:1، 2). ال وزگە ەلشىلەر مەن مايلانعاندار كەيىنىرەك «ٶلىم ۇيقىسىنا» كەتپەك ەدى (قور. 1-ح. 15:6).
ٶلىمدى جەڭۋ
13. يسانىڭ وسىندا بولۋى نەدەن كورىنبەك ەدى؟
13 يسا دا، پاۋىل دا الدا بولاتىن ەرەكشە ۋاقىت تۋرالى ايتىپ كەتكەن. بۇل — ٴماسىحتىڭ وسىندا بولۋى. سوعىستار، جەر سىلكىنىستەرى، ىندەتتەر جانە وزگە دە عالامدىق وقيعالار يسانىڭ وسىندا بولۋىنىڭ بەلگىسى بولماق ەدى. بىلەتىنىمىزدەي، كيەلى كىتاپتاعى بۇل پايعامبارلىق 1914-جىلدان بەرى كوز الدىمىزدا ورىندالىپ جاتىر. اتالمىش بەلگىنىڭ تاعى ٴبىر ەرەكشە بولىگى بولدى: يسا كوكتە ورناعان قۇداي پاتشالىعى جايلى «ىزگى حابار بارلىق حالىقتار ەستۋ ٷشىن بۇكىل جەر بەتىندە ۋاعىزدالاتىنىن»، «سودان كەيىن وسى زاماننىڭ سوڭى كەلەتىنىن» ايتقان (مات. 24:3، 7—14). پاۋىل «ٶلىم ۇيقىسىنا كەتكەن» مايلانعان ماسىحشىلەردىڭ كوكتەگى ومىرگە قايتا ٴتىرىلۋى دە ٴدال وسى كەزەڭدە، ياعني «يەمىز وسىندا بولاتىن كەزدە» بولاتىنىن ايتقان (سال. 1-ح. 4:14—16؛ قور. 1-ح. 15:23).
14. ٴماسىح وسىندا بولعان كەزدە ومىردەن وتكەن مايلانعاندارمەن نە بولادى؟
14 بۇگىندە جەردەگى ومىرلەرىن اياقتاعان مايلانعان ماسىحشىلەر بىردەن كوكتەگى ومىرگە قايتا تىرىلەدى. بۇنى پاۋىلدىڭ قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:51، 52 دەگى ايتقان سوزدەرى راستايدى. ول: «ٴبارىمىز بىردەي ٶلىم ۇيقىسىنا كەتپەيمىز، ٴبىراق ٴبارىمىز دە وزگەرەمىز. بۇل كەنەتتەن، قاس قاعىم ساتتە، سوڭعى كەرنەي تارتىلىپ جاتقاندا ىسكە اسادى»،— دەگەن. پاۋىلدىڭ بۇل سوزدەرى قازىر ورىندالىپ جاتىر. ٴماسىحتىڭ باۋىرلارى قايتا تىرىلگەننەن كەيىن زور قۋانىشقا كەنەلەدى: ولار «ۇنەمى يەمىزبەن بىرگە بولادى» (سال. 1-ح. 4:17).
15. قايتا تىرىلگەن مايلانعانداردى كوكتە قانداي ٸس كۇتىپ تۇر؟
15 كيەلى كىتاپتا قايتا تىرىلگەن مايلانعانداردىڭ ايان 2:26، 27). مايلانعاندار يسامەن بىرگە حالىقتارعا تەمىر اساتاياقپەن بيلىك ەتەتىن بولادى (ايان 19:11—15).
كوكتە نە ىستەيتىنى ايتىلعان. يسا ولارعا بىلاي دەگەن: «مەنىڭ ىستەرىمدى اقىرىنا دەيىن ورىنداپ شىققان جەڭىمپازعا حالىقتاردىڭ ۇستىنەن بيلىك بەرەمىن. اكەمنىڭ ماعان بيلىك بەرگەنىندەي، مەن دە وعان حالىقتارعا تەمىر اساتاياقپەن ٵمىر ەتۋگە بيلىك بەرەمىن. سوندا ولاردىڭ قىش ىدىستاي تاس-تالقانى شىعادى» (16. مايلانعاندار مەن ەحوبانىڭ ادال قىزمەتشىلەرى ٶلىمدى قالاي جەڭەتىن بولادى؟
16 مايلانعاندار كوككە قايتا تىرىلگەن كەزدە ٶلىمدى ٴبىرجولا جەڭەدى (قور. 1-ح. 15:54—57). قايتا تىرىلگەندەرىنىڭ ارقاسىندا ولار ارماگەددون سوعىسىندا جەر بەتىندەگى كۇللى زۇلىمدىقتى جويۋعا اتسالىساتىن بولادى. ميلليونداعان ٴماسىحشى ەرلەر مەن ايەلدەر «زور الاپاتتان ٶتىپ»، امان-ەسەن جاڭا دۇنيەگە جەتەدى (ايان 7:14). جەر بەتىندە امان قالعان بۇل ادامدار تاعى ٴبىر جەڭىستىڭ كۋاسى بولادى: بۇرىندا قايتىس بولعان ميللياردتاعان مارقۇمدار قايتا تىرىلەدى. بۇل جەڭىستىڭ قانداي زور قۋانىش اكەلەتىنىن ەلەستەتىپ كورىڭىزشى! (ەل. ٸس. 24:15). ەحوباعا دەگەن ادالدىقتارىن تولىعىمەن دالەلدەگەندەردىڭ ٴبارى ادام اتادان مۇرا ەتكەن ٶلىمدى دە جەڭەتىن بولادى. ولار ماڭگى ٶمىر سۇرەدى!
17. قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:58 ٴبىزدى نە ىستەۋگە تالپىندىرادى؟
17 قازىر ٴتىرى جۇرگەن ٵربىر ٴماسىحشى پاۋىلدىڭ قايتا ٴتىرىلۋ جايلى ايتقان جۇبانىش بەرەتىن سوزدەرىنە ريزاشىلىقپەن قاراۋ كەرەك. «يەمىزدىڭ ىسىندە ٵرقاشان كوپ ەڭبەكتەنىڭدەر» دەگەن پاۋىلدىڭ كەڭەسىنە قۇلاق اسۋعا بىزدە سەبەپتەر جەتىپ ارتىلادى (قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:58 وقىڭىز). ەگەر ٴبىز وسى ىسكە ادالدىقپەن قۇلشىنا اتسالىساتىن بولساق، قۋانىشقا تولى جارقىن بولاشاققا ۇمىتتەنە الامىز. بۇل بولاشاق ٴبىز ويلاعاننان الدەقايدا كەرەمەت بولادى! سول كەزدە يەمىزدىڭ ىسىندە اتقارعان ەڭبەگىمىز بەكەر بولماعانىنا كوزىمىز جەتەدى.
140-ٵن سول ۋاقىتتى قارسى ال
^ 5-ابزاس قورىنتتىقتارعا 1-حات 15-تاراۋدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا قايتا ٴتىرىلۋ جايلى، اسىرەسە مايلانعان ماسىحشىلەردىڭ قايتا ٴتىرىلۋى جايلى ايتىلادى. الايدا پاۋىلدىڭ جازعان سوزدەرى باسقا قويلار ٷشىن دە ماڭىزدى. بۇل ماقالادا ٴبىز قايتا تىرىلۋگە دەگەن ٷمىتىمىز قازىرگى ومىرىمىزگە قالاي اسەر ەتۋ كەرەكتىگىن، سونداي-اق جارقىن بولاشاققا يە بولۋعا قالاي كومەكتەسەتىنىن تالقىلايمىز.
^ 2-ابزاس وسى جۋرنالداعى «وقىرمان ساۋالدارىندا» پاۋىلدىڭ قورىنتتىقتارعا 1-حات 15:29 دا ايتقان سوزدەرى تۇسىندىرىلەدى.