46-زەرتتەۋ ماقالاسى
قورىقپاڭىز، ەحوبا — ٴسىزدىڭ كومەكشىڭىز
«مەن سەنى ەشقاشان قالدىرمايمىن، ەشقاشان تاستامايمىن» (ەۆر. 13:5).
55-ٵن ولاردان قورىقپاڭدار!
اڭداتپا *
1. ٶزىمىزدى جالعىز سەزىنگەندە نە قيىندىعىمىزدى ەڭسەرە الماعاندا بىزگە نە نارسە جۇبانىش بەرەدى؟ (ٴزابۇر 118:5—7).
«مەن جاپادان-جالعىز قالدىم. قيىن شاقتا كومەك قولىن سوزار ەشكىمىم جوق»،— دەپ ويلاعان كەزىڭىز بولعان با؟ بۇنداي ويلار كوپ ادامعا، ٴتىپتى ەحوبانىڭ ادال قىزمەتشىلەرىنە دە تانىس (پات. 1-ج. 19:14). ٴسىز دە وسىنداي كۇي كەشىپ جاتساڭىز، ەحوبانىڭ: «مەن سەنى ەشقاشان قالدىرمايمىن، ەشقاشان تاستامايمىن»،— دەگەن ۋادەسىن ۇمىتپاڭىز. ٴبىز: «ەحوبا — مەنىڭ كومەكشىم. مەن ەشتەڭەدەن قورىقپايمىن»،— دەپ سەنىمدىلىكپەن ايتا الامىز (ەۆر. 13:5، 6). ەلشى پاۋىل بۇل سوزدەردى شامامەن ب.ز. 61-جىلى ياھۋدەياداعى باۋىرلاستارعا جازعان. ونىڭ بۇل سوزدەرى ٴزابۇر 118:5—7-تارماقتارداعى (وقىڭىز) سوزدەردى ەسىمىزگە سالادى.
2. بۇل ماقالادا ٴبىز نەنى قاراستىرامىز جانە نەلىكتەن؟
2 ٴزابۇر جىرشىسى سياقتى، پاۋىل دا ەحوبا ونىڭ كومەكشىسى ەكەنىن ٶز تاجىريبەسىنەن كورگەن. مىسالى، ەۆرەيلەرگە ارنالعان حاتىن جازاردان ەكى جىلدان اسا ۋاقىت بۇرىن پاۋىل بۋىرقانعان تەڭىز ارقىلى قاۋىپتى ساپار شەكتى (ەل. ٸس. 27:4، 15، 20). وسى ساپار كەزىندە دە، وعان دەيىنگى ۋاقىتتا دا ەحوبا پاۋىلعا ٵرتۇرلى جولمەن كومەكتەستى. قازىر سونىڭ ۇشەۋىن قاراستىرايىق. ەحوبا وعان يسا مەن پەرىشتەلەرى ارقىلى، بيلىك باسىنداعىلار ارقىلى جانە باۋىرلاستار ارقىلى كومەكتەسكەن. پاۋىلدىڭ ومىرىندە بولعان وقيعالاردى قاراستىرساق، كومەككە شاقىرعانىمىزدا قۇداي ٶز ۋادەسىنە ساي دۇعالارىمىزعا جاۋاپ بەرەتىنىنە سەنىمدى بولا تۇسەمىز.
يسا مەن پەرىشتەلەردىڭ كومەگى
3. پاۋىل نە دەپ ويلاعان بولۋى مۇمكىن جانە نەگە؟
3 پاۋىل كومەككە مۇقتاج بولدى. شامامەن ب.ز. ەل. ٸس. 21:30—32؛ 22:30؛ 23:6—10). سول كەزدە پاۋىل: «بۇنداي قورلىققا قاشانعى توزە الار ەكەنمىن؟»— دەپ ويلاعان شىعار.
56-جىلى قالىڭ توبىر ونى يەرۋساليمدەگى عيباداتحانادان سۇيرەپ شىعارىپ، ولتىرمەكشى بولدى. ال كەلەسى كۇنى پاۋىل جوعارعى كەڭەستىڭ الدىندا تۇرعان كەزدە، سونداعى جاۋلارى ونى پارشالاپ تاستاي جازدادى (4. ەحوبا پاۋىلعا يسا ارقىلى قالاي كومەكتەستى؟
4 پاۋىل قانداي كومەك الدى؟ پاۋىل تۇتقىندالعان ٴتۇنى يسا ونىڭ جانىنا كەلىپ: «باتىل بول! يەرۋساليمدە مەن تۋرالى تۇبەگەيلى كۋالىك ەتكەنىڭدەي، ريمدە دە كۋالىك ەتۋگە ٴتيىسسىڭ»،— دەدى (ەل. ٸس. 23:11). بۇل ۋاقىتىلى ايتىلعان سوزدەر پاۋىلعا قانشالىقتى جىگەر بەردى دەسەڭىزشى! يسا ونى يەرۋساليمدەگى قىزمەتى ٷشىن ماقتادى. كەيىن ونىڭ ريمگە امان-ەسەن جەتىپ، سول جەردە كۋالىك بەرەتىنىن ۋادە ەتتى. وسى ۋادەدەن كەيىن بويىنا سەنىمدىلىك ۇيالاعان پاۋىل ٶزىن اكەسىنىڭ قۇشاعىندا قاۋىپسىز جاتقان سابيدەي سەزىنگەن بولار.
5. ەحوبا پاۋىلعا پەرىشتە ارقىلى قالاي كومەكتەستى؟ (مۇقاباداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
5 پاۋىل تاعى قانداي قيىندىقتارعا كەزىكتى؟ يەرۋساليمدەگى جاعدايلاردان كەيىن شامامەن ەكى جىل وتكەن سوڭ، پاۋىل كەمەمەن يتالياعا جول تارتتى. كەمە دۇلەي داۋىلدىڭ ورتاسىندا قالعاندا، كەمەدەگىلەردىڭ ٴبارى ولەمىز دەپ ويلادى. ٴبىراق پاۋىل ەش قورىقپادى. نەلىكتەن؟ ول كەمەدەگىلەرگە بىلاي دەدى: «ٶزىم قاسيەتتى قىزمەت اتقارىپ، سونىڭ مەنشىگىمىن دەپ جۇرگەن قۇدايىمنىڭ پەرىشتەسى وسى ٴتۇنى جانىمدا پايدا بولىپ: — قورىقپا، پاۋىل. سەن يمپەراتوردىڭ الدىندا تۇرۋىڭ قاجەت. قۇداي جانىڭداعىلاردىڭ دا ٶمىرىن ساقتاپ قالادى،— دەدى». وسىلاي ەحوبا يسانىڭ پاۋىلعا ايتقان ۋادەسىن پەرىشتەسى ارقىلى تاعى ٴبىر رەت قايتالادى. ٴسۇيتىپ، پاۋىل ريمگە امان-ەسەن جەتتى (ەل. ٸس. 27:20—25؛ 28:16).
6. يسانىڭ قانداي ۋادەسى بىزگە كۇش بەرەدى جانە نەگە؟
6 ٴبىز قانداي كومەك الامىز؟ يسا پاۋىلدى قولداعانىنداي، ٴبىزدى دە قولدايدى. مىسالى، ول ٶزىنىڭ سوڭىنان ەرگەندەردىڭ بارىنە: «مەن وسى زامان اياقتالعانشا، ٵر كۇنى سەندەرمەن بىرگەمىن»،— دەگەن (مات. 28:20). يسانىڭ بۇل سوزدەرى بىزگە كۇش-قۋات بەرەدى. ويتكەنى ٴبىزدىڭ كەيبىر كۇندەرىمىز توزە الماستاي اۋىر بولىپ جاتادى. مىسالى، جاقىنىمىزدان ايىرىلىپ قالساق، بۇل جانىمىزدى بىرنەشە كۇن عانا ەمەس، جىلدار بويى سىزداتادى. ال كەيبىرەۋلەر قارتتىقتىڭ سالدارىنان اۋىر كۇندەردى باستان كەشەدى. كۇيزەلىسكە ۇشىراعان جانداردىڭ بولسا كەيبىر كۇندەرى وتە مۇڭدى وتەدى. وسىنىڭ بارىنە قاراماستان، ٴبىز العا قاراي جۇرۋگە كۇش تابامىز. ويتكەنى يسا «ٵر كۇنى»، ومىرىمىزگە قارا بۇلت ۇيىرىلگەن كۇندەرى دە، بىزبەن بىرگە ەكەنىن بىلەمىز (مات. 11:28—30).
7. ايان 14:6 عا ساي، ەحوبا بۇگىندە بىزگە قالاي كومەكتەسەدى؟
7 قۇداي سوزىنەن بىلەتىنىمىزدەي، ەحوبا بىزگە پەرىشتەلەرى ارقىلى كومەكتەسەدى (ەۆر. 1:7، 14). مىسالى، ٴبىز پاتشالىق جايلى ىزگى حاباردى «ٵربىر ۇلت، رۋ، تىلدەن» شىققان ادامدارعا ۋاعىزداعان كەزدە، پەرىشتەلەر بىزگە قولداۋ كورسەتىپ، باعىت-باعدار بەرەدى (مات. 24:13، 14؛ ايان 14:6 وقىڭىز).
بيلىگى بار ادامداردىڭ كومەگى
8. ەحوبا مىڭباسى ارقىلى پاۋىلعا قالاي كومەكتەستى؟
8 پاۋىل قانداي كومەك الدى؟ ب.ز. 56-جىلىنا ورالساق، يسا پاۋىلدىڭ ريمگە امان-ەسەن جەتەتىنىن ۋادە ەتكەن ەدى. ٴبىراق يەرۋساليمدەگى كەيبىر ياھۋديلەر تاسادان تاپ بەرىپ، پاۋىلدى ولتىرمەكشى بولدى. ولاردىڭ زىميان جوسپارىن ٴبىلىپ قويعان ريمدىك مىڭباسى كلاۋدي ليسيي پاۋىلعا كومەكتەستى. ول دەرەۋ پاۋىلدى كەسارياعا جىبەردى، ال ساربازدارعا جولدا ونى قورعاپ ٴجۇرۋدى بۇيىردى. ولار يەرۋساليمنەن كەسارياعا دەيىن 105 شاقىرىمداي جول ٴجۇردى. سول جەردە ٵمىرشى فەليكس پاۋىلدى «يرودتىڭ سارايىندا قاماۋدا ۇستاۋدى بۇيىردى». پاۋىلدىڭ جانىن العىسى كەلگەندەر ول جەردە پاۋىلعا ەشتەڭە ىستەي المادى (ەل. ٸس. 23:12—35).
9. ٵمىرشى فەست پاۋىلعا قالاي كومەكتەستى؟
9 ەكى جىلدان كەيىن، ب.ز. 58-جىلى پاۋىل ٵلى دە كەسارياداعى تۇرمەدە وتىردى. وسى جىلى بيلىك باسىنا فەليكستىڭ ورنىنا فەست كەلدى. ياھۋديلەر فەستتەن پاۋىلدىڭ ٸسىن قاراستىرۋ ٷشىن ونى يەرۋساليمگە جىبەرۋدى ٶتىندى. ٴبىراق فەست ولاردىڭ ايتقانىن ىستەۋدەن باس تارتتى. ويتكەنى ولاردىڭ «جولدا تاسادان تاپ بەرىپ، پاۋىلدى مەرت قىلماق» ويلارى بار ەكەنىن ول بىلسە كەرەك (ەل. ٸس. 24:27—25:5).
10. پاۋىل يمپەراتوردىڭ سوتىن تالاپ ەتكەندە، ٵمىرشى فەست نە ىستەدى؟
10 كەيىن پاۋىلدىڭ ٸسى كەساريادا قاراستىرىلدى. «ياھۋديلەرگە جاققىسى كەلگەن» فەست پاۋىلدان: «يەرۋساليمگە بارىپ سوتتالعىڭ كەلە مە؟»— دەپ سۇرادى. پاۋىل يەرۋساليمگە بارسا، بىرەۋلەر ونى ٶلتىرۋى مۇمكىن ەكەنىن ٴبىلدى. سونداي-اق ول ٶزىنىڭ ريمگە امان-ەسەن جەتىپ، سول جەردە ۋاعىزداۋ ٷشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن دە جاقسى ٴبىلدى. سوندىقتان ول: «يمپەراتوردىڭ سوتىن تالاپ ەتەمىن!»— دەدى. ٶزىنىڭ كەڭەسشىلەرىمەن اقىلداسقان سوڭ، فەست پاۋىلعا: «يمپەراتوردىڭ سوتىن تالاپ ەتسەڭ، يمپەراتورعا باراسىڭ»،— دەدى. فەستتىڭ بۇل شەشىمى پاۋىلدى جاۋلارىنىڭ قولىنان قۇتقاردى. كوپ ۇزاماي پاۋىل ريمگە جەتىپ، جانىن العىسى كەلگەن جاۋلارىنان ودان سايىن ۇزاپ كەتپەك ەدى (ەل. ٸس. 25:6—12).
11. پاۋىل يشايانىڭ قانداي جىگەرلى سوزدەرى جايلى وي جۇگىرتكەن بولۋى مۇمكىن؟
11 پاۋىل يتالياعا كەتەتىن ۋاقىتىن كۇتىپ جاتقاندا، يشايا پايعامباردىڭ ەحوباعا قارسى شىققاندارعا قاتىستى ايتقان ەسكەرتۋى جايلى وي جۇگىرتكەن شىعار. يشايا: «جوسپار قۇرىڭدار، ٴبىراق ول بۇزىلادى، قاستاندىق ويلاڭدار، ٴبىراق ول جۇزەگە اسپايدى! ويتكەنى قۇداي بىزبەن بىرگە!»— دەگەن (يشايا 8:10). قۇدايدىڭ كومەكتەسەتىنىن بىلگەنى پاۋىلعا الدا كۇتىپ تۇرعان قيىندىقتارعا توزۋگە كۇش بەرسە كەرەك.
12. يۋلي پاۋىلعا قالاي قارادى جانە پاۋىل نەنى تۇسىنسە كەرەك؟
12 پاۋىل يتالياعا قاراي كەمەمەن جولعا شىقتى. ول تۇتقىن رەتىندە يۋلي ەسىمدى ريمدىك ٴجۇزباسىنا تاپسىرىلدى. وسى ساتتەن ەل. ٸس. 27:1—3، 42—44).
باستاپ پاۋىلدىڭ جاعدايىنىڭ قانداي بولاتىنى وسى ٴجۇزباسىنا بايلانىستى بولدى. يۋلي ٶزىنىڭ بيلىگىن قالاي قولداندى؟ كەلەسى كۇنى كەمە جاعاعا كەلىپ توقتاعاندا، ول «ادامگەرشىلىك تانىتىپ، پاۋىلعا دوستارىنا بارىپ، ولاردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە رۇقسات ەتتى». كەيىن ٴتىپتى ول پاۋىلدىڭ ٶمىرىن ساقتاپ قالدى. كەمە قيراپ قالعان كەزدە، تۇتقىندار سۋعا سەكىرىپ، قاشىپ كەتپەسىن دەپ، ساربازدار ولاردى ولتىرمەك بولدى. ٴبىراق يۋلي بۇعان جول بەرمەدى، سەبەبى ول «پاۋىلدى امان-ەسەن جەتكىزگىسى كەلدى». پاۋىل وسى مەيىرىمدى ٴجۇزباسى ارقىلى ەحوبانىڭ ٶزى كومەكتەسىپ جاتقانىن تۇسىنسە كەرەك (13. ەحوبا ادامي بيلەۋشىلەردى قالاي قولدانۋى مۇمكىن؟
13 ٴبىز قانداي كومەك الامىز؟ ٶزىنىڭ ەركىنە ساي بولعان كەزدە، ەحوبا ٶزىنىڭ قۇدىرەتتى كيەلى رۋحىن قولدانىپ، ادامي بيلەۋشىلەرگە ٶزىنىڭ قالاۋىن ورىنداتقىزۋى مۇمكىن. سۇلەيمەن پاتشا: «پاتشانىڭ جۇرەگى ەحوبانىڭ قولىندا سۋ اعىسىنداي، ونى قالاعان جاعىنا باعىتتايدى»،— دەپ جازعان (ناق. س. 21:1). بۇل سوزدەر نەنى بىلدىرەدى؟ ادامدار كانالدار قازىپ، اعىن سۋدىڭ باعىتىن وزدەرىنە ىڭعايلى ەتىپ وزگەرتە الادى. تۋرا سول سياقتى، ەحوبا ٶزىنىڭ كيەلى رۋحى ارقىلى ادامي بيلەۋشىلەردىڭ ويلارىن ٶزىنىڭ ەركىنە ساي باعىتتاي الادى. ەحوبا وسىلاي ەتكەن كەزدە، بۇل ادامي بيلەۋشىلەردىڭ قۇداي حالقىنىڭ پايداسىنا اساتىنداي شەشىمدەر قابىلداۋىنا تۇرتكى بولادى (ەزرا 7:21، 25، 26 سالىستىرىڭىز).
14. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 12:5 كە ساي، كىمدەر جايلى دۇعا ەتسەك بولادى؟
14 ٴبىز نە ىستەي الامىز؟ «پاتشالار مەن جوعارى دارەجەلى ادامدار» ماسىحشىلىك ٶمىرىمىز بەن قىزمەتىمىزگە قاتىستى شەشىمدەر قابىلداعان كەزدە، ٴبىز ولار ٷشىن دۇعا ەتە الامىز (ٴتىم. 1-ح. 2:1، 2؛ نەح. 1:11). I عاسىرداعى ماسىحشىلەر سياقتى، ٴبىز دە تۇرمەدەگى باۋىرلاستارىمىز ٷشىن قۇدايعا جان-تانىمىزبەن دۇعا ەتەمىز (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 12:5 وقىڭىز؛ ەۆر. 13:3). ٴبىز تۇرمەدەگى باۋىرلاستارىمىزدى قاداعالايتىن ساقشىلار ٷشىن دە دۇعا ەتسەك بولادى. ەحوبادان سول ادامداردىڭ ويلارىنا اسەر ەتۋىن جالبارىنا سۇراپ، ولاردىڭ يۋلي سياقتى ارەكەت ەتىپ، تۇرمەدەگى باۋىرلاستارىمىزعا «ادامگەرشىلىك تانىتۋىن» وتىنسەك بولادى (ەل. ٸس. 27:3).
باۋىرلاستاردىڭ كومەگى
15، 16. ەحوبا پاۋىلعا ارىستارق پەن لۇقا ارقىلى قالاي كومەكتەستى؟
15 پاۋىل قانداي كومەك الدى؟ ريمگە بارار جولدا ەحوبا پاۋىلعا باۋىرلاستار ارقىلى قايتا-قايتا
كومەك كورسەتتى. قازىر كەيبىر جاعدايلارعا توقتالايىق.16 كەساريادا پاۋىلدىڭ ەكى ادال دوسى ارىستارق پەن لۇقا ونىمەن بىرگە ريمگە بارۋدى شەشتى *. ٴبىز يسانىڭ ولارعا دا ريمگە امان-ەسەن جەتەتىنىن ۋادە ەتكەنى جايلى كيەلى كىتاپتىڭ ەش جەرىنەن وقىمايمىز. دەمەك، ولار پاۋىلعا ەرگەن كەزدە ٶز ەرىكتەرىمەن ومىرلەرىن قاتەرگە تىكتى. ولار وزدەرىنىڭ امان قالاتىنىن بۋىرقانعان تەڭىزدىڭ ورتاسىندا جۇرگەندە ٴبىر-اق بىلگەن. پاۋىل ارىستارق پەن لۇقانىڭ كەساريادا وزىمەن بىرگە كەمەگە وتىرىپ جاتقانىن كورگەندە، ەحوباعا شىن جۇرەكتەن دۇعا ەتىپ، وسىنداي باتىل باۋىرلاستار ارقىلى كومەكتەسىپ جاتقانىنا العىس بىلدىرسە كەرەك (ەل. ٸس. 27:1، 2، 20—25).
17. ەحوبا پاۋىلعا ٴبىر سەنىمدەگى باۋىرلاستار ارقىلى قالاي كومەكتەستى؟
17 وسى ساپار بارىسىندا ٴبىر سەنىمدەگى باۋىرلاستارى پاۋىلعا بىرنەشە رەت كومەكتەستى. مىسالى، سيدون قالاسىندا يۋلي پاۋىلعا «دوستارىنا بارىپ ولاردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە رۇقسات ەتتى». كەيىن پۋتەول قالاسىندا پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەستەرى باۋىرلاستاردى تاپقان كەزدە، باۋىرلاستار ولاردان «جەتى كۇنگە قالۋدى ٶتىندى». سول جەرلەردەگى ماسىحشىلەر پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرىنە قامقورلىق كورسەتكەن كەزدە، پاۋىل سول باۋىرلاستارعا سەنىم نىعايتارلىق وقيعالار ايتىپ، ولاردى زور قۋانىشقا بولەگەنى ٴسوزسىز (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 15:2، 3 سالىستىرىڭىز). پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرى ٴبىر سەرگىپ قالعاننان كەيىن، ٵرى قاراي ساپارلارىن جالعاستىردى (ەل. ٸس. 27:3؛ 28:13، 14).
18. پاۋىلدىڭ قۇدايعا ريزاشىلىق ٴبىلدىرىپ، جىگەرلەنىپ قالۋىنا نە سەبەپ بولدى؟
18 ريمگە بارا جاتقان كەزدە، پاۋىل سول قالاداعى قاۋىمعا ٷش جىل بۇرىن جازعان سوزدەرى جايلى ويلانعان شىعار. ول: «كوپ جىلدان بەرى سەندەرگە بارۋدى اڭساپ ٴجۇرمىن»،— دەپ جازعان ەدى (ريم. 15:23). ٴبىراق سول جەرگە تۇتقىن رەتىندە بارامىن دەپ ويلاماعان دا شىعار. ريمدەگى باۋىرلاستاردىڭ ٶزىن قارسى الۋ ٷشىن كۇتىپ تۇرعانىن كورگەندە، پاۋىل قالايشا جىگەرلەنىپ قالدى دەسەڭىزشى! كيەلى كىتاپتا: «پاۋىل ولاردى كورگەندە، قۇدايعا ريزاشىلىق ٴبىلدىرىپ، جىگەرلەنىپ قالدى»،— دەلىنگەن (ەل. ٸس. 28:15). بايقاساڭىز، پاۋىل سول جەردە تۇرعان باۋىرلاستارى ٷشىن قۇدايعا ريزاشىلىق ٴبىلدىردى. نەلىكتەن؟ ويتكەنى بۇل جولى دا پاۋىل باۋىرلاستار ارقىلى ەحوبانىڭ ٶزى كومەكتەسىپ جاتقانىن ٴتۇسىندى.
19. پەتىردىڭ 1-حاتى 4:10 دا ايتىلعانداي، ەحوبا كومەككە مۇقتاج قىزمەتشىلەرىنە كومەكتەسۋ ٷشىن ٴبىزدى قالاي قولدانۋى مۇمكىن؟
19 ٴبىز نە ىستەي الامىز؟ قاۋىمىڭىزدا اۋىر دەرتتەن نە باسقا دا قيىندىقتاردان قينالىپ جۇرگەن باۋىرلاستاردى بىلەسىز بە؟ بالكىم، جاقىندارىنان ايىرىلعان باۋىرلاستار بار شىعار. كومەككە مۇقتاج قانداي دا ٴبىر باۋىرلاستى بىلسەڭىز، ەحوباعا دۇعا ەتىپ، جاقسى ٴبىر ٸس جاساۋعا نە جىگەرلى ٴسوز ايتۋعا كومەكتەسۋىن ٶتىنىڭىز. ٴبىزدىڭ ايتقان سوزدەرىمىز بەن جاساعان ىستەرىمىز ٴدال باۋىرلاستار قاجەت ەتكەن كومەك بولۋى مۇمكىن (پەتىردىڭ 1-حاتى 4:10 وقىڭىز). ولارعا كومەك قولىن سوزاتىن بولساق، ەحوبانىڭ: «مەن سەنى ەشقاشان قالدىرمايمىن، ەشقاشان تاستامايمىن»،— دەگەن ۋادەسى ولارعا دا قاتىستى ەكەنىنە تاعى ٴبىر رەت كوزدەرى جەتەدى. بۇل سىزگە دە ٴسوزسىز قۋانىش سيلايدى *.
20. نەگە «ەحوبا — مەنىڭ كومەكشىم» دەپ سەنىمدىلىكپەن ايتا الامىز؟
20 پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرى سياقتى، ٴبىز دە ٶمىر اتتى ساپاردا دۇلەي داۋىلدارعا كەزىگەمىز. ٴبىراق ٴبىز ەش قورىقپايمىز، ويتكەنى ەحوبا بىزبەن بىرگە. ول بىزگە يسا ارقىلى جانە پەرىشتەلەر ارقىلى كومەكتەسەدى. ەركىنە ساي بولىپ جاتسا، بىزگە كومەكتەسۋ ٷشىن بيلىك باسىنداعىلاردى دا قولدانادى. بىزگە كومەكتەسسىن دەپ، ەحوبا باۋىرلاستارىمىزدىڭ جۇرەگىنە كيەلى رۋحىمەن قوزعاۋ سالادى. كوبىمىز مۇنى ٶز ومىرىمىزدەن كورگەن شىعارمىز. پاۋىل سياقتى ٴبىز دە: «ەحوبا — مەنىڭ كومەكشىم. مەن ەشتەڭەدەن قورىقپايمىن. ادام بالاسى ماعان نە ىستەي الادى؟»— دەپ سەنىمدىلىكپەن ايتا الامىز (ەۆر. 13:6).
38-ٵن قۇداي ساعان كۇش بەرەدى
^ 5-ابزاس بۇل ماقالادا ٴبىز ەلشى پاۋىل قيىندىققا كەزىككەندە، ەحوبانىڭ وعان قانداي ٷش جولمەن كومەكتەسكەنىن قاراستىرامىز. ەجەلدە ەحوبا ٶزىنىڭ قىزمەتشىلەرىنە كومەكشى بولعان. بۇنى بىلگەنىمىز ەحوبانىڭ بىزگە دە ٶمىردىڭ دۇلەي داۋىلدارىنان امان وتۋگە كومەكتەسەتىنىنە سەنىمدىلىك بەرەدى.
^ 16-ابزاس بۇعان دەيىن دە ارىستارق پەن لۇقا پاۋىلمەن بىرگە ساپار شەگىپ جۇرگەن. بۇل سەنىمدى ەر ادامدار پاۋىل ريمدەگى تۇرمەدە وتىرعان كەزدە دە ونىڭ قاسىنان تابىلعان (ەل. ٸس. 16:10—12؛ 20:4؛ قول. 4:10، 14).
^ 19-ابزاس 2009-جىلعى «كۇزەت مۇناراسىنىڭ» 15-قاڭتارداعى سانىن (حانزۇشا) قاراڭىز (13، 14-ب.، 5—9-ابز.).