ٶز ەلدەرىنە ورالعاندار ەحوبانىڭ مول باتاسىنا كەنەلدى
كوبىرەك اقشا تابۋ ٷشىن باتىس ەلدەرىنە كوشىپ كەتكەن باۋىرلاستاردىڭ ٴبىرازى ٶز ەلدەرىنە ورالدى. ولار ەحوبانى جانە وزگەلەردى جاقسى كورگەندىكتەن، جاريالاۋشىلار قاجەت جەرلەرگە كوشىپ باردى (مات. 22:37—39). بۇل باۋىرلاستار قانداي قۇرباندىقتارعا باردى جانە قانداي باتالارعا كەنەلدى؟ قازىر افريكانىڭ باتىسىندا ورنالاسقان كامەرۋن ەلىنە قايتا كوشىپ بارعان باۋىرلاستاردىڭ وقيعالارىن كورەيىك.
«ناعىز كوپ بالىق جۇرەتىن جەر»
1998-جىلى ونيسيمە ەسىمدى ەر باۋىرلاس تۋعان جەرى كامەرۋننان باسقا ەلگە كوشىپ كەتكەن. ول 14 جىل بويى شەتەلدە ٶمىر سۇرگەن. ٴبىر كۇنى ول قاۋىم كەزدەسۋىندە ۋاعىز ٸسى جايلى ٴبىر مىسال ەستيدى. بايانداماشى بىلاي دەيدى: «ٴبىر-بىرىمەن دوس ەكى ادام ەكى ٴتۇرلى جەردە بالىق اۋلاپ جاتادى. بىرەۋى ەكىنشىسىنە قاراعاندا كوپ بالىق اۋلايدى. سوندا بالىقتار از جۇرەتىن جەردە وتىرعان دوسى ەكىنشى دوسىنىڭ قاسىنا، ياعني بالىقتار كوپ جۇرەتىن جەرگە بارادى عوي، سولاي ەمەس پە؟!»
وسى مىسالدان كەيىن ونيسيمە كامەرۋنداعى جاريالاۋشىلارعا كومەكتەسۋ ٷشىن، بەينەلى بالىقتار كوپ جۇرەتىن سول ەلگە كوشىپ بارۋ جايلى ويلايدى. ٴبىراق ونىڭ ۋايىمدارى دا بولادى. ۇزاق ۋاقىت شەتەلدە تۇرعاندىقتان، ول: «قايتادان ٶز ەلىمە ۇيرەنىپ كەتە الامىن با؟»— دەپ ويلايدى. قالاي بولاتىنىن كورۋ ٷشىن، ونيسيمە كامەرۋندا جارتى جىل تۇرىپ كورۋدى شەشەدى. كەيىن ول 2012-جىلى سول جاققا ٴبىرجولا كوشىپ بارادى.
«مۇندا اۋا رايى ىستىق بولدى، جەرگىلىكتى جاعداي دا وزگەشە ەدى. پاتشالىق سارايىنداعى تاقىر ورىندىقتارعا دا قايتادان ۇيرەنۋگە تۋرا كەلدى. ٴبىراق بار نازارىمدى باعدارلاماعا اۋدارعان سايىن، بۇرىنعى پاتشالىق سارايىمداعى جۇمساق تا مامىق ورىندىقتار ۇمتىلا باستايتىن»،— دەيدى ونيسيمە كۇلىمدەپ.
2013-جىلى ونيسيمە جەرالدينا ەسىمدى باۋىرلاسقا ۇيلەندى. ول فرانسيادا توعىز جىل تۇرعاننان كەيىن، كامەرۋنعا قايتا ورالعان. ٶزىنىڭ ەركىن باستى ورىنعا قويعان بۇل جۇپقا ەحوبا قالاي باتاسىن توكتى؟ ونيسيمە بىلاي دەيدى: «ٴبىز پاتشالىقتى جاريالاۋشىلارعا ارنالعان مەكتەپتە وقىدىق، قازىر بەتەلدە قىزمەت ەتەمىز. ال وتكەن جىلى قاۋىمىمىزداعى 20 زەرتتەۋشى شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى. قازىر مەن ٶزىمدى، بەينەلەپ ايتقاندا، ناعىز كوپ بالىق جۇرەتىن جەردە ٴجۇرمىن دەپ ويلايمىن» (مار. 1:17، 18). ال جەرالدينا: «مەن ٶزىم ويلاعاننان دا كوپ باتالارعا كەنەلدىم»،— دەپ قوستى.
شاكىرت دايىنداۋ ٸسى قۋانىش سيلايدى
دجۋديت پەن سەم-كاستل
دجۋديت قۇراما شتاتتارعا كوشىپ كەتكەن. ٴبىراق ول قىزمەت اياسىن كەڭەيتۋدى ويلاپ جۇرگەن. ول بىلاي دەيدى: «مەن كامەرۋنداعى وتباسىمدى كورۋگە بارعان سايىن، جىلاپ قايتاتىنمىن. ويتكەنى كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋ ساباعىن باستاعان ادامداردى تاستاپ كەتۋىمە تۋرا كەلەتىن». سوندا دا دجۋديت كامەرۋنعا قايتا كوشىپ بارۋعا باتپايتىن. ويتكەنى ول جالاقىسى جوعارى جۇمىس ىستەيتىن. سونىڭ ارقاسىندا كامەرۋنداعى اكەسىنىڭ ەم-شاراسىنا تولەي الاتىن. دەسە دە ول ەحوباعا ارقا سۇيەپ، كامەرۋنعا كوشىپ باردى. ول باسىندا شەتەلدەگى جايلى ٶمىرىن ساعىنعانىن ايتادى. ٴبىراق دجۋديت ەحوباعا دۇعا ەتىپ، جاڭا جاعدايعا بەيىمدەلۋگە كومەكتەسۋىن سۇرايدى. ٴسۇيتىپ، وعان اۋداندىق باقىلاۋشى مەن ونىڭ ايەلى جىگەر بەرەدى.
دجۋديت وتكەندى ەسكە الىپ: «ٷش جىلدىڭ ىشىندە مەن ٴتورت ادامعا شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتۋگە كومەكتەستىم»،— دەدى. كەيىن دجۋديت ارنايى ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتتى. بۇگىندە ول كۇيەۋى سەم-كاستلمەن بىرگە اۋداندىق قىزمەتتە ٴجۇر. ال دجۋديتتىڭ اكەسىمەن نە بولدى؟ شەتەلدەگى ٴبىر اۋرۋحانا وعان تەگىن وتا جاساۋعا كەلىستى. قۋانىشقا وراي، وتا جاقسى ٶتتى.
ەحوبا قولداۋ كورسەتتى
كارولينا مەن ۆيكتور
ۆيكتور ەسىمدى ەر باۋىرلاس كاناداعا كوشىپ كەتكەن. ول «كۇزەت مۇناراسىنان» جوعارى ٴبىلىم الۋ تۋرالى ماقالانى وقىعاننان كەيىن، ٶزىنىڭ وقۋى جايلى ويلاندى. ٴسۇيتىپ، ول ۋنيۆەرسيتەتتەگى وقۋىن تاستاپ، قىسقا مەرزىمدى كۋرستاردى وقىپ الدى. «وسىنىڭ ارقاسىندا مەن تەز ارادا جۇمىسقا ورنالاستىم. سونداي-اق بۇرىننان بەرى اڭساپ جۇرگەن ماقساتىما جەتىپ، ٸزاشار بولدىم»،— دەيدى ۆيكتور. كەيىنىرەك ول كارولينا ەسىمدى باۋىرلاسقا ۇيلەنىپ، ەكەۋى كامەرۋنعا باردى. سونداعى بەتەلدە بولعان كەزدە، باۋىرلاستار ولاردى كامەرۋندا قىزمەت ەتۋگە تالپىندىرىپتى. ۆيكتور بىلاي دەيدى: «ٴبىز بۇل ۇسىنىستان باس تارتۋدىڭ ەشقانداي سەبەبىن كورمەدىك. قاراپايىم ٶمىر ٴسۇرىپ ۇيرەنىپ قالعاندىقتان، بۇل شاقىرۋعا وڭاي كەلىستىك». كارولينانىڭ دەنساۋلىعىمەن بايلانىستى قيىندىقتارعا قاراماي، ولار كامەرۋنعا كوشۋدى شەشتى.
ۆيكتور مەن كارولينا كيەلى كىتاپقا زور قىزىعۋشىلىق تانىتقان ادامدارعا كومەكتەسۋ ٷشىن كامەرۋندا ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتىپ ٴجۇردى. باسىندا ولار جۇمىس ىستەمەي، تەك جيناعان اقشالارىنا ٶمىر ٴسۇردى. ال اقشالارى بىتكەندە، كاناداعا بىرنەشە ايعا جۇمىس ىستەۋگە باردى. كەيىن ولار كامەرۋنعا قايتا ورالىپ، قىزمەتتەرىن جالعاستىرا بەردى. ولار ەحوبانىڭ قانداي باتالارىن كوردى؟ ولار پاتشالىقتى جاريالاۋشىلارعا ارنالعان مەكتەپتە وقىدى، كەيىن ارنايى ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتتى. ال قازىر ولار قۇرىلىس قىزمەتشىلەرى رەتىندە قىزمەت ەتەدى. ۆيكتور بىلاي دەيدى: «جايلى ٶمىرىمىزدى تاستاپ كەتكەنىمىز ەحوبانىڭ قولداۋىن كورۋگە جول اشتى».
ادامدارعا ومىرلەرىن ەحوباعا باعىشتاۋعا كومەكتەسۋ قۋانىش سيلايدى
ستەفاني مەن الەن
2002-جىلى الەن گەرمانيادا ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ ٴجۇردى. سول كەزدە ول «جاستار، ومىرلەرىڭدى نەگە ارنايسىڭدار؟» دەگەن بۇكتەمەنى وقىعان ەكەن. ونداعى مالىمەت ونى جاڭا ماقساتتار قويۋعا تالپىندىردى. ٴسۇيتىپ، ول 2006-جىلى قىزمەتتى جەتىلدىرۋ مەكتەبىندە وقىپ، تۋعان ەلى كامەرۋنعا تاعايىندالدى.
كامەرۋندا الەن كوپ ۋاقىت المايتىن جۇمىسقا تۇرادى. كەيىنىرەك ول جالاقىسى جاقسىراق جۇمىسقا ورنالاسادى. ٴبىراق بۇل جۇمىس كوپ ۋاقىتىن الاتىندىقتان، «قىزمەتىمدى اتقارا الامىن با» دەپ تە ۋايىمداپ جۇرەدى. كەيىن باۋىرلاستار وعان ارنايى ٸزاشار بولۋدى ۇسىنعان كەزدە، ول بىردەن قۋانا كەلىسەدى. الەننىڭ جۇمىس بەرۋشىسى وعان كوبىرەك جالاقى ۇسىنادى. ٴبىراق الەن ونىڭ ۇسىنىسىنان باس تارتىپ، ارنايى ٸزاشار بولادى. ۋاقىت وتە الەن ستەفاني ەسىمدى باۋىرلاسقا ۇيلەنەدى. ستەفاني فرانسيادا ٴبىراز ۋاقىت تۇرعان. ول كامەرۋنعا كوشكەننەن كەيىن قانداي قيىندىقتارعا كەزىكتى؟
ستەفاني بىلاي دەيدى: «مەنىڭ اللەرگيام، باسقا دا دەنساۋلىقپەن بايلانىستى قيىندىقتارىم پايدا بولدى. ٴبىراق كەيىن ەمدەلىپ، جاعدايىم جاقساردى». بۇل ەرلى-زايىپتى تاباندىلىقتارى ٷشىن كوپ باتاعا كەنەلدى. الەن بىلاي دەيدى: «ٴبىز كەتي دەگەن شالعاي ورنالاسقان ٴبىر اۋىلدا ۋاعىزدادىق. ول جاقتا بىرنەشە ادام كيەلى كىتاپتى زەرتتەۋگە ىقىلاس ٴبىلدىردى. كەيىنىرەك ٴبىز ولارمەن زەرتتەۋ ساباعىن تەلەفون ارقىلى جۇرگىزدىك. ولاردىڭ ەكەۋى شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى. ول جەردە بىرنەشە جاريالاۋشىدان تۇراتىن توپ قۇرىلدى». ال ستەفاني: «زەرتتەۋشىلەرىڭنىڭ ومىرلەرىن ەحوباعا باعىشتاعانىن كورۋدەن ارتىق قۋانىش جوق شىعار. وسى جەردە ٴجۇرىپ، وسىنداي قۋانىشتى ٴبىز تالاي رەت باستان كەشىردىك»،— دەپ قوستى. بۇگىندە الەن مەن ستەفاني اۋداندىق قىزمەتتە ٴجۇر.
«ٴبىز ىستەۋىمىز قاجەت نارسەنى ىستەدىك»
لەونس پەن جەزەل
جەزەل يتاليادا دارىگەرلىككە وقىپ جۇرگەندە، شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى. وعان وزىمەن زەرتتەۋ جۇرگىزگەن ەرلى-زايىپتىنىڭ قاراپايىم ٶمىرى قاتتى اسەر ەتكەنى سونشا — ول دا كوبىرەك قىزمەت ەتۋدى قالادى. ٴسۇيتىپ، جەزەل وقۋى اياقتالىپ قالعاندا ٸزاشارلىق قىزمەتتى باستادى.
جەزەل ەحوباعا كوبىرەك قىزمەت ەتە الۋ ٷشىن كامەرۋنعا قايتا ورالعىسى كەلدى. ٴبىراق ونىڭ ۋايىمدارى دا بولدى. ول: «ەگەر كامەرۋنعا كوشەتىن بولسام، يتاليادا تۇراقتاۋ قۇقىعىمنان ايىرىلىپ، سونداعى وتباسىم مەن دوستارىمنان جىراقتاپ كەتپەك ەدىم»،— دەيدى. ٴبىراق جەزەل ەش نارسەگە قاراماي، 2016-جىلدىڭ مامىر ايىندا كامەرۋنعا قايتادان كوشىپ باردى. كەيىنىرەك ول لەونس دەگەن باۋىرلاسقا تۇرمىسقا شىقتى. كامەرۋنداعى بەتەل ولارعا جاريالاۋشىلار قاتتى جەتىسپەيتىن ايوس قالاسىنا كوشىپ بارۋدى ۇسىندى.
ايوستاعى ٶمىر قانداي بولدى؟ جەزەل بىلاي دەيدى: «ول جەردە اپتالاپ ەلەكتر قۋاتى بولمايتىن. سوندىقتان تەلەفوندارىمىز ۇزاق ۋاقىت ٴسوندىرۋلى جاتاتىن. مەن وشاققا تاماق ٴپىسىرۋدى ۇيرەندىم. تۇندە سۋ باسىندا ادام از بولاتىندىقتان، ٴبىز اربامىز بەن قولشامىمىزدى الىپ، تۇندەلەتىپ سۋعا باراتىنبىز». وسىنداي قيىندىقتارعا توزۋگە ولارعا نە كومەكتەستى؟ جەزەل بىلاي دەيدى: «بىزگە ٴتوزىمدى بولۋعا ەحوبانىڭ كيەلى رۋحى كومەكتەستى. كۇيەۋىم ەكەۋمىز ٴبىر-بىرىمىزگە قولداۋ كورسەتۋگە تىرىستىق. سونداي-اق وتباسىمىز بەن دوستارىمىز بىزگە جىگەر بەرىپ، ارا-تۇرا قارجىلاي كومەكتەسىپ تۇردى».
جەزەل تۋعان جەرىنە قايتقانىنا وكىندى مە؟ ول بىلاي دەيدى: «مەن تيتتەي دە وكىنبەيمىن. ارينە، باسىندا قيىندىقتار بولدى، كوڭىلىمىز دە ٴتۇستى. ٴبىراق ولاردى جەڭگەن كەزدە، كۇيەۋىم ەكەۋمىز ىستەۋىمىز قاجەت نارسەنى ىستەپ جۇرگەنىمىزگە سەنىمدى بولدىق. ٴبىز ەحوباعا ارقا سۇيەيمىز جانە وعان جاقىنداي تۇسكەنىمىزدى سەزەمىز». لەونس پەن جەزەل پاتشالىقتى جاريالاۋشىلارعا ارنالعان مەكتەپتە وقىدى. ولار قازىر ۋاقىتشا ارنايى ٸزاشار بولىپ قىزمەت ەتىپ ٴجۇر.
كوپ بالىق اۋلاۋ ٷشىن، قيىندىقتارعا قاراماي باتىلدىق تانىتاتىن بالىقشىلار ىسپەتتى، تۋعان ەلدەرىنە ورالعان باۋىرلاستار دا ىزگى حابارعا قۇلاق اساتىن اقجۇرەكتى ادامدارعا كومەكتەسۋ ٷشىن كوپتەگەن قۇرباندىقتارعا بارادى. ەحوبا وسى ەڭبەكقور جاريالاۋشىلاردىڭ ٶز ەسىمىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ەشقاشان ۇمىتپايدى (نەح. 5:19؛ ەۆر. 6:10). ەگەر ٴسىز شەتەلدە تۇرساڭىز جانە تۋعان ەلىڭىزدە جاريالاۋشىلار جەتىسپەسە، سول جاققا قايتا الاسىز با؟ ەگەر قايتاتىن بولساڭىز، مول باتاعا كەنەلەسىز! (ناق. س. 10:22).
