‏«مەن تابيعاتىمنان ۇياڭ اداممىن.‏ اناۋ ايتقانداي ٶز-‏وزىمە سەنىمدى دە ەمەسپىن.‏ سوندىقتان وزىنە تىم سەنىمدى،‏ ٶز دەگەنىندە تۇرىپ الاتىن ادامداردىڭ قاسىندا ٶزىمدى جايسىز سەزىنەمىن.‏ ال جۇمساق،‏ كىشىپەيىل ادامدارمەن ٶزىمدى ەركىن ۇستايمىن.‏ ولارعا اشىلىپ،‏ ىشىمدەگىنىڭ ٴ‌بارىن اقتارا الامىن،‏ قيىندىقتارىمدى دا جاسىرمايمىن.‏ مەنىڭ ەڭ جاقىن دوستارىم كىشىپەيىل ٵرى جۇمساق ادامدار»،‏—‏ دەيدى سارا * ەسىمدى باۋىرلاس.‏

سارانىڭ سوزدەرىنەن اڭعارۋعا بولاتىنداي،‏ جۇمساق ادامدارعا باسقالار تارتىلىپ تۇرادى.‏ بۇل قاسيەت ەحوباعا دا ۇنايدى.‏ ول ٶز سوزىندە ٴ‌بىزدى:‏ «جۇمساقتىق.‏.‏.‏ قاسيەتىنە بولەنىڭدەر»،‏—‏ دەپ شاقىرعان (‏قول.‏ 3:‏12‏)‏.‏ جۇمساقتىق دەگەن نە؟‏ يسا قالاي جۇمساقتىق تانىتقان؟‏ بۇل قاسيەت ٴ‌بىزدى قالاي باقىتتىراق ەتەدى؟‏

جۇمساقتىق دەگەن —‏ ىشكى سابىرلىق،‏ جان دۇنيەنىڭ تىنىشتىعى.‏ جۇمساق ادام وزگەلەرگە مەيىرىممەن قارايدى جانە اشۋعا تيەتىن جاعدايلاردا سابىر ساقتاپ،‏ ۇستامدى بولادى.‏

جۇمساقتىق دەگەن —‏ ادامنىڭ ىشتەي مىقتى بولۋى.‏ كيەلى كىتاپتا «جۇمساقتىق» دەپ اۋدارىلعان گرەك ٴ‌سوزى قولعا ۇيرەتىلگەن جابايى جىلقىعا قاتىستى قولدانىلعان.‏ جىلقى قولعا ۇيرەتىلگەننەن مىقتىلىعىنان ايىرىلىپ،‏ ٵلسىز بولىپ قالمايدى.‏ قايتا،‏ ول ٶزىنىڭ قارا كۇشىن جۇگەندەۋدى ۇيرەنەدى.‏ تۋرا سول سياقتى،‏ جۇمساق ادام ٵلسىز ادام دەگەندى بىلدىرمەيدى.‏ كەرىسىنشە،‏ مۇنداي ادام مىقتى كەلەدى.‏ ويتكەنى ول كەمەلسىز بەيىمدىلىكتەرىن تىزگىندەي بىلەدى جانە وزگەلەرمەن تاتۋ بولادى.‏

بالكىم،‏ «جۇمساقتىق ماعان ٴ‌تان ەمەس» دەپ ويلارمىز.‏ ٴ‌بىز ٶز دەگەنىندە تۇرىپ الۋ جانە شىدامسىزدىق كەڭ تاراعان دۇنيەدە ٶمىر ٴ‌سۇرىپ جاتقاندىقتان،‏ جۇمساق بولۋ قيىنعا سوعۋى مۇمكىن (‏ريم.‏ 7:‏19‏)‏.‏ راس،‏ جۇمساقتىق قاسيەتىن دامىتۋ كوپ كۇش سالۋدى تالاپ ەتەدى.‏ ٴ‌بىراق ەحوبانىڭ كيەلى رۋحى بىزگە ماقساتىمىزعا ٵرى قاراي دا ۇمتىلا بەرۋگە كومەكتەسەدى (‏عال.‏ 5:‏22،‏ 23‏)‏.‏ نەلىكتەن جۇمساقتىق قاسيەتىن دامىتۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك؟‏

جۇمساقتىق —‏ ادامداردى تارتاتىن قاسيەت.‏ ماقالانىڭ باسىندا سارا ايتقانداي،‏ ٴ‌بىز جۇمساق ادامداردىڭ اراسىندا ٶزىمىزدى جايلى سەزىنەمىز.‏ يسا جۇمساق تا مەيىرىمدى بولۋدىڭ تاماشا ۇلگىسىن قالدىرعان (‏قور.‏ 2-‏ح.‏ 10:‏1‏)‏.‏ ٴ‌تىپتى يسانى جاقسى تانىماعان بالالاردىڭ ٶزى وعان تارتىلىپ تۇرعان (‏مار.‏ 10:‏13—‏16‏)‏.‏

جۇمساقتىق ٶزىمىزدى دە،‏ وزگەلەردى دە قورعايدى.‏ جۇمساق بولساق،‏ ۇنجىرعامىز تەز تۇسە  قويمايدى جانە بىردەن اشۋلانىپ كەتپەيمىز (‏ناق.‏ س.‏ 16:‏32‏)‏.‏ سوندا باسقالاردىڭ،‏ اسىرەسە جاقىن ادامدارىمىزدىڭ جانىن جارالاپ،‏ ارتىنان وكىنىپ جاتپايمىز.‏ قاسىمىزداعى ادامدار دا جۇگەنسىز مىنەزىمىزدىڭ سالدارىنان جاپا شەكپەيدى.‏

يسا ۋاقىتى تىعىز،‏ اتقاراتىن مىندەتتەرى كوپ بولسا دا،‏ بارىنە جۇمساقتىق تانىتقان.‏ ونىڭ كۇندەرىندە بەينەت شەگىپ،‏ ەڭسەلەرىن اۋىر جۇك باسقان ادامدار كوپ بولعان.‏ ولار يسانىڭ:‏ «ماعان كەلىڭدەر،‏ مەن جاندارىڭدى سەرگىتەمىن.‏.‏.‏ مەن جۇمساق ٵرى كىشىپەيىلمىن»،‏—‏ دەگەن سوزدەرىن ەستىگەندە،‏ جاندارى جادىراپ قالسا كەرەك (‏مات.‏ 11:‏28،‏ 29‏)‏.‏

يسا سياقتى جۇمساق بولۋدى قالاي ۇيرەنسەك بولادى؟‏ ول ٷشىن قۇداي ٴ‌سوزىن زەرتتەپ،‏ يسانىڭ ادامدارمەن قالاي ارالاسقانىن جانە قيىن كەزدەردە قالاي ارەكەت ەتكەنى جايلى بىلە الامىز.‏ سولاي ەتسەك،‏ جۇمساقتىعىمىزدى سىنعا الاتىن جاعدايلاردا يسا سياقتى ارەكەت ەتۋگە تىرىساتىن بولامىز (‏پەت.‏ 1-‏ح.‏ 2:‏21‏)‏.‏ قازىر يساعا جۇمساق بولۋعا كومەكتەسكەن ٷش جايتتى كورەيىك.‏

يسا كىشىپەيىل بولعان.‏ يسا ٶزىنىڭ «جۇمساق ٵرى كىشىپەيىل» ەكەنىن ايتقان (‏مات.‏ 11:‏29‏)‏.‏ كيەلى كىتاپتا بۇل ەكى قاسيەتتىڭ قاتار ايتىلاتىن سەبەبى —‏ جۇمساقتىق كىشىپەيىلدىلىكپەن تىعىز بايلانىستى (‏ەفەس.‏ 4:‏1—‏3‏)‏.‏ نەگە ولاي دەيمىز؟‏

كىشىپەيىلدىلىك بىزگە ٶزىمىزدى تىم ماڭىزدى ساناۋدان جانە شەكتەن تىس سەزىمتال بولۋدان ساقتايدى.‏ يسا ٶزىن «تاماق جەپ،‏ شاراپ ٸشۋدى جاقسى كورەدى» دەپ ورىنسىز ايىپتاعاندارعا قالاي قارادى؟‏ بۇل سوزدەردىڭ جالعان ەكەنىن ول ٶزىنىڭ ارەكەتىمەن كورسەتىپ،‏ جۇمساقتىقپەن:‏ «دانالىق ىستەرىمەن دالەلدەنەدى»،‏—‏ دەدى (‏مات.‏ 11:‏19‏)‏.‏

بىرەۋ ۇلتىڭىز،‏ جىنىسىڭىز نە شىققان ورتاڭىز جايلى كوڭىلىڭىزگە تيەتىن بىردەڭە ايتسا،‏ مۇندايدا نەگە جۇمساقتىقپەن ارەكەت ەتپەسكە؟‏!‏ وڭتۇستىك افريكاداعى قاۋىمدا قىزمەت ەتەتىن پيتەر ەسىمدى اقساقال بىلاي دەيدى:‏ «بىرەۋدىڭ ٴ‌سوزىن كوڭىلىمە الىپ قالسام،‏ «مۇندايدا يسا قالاي ارەكەت ەتەر ەدى؟‏» دەپ ويلانامىن.‏ مەن ٶزىم جايلى تىم جوعارى ويدا بولماۋدى ۇيرەندىم».‏

يسا ادامداردىڭ كەمەلسىز ەكەنىن تۇسىنگەن.‏ يسانىڭ شاكىرتتەرىنىڭ نيەتتەرى جاقسى بولعان،‏ ٴ‌بىراق كەيدە كەمەلسىز بولمىستارى نيەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋعا كەدەرگى ەتكەن.‏ مىسالى،‏ يسا ولەر الدىنداعى ٴ‌تۇنى پەتىر،‏ جاقىپ پەن جوحاننان جانىنا مەدەۋ بولۋىن سۇراعان ەدى.‏ ٴ‌بىراق ولار ونىڭ ٶتىنىشىن ورىنداي المادى.‏ يسا «رۋح دايىن،‏ ٴ‌بىراق ٴ‌تان ٵلسىز» ەكەنىن جاقسى ٴ‌تۇسىندى (‏مات.‏ 26:‏40،‏ 41‏)‏.‏ ول جاعدايدى تۇسىنە بىلگەنىنىڭ ارقاسىندا ەلشىلەرىنە اشۋلانبادى.‏

مەندي ەسىمدى ايەل باۋىرلاس بۇرىن ٴ‌بارىن سىناپ-‏مىنەپ جۇرەتىن.‏ ٴ‌بىراق قازىر ول يسانىڭ جۇمساقتىعىنا ەلىكتەۋگە بارىنشا تىرىسادى.‏ ول بىلاي دەيدى:‏ «مەن كەز كەلگەن ادامنىڭ كەمەلسىز ەكەنىن ەستە ۇستاۋعا جانە ادامداردىڭ جاقسى جاقتارىن،‏ ٴ‌دال ەحوبا بايقاعان قاسيەتتەرىن،‏ بايقاۋعا تىرىسامىن».‏ يسانىڭ كەمەلسىز ادامدارعا تۇسىنىكپەن قاراعانى ٴ‌سىزدى وزگەلەرگە جۇمساقتىقپەن قاراۋعا تالپىندىرا ما؟‏

يسا ٴ‌بارىن قۇدايعا تاپسىرعان.‏ يسا جەردە بولعاندا كوپ ادىلەتسىزدىك كورگەن.‏ ونى ادامدار تۇسىنبەدى،‏ كەمسىتىپ،‏ قورلادى.‏ سوندا دا يسا جۇمساق بولىپ قالا بەردى.‏ ويتكەنى ول «ٶزىن ٵدىل سوتتاۋشىعا سەنىپ تاپسىردى» (‏پەت.‏ 1-‏ح.‏ 2:‏23‏)‏.‏ يسا كوكتەگى اكەسى ونىڭ قامىن ويلايتىنىن جانە ۋاقىتى كەلگەندە ادىلدىك ورناتاتىنىن بىلگەن.‏

ادىلەتسىزدىككە كەزىككەن كەزدە اشۋمەن ارەكەت ەتەتىن بولساق،‏ وپ-‏وڭاي شەكتەن شىعىپ،‏ جاعدايدى ودان سايىن ۋشىقتىرىپ جىبەرۋىمىز مۇمكىن.‏ سوندىقتان دا كيەلى كىتاپتا:‏ «اشۋدىڭ جەتەگىندەگى ادام قۇدايدىڭ ادىلدىگىنە ساي ارەكەت ەتپەيدى»،‏—‏ دەگەن ەسكەرتۋ بار (‏جاق.‏ 1:‏20‏)‏.‏ ٴ‌تىپتى اشۋىمىز ورىندى بولعان كۇندە دە،‏ كەمەلسىزدىگىمىز ٴ‌بىزدى دۇرىس ەمەس ارەكەتكە باعىتتاۋى مۇمكىن.‏

گەرمانيادا تۇراتىن كەتي ەسىمدى باۋىرلاس بۇرىن «ەگەر ٶز-‏ٶزىڭدى قورعاماساڭ،‏ ەشكىم سەنى قورعامايدى» دەگەن ويدا بولعان ەكەن.‏ ٴ‌بىراق كەيىن ول ەحوباعا سەنىم ارتۋدى ۇيرەنىپ،‏ كوزقاراسىن وزگەرتتى.‏ «مەن ەندى بۇرىنعىداي ٶز-‏ٶزىمدى قورعاۋعا دايىن تۇرمايمىن.‏ ەشبىر جايت ەحوبانىڭ نازارىنان تىس قالمايتىنىن بىلگەندىكتەن،‏ ەش نارسەنى ۋايىمداماي،‏ جۇمساقتىقپەن ارەكەت ەتە بەرەمىن»،‏—‏ دەيدى ول.‏ ادىلەتسىزدىكتىڭ قۇربانى  بولساڭىز،‏ يساعا ەلىكتەپ ەحوباعا سەنىم ارتىڭىز.‏ بۇل سىزگە جۇمساق بولىپ قالا بەرۋگە كومەكتەسەدى.‏

يسا باقىتتى بولۋىمىز ٷشىن جۇمساقتىقتىڭ ماڭىزدى ەكەنىن ايتقان.‏ ول:‏ «جۇمساق ادامدار باقىتتى»،‏—‏ دەگەن (‏مات.‏ 5:‏5،‏ ٴ‌سىلت.‏)‏.‏ قازىر جۇمساقتىق كەلەسى جاعدايلاردا قالاي كومەكتەسەتىنىن كورەيىك.‏

جۇمساقتىق نەكەدەگى قيىن جاعدايلاردى جاقسارتادى.‏ ‏«مەن ايەلىمنىڭ جۇرەگىن اۋىرتىپ،‏ ايتام دەپ ويلاماعان اۋىر سوزدەردى ايتاتىنمىن.‏ ٴ‌بىراق جاي اشۋ ۇستىندە ايتتىم عوي دەپ تۇك بولماعانداي جۇرە المايسىڭ.‏ سوزدەرىم ايەلىمدى قالاي جارالاعانىن كورگەندە،‏ ٶزىمدى قويارعا جەر تاپپايتىنمىن»،‏—‏ دەيدى اۆستراليادا تۇراتىن ٴ‌بىر ەر باۋىرلاس.‏

سويلەگەندە «ٴ‌بارىمىز دە كوپ سۇرىنەمىز» جانە ويلانباي ايتقان سوزدەرىمىز نەكەمىزدىڭ شىرقىن بۇزۋى مۇمكىن (‏جاق.‏ 3:‏2‏)‏.‏ وسىنداي جاعدايلاردا جۇمساقتىق سابىر ساقتاۋعا ٵرى سوزدەرىمىزدى قاداعالاۋعا كومەكتەسەدى (‏ناق.‏ س.‏ 17:‏27‏)‏.‏

روبەرت سابىرلى ٵرى ۇستامدى بولۋ ٷشىن كوپ كۇش سالعان.‏ بۇنىڭ ناتيجەسى قانداي بولدى؟‏ ول بىلاي دەيدى:‏ «بۇگىندە ارامىزدا تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋىنداعاندا ايەلىمدى مۇقيات تىڭداۋعا،‏ جۇمساق سويلەۋگە جانە اشۋلانىپ كەتپەۋگە سانالى تۇردە كۇش سالامىن.‏ قازىر ايەلىممەن قارىم-‏قاتىناسىم اناعۇرلىم جاقسى».‏

جۇمساقتىق وزگەلەرمەن جاقسى ٴ‌تىل تابىسۋعا كومەكتەسەدى.‏ ادەتتە تەز رەنجىگىش ادام كوپ دوستارىنان ايىرىلىپ قالادى.‏ ال جۇمساقتىق قاسيەتى بىزگە «تاتۋ بولىپ.‏.‏.‏ بىرلىكتى ساقتاپ قالۋعا» كومەكتەسەدى (‏ەفەس.‏ 4:‏2،‏ 3‏)‏.‏ جوعارىدا كەلتىرىلگەن كەتي بىلاي دەيدى:‏ «جۇمساقتىق ماعان وزگە اداممەن كەزدەسىپ قالعان كەزدە،‏ سول ٴ‌ساتتى كىشكەنە دە بولسا جاعىمدى ەتۋگە كومەكتەسەدى.‏ ٴ‌تىپتى ٴ‌تىل تابىسۋ قيىنعا سوعاتىن ادامدارمەن كەزدەسكەن كەزدە دە سولاي ەتۋگە تىرىسامىن».‏

جۇمساقتىق جانتىنىشتىعىنا بولەيدى.‏ كيەلى كىتاپتا جۇمساقتىق پەن تاتۋلىق «كوكتەن كەلگەن دانالىقپەن» بايلانىستىرىلادى (‏جاق.‏ 3:‏13،‏ 17‏)‏.‏ جۇمساق ادامنىڭ «جۇرەگى تىنىش» بولادى (‏ناق.‏ س.‏ 14:‏30‏)‏.‏ جۇمساقتىق قاسيەتىن دامىتۋ ٷشىن كوپ كۇش سالعان مارتين بىلاي دەيدى:‏ «قازىر مەن بۇرىنعىعا قاراعاندا بەيىمدەلگىشپىن جانە اشۋعا تەز بەرىلمەيمىن،‏ جانىم دا تىنىش،‏ ٵرى ٶزىمدى باقىتتى سەزىنەمىن».‏

راس،‏ جۇمساق بولۋ كوپ كۇش سالۋدى تالاپ ەتۋى مۇمكىن.‏ ٴ‌بىر ەر باۋىرلاس:‏ «شىنىمدى ايتسام،‏ زىعىردانىم قاينايتىن كەزدەر بولىپ تۇرادى»،‏—‏ دەيدى.‏ بۇل ورايدا ٴ‌بىزدى جۇمساق بولۋعا تالپىندىرىپ جاتقان ەحوبانىڭ ٶزى بىزگە ەش بەرىلمەۋگە كومەكتەسەدى (‏يشايا 41:‏10؛‏ ٴ‌تىم.‏ 1-‏ح.‏ 6:‏11‏)‏.‏ ول «ٴ‌تالىمىمىزدى اقىرىنا دەيىن جەتكىزىپ،‏ ٴ‌بىزدى نىعايتا» الادى (‏پەت.‏ 1-‏ح.‏ 5:‏10‏)‏.‏ سوندا ٴ‌بىز دە ەلشى پاۋىل سياقتى «ماسىحكە ٴ‌تان جۇمساقتىق جانە مەيىرىم» تانىتا الامىز (‏قور.‏ 2-‏ح.‏ 10:‏1‏)‏.‏