21-زەرتتەۋ ماقالاسى
قۇداي بەرگەن سيلاردى باعالايسىز با؟
«ٴبىز ٷشىن قانشاما كەرەمەت ٸس جاسادىڭ، ٴبىز جايلى قانشاما كوپ ويلايسىڭ، ۋا، ەحوبا قۇدايىم» (ٴزاب. 40:5).
5-ٵن قۇدايدىڭ عاجاپ ىستەرى
اڭداتپا *
1، 2. ٴزابۇر 40:5 كە ساي، ەحوبا بىزگە قانداي سيلار بەردى جانە نەگە ولار تۋرالى ٴسوز قوزعايمىز؟
ەحوبا — جومارت قۇداي. ونىڭ بىزگە بەرگەن كەيبىر سيلارىن ويلاپ كورىڭىزشى. مىسالى، ول بىزگە كوركەم ٵرى بىرەگەي مەكەنىمىز جەر شارىن، كەرەمەت جاراتىلعان ميىمىزدى جانە باعا جەتپەس ٴسوزى كيەلى كىتاپتى بەردى. وسىلاي ەحوبا بىزگە مەكەن بولاتىن جەردى تارتۋ ەتىپ، ويلاۋ مەن سويلەۋ قابىلەتىن دارىتتى، سونداي-اق كوپتەگەن ماڭىزدى سۇراقتارىمىزعا جاۋاپ بەردى (ٴزابۇر 40:5 وقىڭىز).
2 وسى ماقالادا سول ٷش سي جايلى ٴسوز قوزعايمىز. سولار تۋرالى كوبىرەك ويلانساق، ولاردى كوبىرەك باعالايتىن بولامىز جانە جاراتۋشىمىز ەحوباعا ۇنامدى بولۋعا دەگەن ىقىلاسىمىز ارتادى (ايان 4:11). سونىمەن قاتار ەۆوليۋسيا ىلىمىنە سەنەتىن ادامدارمەن جاقسىراق پىكىرلەسە الامىز.
بىرەگەي جەر شارىمىز
3. نەگە جەر پلانەتاسى بىرەگەي دەي الامىز؟
3 قۇدايدىڭ دانالىعى مەكەنىمىز جەر شارىن قالاي جاراتقانىنان ايقىن كورىنەدى (ريم. 1:20؛ ەۆر. 3:4). جەر كۇندى اينالاتىن جالعىز پلانەتا ەمەس، ٴبىراق ول — بىرەگەي پلانەتا. سەبەبى وندا ادامزات ٶمىر ٴسۇرۋ ٷشىن بارلىق جاعداي جاسالعان.
4. جەردى جاراتقانىنان ەحوبانىڭ دانالىعى قالاي كورىنەدى؟ مىسال كەلتىرىڭىز.
4 ۇلان بايتاق عالامداعى جەر پلانەتاسى مۇحيت بەتىندەگى كەمە سياقتى. دەسە دە ول ادامنىڭ قولىنان شىققان كەمەمەن سالىستىرۋعا دا كەلمەيدى. مىسالى، ٸشى لىق تولى كەمەدەگى ادامدار وتتەگىن، ازىق-تۇلىك پەن سۋدى وزدەرى وندىرەتىن بولسا جانە قالدىقتاردى سىرتقا شىعارمايتىن بولسا، ولار قانشا ۋاقىت ٶمىر سۇرە الار ەدى؟ كەمەدەگىلەر كوپ ۇزاماي-اق ومىرلەرىنەن ايىرىلار ەدى. ال جەر پلانەتاسىنا كەلسەك، وندا ميللياردتاعان تىرشىلىك يەلەرى بار. جەر پلانەتاسىندا وتتەگى دە، ازىق-تۇلىك پەن سۋ دا بار جانە ولار ەشقاشان تاۋسىلىپ قالمايدى. سونداي-اق قوقىس پەن قالدىقتار ەشقايدا كەتپەسە دە، جەرىمىز ٵردايىم ادەمى ٵرى ٶمىر سۇرۋگە جارامدى بولىپ قالا بەرەدى. بۇل قالايشا مۇمكىن؟ ەحوبا جەردى قالدىقتاردى پايدالى زاتتارعا اينالدىرا الاتىنداي ەتىپ جاراتقان. قازىر سونداي ەكى اينالىمعا قىسقاشا توقتالىپ وتەمىز. بۇلار تابيعاتتاعى وتتەگى اينالىمى مەن سۋ اينالىمى.
5. وتتەگى اينالىمى دەگەن نە جانە بۇل نەنى دالەلدەيدى؟
5 وتتەگى — ادامدار مەن جانۋارلاردىڭ تىرشىلىك ەتۋى ٷشىن اسا قاجەتتى گاز. تىرشىلىك يەلەرى ٴبىر جىلدىڭ ىشىندە شامامەن جۇزدەگەن ميلليارد توننا وتتەگىمەن تىنىس الادى. سونداي-اق ولار كومىرقىشقىل گازىن شىعارادى. سوندا دا بۇل تىرشىلىك يەلەرى بارلىق وتتەگىنى جۇتىپ قويىپ، اتموسفەرا كومىرقىشقىل گازىنا تولىپ كەتپەيدى. نەلىكتەن؟ ويتكەنى ەحوبا كومىرقىشقىل گازىن جۇتاتىن ٵرى وتتەگىن شىعاراتىن ۇلكەندى-كىشىلى سان الۋان وسىمدىكتەردى جاراتتى. وتتەگى اينالىمى ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:24، 25 تەگى: «قۇداي... بارلىعىنا ٶمىر، تىنىس... بەرەدى»،— دەگەن سوزدەردى دالەلدەيدى.
6. سۋ اينالىمى دەگەن نە جانە بۇل نەنى دالەلدەيدى؟ (« سۋ اينالىمى — ەحوبانىڭ سيى» دەگەن قورشاۋدى دا قاراڭىز.)
6 عالامشارىمىز كۇننەن ٴدال قاجەتتى قاشىقتىقتا ورنالاسقاندىقتان، جەردە سۋ سۇيىق تۇرىندە كەزدەسەدى. ەگەر جەر كۇنگە كىشكەنە عانا جاقىن ورنالاسقاندا، ونداعى سۋ قايناپ، جەر ىستىق ٵرى قۇرعاق بولىپ، تىرشىلىك ەتۋگە جارامسىز بولار ەدى. ال ەگەر ول كۇننەن كىشكەنە الىس ورنالاسقاندا، ونداعى سۋ قاتىپ، جەر الىپ مۇزدى شارعا اينالار ەدى. ەحوبا جەردى ٴمىنسىز قاشىقتىقتا ورنالاستىرعان. سوندىقتان جەر بەتىندەگى سۋ اينالىمى ٶمىر سۇرۋگە قولايلى جاعداي جاسايدى. كۇن مۇحيتتارداعى سۋ مەن جەردىڭ بەتىن جىلىتادى دا، سۋ بۋلانىپ، بۇلتتار تۇزەدى. جىل سايىن كۇن ميلليونداعان ليتر (نە 3km 500000) سۋدى بۋعا اينالدىرادى. بۇل سۋلار جەرگە جاڭبىر نە قار بولىپ تۇسپەس بۇرىن، اتموسفەرادا شامامەن ون كۇندەي تۇرادى. اقىر سوڭىندا سۋ مۇحيتتارعا نە وزگە سۋ كوزدەرىنە قايتا ورالادى، وسىلاي بۇل اينالىم قايتالانا بەرەدى. جەر بەتىندە ٵردايىم سۋ بولۋى ٷشىن ەحوبا وسى اينالىمدى جاسادى. بۇل ونىڭ دانا ٵرى قۇدىرەتتى ەكەنىن دالەلدەيدى (ٵيۇپ 36:27، 28؛ ۋاع. 1:7).
7. ٴزابۇر 115:16 دا جازىلعان سيدى باعالايتىنىمىزدى كورسەتۋدىڭ جولدارى قانداي؟
7 عاجاپ عالامشارىمىز بەن ونداعى كەرەمەت نارسەلەرگە ريزاشىلىعىمىزدى قالاي ارتتىرا الامىز؟ (ٴزابۇر 115:16 وقىڭىز). ونىڭ ٴبىر جولى — ەحوبانىڭ جاراتىلىستارى جايلى ويلانىپ-تولعانۋ. سوندا ونىڭ بىزگە جاساعان جاقسىلىقتارى ٷشىن ٵر كۇنى العىس ايتقىمىز كەلىپ تۇرادى. سونداي-اق تۇراتىن جەرىمىزدى بارىنشا تازا ۇستاۋ ارقىلى دا جەر پلانەتامىزدى باعالايتىنىمىزدى كورسەتەمىز.
كەرەمەت جاراتىلعان ميىمىز
8. نەگە ميىمىزدى تاماشا جاراتىلعان دەي الامىز؟
8 ادامنىڭ ميى تاماشا جاراتىلعان. اناڭىزدىڭ قۇرساعىندا جاتقاندا، ٴسىزدىڭ ميىڭىز الدىن الا ويلاستىرىلعان جوسپار (گەنەتيكالىق كود) بويىنشا دامىدى، ٵرى مينۋت سايىن مىڭداعان جاڭا مي جاسۋشالارى قۇرىلدى. زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، ەرەسەك ادامنىڭ ميىندا نەيروندار دەپ اتالاتىن 100 ميللياردقا جۋىق جاسۋشا بار. وسى جاسۋشالاردان قۇرالعان ميىمىزدىڭ سالماعى — شامامەن kg 5،1. قازىر ميدىڭ كەيبىر كەرەمەت قابىلەتتەرىن قاراستىرىپ وتەيىك.
9. سويلەۋ قابىلەتى قۇدايدىڭ سيى ەكەنىنە نە نارسە كوزىڭىزدى جەتكىزەدى؟
9 سويلەۋ قابىلەتىن كەرەمەت دەۋگە بولادى. سويلەگەندە نە بولاتىنىن ويلاپ كورىڭىزشى. ٴسىز ٴبىر ٴسوز ايتقاندا، ميىڭىز تىلىڭىزدەگى، تاماعىڭىزداعى، ەرنىڭىزدەگى، جاعىڭىز بەن كەۋدە قۋىسىڭىزداعى ٴجۇز شاقتى بۇلشىق ەتتى ىسكە قوسادى. ايتقان ٴسوزىڭىز انىق شىعۋ ٷشىن، وسى بۇلشىق ەتتەر دۇرىس تارتىپپەن قوزعالۋ كەرەك. سويلەۋ قابىلەتىنە قاتىستى 2019-جىلى شىققان زەرتتەۋگە ساي، جاڭا تۋىلعان نارەستە جەكەلەگەن سوزدەردى ايىرا الادى ەكەن. بۇل زەرتتەۋ كوپ عالىمداردىڭ تۇجىرىمىن تاعى ٴبىر رەت دالەلدەيدى: ادام بالاسى ٴتىلدى ۇيرەنىپ، ونى تۇسىنە الاتىن قابىلەتپەن تۋىلادى. ٴيا، سويلەۋ قابىلەتى — قۇدايدىڭ بىزگە بەرگەن سيى (مۇس. 2-ج. 4:11).
10. قۇداي بەرگەن سويلەۋ قابىلەتىن باعالايتىنىمىزدى قالاي كورسەتە الامىز؟
10 سويلەۋ قابىلەتىن باعالايتىنىمىزدى كورسەتۋدىڭ ٴبىر جولى — ەۆوليۋسياعا سەنەتىن ادامدارعا ٴبارىن جاراتقان قۇداي ەكەنىن ايتىپ-ٴتۇسىندىرۋ (ٴزاب. 9:1؛ پەت. 1-ح. 3:15). ەۆوليۋسياعا سەنەتىندەر جەر مەن ونداعى بار تىرشىلىك كەزدەيسوق پايدا بولعان دەگەن تەوريانى العا تارتادى. ٴبىز كيەلى كىتاپتىڭ جانە وسى ماقالاداعى كەيبىر ويلاردىڭ ارقاسىندا كوكتەگى اكەمىزدى قورعاپ سويلەي الامىز. سونداي-اق قىزىعۋشىلىعى بار ادامدارعا ەحوبا كوك پەن جەردىڭ جاراتۋشىسى ەكەنىنە نەلىكتەن سەنەتىنىمىزدى ٴتۇسىندىرىپ بەرە الامىز (ٴزاب. 102:25؛ يشايا 40:25، 26).
11. ميىمىزدىڭ كەرەمەت جارالعانىنىڭ ٴبىر دالەلى قانداي؟
11 ەستە ساقتاۋ قابىلەتىمىز — تاڭعالارلىق جايت. بۇرىندارى ٴبىر اۆتور ادام ميى 20 ميلليون كىتاپتاعى اقپاراتتى ەستە ساقتاي الادى دەپ ايتقان ەدى. ال قازىر ميىمىز ودان دا كوپ مالىمەتتى ەستە ساقتاي الادى دەپ تۇجىرىمدالادى. ادامنىڭ قانداي ەرەكشە قابىلەتى بار؟
12. ونەگەلىك ساباق الا الاتىنىمىز ٴبىزدى جانۋارلاردان قالاي ەرەكشەلەندىرەدى؟
12 جەر بەتىندەگى بارلىق تىرشىلىك يەلەرىنىڭ ىشىندە تەك ادام بالاسى عانا وتكەن وقيعالاردى جادىندا ساقتاپ، سالماقتاپ-سارالاپ، ولاردان ونەگەلىك ساباق الا الادى. سونىڭ ناتيجەسىندە ٴبىز وي قالپىمىز بەن ٶمىر ٴسۇرۋ سالتىمىزدى وزگەرتىپ، الدەقايدا جاقسى ادام بولا الامىز (قور. 1-ح. 6:9—11؛ قول. 3:9، 10). دۇرىس پەن بۇرىستى ايىرا الۋ ٷشىن ار-ۇجدانىمىزدى تاربيەلەي الامىز (ەۆر. 5:14). سۇيىسپەنشىلىك، جاناشىرلىق، مەيىرىمدىلىك تانىتۋدى ۇيرەنە الامىز. سونداي-اق ەحوبانىڭ ادىلدىگىنە ەلىكتەي الامىز.
13. ٴزابۇر 77:11، 12 گە ساي، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىمىزدى قالاي قولدانۋىمىز كەرەك؟
13 ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن باعالايتىنىمىزدى كورسەتۋدىڭ ٴبىر جولى — ەحوبانىڭ كومەكتەسكەن ٵرى ٴبىزدى جۇباتقان ٵر ٴساتىن جادىمىزدا ۇستاۋ. بۇل ونىڭ بولاشاقتا دا جانىمىزدان تابىلاتىنىنا سەنىمدىلىك بەرەدى (ٴزابۇر 77:11، 12 وقىڭىز؛ 78:4، 7). تاعى ٴبىر جولى — وزگەلەردىڭ بىزگە جاساعان جاقسىلىعىن ۇمىتپاي، ولارعا ريزا بولۋ. عالىمداردىڭ بايقاۋىنشا، ريزاشىل ادامدار باقىتتىراق بولادى ەكەن. ٴبىز ەحوبانىڭ كەي نارسەلەردى ۇمىتۋدى ٴجون كورەتىنىنە دە ەلىكتەۋىمىز كەرەك. مىسالى، ەحوبانىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتى كەمەلدى، ٴبىراق ەگەر ٴبىز كۇنالارىمىزعا وكىنسەك، ول ٴبىزدى كەشىرىپ، قاتەلىگىمىزدى ۇمىتادى (ٴزاب. 25:7؛ 130:3، 4). وزگەلەر جانىمىزدى جارالاپ، سول ٷشىن كەشىرىم سۇراسا، ەحوبا ٴبىزدىڭ دە ٶزى سياقتى ارەكەت ەتكەنىمىزدى قالايدى (مات. 6:14؛ لۇقا 17:3، 4).
ميىمىزدى ەحوبانى داڭقتاۋ ٷشىن قولدانساق، بۇل سيدى باعالايتىنىمىزدى كورسەتەمىز (14-ابزاستى قاراڭىز) *
14. كەرەمەت جاراتىلعان ميىمىزدى باعالايتىنىمىزدى قالاي كورسەتەمىز؟
14 ميىمىزدى جاراتۋشىمىزدى داڭقتاۋ ٷشىن قولدانساق، بۇل باعا جەتپەس سيدى قۇندى سانايتىنىمىزدى كورسەتەمىز. كەيبىرەۋلەر ميلارىن ٶز قارا باستارى ٷشىن، ياعني نەنىڭ دۇرىس، نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن وزدەرى شەشۋ ٷشىن قولدانادى. ٴبىزدى ەحوبا جاراتقاندىقتان، نەنىڭ دۇرىس، نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن بىزگە قاراعاندا ول جاقسىراق بىلەدى (ريم. 12:1، 2). ەحوبانىڭ نورمالارىنا باعىنساق، تىنىشتىقتا ٶمىر سۇرەمىز (يشايا 48:17، 18). سونداي-اق ٶمىرىمىزدىڭ ٴمانى كىرەدى. ال ٶمىرىمىزدىڭ ٴمانى — جاراتۋشىمىز ٵرى اكەمىزدى داڭقتاپ، ونىڭ جۇرەگىن قۋانتۋ (ناق. س. 27:11).
كيەلى كىتاپ — باعا جەتپەس سي
15. كيەلى كىتاپ ەحوبانىڭ ادامزاتتى سۇيەتىنىن قالاي كورسەتەدى؟
15 كيەلى كىتاپ — قۇدايدىڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن بەرگەن سيى. كوكتەگى اكەمىز جەردەگى بالالارىنىڭ قامىن ويلاعاندىقتان، كيەلى رۋحى ارقىلى قوزعاۋ سالىپ، كەيبىر ادامدارعا كيەلى كىتاپتى جازدىردى. ەحوبا كيەلى كىتاپ ارقىلى كوكەيىمىزدە تۋىنداۋى مۇمكىن مىنا سياقتى وتە ماڭىزدى ساۋالدارعا جاۋاپ بەرەدى: ٴبىز قالاي پايدا بولدىق؟ ٶمىردىڭ ٴمانى نەدە؟ بولاشاعىمىز قانداي بولماق؟ ەحوبا بارلىق بالالارىنىڭ وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن بىلگەنىن قالايدى. سوندىقتان ول عاسىرلار بويى ادامداردى كيەلى كىتاپتى كوپتەگەن تىلگە اۋدارۋعا تالپىندىرىپ كەلدى. بۇگىندە كيەلى كىتاپ تۇتاستاي نە ونىڭ كەيبىر بولىكتەرى 3000 نان اسا تىلدە قولجەتىمدى! بۇل كىتاپ — تاريحتاعى ەڭ كوپ تىلگە اۋدارىلعان ٵرى ەڭ كوپ تارالعان كىتاپ. ادامدار قاي جەردە تۇرماسىن نە قاي تىلدە سويلەمەسىن، كوبىسىنىڭ كيەلى كىتاپتاعى حاباردى انا تىلىندە بىلۋگە مۇمكىندىكتەرى بار. (« كيەلى كىتاپتى افريكاداعى تىلدەرگە قولجەتىمدى ەتۋ» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.)
16. ماتاي 28:19، 20 عا ساي، كيەلى كىتاپتى باعالايتىنىمىزدى قالاي كورسەتەمىز؟
16 كيەلى كىتاپتى ٴبىر كۇن جىبەرمەي وقۋ ارقىلى، وقىپ-توقىعاندارىمىزدى وي سۇزگىسىنەن وتكىزۋ ارقىلى جانە بىلگەندەرىمىزدى بارىنشا ومىردە قولدانۋ ارقىلى بۇل سيدى باعالايتىنىمىزدى كورسەتەمىز. كيەلى كىتاپتاعى حاباردى مۇمكىندىگىنشە كوپ ادامعا ايتۋ ارقىلى دا قۇدايعا دەگەن ريزاشىلىعىمىزدى بىلدىرەمىز (ٴزاب. 1:1—3؛ مات. 24:14؛ ماتاي 28:19، 20 وقىڭىز).
17. بۇل ماقالادا نە قاراستىردىق جانە كەلەسى ماقالا نە جايلى بولماق؟
17 بۇل ماقالادا ەحوبانىڭ بىزگە جەر شارىن، كەرەمەت جاراتىلعان ميىمىزدى، كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن جازىلعان كيەلى كىتاپتى سيلاعانىن قاراستىردىق. ەحوبا بىزگە كوزگە كورىنبەيتىن وزگە دە سيلاردى بەردى. ولار جايلى كەلەسى ماقالادا ٴسوز ەتىلەدى.
12-ٵن ۇلى قۇداي ەحوبا
^ 5-ابزاس بۇل ماقالا ەحوباعا جانە ونىڭ بىزگە بەرگەن ٷش سيىنا ريزاشىلىعىمىزدى ارتتىرادى. سونداي-اق قۇدايدىڭ بار ەكەنىنە سەنبەيتىن ادامدارمەن پىكىر الىسۋعا كومەكتەسەدى.
^ 64-ابزاس سۋرەت سيپاتتاماسى: ايەل باۋىرلاس وزگە ەلدەن قونىس اۋدارعاندارعا كيەلى كىتاپتاعى شىندىقتى ايتۋ ٷشىن شەت ٴتىلىن ۇيرەنىپ جاتىر.
