1،‏ 2.‏ نەگە وسى دۇنيەدە كەدەيلەر ٵرقاشان دا بولادى؟‏

بۇگىنگى زاماننىڭ ەكونوميكالىق جۇيەسى قاتال ٵرى ادىلەتسىز.‏ قانشاما جاستار جۇمىس تابا الماي سابىلىپ ٴ‌جۇر.‏ ال كەيبىرەۋلەر داۋلەتتى ەلدەرگە كوشۋ ٷشىن ٶز ٶمىرىن قاتەرگە تىگۋدە.‏ ٴ‌تىپتى باي ەلدەردىڭ وزىندە كەدەي-‏كەپشىكتەر جەتىپ ارتىلادى.‏ كەدەي مەن بايدىڭ اراسى بارعان سايىن الشاقتاپ بارادى.‏ جاقىن اراداعى ٴ‌بىر زەرتتەۋدىڭ قورىتىندىسىنا ساي،‏ جەر تۇرعىندارىنىڭ 1 پايىزىن قۇرايتىن شىرىگەن بايلاردىڭ داۋلەتى قالعان 99 پايىز ادامنىڭ جالپى العانداعى داۋلەتىنە تەڭ ەكەن.‏ بۇدان كورەتىنىمىزدەي،‏ كەيبىرى ٴ‌بىرتالاي ادامنىڭ عۇمىرىنا جەتەتىن بايلىقتى يەلەنىپ وتىرعاندا،‏ ميللياردتاعان ادام تاقىر كەدەيدىڭ كۇيىن كەشۋدە.‏ يسا ٶمىردىڭ وسى اشتى شىندىعىن ايتىپ:‏ «كەدەيلەر ٵرقاشان قاستارىڭدا»،‏—‏ دەگەن (‏مارقا 14:‏7‏)‏.‏ الەمدە نەگە مۇنداي تەڭسىزدىك ورىن الۋدا؟‏

² يسا وسى دۇنيەنىڭ ەكونوميكالىق جۇيەسى قۇداي پاتشالىعى كەلمەيىنشە تۇزەلمەيتىنىن بىلگەن.‏ ساياسي جانە ٴ‌دىني جۇيەمەن قاتار،‏ كيەلى كىتاپتا «ساۋداگەرلەر» رەتىندە بەينەلەنگەن ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسى دە —‏ شايتان دۇنيەسىنىڭ ٴ‌بىر بولىگى (‏ايان 18:‏3‏)‏.‏ قۇداي حالقى ساياسات پەن جالعان دىننەن وزدەرىن اۋلاق ۇستاي العاندارىمەن،‏ ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى شايتاننىڭ  دۇنيەسىندەگى ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسىنەن تولىقتاي ٴ‌بولىنىپ كەتە المايدى.‏

3.‏ قاراستىراتىن سۇراقتارىمىز قانداي؟‏

³ ٴ‌ماسىحشى بولعاندىقتان،‏ ٴ‌بىز وسى الەمنىڭ ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسىنە دەگەن كوزقاراسىمىزدى تەكسەرگەنىمىز ابزال.‏ بۇل ٷشىن كەلەسى سۇراقتاردى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ كورەلىك:‏ دۇنيە-‏مۇلكىمدى قۇدايعا دەگەن ادالدىعىمدى كورسەتۋ ٷشىن قالاي قولدانسام بولادى؟‏ ساۋدا-‏ساتتىق الەمىمەن بايلانىسىمدى ازايتۋ ٷشىن نە ىستەۋىم كەرەك؟‏ بۇگىندە قۇداي حالقى وعان تولىق سەنىم ارتاتىنى قانداي وقيعالاردان كورىنەدى؟‏

4،‏ 5.‏ ا)‏ يسانىڭ مىسالىنداعى ٷي باسقارۋشىسى قانداي جاعدايعا تاپ بولدى؟‏ ٵ)‏ يسا ٸزباسارلارىنا قانداي كەڭەس بەردى؟‏

⁴ لۇقا 16:‏1—‏9 وقىڭىز.‏ يسانىڭ ادىلەتسىز ٷي باسقارۋشىسى تۋرالى مىسالى بارىمىزگە دە وي تاستايدى.‏ ول قوجايىنىنىڭ دۇنيە-‏مۇلكىن شاشتى دەپ ايىپتالادى.‏ سوندىقتان قوجايىنى ونى جۇمىستان شىعارماق بولادى.‏ * ٴ‌بىراق ٷي باسقارۋشىسى «اقىل تاۋىپ كەتەدى»:‏ جۇمىستان شىقپاس بۇرىن،‏ ول كەيىنىرەك وزىنە قول ۇشىن بەرەتىن ادامدارمەن دوستاسىپ الادى.‏ ارينە،‏ مۇنىمەن يسا شاكىرتتەرىن كۇن كورۋ ٷشىن ادىلەتسىز جولمەن ارەكەت ەتۋگە تالپىندىرعىسى كەلمەگەن.‏ ادەتتە بۇلاي ەتۋ «وسى دۇنيەنىڭ ادامدارىنا» ٴ‌تان.‏ يسا بۇل مىسالمەن ٴ‌بىر ماڭىزدى ٴ‌تالىم بەرگىسى كەلگەن.‏

⁵ ٷي باسقارۋشىسى اياقاستىنان قيىندىققا تاپ بولعانى سياقتى،‏ يسا ٸزباسارلارىنىڭ كوبىسىنە وسى ادىلەتسىز دۇنيەدە اقشا تابۋ وڭاي بولمايتىنىن بىلگەن.‏ سول سەبەپتەن ولارعا:‏ «ادىلەتسىز بايلىقپەن وزدەرىڭە دوستار تابىڭدار،‏ سوندا بايلىقتارىڭ تاۋسىلعاندا،‏ ولار [ەحوبا مەن يسا] سەندەردى ماڭگىلىك مەكەندەرگە قابىلدايدى»،‏—‏ دەدى.‏ يسانىڭ كەڭەسىنەن نەگە ۇيرەنسەك بولادى؟‏

6.‏ بۇگىنگى ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسى قۇدايدىڭ نيەتىنە كىرمەگەنىن قايدان بىلەمىز؟‏

⁶ يسا دۇنيە-‏مۇلىكتى نەلىكتەن «ادىلەتسىز» دەپ ايتقانىن تۇسىندىرمەگەنىمەن،‏ كيەلى كىتاپتان ساۋدا-‏ساتتىقتىڭ قۇدايدىڭ نيەتىنە كىرمەگەنى انىق كورىنەدى.‏ مىسال ٷشىن،‏ ەحوبا ەدەم باعىندا ادام مەن حاۋاعا كەرەگىن ٷيىپ-‏توگىپ بەرگەن (‏مۇسانىڭ 1-‏جازباسى 2:‏15،‏ 16‏)‏.‏ بەرتىن كەلە،‏ قۇداي مايلانعاندارعا كيەلى رۋحىن بەرگەندە،‏ «ەشقايسىسى قولدا بار مەنشىگىن وزىنىكى دەپ ەسەپتەمەي،‏ قايتا،‏ وزگەلەرمەن ورتاقتاستى» (‏ەلشىلەردىڭ ىستەرى 4:‏32‏)‏.‏ ال يشايا پايعامبار كۇللى ادامزات جەر ونىمدەرىنىڭ راقاتىن مولىنان كورەتىن كەز تۋرالى ايتقان (‏يشايا 25:‏6—‏9؛‏ 65:‏21،‏ 22‏)‏.‏ ٴ‌بىراق سول ۋاقىت كەلگەنشە،‏ يسانىڭ ٸزباسارلارىنا «اقىلمەن» ارەكەت ەتۋ كەرەك ەدى:‏ ولارعا مىنا دۇنيەنىڭ «ادىلەتسىز بايلىعىن» قولدانىپ كۇن كورۋمەن قاتار،‏ قۇدايعا ۇنامدى بولۋ ٷشىن كۇش سالۋ قاجەت ەدى.‏

7.‏ لۇقا 16:‏10—‏13 تارماقتاردا يسا قانداي كەڭەس بەرگەن؟‏

⁷ لۇقا 16:‏10—‏13 وقىڭىز.‏ يسانىڭ اڭگىمەسىندەگى ٷي باسقارۋشىسى ٶز پايداسىن ويلاپ دوستار تاپتى.‏ ٴ‌بىراق يسا ٸزباسارلارىنىڭ رياسىز نيەتپەن كوكتەن دوستار  تاپقانىن قالادى.‏ ول «ادىلەتسىز بايلىقتى» قالاي قولداناتىنىمىز قۇدايعا ادالمىز با،‏ جوق پا —‏ سونى كورسەتەتىنىن تۇسىندىرگىسى كەلگەن.‏ قولىمىزعا تۇسكەن «ادىلەتسىز بايلىقتى قولدانۋدا سەنىمدى» ەكەنىمىزدى قالاي كورسەتسەك بولادى؟‏

8،‏ 9.‏ كەيبىرەۋلەر ادىلەتسىز بايلىقتى قولدانۋدا سەنىمدى ەكەندەرىن قالاي كورسەتۋدە؟‏

⁸ دۇنيە-‏مۇلكىمىزدى قولدانۋدا سەنىمدى ەكەنىمىزدى كورسەتۋدىڭ ٴ‌بىر جولى —‏ يسا پايعامبارلىق ەتكەن دۇنيە جۇزىلىك ۋاعىز ىسىنە ەرىكتى ساداقا جاساۋ (‏ماتاي 24:‏14‏)‏.‏ ٷندىستاندا تۇراتىن ٴ‌بىر كىشكەنتاي قىز اقشا جينايتىن قوبديشاسىنا بىرتىندەپ تيىن سالىپ جۇرەدى.‏ ول ٴ‌تىپتى ويىنشىق تا ساتىپ المايدى.‏ قوبديشاسى تولعاندا،‏ جيناعان اقشاسىنىڭ ٴ‌بارىن ۋاعىز ىسىنە ساداقا ەتەدى.‏ سونداي-‏اق بۇل ەلدە كوكوس شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن ٴ‌بىر ەر باۋىرلاس بار.‏ ول مالايالام تىلىندەگى اۋدارما كەڭسەسىنە كوپ كوكوستى ساداقا رەتىندە بەرەدى.‏ ادەتتە،‏ كەڭسە كوكوستى ٴ‌بارىبىر ساتىپ الاتىندىقتان،‏ باۋىرلاس اقشادان گورى كوكوس ساداقا ەتكەنى الدەقايدا ۇتىمدى دەپ ەسەپتەيدى.‏ «اقىل تاۋىپ كەتۋ» دەپ وسىنى ايتىڭىز!‏ گرەكياداعى باۋىرلاستار دا بەتەل وتباسىنا ٴ‌زايتۇن مايى،‏ ىرىمشىك پەن باسقا دا ازىق-‏تۇلىكتى ساداقا ەتىپ تۇرادى.‏

⁹ باسقا ٴ‌بىر ەر باۋىرلاس شري-‏لانكاداعى جەكە مەنشىگىن قاۋىم كەزدەسۋلەرى مەن كونگرەستەر وتكىزۋ ٷشىن جانە تولىق ۋاقىتتى قىزمەتشىلەردى تۇرعىزۋ ٷشىن بەرەدى.‏ باۋىرلاس ٷشىن بۇل قارجى جاعىنان قۇرباندىق بولعانمەن،‏ قالتاسى جۇقا جەرگىلىكتى جاريالاۋشىلار ٷشىن وراسان زور كومەك.‏ ال ۋاعىز ىسىمىزگە شەكتەۋ قويىلعان ەلدەردە باۋىرلاستار ٶز ۇيلەرىن پاتشالىق سارايى رەتىندە قولدانادى.‏ وسىلايشا تۇرمىسى قاراپايىم ٸزاشارلار مەن باسقا دا باۋىرلاستار اقى تولەمەيتىن ورىندا جينالا الادى.‏

10.‏ قولىمىز اشىق بولسا،‏ مۇنىڭ اكەلمەك كەيبىر يگىلىگى قانداي؟‏

¹⁰ وسى مىسالداردان قۇداي حالقىنىڭ «كىشكەنە نارسەدە سەنىمدى» ەكەنى كورىنەدى (‏لۇقا 16:‏10‏)‏.‏ ولار قولدا بار دۇنيەسىن وزگەلەردىڭ مۇددەسىنە جۇمسايدى.‏ وسىنداي قۇرباندىققا بارعاندارى ەحوبانىڭ دوستارىن قانداي سەزىمگە بولەيدى؟‏ ولار جومارتتىق تانىتۋ «شىنايى بايلىقتى» يەمدەنۋدىڭ بىردەن-‏ٴ‌بىر جولى ەكەنىن تۇسىنەدى (‏لۇقا 16:‏11‏)‏.‏ پاتشالىق ىسىنە ۇنەمى ساداقا جاساپ تۇراتىن ٴ‌بىر ايەل باۋىرلاس بىلاي دەپ وي ٴ‌بولىستى:‏ «قولىمدا باردى جومارتتىقپەن بولىسە كەلە،‏ جىلدار وتە بويىمنان ٴ‌بىر وزگەرىستى بايقادىم.‏ قولداعىنى اياماي بەرگەن سايىن،‏ ادامدارعا دا دارقان كوڭىلمەن قارايتىن بولدىم.‏ كەشىرۋگە،‏ سابىر ساقتاۋعا،‏ بىرەۋ كوڭىلىمدى قالدىرعاندا نە كەڭەستى قابىلداۋعا كەلگەندە،‏ جۇرەگىم جومارت بولا ٴ‌تۇستى».‏ راسىندا دا،‏ كەڭ بولسا،‏ رۋحاني جاعىنان كەم بولمايتىندارىنا كوبىسى كوز جەتكىزگەن (‏ٴ‌زابۇر 112:‏5؛‏ ناقىل سوزدەر 22:‏9‏)‏.‏

11.‏ ا)‏ قالايشا جومارت بولعانىمىز «اقىلمەن» ارەكەت ەتەتىنىمىزدى كورسەتەدى؟‏ ٵ)‏ قالاي قۇداي حالقى بۇگىندە قارجىنى تەڭ بولىسۋدە؟‏ (‏ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.‏)‏

 ¹¹ قاراجاتىمىزدى وزگەلەردىڭ قىزمەتىن قولداۋ ٷشىن جۇمساۋىمىزبەن دە «اقىلمەن» ارەكەت ەتەتىنىمىزدى كورسەتەمىز.‏ سوندا تولىق ۋاقىتتى قىزمەت ەتە المايتىن نە قاجەتتىلىك بار جەرگە كوشە المايتىن بولساق تا،‏ وزگەلەرگە قولعابىس ەتە الامىز (‏ناقىل سوزدەر 19:‏17‏)‏.‏ مىسالى،‏ ەرىكتى ساداقامىزدىڭ ارقاسىندا رۋحاني زور ٶسىم بولىپ جاتقان كەدەي ەلدەردە ۋاعىزداۋ ىسىنە قولداۋ كورسەتىپ،‏ ادەبيەتپەن قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىن بولىپ وتىر.‏ كونگو،‏ ماداگاسكار،‏ رۋاندا سەكىلدى ەلدەردە كيەلى كىتاپ وتە قىمبات تۇرادى.‏ كەيدە ونىڭ باعاسى ٴ‌بىر اپتالىق نە ٴ‌بىر ايلىق جالاقىنىڭ قۇنىنا تەڭ كەلەدى.‏ باۋىرلاستارعا نە وتباسىنا تاماق الاتىنىن،‏ نە كيەلى كىتاپ ساتىپ الاتىنىن تاڭداۋعا تۋرا كەلەتىن.‏ بۇل جاعداي جىلدار بويى وزگەرمەدى.‏ ال ەندى،‏ باسقالاردىڭ ەرىكتى ساداقاسى مەن قارجىنى «تەڭ ٴ‌بولىسۋدىڭ» ارقاسىندا ەحوبانىڭ ۇيىمى كيەلى كىتاپتى اۋدارىپ،‏ ونى ٵربىر وتباسى مۇشەسى مەن رۋحاني سۋساعان كيەلى كىتاپ زەرتتەۋشىسىنە تەگىن ۇلەستىرۋدە ‏(‏قورىنتتىقتارعا 2-‏حات 8:‏13—‏15 وقىڭىز)‏.‏ وسىنىڭ ناتيجەسىندە بەرەتىندەر دە،‏ الاتىندار دا ەحوبانىڭ دوسى بولا الادى.‏

12.‏ ىبىرايىم ەحوباعا سەنىم ارتاتىنىن قالاي كورسەتتى؟‏

¹² ەحوبامەن دوستاسۋدىڭ وزگە ٴ‌بىر جولى —‏ ساۋدا-‏ساتتىق الەمىمەن بايلانىستى ازايتىپ،‏ «شىنايى بايلىققا» ۇمتىلۋ.‏ سەنىمىن سەرىك ەتكەن ىبىرايىم ەحوباعا مويىنسۇندى ٵرى شاتىرلاردا تۇرۋ ٷشىن باقۋاتتى ۋر قالاسىن تاستاپ كەتتى.‏ ويتكەنى ول ەحوبانىڭ دوسى بولۋعا ۇمتىلدى (‏ەۆرەيلەرگە 11:‏8—‏10‏)‏.‏ ول دۇنيە-‏مۇلىككە ەمەس،‏ شىنايى بايلىقتىڭ كوزى قۇدايعا سەنىم ارتتى (‏مۇسانىڭ 1-‏جازباسى 14:‏22،‏ 23‏)‏.‏ يسا وسىنداي سەنىمگە يە بولۋعا شاقىرىپ،‏ ٴ‌بىر باي جىگىتكە:‏ «ەگەر ٴ‌مىنسىز بولعىڭ كەلسە،‏ بار دا،‏ مال-‏مۇلكىڭدى سات.‏ تۇسكەن اقشانى كەدەي-‏كەپشىكتەرگە بەر،‏ سوندا قازىناڭ كوكتە بولادى،‏ ال ٶزىڭ كەلىپ،‏ ٸزباسارىم بول»،‏—‏ دەدى (‏ماتاي 19:‏21‏)‏.‏ بۇل جىگىتتىڭ ىبىرايىمدىكىندەي سەنىمى جوق ەدى.‏ دەسە دە ەحوباعا قالتقىسىز سەنىم ارتقان كىسىلەر بولعان.‏

13.‏ ا)‏ پاۋىل تىموتەگە قانداي كەڭەس بەردى؟‏ ٵ)‏ بۇگىن ٴ‌بىز پاۋىلدىڭ كەڭەسىن قالاي قولدانا الامىز؟‏

¹³ تىموتەنىڭ سەنىمى مىقتى بولعان.‏ پاۋىل ونى «ٴ‌ماسىح يسانىڭ جاقسى ساربازى» دەپ اتاعان سوڭ،‏ وعان:‏ «ەشبىر سارباز ٶزىن اسكەري قىزمەتكە العان كىسىگە جاعىنۋ ٷشىن،‏ ساۋدا-‏ساتتىقپەن اينالىسپايدى»،‏—‏ دەگەن (‏تىموتەگە 2-‏حات 2:‏3،‏ 4‏)‏.‏ بۇگىندە يسانىڭ ٸزباسارلارى،‏ ٴ‌بىر ميلليوننان استام تولىق ۋاقىتتى قىزمەتشىلەردى قوسا العاندا،‏ پاۋىلدىڭ كەڭەسىنە مەيلىنشە قۇلاق اسۋدا.‏ «قارىزدار جان قارىز بەرۋشىنىڭ قۇلى بولار» دەگەن ٴ‌پرينسيپتى ەستە تۇتا وتىرىپ،‏ ولار جارنامانىڭ جەلىگى مەن وسى دۇنيەنىڭ قىسىمىنا تويتارىس بەرۋدە (‏ناقىل سوزدەر 22:‏7‏)‏.‏  شايتان بار كۇشىمىز بەن ۋاقىتىمىزدى وسى الەمنىڭ ساۋدا-‏ساتتىعىنا سارپ ەتكەنىمىزدى قالايدى.‏ كەيبىرەۋلەر ٷي،‏ كولىك،‏ ٴ‌بىلىم الۋ ٷشىن،‏ ٴ‌تىپتى ۇيلەنۋ تويىن جاساۋ ٷشىن ۇلكەن كولەمدە نەسيە الىپ جاتادى.‏ ساق بولماساق،‏ وسىنىڭ كەسىرىنەن جىلدار بويى سول قارىزدىڭ قۇلى بولىپ جۇرەمىز.‏ ال ەگەر قاراپايىم تۇرمىس كەشىپ،‏ قارىزدان اۋلاق بولىپ،‏ كورپەمىزگە قاراي كوسىلە بىلسەك،‏ اقىلمەن ارەكەت ەتەمىز.‏ سوندا بۇگىنگى ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسىنە قۇل بولماي،‏ قۇدايعا ەمىن-‏ەركىن قىزمەت ەتە الامىز (‏تىموتەگە 1-‏حات 6:‏10‏)‏.‏

14.‏ ٴ‌بىز نە نارسەگە بەكىنۋىمىز كەرەك؟‏ مىسال كەلتىرىڭىز.‏

¹⁴ قاراپايىم تۇرمىس كەشۋ ٷشىن،‏ قۇداي پاتشالىعىن ٴ‌بىرىنشى ورىنعا قويۋىمىز قاجەت.‏ ٴ‌بىر ەرلى-‏زايىپتى باۋىرلاستىڭ كىرىسى مول جەكە كاسىبى بولعان.‏ ٴ‌بىراق ولار قايتادان تولىق ۋاقىتتى قىزمەت ەتكىسى كەلەدى.‏ ٴ‌سويتىپ،‏ جەكە كاسىبىن،‏ قايىعى مەن باسقا دا مۇلىكتەرىن ساتىپ جىبەرەدى.‏ كەيىن ۋورۆيكتەگى (‏نيۋ-‏يورك)‏ دۇنيە جۇزىلىك باس باسقارمانىڭ قۇرىلىسىنا ەرىكتى قىزمەتشى بولىپ بارادى.‏ ولار ٷشىن بۇل ەرەكشە جايت بولدى.‏ ويتكەنى بەتەلدەگى قىزى جانە كۇيەۋبالاسىمەن،‏ سونداي-‏اق بىرنەشە اپتا بويى كۇيەۋىنىڭ ۋورۆيكتەگى جوباعا قاتىسىپ جاتقان اتا-‏اناسىمەن قىزمەتتەسە الدى.‏ ال كولورادودا (‏ا ق ش)‏ ٴ‌بىر ٸزاشار بانكەگە از ۋاقىتتىق جۇمىسقا تۇرادى.‏ ونىڭ ەڭبەگىنە ريزا بولعان جۇمىس بەرۋشىلەر بۇل ايەل باۋىرلاسقا تولىق ۋاقىت جۇمىس ىستەۋدى ۇسىنىپ،‏ جالاقىسىن ٷش ەسە كوبەيتەتىنىن ايتادى.‏ بۇل قىزمەتىنە كەدەرگى كەلتىرەتىندىكتەن،‏ باۋىرلاسىمىز مۇنداي ادام قىزىعارلىق ۇسىنىستان باس تارتادى.‏ بۇلار —‏ ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى بارىپ جاتقان كوپ قۇرباندىقتىڭ بىرەر مىسالى عانا.‏ پاتشالىقتى باستى ورىنعا قويۋعا بەكىنگەنىمىز قۇدايمەن دوستىعىمىزدى جانە شىنايى بايلىقتى دۇنيە-‏مۇلىكتەن دە جوعارى باعالايتىنىمىزدى ايان ەتەدى.‏

15.‏ قانداي بايلىق ەڭ زور قاناعات سىيلايدى؟‏

¹⁵ داۋلەتكە يە بولعانىمىز مىندەتتى تۇردە قۇدايدىڭ قولداۋىنا يە ەكەنىمىزدى بىلدىرمەيدى.‏ ەحوبا «يگى ىستەرگە باي» جانداردى جارىلقايدى ‏(‏تىموتەگە 1-‏حات 6:‏17—‏19 وقىڭىز)‏.‏ مىسالى،‏ ليۋچيا ەسىمدى باۋىرلاس البانيادا ۋاعىزداۋشىلارعا قاجەتتىلىك بارىن ٴ‌بىلىپ،‏ 1993-‏جىلى يتاليادان سول جاققا كوشىپ بارادى *‏.‏ ونىڭ ەشقانداي جۇمىسى بولمادى،‏ دەسە دە ول ەحوباعا تولىقتاي ارقا سۇيەدى.‏ ول البان ٴ‌تىلىن مەڭگەرىپ الدى دا،‏ 60 تان اسا ادامنىڭ قۇدايعا باعىشتالۋىنا كومەكتەستى.‏ بالكىم،‏ ٴ‌بارىمىز دە ۋاعىزدايتىن اۋماعىمىزدا مۇنداي جەمىس كورە بەرمەيتىن شىعارمىز.‏ دەگەنمەن ادامدارعا ەحوبانى تانىپ،‏ ونىمەن دوستاسۋعا كومەكتەسۋ ٷشىن جاساعان كەز كەلگەن ارەكەتىمىزدى ٶزىمىز دە،‏ ولار دا ماڭگى باقي قىمبات تۇتاتىن بولادى (‏ماتاي 6:‏20‏)‏.‏

16.‏ ا)‏ وسى الەمنىڭ ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسىن الدا نە كۇتىپ تۇر؟‏ ٵ)‏ بۇل جايت دۇنيە-‏مۇلىككە دەگەن كوزقاراسىمىزعا قالاي اسەر ەتۋ كەرەك؟‏

¹⁶ يسا بۇگىنگى ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسىنىڭ جويىلاتىنىن انىق كورسەتكەن.‏ ول ادىلەتسىز بايلىق ‏«تاۋسىلسا» دەمەگەن،‏ ‏«تاۋسىلعاندا» دەگەن (‏لۇقا 16:‏9‏)‏.‏ قازىرگى سوڭعى كۇندەردە كەيبىر بانكەلەر جابىلۋدا،‏ ال  كەي ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى مۇشكىل كۇيدە.‏ ال جاقىن ارادا بۇكىل جەر بەتىندە جاعداي ۋشىعا تۇسپەك.‏ شايتاننىڭ دۇنيەسىن قۇرايتىن ساياسي،‏ ٴ‌دىني جانە ساۋدا-‏ساتتىق جۇيەسى قۇردىمعا كەتەدى.‏ ەزەكيەل مەن سوفونيا پايعامبارلار ساۋدا-‏ساتتىق الەمىن عاسىرلار بويى ۇستاپ تۇرعان التىن مەن كۇمىستىڭ تۇككە دە جارامسىز بولىپ قالاتىنىن الدىن الا ايتقان (‏ەزەكيەل 7:‏19؛‏ سافونيا 1:‏18‏)‏.‏ وسى الەمدە عۇمىرىمىز سوڭىنا جەتىپ،‏ مىنا جالعاننىڭ ادىلەتسىز بايلىعىنا بولا شىنايى بايلىقتى قۇربان ەتكەنىمىزدى تۇسىنسەك،‏ قانداي سەزىمدە بولار ەدىك؟‏ بالكىم،‏ ٶزىمىزدى ٷيىپ-‏توگىپ اقشا جيناۋ ٷشىن ٶمىر باقي بەل جازباي جۇمىس ىستەپ،‏ ال سوڭىندا جيناعانىنىڭ ٴ‌بارى جاساندى اقشا بولىپ شىققان ادام سياقتى سەزىنەتىن شىعارمىز (‏ناقىل سوزدەر 18:‏11‏)‏.‏ ٴ‌يا،‏ بۇل الەمنىڭ بايلىعى راسىندا دا تاۋسىلادى.‏ سول سەبەپتى ونى كوكتە دوستار تابۋ ٷشىن پايدالانىپ قالايىق.‏ ەحوبا مەن ونىڭ پاتشالىعى ٷشىن نە ىستەمەيىك،‏ بۇل ٴ‌بىزدى رۋحاني بايىتا تۇسەدى.‏

17،‏ 18.‏ قۇدايدىڭ دوستارى نەنى اسىعا كۇتەدى؟‏

¹⁷ قۇداي پاتشالىعى كەلگەندە،‏ جالعا تولەنەتىن اقى،‏ قارىز دەگەن بولمايدى.‏ ازىق-‏تۇلىك تەگىن ٵرى كول-‏كوسىر بولادى.‏ دارىگەرلەر مەن مەديسينا ورتالىقتارىنا شىعىندالمايمىز.‏ ەحوبانىڭ دوستارى جەر بايلىعىنىڭ راقاتىن كورەدى.‏ التىن-‏كۇمىس پەن اسىل تاستار بايۋ ٷشىن ەمەس،‏ اشەكەي ەتىپ تاعۋ ٷشىن قولدانىلادى.‏ ساپاسى جوعارى اعاشتار،‏ تاستار مەن مەتالدار اسەم ۇيلەر سالۋ ٷشىن كەڭىنەن پايدالانىلادى.‏ دوستارىمىز اقشا تولەگەندىكتەن ەمەس،‏ شىن جۇرەكتەن قالاعاندىقتان كومەكتەسەدى.‏ ٴ‌بىز جەردىڭ ىرىس-‏بەرەكەسىن مولىنان كورەتىن بولامىز.‏

¹⁸ بۇل—‏كوكتەن دوستار تاباتىنداردىڭ يەلەنەتىن قۇندى سىيلارىنىڭ ٴ‌بىر بولىگى عانا.‏ جەر بەتىندەگى ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى يسانىڭ:‏ «اكەم جارىلقاعاندار،‏ كەلىڭدەر!‏ دۇنيەنىڭ نەگىزى قالانعاننان بەرى سەندەر ٷشىن اكەم دايارلاعان پاتشالىقتى مۇرا ەتىڭدەر»،‏—‏ دەگەن سوزدەرىن ەستىگەندە،‏ قۋانىشتارىندا شەك بولمايدى (‏ماتاي 25:‏34‏)‏.‏