وي-سانا ٷشىن شايقاستا جەڭىمپاز بولىڭىز!
ٴسىز شابۋىل استىنداسىز! جاۋىڭىز شايتان سىزگە قارسى وتە كۇشتى قارۋ قولدانۋدا. بۇل قارۋ ٴسىزدىڭ ٴتانىڭىزدى ەمەس، وي-ساناڭىزدى نىساناعا الادى. بۇل نە قىلعان قارۋ؟ ۇگىت-ناسيحات!
شايتاننىڭ ۇگىت-ناسيحاتى وتە قاۋىپتى ەكەنىن ەلشى پاۋىل بىلگەن. ٴبىراق كەزىندە بۇل قاۋىپ جونىندە ماسىحشىلەردىڭ بارلىعى بىلە بەرمەگەن. مىسالى، قورىنت قالاسىنداعى كەيبىر باۋىرلاستار ٴبىز شىندىقتا بەرىك تۇرمىز، شايتان ٴبىزدى ەش الداي المايدى دەپ ويلاسا كەرەك (قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:12). سول سەبەپتى پاۋىل ولاردى بىلاي ەسكەرتتى: «جىلان حاۋا انانى قۋلىقپەن ازعىرعانداي، سەندەردىڭ دە وي-سانالارىڭ بۇزىلىپ، ماسىحكە دەگەن شىنايىلىقتارىڭ مەن پاكتىكتەرىڭنەن ايىرىلىپ قالماساڭدار ەكەن دەپ قورقامىن» (قورىنتتىقتارعا 2-حات 11:3).
پاۋىلدىڭ سوزدەرى وزىمىزگە تىم سەنىمدى بولىپ كەتپەۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتەدى. شايتاننىڭ ۇگىت-ناسيحاتىمەن كۇرەستە جەڭىپ شىعۋ ٷشىن، سىزگە مۇنىڭ قانشالىقتى قاۋىپتى ەكەنىن ٴتۇسىنۋ كەرەك، ال كەيىننەن ودان قورعانۋىڭىز قاجەت.
ۇگىت-ناسيحاتتىڭ قانداي قاۋپى بار؟
بۇل ماقالادا ۇگىت-ناسيحات دەپ وتىرعانىمىز — ادامداردى اداستىرۋ يا بولماسا ويى مەن ٸس-ارەكەتىن باسقارۋ ماقساتىمەن ايتىلاتىن جاڭساق نە وتىرىك اقپارات. ٴبىر كىتاپقا ساي، ۇگىت-ناسيحات «ونەگەسىز، زياندى جانە قارا نيەتتى» بولىپ كەلەدى («Propaganda and Persuasion»). ادامدار بۇنى «وتىرىك، شىندىقتى بۇرمالاۋ، الداپ-ارباۋ، سانا-سەزىمدى باسقارۋ» سەكىلدى سوزدەرمەن تۇسىندىرەدى.
ۇگىت-ناسيحات وتە قاتەرلى، سەبەبى ول اقىرىنداپ وي-سانامىزدى ۋلايدى، بۇنى ٴتىپتى ٶزىمىز دە اڭعارماۋىمىز مۇمكىن. ول تۋرا ٴبىر كوزگە كورىنبەيتىن، ٴيىسى دە سەزىلمەيتىن ۋلى گازعا ۇقسايدى. ادامنىڭ مىنەز-قۇلقىن زەرتتەيتىن مامان ۆانس پاكاردتىڭ ايتۋىنشا، ۇگىت-ناسيحات ٴبىزدىڭ ٸس-ارەكەتىمىزگە «ٶزىمىز ويلاعاننان دا قاتتى» ىقپال ەتەدى. ال باسقا ٴبىر ماماننىڭ سوزىنە ساي، ۇگىت-ناسيحاتتىڭ كەسىرىنەن ادامدار وتە قاۋىپتى، ٴتىپتى اقىلعا سىيمايتىن نارسەلەردى ىستەيدى جانە بۇل گەنوسيدكە (ٴبىر ٴناسىلدى جاپپاي قىرىپ-جويۋ)، سوعىسقا، ٴدىني كوزقاراس نە ٴناسىل ٷشىن قۋدالاۋعا اكەپ سوقتىرعان («A History of Propaganda—Easily Led»).
ەگەر ادامنىڭ ٶزى ٴبىزدى ۇگىت-ناسيحاتىمەن الداي الاتىن بولسا، شايتان ٴبىزدى ودان بەتەر ارباي الادى ەمەس پە؟! ول ادامزاتتىڭ مىنەز-قۇلقىن سوناۋ ادام بالاسى جاراتىلعاننان بەرى زەرتتەپ كەلەدى. بۇعان قوسا، ول قازىر «بۇكىل دۇنيەنى» ۋىسىندا ۇستاپ وتىر. دەمەك، ول ٶز وتىرىگىن تاراتۋ ٷشىن وسى الەمنىڭ كەز كەلگەن بولىگىن پايدالانىپ كەتە الادى (جوحاننىڭ 1-حاتى 5:19؛ جوحان 8:44). شايتان ۇگىت-ناسيحاتىمەن جۇرتتىڭ «سانالارىن سوقىر قىلعانى» سونشا، قازىر «بۇكىل جەرجۇزىن اداستىرىپ ٴجۇر» (قورىنتتىقتارعا 2-حات 4:4؛ ايان 12:9). ونىڭ ۇگىت-ناسيحاتىنا بەرىلمەۋ ٷشىن ٴسىز نە ىستەي الاسىز؟
سەنىمىڭىزدى نىعايتىڭىز
يسا ۇگىت-ناسيحاتقا قارسى تۇرۋدىڭ قاراپايىم جولىن بىلاي دەپ ۇيرەتكەن: «شىندىقتى بىلە تۇسەسىڭدەر، ال شىندىق سەندەردى ازات ەتەدى» (جوحان 8:31، 32). سوعىس كەزىندە سارباز سەنىمدى اقپاراتتى قايدان الاتىنىن ٴبىلۋى قاجەت، ويتكەنى دۇشپاندار ونى اداستىرۋ ٷشىن جالعان اقپارات تاراتادى. ەندەشە، سەنىم ارتۋعا بولاتىن اقپاراتتى ٴسىز قايدان تابا الاسىز؟ ەحوبا ونى ٶز ٴسوزى، كيەلى كىتاپتا، جازىپ قويعان. ول جاقتا شايتاننان كەلگەن ۇگىت-ناسيحاتتىڭ تاس-تالقانىن شىعارۋعا قاجەتتىنىڭ ٴبارى بار (تىموتەگە 2-حات 3:16، 17).
شايتان مۇنى ٴسوزسىز بىلەدى. سوندىقتان ول قول استىنداعى دۇنيە ارقىلى ٴبىزدى الاڭداتىپ، كيەلى كىتاپتى وقىپ-زەرتتەۋگە دەگەن ىقىلاسىمىزدان ايىرعىسى كەلەدى. «ٸبىلىستىڭ زىميان ٸس-ارەكەتتەرىنە» الدانىپ قالماڭىز! (ەفەستىكتەرگە 6:11). شىندىقتىڭ نەگىزىن ٴتۇسىنىپ قويۋمەن عانا شەكتەلمەڭىز. بىزگە ايانباي كۇش سالىپ، شىندىق جايلى ٴبىلىمىمىزدى تەرەڭدەتە بەرۋ كەرەك (ەفەستىكتەرگە 3:18). نوام حومسكي ەسىمدى جازۋشى ايتپاقشى، «ەشكىم شىندىقتى سىزدىڭ ميىڭىزعا قۇيا سالمايدى. ونى ٶزىڭىز ٷشىن ىزدەپ تابۋىڭىز قاجەت». ولاي بولسا، «جازبالاردى كۇن سايىن مۇقيات زەرتتەۋ» ارقىلى شىندىقتى «ٶزىڭىز ٷشىن ىزدەپ تابىڭىز» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:11).
وي-سانا ٷشىن شايقاستا جەڭىپ شىعۋ ٷشىن، سىزگە ۇگىت-ناسيحاتتىڭ قانشالىقتى قاۋىپتى ەكەنىن ٴتۇسىنۋ كەرەك، ال كەيىننەن ودان قورعانۋىڭىز قاجەت
شايتان سىزدىڭ انىق ويلاپ، ەستىگەندەرىڭىزدىڭ راس-وتىرىگىن سالماقتاپ-سارالاعانىمىزدى قالامايدى. نەگە؟ سەبەبى ادامدار «سىن كوزىمەن ويلانۋدان قالعاندا»، ۇگىت-ناسيحات «وتە ٴتيىمدى بولا تۇسەدى» («Media and Society in the Twentieth Century»). مۇقيات وي ەلەگىنەن وتكىزبەي جاتىپ، ەستىگەن نارسەگە كوزدى جۇمىپ سەنە سالماڭىز (ناقىل سوزدەر 14:15). قۇداي بەرگەن «سانالىلىق» پەن «اقىل-ويدى» پايدالانىپ، سەنىمىڭىزدى نىعايتىڭىز (ناقىل سوزدەر 2:10—15؛ ريمدىكتەرگە 12:1، 2).
بىرىككەندى جاۋ الماس
ۇگىت-ناسيحاتتىڭ ىقپالىنا تۇسكەن سارباز قورقىنىشقا بوي الدىرادى دا، سوعىسۋعا دەگەن ەرىك-جىگەرى تومەندەيدى. ناسيحاتتىڭ سالدارىنان ولار ٴتىپتى ٶزارا قىرىلىسىپ كەتۋى نەمەسە قالعان جاساقتان بولەكتەنىپ كەتۋى مۇمكىن. ٴبىر نەمىس گەنەرالىنىڭ ايتۋىنشا، ٴبىرىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستا گەرمانيانىڭ جەڭىلگەنىنىڭ ٴبىر سەبەبى دە وسى ۇگىت-ناسيحات. ول ادامداردىڭ ۇگىت-ناسيحاتتىڭ ىقپالىندا بولعانى سونشا، ولار تۋرا ٴبىر ارباۋعا تۇسكەندەي كۇيدە بولعانىن ايتتى. بۇگىنگى تاڭدا شايتان دا ماسىحشىلەردىڭ بىرلىگىن قاشىرۋ ٷشىن وسىنداي ادىستەردى قولدانادى. مىسالى، باۋىرلاستاردىڭ اراسىندا الاۋىزدىق تۋعىزعىسى كەلەدى. بۇدان باسقا، وزدەرىنە ادىلەتسىز قارادى نە بولماسا دۇرىس ەمەس نارسە جاسالدى دەگەن ويعا يلاندىرىپ، ولاردى ەحوبانىڭ ۇيىمىنان كەتىرۋگە تىرىسىپ باعادى.
الدانىپ قالماڭىز! قۇداي سوزىندەگى كەڭەسكە قۇلاق اسىپ، باۋىرلاستارىڭىزبەن بىرلىكتە بولىڭىز. مىسالى، كيەلى كىتاپ «ٴبىر-ٴبىرىمىزدى كەڭپەيىلمەن كەشىرە» بەرۋگە جانە كەز كەلگەن كەلىسپەۋشىلىكتىڭ ٴتۇيىنىن تەز ارادا تارقاتۋعا تالپىندىرادى (قولوستىقتارعا 3:13، 14؛ ماتاي 5:23، 24). سونىمەن قاتار قاۋىمنان وقشاۋلانىپ كەتپەۋدى ەسكەرتەدى (ناقىل سوزدەر 18:1). شايتاننىڭ ۇگىت-ناسيحاتىنا توتەپ بەرۋگە دايىنسىز با، جوق پا، سوعان كوز جەتكىزىڭىز. بىلايشا ويلانىپ كورىڭىز: «سوڭعى رەت باۋىرلاستارىم رەنجىتكەندە مەن قۇدايعا ۇنايتىنداي ارەكەت ەتتىم بە، الدە شايتانعا ۇنايتىنداي ما؟» (عالاتتىقتارعا 5:16—26؛ ەفەستىكتەرگە 2:2، 3).
سەنىمدىلىگىڭىز شايقالماسىن
قولباسشىسىنا ادال ەمەس سارباز شايقاستا بارىن سالمايدى. سوندىقتان دا ساربازداردىڭ باسشىلارىنا دەگەن سەنىمدىلىگىن شايقالتۋ ٷشىن جاۋ ۇگىت-ناسيحاتقا جۇگىنەدى. قولباسشىلارى قاتەلىك جىبەرسە بولعانى، جاۋ مۇنى بىردەن پايداسىنا اسىرىپ، «ولارعا سەنۋگە بولمايدى!» جانە «ولاردىڭ سەنى قۇردىمعا اكەتۋىنە جول بەرمە!» دەگەن ناسيحات جۇرگىزەدى. شايتاننىڭ دا ٴتاسىلى وسىنداي. ول ەحوبا ٶز حالقىن جەتەلەۋ ٷشىن تاعايىنداعان كىسىلەرگە دەگەن سەنىمدىلىگىڭىزدى شايقالتقىسى كەلەدى.
بۇدان قالاي قورعانساق بولادى؟ ەحوبانىڭ ۇيىمىنان اجىراماۋعا بەلدى بەكەم بۋىڭىز. قۇداي حالقىن باستاپ كەلە جاتقان ەر كىسىلەرگە، كەمەلسىز بولسا دا، ادال بولىپ، قولداۋ كورسەتۋدى دوعارماڭىز (سالونيكالىقتارعا 1-حات 5:12، 13). جولدان تايعاندار مەن باسقا دا الدامپاز ادامدار ۇيىمعا شابۋىلداۋى مۇمكىن (تيتكە 1:10). ولاردىڭ سوزدەرى راس بولىپ كورىنسە دە، «بىردەن اقىل-پاراساتىڭىزدان ايىرىلىپ» قالماڭىز (سالونيكالىقتارعا 2-حات 2:2). پاۋىلدىڭ تىموتەگە بەرگەن كەڭەسىنە قۇلاق ٴتۇرىپ، «ۇيرەنگەن... نارسەلەردى بۇدان بىلاي دا ۇستانا بەرىڭىز» جانە «كىمدەردەن ٴتالىم العانىڭىزدى» ۇمىتپاڭىز (تىموتەگە 2-حات 3:14، 15). ەحوبا شىندىقتى ۇيرەتۋ ٷشىن شامامەن ٴجۇز جىل بويى قولدانىپ كەلە جاتقان ادال قۇلعا نە سەبەپتى سەنۋگە بولاتىنىنىڭ بارلىق دالەلدەرى جونىندە وي قوزعاڭىز (ماتاي 24:45—47؛ ەۆرەيلەرگە 13:7، 17).
ەش قورىقپاڭىز
بۇعان قوسا، شايتان تىكەلەي ىقپال ەتۋگە تىرىسادى. كەيدە ول بويىڭىزعا قورقىنىش ۇيالاتقىسى كەلەدى. ۇرەي ۇيالاتۋ — «ۇگىت-ناسيحات اتاۋلىنىڭ ەڭ كونە ٴتۇرى» («A History of Propaganda—Easily Led»). وسى ورايدا فيليپپ تەيلور ەسىمدى بريتاندىق پروفەسسور اسسيريالىقتاردى مىسالعا كەلتىرەدى: ولار ٶز جاۋلارىنان ۇستەم بولۋ ٷشىن، ۇرەي مەن ۇگىت-ناسيحاتتى قاتار قولدانعان. شايتان دا ٴسىزدىڭ ەحوباعا قىزمەت ەتۋدى دوعارۋىڭىز ٷشىن، ٴتۇرلى قورقىنىش ۇيالاتادى. مىسالى، ادام الدىنداعى قورقىنىش، قۋعىن-سۇرگىننەن قورقۋ جانە ٶلىم الدىنداعى قورقىنىشتى قولدانادى (يشايا 8:12؛ ەرەميا 42:11؛ ەۆرەيلەرگە 2:15).
شايتاننىڭ بۇلاي ىستەۋىنە جول بەرمەڭىز! يسا: «ٴتاندى ولتىرسە دە، كەيىن باسقا ەشتەڭە ىستەي المايتىنداردان قورىقپاڭدار!»— دەگەن (لۇقا 12:4). ەحوبانىڭ ٴسىزدى قامقورلايمىن، سىزگە «ادام كۇشىنەن اسقان كۇش» بەرەمىن جانە شايتاننىڭ شابۋىلدارىنا توتەپ بەرۋگە كومەكتەسەمىن دەگەن ۋادەسىن ورىندايتىنىنا تولىقتاي سەنىمدى بولىڭىز (قورىنتتىقتارعا 2-حات 4:7—9؛ پەتىردىڭ 1-حاتى 3:14).
البەتتە، كەيدە قولىمىزدىڭ كۇش-قۋاتى كەتىپ، قورقىنىش سەزىنەتىن كەزدەر بولادى. ٴبىراق ەحوبانىڭ ەشۋاعا ايتقان سوزدەرىن جادىڭىزدا ۇستاڭىز: «باتىل دا بەرىك بول!.. ەش قورىقپا، شوشىما دا، ويتكەنى قايدا بارساڭ دا، مەن، قۇدايىڭ ەحوبا، ساعان جار بولامىن» (ەشۋا 1:9). ەگەر بويىڭىزدى ۋايىم مەڭدەسە، دەرەۋ ەحوباعا ىشىڭىزدەگىنى اقتارىپ دۇعا ەتىڭىز. «سوندا قۇدايدىڭ ادام اقىلىنان اسقان تىنىشتىعى» جۇرەگىڭىز بەن وي-ساناڭىزدى قورعايتىنىنا سەنىمدى بولىڭىز. وسىلايشا شايتاننىڭ بارلىق ۇگىت-ناسيحاتىنا توتەپ بەرۋگە قاجەتتى كۇشىڭىز بولادى (فىلىپىلىكتەرگە 4:6، 7، 13).
اسسيريالىقتاردىڭ حابارشىسى رابشاقتىڭ قۇداي حالقىن قورقىتپاق بولىپ ايتقان ۇگىت-ناسيحاتى ەسىڭىزدە مە؟ ول ەشبىر ادام، ٴتىپتى ەحوبا دا ولاردى اسسيريادان قۇتقارا المايدى دەگەنگە سەندىرگىسى كەلدى. سوسىن ەحوبانىڭ ٶزى اسسيريالىقتارعا يەرۋساليمدى جويۋدى بۇيىردى دەپ وتىرىك ايتتى. سوندا ەحوبا نە دەدى؟ «ٶزىڭ ەستىگەن اسسيريا پاتشاسىنىڭ مەنى تىلدەۋگە جىبەرگەن قىزمەتشىلەرىنىڭ سوزدەرىنەن قورىقپا!»— دەدى (پاتشالار 2-جازبا 18:22—25؛ 19:6). ٴسويتىپ، ٴبىر پەرىشتەسىن جىبەرىپ، ول ٴبىر تۇننىڭ ىشىندە 185 000 اسسيريالىقتى سۇلاتىپ سالدى! (پاتشالار 2-جازبا 19:35).
دانا بولىپ، ٵرقاشان ەحوباعا قۇلاق اسايىق
قانداي دا ٴبىر فيلمدە كەيىپكەردىڭ الدانىپ جاتقانىن ٶزى تۇسىنبەي تۇرعانىن كورگەن كەزىڭىز بولعان با؟ سول كەزدە: «سەنبە ولارعا! ولار سەنى الداپ جاتىر!»— دەگىڭىز كەلگەن شىعار. ەندەشە، پەرىشتەلەر دە سىزگە: «شايتانعا الدانىپ قالما!»— دەپ جاتقانىن ەلەستەتىپ كورىڭىز.
ولاي بولسا، شايتاننىڭ ۇگىت-ناسيحاتىن تىڭداماڭىز (ناقىل سوزدەر 26:24، 25). ەحوبانى تىڭداپ، ىستەگەن ٵر ىسىڭىزدە وعان سەنىم ارتىڭىز (ناقىل سوزدەر 3:5—7). ول ٴسىزدى جاقسى كورەدى، سوندىقتان ٴسىزدى: «اقىلدى بول، بالام، جۇرەگىمدى قۋانت، سوندا ٶزىمدى قورلاعانعا جاۋاپ بەرە الامىن»،— دەپ شاقىرادى (ناقىل سوزدەر 27:11). وسى كەڭەسكە قۇلاق اسار بولساڭىز، وي-سانا ٷشىن شايقاستا جەڭىمپاز بولىپ شىعاسىز!
