مازمۇنعا ٶتۋ

مازمۇن تىزىمىنە ٶتۋ

وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەرگە قارسى تۇرىڭىز

وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەرگە قارسى تۇرىڭىز

‏«بايقاڭدار،‏ بىرەۋ سەندەردى ادامداردىڭ داستۇرىنە نەگىزدەلگەن پالساپاسىمەن ٵرى بوس،‏ الدامشى ويلارىمەن.‏.‏.‏ تورعا ٴ‌تۇسىرىپ الماسىن» (‏قولوستىقتارعا 2:‏8‏)‏.‏

اندەر:‏ 60،‏ 26

1.‏ ەلشى پاۋىل قولوستاعى ماسىحشىلەرگە نە دەپ جازدى؟‏ (‏ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.‏)‏

ەلشى پاۋىل شامامەن ب.‏ز.‏ 60،‏ 61-‏جىلدارى ريمدە تۇرمەدە وتىرعان كەزىندە قولوستاعى ماسىحشىلەرگە حات جولدايدى.‏ حاتىندا پاۋىل ولارعا نەلىكتەن «كيەلى رۋح بەرەتىن تۇسىنىككە» يە بولۋ كەرەكتىگىن ايتىپ تۇسىندىرەدى.‏ «كيەلى رۋح بەرەتىن تۇسىنىك» دەگەنىمىز —‏ ٵر ماسەلەگە ەحوبانىڭ كوزقاراسىمەن قاراي ٴ‌بىلۋ قابىلەتى (‏قولوستىقتارعا 1:‏9‏)‏.‏ پاۋىل بىلاي دەدى:‏ «مەن مۇنى ەشكىم سەندەردى اقىلعا قونىمدى بولىپ كورىنەتىن سوزدەرىمەن الداپ كەتپەسىن دەپ ايتىپ وتىرمىن.‏ بايقاڭدار،‏ بىرەۋ سەندەردى ادامداردىڭ داستۇرىنە نەگىزدەلگەن پالساپاسىمەن ٵرى بوس،‏ الدامشى ويلارىمەن،‏ ٴ‌ماسىح تۋرالى ەمەس،‏ وسى دۇنيەنىڭ قاعيدالارىنا نەگىزدەلگەن ىلىمدەرىمەن تورعا ٴ‌تۇسىرىپ الماسىن» (‏قولوستىقتارعا 2:‏4،‏ 8‏)‏.‏ سوسىن پاۋىل كوپكە تانىمال كەيبىر وي-‏پىكىرلەردىڭ نە سەبەپتى دۇرىس ەمەس ەكەنىن،‏ ٴ‌بىراق نەگە سول پىكىرلەردى كوپشىلىك ۇناتاتىنىن ٴ‌تۇسىندىردى.‏ مىسالى،‏ وسىنداي پىكىرلەردى ۇستانۋ ارقىلى ادامدار وزدەرىن باسقالاردان اقىلدىراق ٵرى جوعارى دەپ سانايتىن.‏ سوندىقتان پاۋىل باۋىرلاستارعا وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەردەن باس تارتىپ،‏ بۇرىس ىستەردەن اۋلاق بولۋلارى ٷشىن ٶز حاتىن جولداعان (‏قولوستىقتارعا 2:‏16،‏ 17،‏ 23‏)‏.‏

2.‏ نەگە ٴ‌بىز وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەردىڭ كەيبىرىن قاراستىرامىز؟‏

2 وسى دۇنيەنىڭ ىقپالىنداعى ادامدار ەحوبانىڭ پرينسيپتەرىنە اتۇستى قارايدى.‏ سوندىقتان ٴ‌بىز ساق بولماساق،‏ وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەردىڭ ىقپالىمەن قۇدايدىڭ دانالىعىنا بىرتە-‏بىرتە كۇماندانا باستاۋىمىز مۇمكىن.‏ مۇنداي وي-‏پىكىرلەردى تەلەديداردان،‏ توردان،‏ جۇمىستا نە مەكتەپتە ٴ‌جيى ەستىپ جاتامىز.‏ ەشقايسىسىمىز بۇدان قاشىپ قۇتىلا المايمىز.‏ جامان ىقپالدان اۋلاق بولۋ ٷشىن نە ىستەي الامىز؟‏ بۇل ماقالانى تالقىلاۋ بارىسىندا ٴ‌بىز وسى دۇنيەلىك بەس ٴ‌تۇرلى وي-‏پىكىردى قاراستىرىپ،‏ سولارعا قالاي قارسى تۇرۋعا بولاتىنىن كورەمىز.‏

قۇدايعا سەنۋ كەرەك پە؟‏

3.‏ كوپشىلىك قانداي وي-‏پىكىردى ۇناتادى؟‏ نە سەبەپتى؟‏

3 ‏«مەن قۇدايعا سەنبەي-‏اق جاقسى ادام بولا الامىن».‏ مۇنداي پىكىر كوپ ەلدەردە كەڭ تاراعان.‏ وسىلاي دەيتىن ادامدار قۇدايدىڭ بار-‏جوقتىعى جايلى تەرەڭ ويلانباي،‏ جاي عانا قالاعان نارسەلەرىن ىستەۋگە ەرىكتى بولعىسى كەلەتىن شىعار ‏(‏ٴ‌زابۇر 10:‏4 وقىڭىز)‏.‏ ال باسقالارى:‏ «قۇدايعا سەنبەي-‏اق،‏ مەنىڭ جاقسى ۇستانىمدارىم بار»،‏—‏ دەيدى.‏ وسىلاي ٶزدەرىن اقىلدى ەتىپ كورسەتكىسى كەلەدى.‏

4.‏ جاراتۋشىنىڭ بار ەكەنىنە سەنبەيتىن ادامعا كومەكتەسۋ ٷشىن نە دەي الامىز؟‏

4 جاراتۋشى جوق دەگەنگە سەنۋ قيسىندى ما؟‏ بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن تابۋ ٷشىن كەيبىرەۋلەر عىلىمعا جۇگىنىپ،‏ ابدەن شاتاسقان.‏ ٴ‌بىراق شىندىق وتە قاراپايىم.‏ مىسالى،‏ ٷي وزدىگىنەن پايدا بولا ما؟‏ ارينە،‏ جوق!‏ ونىڭ ٶز قۇرىلىسشىسى بار.‏ ال تىرشىلىك اتاۋلى كەز كەلگەن ۇيدەن اناعۇرلىم كۇردەلى.‏ ٴ‌تىپتى ەڭ قاراپايىم جاسۋشانىڭ ٶزى ٴ‌بولىنىپ كوبەيەدى،‏ ال ٷي جايلى بۇلاي دەي المايسىز.‏ جاسۋشالار اقپاراتتى ساقتاپ،‏ ونى جاڭادان تۇزىلگەن جاسۋشالارعا تاسىمالداي الادى،‏ وسىلاي جاڭا جاسۋشالار دا ٶز كوشىرمەسىن جاساپ كوبەيە الادى.‏ وسىنداي تىرشىلىك قاسيەتى بار جاسۋشالاردى كىم جاراتتى؟‏ كيەلى كىتاپتا مۇنىڭ جاۋابى بار:‏ «ٵربىر ۇيدىڭ سالۋشىسى بار،‏ ال ٴ‌بارىنىڭ جاراتۋشىسى —‏ قۇداي» (‏ەۆرەيلەرگە 3:‏4‏)‏.‏

5.‏ ادام بالاسى قۇدايعا سەنبەي-‏اق نەنىڭ دۇرىس ەكەنىن بىلە الادى دەگەن وي-‏پىكىر جايلى نە دەۋگە بولادى؟‏

5 ‏«قۇدايعا سەنبەي-‏اق،‏ نەنىڭ دۇرىس ەكەنىن بىلەتىن جاقسى ادام بولا الامىز» دەگەن وي-‏پىكىر جايلى نە دەۋگە بولادى؟‏ كيەلى جازبالاردا ٴ‌تىپتى قۇدايعا سەنبەيتىن ادامنىڭ دا جاقسى ۇستانىمدارى بولاتىنى جايلى ايتىلعان (‏ريمدىكتەرگە 2:‏14،‏ 15‏)‏.‏ مىسالى،‏ الدەبىرەۋ ٶز اتا-‏اناسىن جاقسى كورىپ،‏ قۇرمەتتەيتىن شىعار.‏ ٴ‌بىراق ەحوبانىڭ ورناتقان نورمالارىمەن جۇرمەسە،‏ ول وتە ناشار شەشىمدەر قابىلداۋى مۇمكىن (‏يشايا 33:‏22‏)‏.‏ بۇگىندە كوپتەگەن اقىلدى ادامدار دۇنيەدەگى قايعى-‏قاسىرەتتەن ارىلۋ ٷشىن قۇدايدىڭ كومەگىنە مۇقتاج ەكەنىمىزگە سەنىمدى ‏(‏ەرەميا 10:‏23 وقىڭىز)‏.‏ سونىمەن،‏ قۇدايعا سەنبەي-‏اق جانە ونىڭ نورمالارىمەن ٴ‌جۇرىپ-‏تۇرماي-‏اق،‏ نەنىڭ دۇرىس ەكەنىن بىلە الامىن دەگەن پىكىر ەشقاشان ويىمىزعا ۇيالاماسىن (‏ٴ‌زابۇر 146:‏3‏)‏.‏

بىزگە ٴ‌دىن قاجەت پە؟‏

6.‏ كوپ ادام ٴ‌دىن جايلى قانداي پىكىردە؟‏

6 ‏«ادام ەشبىر ٴ‌دىندى ۇستانباي-‏اق باقىتتى بولا الادى».‏ كوپ ادامدار ٴ‌دىندى ەسكىلىكتىڭ نىشانى جانە ەش پايداسى جوق دەپ ەسەپتەيدى.‏ بۇعان قوسا،‏ كوپ ٴ‌دىن توزاق وتى بار دەپ ۇيرەتەدى،‏ ساداقا بەرۋگە كۇشتەيدى نە ساياساتكەرلەردى قولدايدى.‏ سوندىقتان ٴ‌دىنسىز-‏اق باقىتتىمىز دەيتىن ادامداردىڭ قاتارى كوبەيىپ جاتقانى ٴ‌بىزدى تاڭعالدىرمايدى.‏ ولار:‏ «مەن قۇدايعا سەنەمىن،‏ ٴ‌بىراق ەشبىر ٴ‌دىننىڭ مۇشەسى بولعىم كەلمەيدى»،‏—‏ دەۋى مۇمكىن.‏

7.‏ شىنايى ٴ‌دىن ٴ‌سىزدى قالايشا باقىتتى ەتەدى؟‏

7 ٴ‌دىنسىز شىنىمەن دە باقىتتى بولا الامىز با؟‏ ارينە،‏ ادام جالعان ٴ‌دىنسىز باقىتتى بولا الادى.‏ ٴ‌بىراق «باقىتتى قۇداي» ەحوبامەن دوستاسپاسا،‏ ەشكىم شىنايى باقىتقا قول جەتكىزە المايدى (‏تىموتەگە 1-‏حات 1:‏11‏)‏.‏ ەحوبا ٵربىر ارەكەتىن باسقالارعا كومەكتەسۋ ٷشىن ىستەيدى.‏ ونىڭ قىزمەتشىلەرى بولعاندىقتان ٴ‌بىز باقىتتىمىز،‏ ويتكەنى ٴ‌بىز دە وزگەلەرگە كومەكتەسۋدىڭ جولدارىن ىزدەيمىز (‏ەلشىلەردىڭ ىستەرى 20:‏35‏)‏.‏ مىسالى،‏ شىنايى عيباداتتىڭ ارقاسىندا وتباسىلار قالاي باقىتتى بولا الاتىنى جايلى ويلانىڭىزشى.‏ ٴ‌بىز قوساعىمىزدى قۇرمەتتەۋگە ٵرى وعان ادال بولۋعا،‏ بالالارىمىزدى ادەپتى ەتىپ تاربيەلەۋگە جانە ٷي ىشىندەگىلەردى شىن جاقسى كورۋگە ۇيرەنەمىز.‏ شىنايى عيباداتتىڭ ارقاسىندا قاۋىمدا ەحوبانىڭ حالقىنىڭ اۋىزبىرشىلىگى جاراسقان ٵرى ولار ٶزارا باۋىرلاستىق سۇيىسپەنشىلىك تانىتادى ‏(‏يشايا 65:‏13،‏ 14 وقىڭىز)‏.‏

8.‏ ماتاي 5:‏3 باقىتتىڭ كىلتى نەدە ەكەنىن قالاي تۇسىندىرەدى؟‏

8 سونىمەن،‏ ادام قۇدايعا قىزمەت ەتپەي-‏اق شىنايى باقىتقا قول جەتكىزە الا ما؟‏ ادامداردى نە باقىتتى ەتەدى؟‏ كەيبىرەۋلەر ٴ‌مانساپتان،‏ سپورتتان نە سۇيىكتى ىسىمەن اۋەستەنۋدەن قۋانىش تابادى.‏ باسقالارى ٷي ىشىندەگىلەرى مەن دوستارىنىڭ قامىن ويلاپ قاناعات سەزىنەدى.‏ بۇل ىستەردىڭ ٴ‌بارى قۋانىش سىيلاعانمەن،‏ ٶمىرگە قاجەتتى ماڭىزدىراق ٴ‌بىر نارسە بار.‏ جانۋارلاردان ەرەكشەلىگىمىز،‏ ٴ‌بىز جاراتۋشىمىزدى تانىپ-‏ٴ‌بىلىپ،‏ وعان عيبادات ەتە الامىز.‏ وسىلاي ەتكەندە باقىتقا بولەنەمىز،‏ ويتكەنى ول ٴ‌بىزدى سولاي جاراتقان ‏(‏ماتاي 5:‏3 وقىڭىز)‏.‏ مىسالى،‏ باۋىرلاستارىمىزبەن باس قوسىپ،‏ ەحوباعا عيبادات ەتكەندە،‏ ٶزىمىزدى باقىتتى سەزىنىپ،‏ جىگەرلەنىپ قالامىز (‏ٴ‌زابۇر 133:‏1‏)‏.‏ سونداي-‏اق دۇنيە جۇزىلىك باۋىرلاستىقتىڭ مۇشەسى بولعانىمىز ٷشىن،‏ تازا ٶمىر كەشىپ،‏ جارقىن بولاشاققا دەگەن كەرەمەت ٷمىتىمىز بولعانى ٷشىن قۋانىشتىمىز.‏

بىزگە ونەگەلىك نورمالار قاجەت پە؟‏

9.‏ ا)‏ جىنىستىق قاتىناسقا قاتىستى قانداي پىكىر كەڭ تارالعان؟‏ ٵ)‏ نەگە قۇداي ٴ‌سوزى نەكەدەن تىس جىنىستىق قاتىناستى ايىپتايدى؟‏

9 ‏«نەكەدەن تىس جىنىستىق قاتىناستا بولعاننىڭ نەسى جامان؟‏» كەيبىر ادامدار بىزدەن بىلاي دەپ سۇرايتىن شىعار:‏ «نەگە سەندەر وزدەرىڭدى سونشاما شەكتەيسىڭدەر؟‏ ومىردەن ٴ‌لاززات الساڭدارشى».‏ ٴ‌بىراق قۇداي ٴ‌سوزىندە جىنىستىق ونەگەسىزدىككە تىيىم سالىنعان * ‏(‏سالونيكالىقتارعا 1-‏حات 4:‏3—‏8 وقىڭىز)‏.‏ ەحوبا بىزگە زاڭدار ورناتۋعا قۇقىلى،‏ ويتكەنى ٴ‌بىزدى جاراتقان سول.‏ قۇداي تەك نەكەلەسكەن ەر مەن ايەل عانا جىنىستىق قاتىناستا بولا الادى دەپ ايتادى.‏ ەحوبا ٴ‌بىزدى جاقسى كورگەندىكتەن،‏ بىزگە زاڭدار ورناتقان.‏ سول زاڭدارعا مويىنسۇنساق،‏ ٶمىرىمىز جاقسارا تۇسەتىنىن بىلەدى.‏ قۇدايدىڭ زاڭدارىنا مويىنسۇناتىن وتباسى مۇشەلەرى ٴ‌بىر-‏بىرىنە سۇيىسپەنشىلىك پەن قۇرمەت تانىتادى ٵرى وزدەرىن قاۋىپسىز سەزىنەدى.‏ ال زاڭدارىن ٴ‌بىلىپ،‏ وعان مويىنسۇنبايتىن ادامداردى قۇداي جازالايدى (‏ەۆرەيلەرگە 13:‏4‏)‏.‏

10.‏ ٴ‌ماسىحشى جىنىستىق ونەگەسىزدىكتەن قالاي اۋلاق بولا الادى؟‏

10 كيەلى كىتاپتا جىنىستىق ونەگەسىزدىكتەن قالاي اۋلاق بولا الاتىنىمىزعا قاتىستى كەڭەستەر بار.‏ ٴ‌بىز نە نارسەگە كوز تىگەتىنىمىزدى قاداعالاۋىمىز كەرەك.‏ يسا بىلاي دەگەن:‏ «كىمدە-‏كىم ٴ‌بىر ايەلگە قۇمارتا قاراسا،‏ ٶز جۇرەگىندە سول ايەلمەن نەكە ادالدىعىن بۇزعانى.‏ ەگەر وڭ كوزىڭ كۇناعا ازعىرسا،‏ ونى ويىپ الىپ،‏ لاقتىرىپ تاستا» (‏ماتاي 5:‏28،‏ 29‏)‏.‏ دەمەك،‏ ازعىن ماتەريال مەن ونەگەسىز اۋەندەردەن بويىمىزدى اۋلاق ۇستاۋىمىز كەرەك.‏ پاۋىل بىلاي دەگەن:‏ «توپىراقتان جارالعان دەنە مۇشەلەرىڭنەن تۋىندايتىن ازعىندىق.‏.‏.‏ سياقتى بەيىمدىلىكتەرىڭدى ولتىرىڭدەر» (‏قولوستىقتارعا 3:‏5‏)‏.‏ بۇعان قوسا،‏ نە ويلاپ،‏ نە جايلى سويلەسەتىنىمىزگە مۇقيات بولۋىمىز قاجەت (‏ەفەستىكتەرگە 5:‏3—‏5‏)‏.‏

بار ويىمىز ٴ‌مانساپقا اۋۋى كەرەك پە؟‏

11.‏ نەلىكتەن ٴ‌مانساپتى ويلاپ كەتۋىمىز مۇمكىن؟‏

11 ‏«ٴ‌مانساپ قۋۋ —‏ باقىتتىڭ كوزى».‏ ادامدار ٴ‌بىزدى بار ۋاقىتىمىز بەن كۇشىمىزدى ٴ‌مانساپ ٷشىن سارپ ەتۋگە يتەرمەلەۋى مۇمكىن.‏ اسىرەسە اتىمىزدى شىعاراتىن،‏ ىقپالدى ەتەتىن،‏ بايلىققا جەتەلەيتىن ٴ‌مانساپتى كوزدەۋگە تالپىندىراتىن شىعار.‏ باقىتتىڭ سىرى ٴ‌مانساپ قۋۋدا دەپ ويلايتىن ادامدار كوپ بولعاندىقتان،‏ ٴ‌بىز دە بىرتە-‏بىرتە سول پىكىرگە بوي الدىرا باستاۋىمىز ىقتيمال.‏

12.‏ ٴ‌مانساپ ٴ‌سىزدى باقىتتى ەتە مە؟‏

12 ٴ‌مانساپ ادامدى ىقپالدى يا ايگىلى ەتەتىنى راس،‏ ٴ‌بىراق ول ٴ‌سىزدى باقىتتى ەتە الا ما؟‏ جوق.‏ ويلاپ كورىڭىزشى:‏ شايتان ىقپالدى دا ايگىلى بولعىسى كەلگەن.‏ ٴ‌سويتىپ،‏ ٶز دەگەنىنە جەتتى.‏ ٴ‌بىراق ول باقىتتى ەمەس،‏ قايتا،‏ قاتتى اشۋلى (‏ماتاي 4:‏8،‏ 9؛‏ ايان 12:‏12‏)‏.‏ كەرىسىنشە،‏ ادامدارعا قۇداي جايلى جانە ونىڭ ۋادە ەتكەن جارقىن بولاشاعى تۋرالى ايتىپ جۇرگەن بىزدەر نەتكەن باقىتتىمىز!‏ دۇنيەدەگى ەشبىر ٴ‌مانساپ ٴ‌سىزگە وسىنداي تولىققاندى باقىت سىيلاي المايدى.‏ ونىڭ ۇستىنە،‏ ٴ‌مانساپقا ۇمتىلعان ادامدار باقتالاستىققا،‏ اشۋ-‏ىزا مەن قىزعانىشقا بوي الدىرىپ جاتادى.‏ ال سوڭىندا جان دۇنيەسى قاڭىراپ قالعانداي بولادى.‏ كيەلى كىتاپتا مۇنى «جەلدىڭ سوڭىنان قۋۋمەن» تەڭەيدى (‏ۋاعىزداۋشى 4:‏4‏)‏.‏

13.‏ ا)‏ ٶز جۇمىسىمىزعا دەگەن كوزقاراسىمىز قانداي بولۋ كەرەك؟‏ ٵ)‏ پاۋىلدى شىنايى باقىتقا بولەگەن نە؟‏

13 ارينە،‏ كۇن كورۋ ٷشىن ارەكەت قىلۋىمىز قاجەت جانە وزىمىزگە ۇنايتىن جۇمىستى تاڭداعاندا تۇرعان ەشتەڭە جوق.‏ ٴ‌بىراق جۇمىسىمىز ٶمىرىمىزدە باستى ورىنعا شىعىپ كەتپەۋ كەرەك.‏ يسا بىلاي دەگەن:‏ «ەشكىم ەكى قوجايىنعا بىردەي قۇل بولا المايدى.‏ ولاي ەتكەن كۇندە بىرەۋىن جەك كورىپ،‏ ەكىنشىسىن جاقسى كورەدى،‏ نەمەسە بىرىنە ادال بولىپ،‏ ەكىنشىسىنە نەمكەتتى قارايدى.‏ سەندەر قۇدايعا جانە بايلىققا بىردەي قىزمەت ەتە المايسىڭدار» (‏ماتاي 6:‏24‏)‏.‏ ەحوباعا قىزمەت ەتىپ،‏ وزگەلەرگە كيەلى كىتاپتان ٴ‌تالىم بەرۋ زور قۋانىشقا بولەيدى.‏ ەلشى پاۋىل ٶز ومىرىندە وسىعان كوز جەتكىزگەن.‏ جاس بولعاندا،‏ ول تابىسقا جەتكىزەتىن ٴ‌مانساپقا ۇمتىلعان بولاتىن.‏ ال كەيىن ٶزى ۋاعىزداعان ادامداردىڭ ومىرلەرى قۇداي حابارىنىڭ ارقاسىندا وزگەرىپ جاتقانىن كورگەن كەزدە،‏ شىنايى باقىت سەزىندى ‏(‏سالونيكالىقتارعا 1-‏حات 2:‏13،‏ 19،‏ 20 وقىڭىز)‏.‏ ەشقانداي ٴ‌مانساپ ەحوباعا قىزمەت ەتىپ،‏ وزگەلەرگە قۇدايىمىز جايلى ٴ‌تالىم بەرۋدەن كەلەتىن باقىتقا بولەي المايدى!‏

وزگەلەرگە قۇداي جايلى بىلۋگە كومەكتەسەتىندىكتەن،‏ ٴ‌بىز باقىتتىمىز (‏12،‏ 13-‏ابزاستى قاراڭىز

دۇنيەدەگى قيىندىقتاردى شەشۋ ادامزاتتىڭ قولىنان كەلە مە؟‏

14.‏ ادامزات ٶز قيىندىقتارىن ٶزى شەشە الادى دەگەن پىكىر نەگە كوپشىلىككە تارتىمدى؟‏

14 ‏«ادامزات ٶز قيىندىعىن ٶزى شەشە الادى».‏ مۇنداي پىكىر كوپشىلىككە ۇنايدى.‏ نەگە؟‏ ويتكەنى وسى پىكىردى ۇستاناتىن ادامدار قۇدايدىڭ باسشىلىعىن قاجەت ەتپەي،‏ ٶز قالاعانىمىزدى جۇزەگە اسىرامىز دەپ ويلايدى.‏ بالكىم،‏ ٴ‌سىز بىرەۋ-‏مىرەۋدەن سوعىس،‏ قىلمىس،‏ اۋرۋ مەن كەدەيلىك سياقتى قيىندىقتار ازايىپ جاتىر دەگەندى ەستىگەن شىعارسىز.‏ ٴ‌بىر ەسەپتە بىلاي دەلىنگەن:‏ «ادامگەرشىلىك قاسيەتى ارتۋدا،‏ ويتكەنى ادامدار دۇنيەمىزدى جاقسارتۋدى شەشتى».‏ بۇل شىندىققا جاناسا ما؟‏ ادامزات راسىندا دا دۇنيەدەگى قيىندىقتاردىڭ ٴ‌تۇيىنىن شەشىپ جاتىر ما؟‏ كەيبىر ايعاقتارعا كوز جىبەرەيىكشى.‏

15.‏ دۇنيەدەگى جاعدايدىڭ وتە قيىن ەكەنىنە قانداي ايعاقتار بار؟‏

15 ادامزات سوعىستى توقتاتا الدى ما؟‏ ٴ‌بىرىنشى جانە ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستاردا 60 ميلليوننان استام ادام قازا تاپتى.‏ 2015-‏جىلدىڭ وزىندە سوعىستىڭ ٴ‌يا قۋعىن-‏سۇرگىننىڭ كەسىرىنەن شامامەن 12،‏4 ميلليون ادام ٶز ۇيلەرىن تاستاپ قاشۋعا ٴ‌ماجبۇر بولعان.‏ ناتيجەسىندە مۇنداي ادامداردىڭ جالپى سانى 65 ميلليونعا جەتتى.‏ قىلمىس جايلى نە دەۋگە بولادى؟‏ بەلگىلى ٴ‌بىر جەرلەردە قىلمىستىڭ كەيبىر تۇرلەرى ازايدى.‏ ٴ‌بىراق باسقا تۇرلەرى،‏ مىسالى اقپاراتتىق قىلمىس،‏ وتباسىنداعى زورلىق-‏زومبىلىق،‏ لاڭكەستىك ارەكەتتەر جانە جەمقورلىق سياقتى قىلمىستار كوبەيگەن ۇستىنە كوبەيۋدە.‏ اۋرۋ جونىندە نە ايتۋعا بولادى؟‏ كەيبىر اۋرۋلارعا ەم تابىلعانى راس.‏ ٴ‌بىراق 2013-‏جىلعى ٴ‌بىر ەسەپكە ساي،‏ ٵر جىلى 60 جاسقا دەيىنگى 9 ميلليون ادام جۇرەك اۋرۋىنان،‏ ميعا قان قۇيىلۋدان،‏ راك اۋىرۋىنان،‏ تىنىس جولى اۋرۋلارىنان جانە قانىتتى نەسەپ اۋىرۋىنان كوز جۇمادى.‏ ال كەدەيلىك تۋرالى قانداي ايعاقتار بار؟‏ دۇنيە جۇزىلىك بانكەنىڭ ەسەبىنە ساي،‏ تەك افريكانىڭ وزىندەگى تاقىر كەدەي ادامداردىڭ سانى 1990-‏جىلى 280 ميلليون بولسا،‏ 2012-‏جىلى 330 ميلليونعا دەيىن وسكەن ەكەن.‏

16.‏ ا)‏ نەگە قۇداي پاتشالىعى عانا دۇنيەدەگى قيىندىقتاردى شەشە الادى؟‏ ٵ)‏ يشايا پايعامبار مەن ٴ‌زابۇر جىرشىسى پاتشالىق جايلى نە ايتقان؟‏

16 اتالمىش ايعاقتار ٴ‌بىزدى تاڭعالدىرمايدى.‏ بۇگىندە ەكونوميكالىق جانە ساياسي ۇيىمداردى ٶزىمشىل ادامدار باسقارىپ وتىر.‏ بۇل ادامدار سوعىستى،‏ قىلمىستى،‏ اۋرۋ مەن كەدەيلىكتى قۇرتا المايدى.‏ مۇنى ىستەي الاتىن تەك قۇداي پاتشالىعى.‏ ەحوبا ادامزات ٷشىن نە ىستەيتىنى جايلى ويلاپ كورىڭىزشى.‏ ونىڭ پاتشالىعى سوعىسقا تۇرتكى بولاتىن سەبەپتەردىڭ ٴ‌بارىن جويادى،‏ مىسالى وزىمشىلدىكتى،‏ جەمقورلىقتى،‏ وتان سۇيگىشتىگتى،‏ جالعان ٴ‌دىندى جانە شايتاننىڭ ٶزىن دە قۇرتادى (‏ٴ‌زابۇر 46:‏8،‏ 9‏)‏.‏ قۇداي پاتشالىعى قىلمىستىڭ تامىرىنا بالتا شابادى.‏ بۇل پاتشالىق ٴ‌تىپتى قازىردىڭ وزىندە ميلليونداعان ادامدى ٴ‌بىر-‏ٴ‌بىرىن سۇيۋگە جانە ٴ‌بىر-‏بىرىنە سەنىم ارتۋعا ۇيرەتىپ جاتىر.‏ بۇل —‏ باسقا ەشبىر ۇكىمەتتىڭ قولىنان كەلمەيتىن ٸس (‏يشايا 11:‏9‏)‏.‏ جۋىردا ەحوبا اۋرۋ اتاۋلىنى جوق قىلىپ،‏ بارلىق ادامزاتتى ساپ-‏ساۋ ەتەدى (‏يشايا 35:‏5،‏ 6‏)‏.‏ ول كەدەيلىكتى دە قۇرتادى جانە قۇدايدىڭ ارقاسىندا بارلىق ادامدار باقىتتى ٶمىر ٴ‌سۇرىپ،‏ ونىمەن تىعىز قارىم-‏قاتىناسقا يە بولادى.‏ بۇعان ەشقانداي بايلىق تەڭ كەلمەيدى (‏ٴ‌زابۇر 72:‏12،‏ 13‏)‏.‏

‏«قالاي جاۋاپ بەرۋ كەرەكتىگىن» بىلەيىك

17.‏ وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەرگە قالاي قارسى تۇرا الامىز؟‏

17 ەگەر ٴ‌سىز شىندىققا قايشى كەلەتىن كەڭ تارالعان ٴ‌بىر وي-‏پىكىردى ەستىسەڭىز،‏ بۇل جايلى كيەلى كىتاپتا نە دەلىنگەنىن ٴ‌بىلىڭىز.‏ تولىسقان باۋىرلاسپەن سويلەسىڭىز.‏ ادامدار سول وي-‏پىكىردى نە ٷشىن ۇناتاتىنىن،‏ نەگە ونىڭ بۇرىس ەكەنىن جانە وعان قالاي قارسى تۇرۋعا بولاتىنىن ويلانىڭىز.‏ پاۋىلدىڭ كەلەسى سوزدەرىنە قۇلاق اسساق،‏ وسى دۇنيەلىك وي-‏پىكىرلەردەن قورعانا الامىز:‏ «قاۋىمنان تىس ادامدارمەن ارالاسقاندا دانا بولىڭدار.‏.‏.‏ سوندا اركىمگە قالاي جاۋاپ بەرۋ كەرەكتىگىن بىلەسىڭدەر» (‏قولوستىقتارعا 4:‏5،‏ 6‏)‏.‏

^ ‏ 9-‏ابزاس كيەلى كىتاپتىڭ كەيبىر اۋدارمالارىندا كەزدەسەتىن جوحان 7:‏53—‏8:‏11 تارماقتار جازبالاردىڭ ٴ‌تۇپ نۇسقاسىندا جوق.‏ كەيبىر ادامدار سول ٷزىندىنى نەگىزگە الىپ،‏ بۇرىس تۇجىرىم جاسايدى.‏ ولاردىڭ ويىنشا،‏ نەكە ادالدىعىن بۇزعان ادامدى تەك كۇناسى جوق ادام عانا سوتتاي الادى.‏ ٴ‌بىراق قۇداي يسرايلگە مىناداي زاڭ بەرگەن:‏ «ەگەر الدەبىرەۋ وزگەنىڭ ايەلىمەن جاتقان جەرىندە ۇستالسا،‏ ەكەۋى دە —‏ ايەلمەن جاتقان ەركەك تە،‏ ايەلدىڭ ٶزى دە —‏ ٶلتىرىلسىن» (‏مۇسانىڭ 5-‏جازباسى 22:‏22‏)‏.‏