مازمۇنعا ٶتۋ

مازمۇن تىزىمىنە ٶتۋ

قۋانىشپەن ٵن شىرقايىق!‏

قۋانىشپەن ٵن شىرقايىق!‏

‏«قۇدايىمىزعا ماداق ٵنىن ايتقان قانداي جاقسى!‏» (‏ٴ‌زابۇر 147:‏1‏)‏.‏

اندەر:‏ 9،‏ 138

1.‏ ٵننىڭ ارقاسىندا ٴ‌بىز نە ىستەي الامىز؟‏

ٴ‌بىر اتاقتى اقىن بىلاي دەگەن ەكەن:‏ «سوزدەر وي سالادى،‏ مۋزىكا سەزىم وياتادى.‏ ال ٵن بولسا ويعا دا،‏ سەزىمگە دە اسەر ەتىپ،‏ جۇرەككە جەتىپ بويدى الادى».‏ ٴ‌بىزدىڭ اندەرىمىز كوكتەگى اكەمىز ەحوباعا ماداق اكەلىپ،‏ وعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمىزدى پاش ەتەدى.‏ ٴ‌بىزدى وعان جاقىنداتا تۇسەدى.‏ ولاي بولسا،‏ ٵن ايتۋدىڭ،‏ مەيلى جەكە نە باۋىرلاستارمەن بىرگە بولسىن،‏ شىنايى عيباداتتا الار ورنى ماڭىزدى ەكەنى تۇسىنىكتى-‏اق.‏

2،‏ 3.‏ ا)‏ كەيبىرەۋلەر قاۋىمدا ٵن ايتۋعا قالاي قارايدى؟‏ ٵ)‏ وسى ماقالادا قانداي سۇراقتاردى قاراستىرامىز؟‏

2 قاۋىم كەزدەسۋلەرىندە ٵن ايتۋعا قالاي قارايسىز؟‏ ۇيالىپ،‏ ٵن ايتۋدان تارتىناسىز با؟‏ كەي مادەنيەتتە ەر ادامدار باسقالاردىڭ كوزىنشە ٵن ايتۋعا ىڭعايسىزدانادى.‏ مۇنداي كوزقاراس بۇكىل قاۋىمعا كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن.‏ اسىرەسە اقساقالدار ٵن ايتۋعا قىسىلاتىن بولسا نە ٵن ايتىلىپ جاتقاندا باسقا ىستەرمەن اينالىسىپ جاتسا،‏ بۇل باۋىرلاستارعا جامان ىقپال ەتۋى مۇمكىن (‏ٴ‌زابۇر 30:‏12‏)‏.‏

3 ٵن ايتۋ —‏ ەحوباعا دەگەن عيباداتىمىزدىڭ اجىراماس بولىگى.‏ سول سەبەپتى ٵن ايتىلىپ جاتقاندا ٴ‌بىز سىرتقا شىعىپ كەتۋدى،‏ يا بولماسا كەزدەسۋدىڭ وسى بولىگىن جىبەرىپ الۋدى قالامايمىز.‏ سوندىقتان ٴ‌بارىمىز كەلەسى سۇراقتار جايلى ويلانۋىمىز كەرەك:‏ «كەزدەسۋلەردە ٵن ايتۋعا قالاي قارايمىن؟‏ باسقالاردىڭ كوزىنشە ٵن ايتۋعا قىسىلاتىن بولسام،‏ ماعان نە كومەك بولماق؟‏ ٵندى سەزىممەن شىرقاۋدى قالاي ۇيرەنسەم بولادى؟‏»‏

ٵن ايتۋ —‏ شىنايى عيباداتىمىزدىڭ اسا ماڭىزدى بولىگى

4،‏ 5.‏ ەجەلگى يسرايلدە انمەن بايلانىستى قانداي شارالار جاسالعان؟‏

4 تاريح بويى ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى ونى انمەن ماداقتاپ وتىرعان.‏ كوڭىل قويارلىق ٴ‌بىر جايت،‏ يسرايلدىكتەر ەحوباعا ادال بولعان كەزدەرى ٵن ايتۋ ولاردىڭ عيباداتىندا ماڭىزدى ورىن العان.‏ مىسالى،‏ ٴ‌داۋىت عيباداتحاناداعى قىزمەتكە دايىندىق جاساعاندا،‏ ەحوبانى انمەن ماداقتاۋ ٷشىن 4000 لەۋىلىكتىڭ باسىن قوسقان.‏ سولاردىڭ 288 ٸ «ٵن شىرقاۋ ٷشىن ارنايى دايىندىقتان وتكەن» بولاتىن (‏شەجىرەلەر 1-‏جازبا 23:‏5؛‏ 25:‏7‏)‏.‏

5 ٵن مەن كۇي عيباداتحانانى باعىشتاۋ سالتاناتىنىڭ دا ماڭىزدى بولىگى بولعان.‏ كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن:‏ «ەحوبانى ماداقتاپ،‏ وعان العىس ايتىپ جاتقان كەرنەيشىلەر مەن انشىلەردىڭ داۋىستارى بىرىككەن ساتتە —‏ ٵنشى-‏كۇيشىلەر كەرنەي،‏ جەز تاباقشا مەن باسقا دا اسپاپتاردىڭ سازىنا قوسىلىپ.‏.‏.‏ ەحوبانى ماداقتاي باستاعان ساتتە —‏ ٷيدىڭ،‏ ەحوبانىڭ ٷيىنىڭ ٸشىن بۇلت الىپ كەتتى».‏ بۇل وقيعا يسرايلدىكتەردىڭ سەنىمىن نىعايتقانى ٴ‌سوزسىز (‏شەجىرەلەر 2-‏جازبا 5:‏13،‏ 14؛‏ 7:‏6‏)‏.‏

6.‏ نەحەميا يەرۋساليمدە ٵمىرشى بولعاندا،‏ ٵن-‏كۇي ورىنداۋعا قاتىستى قانداي شارالار جاسادى؟‏

6 نەحەميا يسرايلدىكتەردى يەرۋساليمنىڭ قابىرعاسىن قالپىنا كەلتىرۋ ىسىنە جۇمىلدىرعاندا،‏ ٵن مەن كۇي ورىنداۋ ٷشىن لەۋىلىكتەردىڭ دە باسىن قوسقان بولاتىن.‏ ولاردىڭ ورىنداۋلارى يەرۋساليم قابىرعاسىن باعىشتاۋ سالتاناتىنىڭ الدەقايدا قۋانىشتى وتۋىنە سەپتىگىن تيگىزگەن.‏ نەحەميا «ريزاشىلىق اندەرىن ايتاتىن ەكى ۇلكەن توپتى» تاعايىندادى.‏ ٵن ايتقان بۇل ەكى توپ قابىرعا ۇستىمەن ٴ‌بىر-‏بىرىنە قاراما-‏قارسى ٴ‌جۇرىپ وتىرىپ،‏ عيباداتحانانىڭ توڭىرەگىنە كەلىپ توقتادى.‏ ولاردىڭ داۋسى كۇشتى بولعانى سونشا،‏ ٴ‌تىپتى الىس ماڭداعى ادامدارعا ەستىلىپ جاتتى (‏نەحەميا 12:‏27،‏ 28،‏ 31،‏ 38،‏ 40،‏ 43‏)‏.‏ ەحوبا ٶز قىزمەتشىلەرىنىڭ ونى ماداقتاۋ ٷشىن وسىلاي زور قۇلشىنىسپەن ٵن ايتقاندارىنا ريزا بولعانى داۋسىز.‏

7.‏ يسا ماسىحشىلەر ٷشىن ٵن ايتۋ عيباداتتىڭ اجىراماس بولىگى بولۋ كەرەكتىگىن قالاي كورسەتتى؟‏

7 يسانىڭ كۇندەرىندە دە ٵن شىنايى عيباداتتىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ قالا بەردى.‏ ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ماڭىزدى تۇندە نە بولعانى ەسىڭىزدە مە؟‏ يەمىزدىڭ كەشكى اسىن وتكىزگەننەن كەيىن،‏ يسا شاكىرتتەرىمەن بىرگە ەحوبانى ماداقتاپ ٵن ايتقان ‏(‏ماتاي 26:‏30 وقىڭىز)‏.‏

8.‏ ٴ‌بىرىنشى عاسىرداعى ماسىحشىلەر قۇدايدى انمەن ماداقتاۋعا قاتىستى قانداي ۇلگى قالدىردى؟‏

8 ٴ‌بىرىنشى عاسىرداعى ماسىحشىلەر قۇدايدى انمەن ماداقتاۋعا قاتىستى بىزگە جاقسى ۇلگى قالدىرعان.‏ كەزىندە ەحوباعا سيىنۋ ٷشىن عيباداتحاناعا بارعان يسرايلدىكتەردەن ايىرماشىلىعى ولار جەكە ۇيلەردە جينالاتىن.‏ بۇل ۇيلەر عيباداتحانا سياقتى ٴ‌زاۋلىم دە اسەم بولماسا دا،‏ باۋىرلاستار وندا قۇلشىنا ٵن ايتقان.‏ ەلشى پاۋىل باۋىرلاستارعا بىلاي دەپ جازعان:‏ «ٴ‌زابۇر جىرلارى،‏ ماداقتاۋ ولەڭدەرى جانە ريزاشىلىققا تولى رۋحاني اندەرمەن ۇنەمى ٴ‌بىر-‏بىرىڭە ٴ‌تالىم بەرىپ،‏ جىگەرلەندىرىڭدەر.‏ ەحوباعا شىن جۇرەكتەن ٵن ايتىڭدار» (‏قولوستىقتارعا 3:‏16‏)‏.‏ ٴ‌بىزدىڭ ٵن كىتابىمىزداعى اندەر دە «ريزاشىلىققا تولى» سەزىممەن ايتىلۋ كەرەكتىگى انىق.‏ بۇل اندەر جيناعى —‏ «ادال دا اقىلدى قۇلدىڭ» بەرىپ جاتقان ۋاقتىلى اس-‏سۋىنىڭ ٴ‌بىر بولىگى (‏ماتاي 24:‏45‏)‏.‏

ٵندى سەنىمدىلىكپەن ايتۋدى قالاي ۇيرەنە الامىز؟‏

9.‏ ا)‏ نەگە كەيبىرەۋلەر قاۋىم مەن كونگرەستە قۋانا ٵن شىرقاۋدان تارتىنشاقتاۋى مۇمكىن؟‏ ٵ)‏ ەحوباعا ماداق اندەرىن قالاي ايتۋىمىز كەرەك جانە بۇل ىستە كىمدەر جەتەكشىلىكتى قولعا الۋى ٴ‌تيىس؟‏ (‏ماقالانىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.‏)‏

9 ٵن ايتۋعا تارتىنشاقتايتىن بولساڭىز،‏ بۇعان نە سەبەپ بولۋى مۇمكىن؟‏ بالكىم،‏ ٵن ايتۋ وتباسىڭىز ٷشىن ۇيرەنشىكتى ادەت ەمەس شىعار نە مادەنيەتىڭىزگە جات بولار.‏ يا بولماسا راديودان نە تەلەديداردان كاسىبي انشىلەردى ەستىپ جۇرگەن سوڭ،‏ ٶزىڭىزدى سولارمەن سالىستىرىپ،‏ ٵن ايتۋعا ۇيالاتىن بولارسىز نە ٶز داۋسىڭىزعا كوڭىلىڭىز تولمايتىن شىعار.‏ الايدا بارلىعىمىزدا دا ەحوباعا ماداق اندەرىن ايتۋ جاۋاپكەرشىلىگىمىز بار.‏ ەندەشە،‏ ٵن كىتابىن جوعارى كوتەرىپ،‏ باسىڭىزدى تىك ۇستاپ،‏ شابىتتانا ٵن شىرقاڭىز!‏ (‏ەزرا 3:‏11؛‏ ٴ‌زابۇر 147:‏1 وقىڭىز)‏.‏ بۇگىندە كوپ پاتشالىق سارايىندا ٵننىڭ سوزدەرى ەكران بەتىنەن كورسەتىلەدى،‏ وسىنىڭ ارقاسىندا ٵندى كەڭ داۋىسپەن ايتا الامىز.‏ ٴ‌بىر قىزىعى،‏ پاتشالىق اندەرى اقساقالدارعا ارنالعان پاتشالىق قىزمەت مەكتەبىنىڭ باعدارلاماسىنا دا ەنگىزىلدى.‏ بۇل شارا اقساقالداردىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىندە ٵن ايتۋدا جەتەكشىلىك ەتۋى كەرەكتىگىن كورسەتەدى.‏

10.‏ داۋىستاپ ٵن ايتۋدان قورقاتىن بولساق،‏ نەنى ەستە ۇستاۋ كەرەك؟‏

10 كوپ ادام داۋسىم تىم قاتتى شىعادى نە داۋسىم جوق دەپ ويلاعاندىقتان،‏ ٵندى قاتتىراق ايتۋدان قورقۋى مۇمكىن.‏ الايدا كەلەسى جايت تۋرالى ويلانىپ كورەيىكشى.‏ ٴ‌بىز ٴ‌بارىمىز دە سوزبەن «كوپ سۇرىنەمىز»،‏ ٴ‌بىراق سولاي ەكەن دەپ،‏ سويلەمەي قويمايمىز عوي (‏جاقىپ 3:‏2‏)‏.‏ ولاي بولسا،‏ كەمەلسىز داۋسىمىزعا بولا ەحوباعا ماداق اندەرىن ايتۋدان نەگە تارتىنۋىمىز كەرەك؟‏!‏

11،‏ 12.‏ ٵن ايتۋ قابىلەتىمىزدى قالاي جاقسارتا الامىز؟‏

11 بالكىم،‏ ٴ‌بىز ٵندى دۇرىس ايتۋدى بىلمەگەندىكتەن،‏ ٵن شىرقاۋدان قورقاتىن شىعارمىز.‏ ولاي بولسا،‏ قازىر ٵن ايتۋ قابىلەتىمىزدى جاقسارتۋدىڭ بىرنەشە قاراپايىم جولىن قاراستىرايىق *‏.‏

12 دۇرىس تىنىس الۋدى ۇيرەنسەڭىز،‏ قاتتى ٵرى زور داۋىسپەن ٵن ايتا الاسىز.‏ ەلەكتر توگى شامعا قۋات بەرەتىنىندەي،‏ تىنىس العانىمىز سويلەگەندە نە ٵن ايتقاندا داۋسىمىزعا قۋات بەرەدى.‏ ادەتتە سويلەگەن كەزدە داۋسىڭىز قانداي بولسا،‏ سونداي داۋىس قاتتىلىعىمەن،‏ ٴ‌تىپتى ودان دا قاتتىراق داۋىسپەن ٵن ايتىڭىز (‏باسقا دا كەڭەستەردى تابۋ ٷشىن،‏ «تەوكراتيالىق قىزمەت مەكتەبىندە ٴ‌بىلىم الامىز» كىتابىنىڭ 181—‏184 بەتتەرىندەگى «دۇرىس تىنىس الۋ» تاقىرىپشاسىن قاراڭىز.‏)‏.‏ بۇلاي ىستەگەنىمىز وتە ورىندى.‏ ويتكەنى كيەلى كىتاپتىڭ كەي جەرلەرىندە ەحوبانىڭ قىزمەتشىلەرى ونى ماداقتاعاندا،‏ «شاتتانا ايعايلاۋعا» شاقىرىلادى (‏يشايا 24:‏14‏)‏.‏

13.‏ سەنىمدىرەك ٵن ايتۋدىڭ جولىن ٴ‌تۇسىندىرىڭىز.‏

13 وتباسىلىق عيبادات كەزىندە نە جەكە ٶزىڭىز بىلاي ەتىپ كورىڭىز:‏ ٵن كىتابىنان سۇيىكتى اندەرىڭىزدىڭ ٴ‌بىرىن تاڭداپ،‏ ونىڭ سوزدەرىن قاتتى ٵرى سەنىمدى داۋىسپەن داۋىستاپ وقىڭىز.‏ سوسىن سول داۋىس قاتتىلىعىن ۇستاپ،‏ ٴ‌بىر دەممەن تولىق ٴ‌بىر سويلەمدى ايتىپ شىعىڭىز.‏ ەندى ٴ‌دال سونداي قاتتى داۋىسپەن سول سويلەمدى اندەتىپ ايتىڭىز (‏ٴ‌زابۇر 33:‏1—‏3‏)‏.‏ سوندا ٵن ايتقاندا داۋسىڭىز كۇشتىرەك شىعاتىن بولادى ٵرى بۇلاي بولعانى وتە جاقسى.‏ داۋسىم قاتتىراق شىقتى ەكەن دەپ،‏ قورقىپ نە ۇيالىپ قالماڭىز.‏

14.‏ ا)‏ اۋىزدى كەڭىرەك اشقانىڭىز جاقسىراق ٵن ايتۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟‏ (‏«‏ ٵن ايتۋ قابىلەتىن قالاي جاقسارتۋعا بولادى؟‏‏» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.‏)‏ ٵ)‏ داۋىسقا بايلانىستى قيىندىقتاردى جەڭۋ تۋرالى قانداي كەڭەستەر ٴ‌سىز ٷشىن ٴ‌تيىمدى؟‏

14 داۋسىڭىز كۇشتىرەك شىعۋ ٷشىن اۋىز قۋىسىن كەڭەيتۋ قاجەت.‏ سوندىقتان ٵن ايتقاندا،‏ اۋزىڭىزدى ادەتتە سويلەگەننەن كەڭىرەك اشىڭىز.‏ الايدا داۋسىڭىز ٵلسىز نە تىم جوعارى دەپ ويلاساڭىز،‏ نە ىستەۋگە بولادى؟‏ بۇعان قاتىستى ٴ‌تيىمدى كەڭەستەردى «تەوكراتيالىق قىزمەت مەكتەبىندە ٴ‌بىلىم الامىز» كىتابىنىڭ 184-‏بەتىندەگى «كەيبىر قيىندىقتار جانە ولاردى جەڭۋ» قورشاۋىن قاراڭىز.‏

شىن جۇرەكتەن ٵن شىرقاڭىز

15.‏ ا)‏ 2016-‏جىلى وتكەن جىلدىق جيىندا قانداي حابارلاندىرۋ بولدى؟‏ ٵ)‏ ٵن كىتابىن نە سەبەپتى جاڭارتۋ قاجەت بولدى؟‏

15 2016-‏جىلى وتكەن جىلدىق جيىندا باسقارۋشى كەڭەستىڭ مۇشەسى ستيۆەن لەتت باۋىرلاس «‏ەحوباعا قۋانا ٵن شىرقايىق!‏‏»‏ * دەپ اتالاتىن جاڭا ٵن كىتابىنىڭ جارىق كورگەنىن حابارلاعاندا،‏ قاتىسۋشىلاردىڭ بارلىعى تاڭ-‏تاماشا بولدى.‏ ستيۆەن باۋىرلاس «‏كيەلى جازبالار.‏ جاڭا دۇنيە اۋدارماسى‏» قايتا وڭدەلگەندىكتەن،‏ ٵن كىتابىن دا جاڭارتۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداعانىن ايتىپ ٶتتى.‏ «جاڭا دۇنيە اۋدارماسىنان» كەيبىر تىركەستەر الىنىپ تاستالعاندىقتان،‏ جاڭا ٵن كىتابىنىڭ سوزدەرىنە دە وزگەرىستەر ەنگىزىلدى.‏ سونداي-‏اق وعان ۋاعىز ٸسى جانە تولەم جايلى جاڭا اندەر دە قوسىلدى.‏ ونىڭ ۇستىنە،‏ ٵن عيباداتىمىزدىڭ ماڭىزدى بولىگى بولعاندىقتان،‏ باسقارۋشى كەڭەس جوعارى ساپالى ٵن كىتابىن شىعارۋدى ٴ‌جون كوردى.‏ بۇل جاڭا ٵن كىتابىنىڭ مۇقاباسى «جاڭا دۇنيە اۋدارماسىنا» ۇقساس ەتىپ جاسالدى.‏

16،‏ 17.‏ جاڭا ٵن كىتابىنا تاعى قانداي وزگەرىستەر ەنگىزىلدى؟‏

16 كىتاپتى قولدانۋ ىڭعايلى بولۋ ٷشىن،‏ ونداعى اندەر تاقىرىپ بويىنشا توپتاستىرىلعان.‏ مىسالى،‏ العاشقى 12 ٵن ەحوبا جايلى بولسا،‏ كەلەسى 8 ى يسا مەن تولەم جايلى جانە تاعى سول سياقتى.‏ تاقىرىپتاردىڭ تولىق ٴ‌تىزىمى كىتاپتىڭ باس جاعىندا ورنالاسقان.‏ بۇل وتە ىڭعايلى.‏ مىسالى،‏ ەر باۋىرلاستار كوپشىلىككە ارنالعان بايانداماعا ٵن تاڭداعاندا وسى تىزىمگە قاراي الادى.‏

17 ٵن كىتابىنداعى سوزدەرگە وزگەرىستەر ەنگىزىلگەندىكتەن،‏ اندەردىڭ ماعىناسىن ٴ‌تۇسىنۋ جەڭىلدەدى.‏ سونىڭ ارقاسىندا ٵربىر ادام جاڭا اندەردى شىن جۇرەكتەن شىرقاي الادى.‏ كىتاپتا قولدانىلىپ كەلگەن رەسمي ٴ‌تىل كوپشىلىككە تۇسىنىكتى تىلگە الماستىرىلدى.‏ وسىلايشا سوزدەرى ٵرى سويلەمدەرى قاراپايىم بولعاندىقتان،‏ ٵن ايتۋ وڭايىراق بولادى.‏ سونداي-‏اق كەيبىر اندەر قايتا وڭدەلىپ،‏ وندا قاۋىم كەزدەسۋلەرى مەن ۋاعىز ىسىمەن بايلانىستى ٴ‌تيىمدى تاقىرىپتار قوزعالادى.‏.‏

وتباسىلىق عيبادات كەزىندە ٵن ايتىپ جاتتىعىڭىزدار (‏18-‏ابزاستى قاراڭىز)‏

18.‏ نەگە جاڭا اندەردى ايتىپ ۇيرەنۋىمىز كەرەك؟‏ (‏سىلتەمەنى دە قاراڭىز.‏)‏

18 ‏«ەحوباعا قۋانا ٵن شىرقايىق!‏» كىتابىندا دۇعا تۇرىندە جازىلعان اندەر كوپ.‏ بۇل اندەر ەحوباعا ٶز سەزىمدەرىمىزدى جەتكىزۋگە كومەكتەسەدى.‏ ال باسقا اندەر ٴ‌بىزدى «سۇيىسپەنشىلىككە جانە يگى ىستەرگە» تالپىندىرادى (‏ەۆرەيلەرگە 10:‏24‏)‏.‏ ٴ‌بىز جاڭا اندەردىڭ اۋەنىن،‏ ىرعاعى مەن سوزدەرىن جاقسى ٴ‌بىلىپ العىمىز كەلەدى.‏ مۇنى ىستەۋدىڭ ٴ‌بىر جولى —‏ باۋىرلاستار ورىنداعان وسى اندەردىڭ دىبىس جازباسىن تىڭداۋ.‏ بۇل دىبىس جازبالاردى jw.org تور بەكەتىنەن كورسەك بولادى.‏ اندەردى ۇيدە ايتىپ جاتتىعار بولساڭىز،‏ ولاردى سەنىمدىلىكپەن ٵرى سەزىممەن ايتۋدى ۇيرەنە الاسىز *‏.‏

19.‏ قاۋىمداعىلاردىڭ ٴ‌بارى ەحوباعا قالاي عيبادات ەتە الادى؟‏

19 ٵن ايتۋ عيباداتىمىزدىڭ ماڭىزدى بولىگى ەكەنىن ەستە ۇستايىق.‏ ٵن —‏ ەحوبانى جاقسى كورەتىنىمىزدى جانە ٴ‌بىز ٷشىن جاساعان بار جاقسىلىعى ٷشىن ريزاشىلىعىمىزدى ٴ‌بىلدىرۋدىڭ كۇشتى جولى ‏(‏يشايا 12:‏5 وقىڭىز)‏.‏ زور شابىتپەن ٵن ايتساڭىز،‏ بۇل باسقالاردى دا سولاي ەتۋگە تالپىندىرادى.‏ قاۋىمداعى ٵر ادام،‏ مەيلى جاس نە قارت بولسىن،‏ شىندىققا جاڭادان كەلسىن،‏ ٴ‌بارى دە ەحوباعا ٵن ايتىپ،‏ عيبادات ەتە الادى.‏ ولاي بولسا،‏ شىن جۇرەكتەن ٵن شىرقاۋعا ەش قىسىلماڭىز.‏ ٴ‌زابۇر جىرشىسىنىڭ:‏ «ەحوباعا ٵن شىرقاڭدار!‏»—‏ دەگەن سوزدەرىنە ساي ارەكەت ەتەيىك.‏ ٴ‌يا،‏ ەحوباعا قۋانىشپەن ٵن شىرقايىق!‏ (‏ٴ‌زابۇر 96:‏1‏)‏.‏

^ ‏ 11-‏ابزاس ٵن ايتۋ قابىلەتىمىزدى جاقسارتۋعا قاتىستى كوبىرەك ٴ‌بىلۋ ٷشىن،‏ JW Broadcasting-‏تەن «‏دەيۆيد سپلين.‏ جاڭا اندەردى ايتىپ ۇيرەنەيىك‏» (‏حانزۋشا)‏ دەگەن باياندامانى قاراڭىز (‏فيلىم تۇرلەرى:‏ اي سايىنعى باعدارلاما—‏بايانداما)‏.‏

^ ‏ 15-‏ابزاس بۇل باسىلىم ازىرگە قازاق تىلىندە جوق.‏

^ ‏ 18-‏ابزاس ٵر ايماقتىق جانە اۋداندىق كونگرەستىڭ تاڭەرتەڭگى جانە تۇستەن كەيىنگى باعدارلاماسى ون مينۋتتىق اۋەنمەن باستالادى.‏ وسى اسەم اۋەندەر ٵن ايتۋعا دەگەن قۇشتارلىعىمىزدى ارتتىرادى ٵرى جۇرەگىمىزدى باعدارلاماعا دايىندايدى.‏ سول سەبەپتى ٴ‌بارىمىز ٶز ورنىمىزعا جايعاسىپ،‏ اۋەن باستالعاندا،‏ تىڭداۋعا دايىن وتىرۋىمىز كەرەك.‏