ٴسىز بىلگەنسىز بە؟
يسا نەگە انت بەرۋدى ايىپتاعان؟
مۇسا زاڭى بويىنشا، ادامدار «مەن ساعان ەحوبانىڭ اتىمەن انت ەتەمىن» دەگەن سياقتى سوزدەر ايتىپ سەرت بەرە الاتىن. ٴبىراق يسانىڭ زامانىنا قاراي انت بەرۋ كادىمگى قۇبىلىس بولىپ كەتكەنى سونشا — يسرايلدىكتەر ٵربىر ٴسوزىن دەرلىك انتپەن بەكىتە بەرگەن. ولار ٶز سوزىنە سەندىرۋ ٷشىن سولاي ەتەتىن. الايدا يسا ٴمانى جوق بۇل ادەتتى ەكى رەت ايىپتاعان. ول بىلاي دەپ ٴتالىم ايتقان: «سەندەردىڭ «ٴيا» دەگەندەرىڭ «ٴيا»، ال «جوق» دەگەندەرىڭ «جوق» بولسىن» (ماتاي 5:33—37؛ 23:16—22).
ٴبىر انىقتامادا ايتىلعانداي، تالمۋدقا (ياھۋديلەردىڭ ٴدىني تۇسىنىكتەمەلەر جيناعى) قاراپ، ٴبىز يسرايلدىكتەردىڭ اراسىندا انت بەرۋ قاتتى بەلەڭ الىپ كەتكەنىن كورەمىز («Theological Dictionary of the New Testament»). ويتكەنى تالمۋدتا قانداي انتتاردى ورىنداۋ كەرەك بولعانى، ال قانداي انتتاردى بۇزۋعا رۇقسات ەتىلگەنى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن تۇسىندىرىلەدى.
بۇل بۇرىس ادەتتى ايىپتاعان تەك يسا ەمەس ەدى. مىسالى، ەۆرەي تاريحشىسى يوسيف فلاۆيي انت بەرمەيتىن ٴبىر ياھۋديلىك سەكتا جايلى جازعان. بۇل سەكتانىڭ مۇشەلەرى انت بەرۋ وتىرىك ايتۋدان دا سوراقى ٸس دەپ سەنگەن. ويتكەنى ولار ەگەر الدەكىم وزگەلەردى سوزىنە سەندىرۋ ٷشىن انت بەرۋگە ٴماجبۇر بولسا، ونىڭ سۋايت بولعانى دەپ قاراستىرعان. وسى تەكتەس كوزقاراس سەراح ۇلى ەشۋانىڭ ناقىل سوزدەرى اتتى اپوكريفتىك ٴبىر كىتاپتا (23:11) دا جازىلعان: «انت بەرۋگە قۇمار ادامنىڭ تۇلا بويى زاڭسىز». يسا بولماشى ماسەلەلەردە انت بەرۋدى ايىپتاعان. ەگەر ٵردايىم شىندىقتى ايتار بولساق، سوزىمىزگە سەندىرۋ ٷشىن انت ەتۋدىڭ ەش قاجەتى بولمايدى.
