قيىندىقتى شەشەتىن ۇكىمەت
«ماڭگىلىك بويى تىنىشتىق ورنايدى»
بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى بۇگىندە «جاھاندىق ازاماتتىق» دەگەن ۇعىمدى العا تارتۋدا. ولاردىڭ كوزدەگەنى — دۇنيەجۇزىندەگى ادامداردىڭ ٴبارىن ٶزارا قىزمەتتەستىككە، ادام قۇقىعىن قۇرمەتتەۋگە جانە جەر شارىن قورعاۋعا شاقىرۋ. بۇعان نە سەبەپ؟ «كليماتتىڭ وزگەرۋى، ۇيىمداسقان قىلمىس، ادىلەتسىزدىكتىڭ ٶرشۋى، شەشىمىن تاپپاعان قاقتىعىستار، بوسقىنداردىڭ جاپپاي كوبەيۋى، جاھاندىق لاڭكەستىك پەن ىندەتتەر سياقتى باسقا دا قاۋىپتەرگە شەگارا شەك قويا الماي وتىر»،— دەپ مالىمدەدى ماحير ناسير «بۇۇ-نىڭ حابارى» جۋرنالىندا.
ال بىرەۋلەر بولسا ٴتىپتى دۇنيەجۇزى بويىنشا ٴبىر ۇكىمەت قۇرۋدى العا تارتقان. سولاردىڭ ىشىندە يتاليان فيلوسوفى، اقىن ٵرى مەملەكەت قايراتكەرى دانتە (1265—1321) مەن فيزيك البەرت ەينشتەين (1879—1955) دە بار. دانتە ساياسي جىك-جىككە بولىنگەن الەمدە تىنىشتىق ۇزاققا بارمايدى دەپ ەسەپتەگەن. ول يسا پايعامباردىڭ ٴسوزىن كەلتىرىپ: «جىككە بولىنگەن ٵربىر پاتشالىق كۇيرەيدى»،— دەگەن (لۇقا 11:17).
ەكى اتومدىق بومبانىڭ كۋاسى بولعان ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ ارتىنشا البەرت ەينشتەين بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ باس اسسامبلەياسىنا اشىق مالىمدەمە جاسادى. «بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى شۇعىل تۇردە حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك ورناتۋعا جاعدايلار جاساپ، دۇنيەجۇزىلىك ٴبىر ۇكىمەتتىڭ نەگىزىن قالاۋعا كىرىسۋ كەرەك»،— دەدى ول.
الايدا وسىنداي مىقتى ۇكىمەتتى باسقاراتىنداردىڭ ەش بۇزىلمايتىنىنا، دارمەنسىزدىك تانىتپايتىنىنا، قاتىگەزدىككە بوي الدىرىپ قويمايتىنىنا كىم كەپىل؟! ولاردىڭ ادىلەتسىز بيلەۋشىلەردىڭ ىزىمەن كەتپەيتىنىنە شە؟ وسى رەتتە اعىلشىن تاريحشىسى لورد اكتوننىڭ مىنا ٴسوزى ەرىكسىز ويعا ورالادى: «بيلىك ادامدى بۇزادى، ال شەكسىز بيلىك ادامدى شەكسىز بۇزادى».
دۇنيەجۇزى بويىنشا ٴبىر ۇكىمەت ورناعان كۇندە دە، ادام بالاسى ناعىز تىنىشتىق پەن بەيبىتشىلىككە جەتۋ ٷشىن ارالارىندا بىرلىك بولۋ قاجەت. بىراق بۇعان قالاي قول جەتكىزۋگە بولادى؟ بۇل مۇمكىن بە، ٶزى؟ قۇداي سوزىندە بۇنىڭ ابدەن مۇمكىن ەكەنى ايتىلعان. بىراق مۇنداي بىرلىك جەمقور ساياسي باسشىلاردان قۇرالعان دۇنيەجۇزىلىك ۇكىمەتتىڭ ەمەس، قۇداي ورناتاتىن ۇكىمەتتىڭ قولىمەن جۇزەگە اسپاق. بۇل ۇكىمەت قۇدايدىڭ عانا ٶز جاراتىلىستارىنا بيلىك ەتۋگە قۇقىلى ەكەنىن پاش ەتەدى. بۇل قانداي ۇكىمەت؟ كيەلى كىتاپتا ٴتىپتى ونىڭ اتى اتالعان. ول — «قۇداي پاتشالىعى» (لۇقا 4:43).
«سەنىڭ پاتشالىعىڭ كەلسىن!»
يسا پايعامبار ٸزباسارلارىنا: «سەنىڭ پاتشالىعىڭ كەلسىن! سەنىڭ ەركىڭ... جەر بەتىندە ورىندالسىن!»— دەپ دۇعا ەتۋدى ۇيرەتكەندە، قۇداي پاتشالىعىن ويدا تۇتقان بولاتىن (ماتاي 6:9، 10). ٴيا، قۇداي پاتشالىعى جەر بەتىندە بيلىك كوكسەگەن ٶزىمشىل ادامداردىڭ ەمەس، قۇداي ەركىنىڭ، ياعني ونىڭ وي-ماقساتىنىڭ ورىندالۋىن قامدايدى.
قۇداي پاتشالىعى كيەلى كىتاپتا «كوك پاتشالىعى» دەپ تە اتالعان (ماتاي 5:3). سەبەبى بۇل ۇكىمەت جەردەن ەمەس، كوكتەن بيلىك ەتەدى. ول بيلىگىن بۇكىل جەر بەتىنە جۇرگىزەدى. دەمەك، وسى دۇنيەجۇزىلىك ۇكىمەتتى سالىق تولەپ دەمەپ وتىرۋدىڭ قاجەتى بولمايدى. ونىڭ قول استىنداعى ازاماتتار ٷشىن بۇل نەتكەن جەڭىلدىك!
«پاتشالىق» دەگەن سوزدەن كورىنىپ تۇرعانداي، قۇداي پاتشالىعى — پاتشا باسقاراتىن ۇكىمەت. ونىڭ پاتشاسى — يسا ٴماسىح. وعان بيلىكتى قۇدايدىڭ ٶزى بەرگەن. يسا ٴماسىح جونىندە كيەلى كىتاپتا بىلاي دەپ جازىلعان:
-
«ونىڭ موينىنا بيلىك قۇرۋ مىندەتى جۇكتەلەدى... بيلىگى كەڭ جايىلادى، سوندا ماڭگىلىك بويى تىنىشتىق ورنايدى» (يشايا 9:6، 7).
-
دانيال 7:14).
«وعان حالىقتار، ۇلتتار مەن ٵرتۇرلى ٴتىلدىڭ ادامدارى قىزمەت ەتۋ ٷشىن، قولىنا بيلىك، داڭق پەن پاتشالىق بەرىلدى. ونىڭ بيلىگى — ەش بىتپەيتىن ماڭگىلىك بيلىك» ( -
«دۇنيەنىڭ ۇستىنەن پاتشالىق ەتۋ بيلىگى ەندى يەمىزگە [قۇدايعا] جانە ماسىحكە تيەسىلى» (ايان 11:15).
يسا پايعامباردىڭ جوعارىداعى دۇعاسىنا ساي، پاتشالىق جەر بەتىندە قۇدايدىڭ ەركىن تولىق جۇزەگە اسىرادى. وسى ۇكىمەتتىڭ قول استىندا ادامزات ازىپ-توزعان جەر بەسىگىن كۇتىپ-باپتاۋدى ۇيرەنەدى. سوندا جەر قايتا قۇلپىرىپ، تىرشىلىككە لىق تولادى.
ەڭ ماڭىزدىسى، قۇداي پاتشالىعى ٶز ازاماتتارىنا ٴبىلىم بەرەدى. بۇكىل ادامزات بىردەي زاڭ-تالاپتارمەن ٶمىر ٴسۇرۋدى ۇيرەنەدى. الاۋىزدىق، بولىنۋشىلىك دەگەن اتىمەن بولمايدى. «ەش قيانات جاسالمايدى، ەشتەڭە قيراتىلمايدى. ويتكەنى تەڭىزدىڭ سۋعا تولى بولاتىنىنداي، جەر بەتى ەحوبا تۋرالى بىلىمگە تولادى» (يشايا 11:9).
سول ۋاقىتتا جەر تۇرعىندارى بۇگىندە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قول جەتكىزە الماي وتىرعان ماقساتقا جەتەدى: ولار بەيبىتسۇيگىش جاھاندىق ازاماتتارعا اينالادى. كيەلى كىتاپتا ايتىلعانداي، ولار «كەرەمەت تىنىشتىق ورناعانىن كورىپ، شاتتىققا كەنەلەدى» (ٴزابۇر 37:11). ۋاقىت وتە كەلە سوزدىك قورىمىزدان «قىلمىس»، «لاستانۋ»، «كەدەيلىك»، «سوعىس» دەگەن سوزدەر عايىپ بولادى. بىراق بۇل قاشان بولادى؟ قۇداي پاتشالىعى جەر بەتىنە بيلىك ەتۋىن قاشان باستايدى؟ ول بيلىكتى قالاي قولعا الادى؟ وسى بيلىكتىڭ سىزگە اكەلەر يگىلىگى قانداي؟ ەندى وسىلارعا توقتالىپ وتەيىك.