اكەگە قاراپ ۇل وسەر
اكەگە قاراپ ۇل وسەر
«اكە، مۇنىڭ ٴبارىن قايدان بىلەسىڭ؟» ۇلىڭىزدىڭ وسىنداي سۇراق قويىپ، سىزگە تاڭعالعان كەزدەرى بولعان با؟ سونداي ساتتەردە اكە بولعانىڭىزدى ماقتان تۇتقان شىعارسىز. ال ۇلىڭىز ايتقانىڭىزعا قۇلاق اسىپ، سونىڭ پايداسىن كورگەن كەزدەرى، قۋانىشتان توبەڭىز كوككە جەتكەن بولار a (ناقىل سوزدەر 23:15، 24).
الايدا ۇلىڭىز ەسەيگەننەن كەيىن دە، ٴسىزدى ونەگە تۇتا ما؟ الدە ونىڭ سىزگە دەگەن قۇرمەتى ازايعانداي كورىنە مە؟ ەر جەتىپ كەلە جاتقان ۇلىڭىزعا قالاي جاقىن بولىپ قالا الاسىز؟ الدىمەن، اكەلەر كەزىگەتىن كەيبىر قيىندىقتاردى قاراستىرايىق.
ٴجيى كەزىگەتىن ٷش قيىندىق
1. ۋاقىتتىڭ جەتىسپەۋى. كوپ ەلدە وتباسىنداعى تابىستىڭ باسىم بولىگىن وتاعالارى تابادى. بۇل ٷشىن ولار ٴجيى ەرتەدەن قارا كەشكە دەيىن جۇمىس ىستەيدى. كەيبىر ەلدەردە اكەلەر بالالارىمەن تىم از ۋاقىت وتكىزەدى. فرانسيادا جاقىندا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما بارىسىندا سوندا تۇراتىن اكەلەردىڭ بالالارىنا كۇنىنە شامامەن 12 مينۋتتان از ۋاقىت بولەتىنى انىقتالدى.
مىنا جايلى ويلانىپ كورىڭىز: ۇلىڭىزبەن بىرگە قانشا ۋاقىت وتكىزىپ ٴجۇرسىز؟ كەلەسى ٴبىر-ەكى اپتادا كۇنىنە وعان قانشا ۋاقىت بولەتىنىڭىزدى نەگە بايقاپ كورمەسكە؟ ناتيجەسى ٴسىزدى بەيجاي قالدىرماس.
2. جاقسى ۇلگىنىڭ جوقتىعى. كەيبىر ەر كىسىلەر ٶز اكەلەرىمەن جاقىن ارالاسپاي وسكەن. فرانسيادا تۇراتىن جان-ماري: «اكەم ەكەۋىمىز كوپ سويلەسە بەرمەيتىنبىز»،— دەيدى. بۇل وعان قالاي اسەر ەتتى ەكەن؟ «مەن ەشقاشان ويىما كەلمەگەن قيىندىقتارعا تاپ بولدىم،— دەيدى ول.— مىسالى، قازىر ٶز ۇلدارىمدى ٴماندى اڭگىمەگە تارتۋ قيىنعا سوعادى». باسقا جاعدايدا بالالارى اكەلەرىن وتە جاقسى بىلگەنمەن، ولاردىڭ قارىم-قاتىناستارى تىعىز بولماعان. 43 جاستاعى فيليپپ بىلاي دەيدى: «اكەمە ماعان جىلۋلىق تانىتۋ وڭاي ەمەس ەدى. وسىنىڭ سالدارىنان ماعان دا ٶز بالاما سۇيىسپەنشىلىك تانىتۋ قيىنعا سوعىپ ٴجۇر. بۇل ٷشىن كوپ كۇش سالۋىما تۋرا كەلەدى».
مىنا جايلى ويلانىپ كورىڭىز: اكەڭىزدىڭ سىزگە قالاي قاراعانى بالاڭىزعا قالاي قارايتىنىڭىزعا اسەر ەتىپ جاتىر ما؟ اكەڭىزدىڭ جاقسى نە جامان جاقتارىنا ەلىكتەگەنىڭىزدى بايقاعانسىز با؟ قاي جاعىنان ەلىكتەيسىز؟
3. جەرگىلىكتى مادەنيەتتىڭ كەرى اسەرى. كەي ەلدەردە اكەنىڭ بالا تاربيەسىنە ۇلەس قوسۋى قاجەت سانالمايدى. باتىس ەۋروپادا تۋىپ-وسكەن لۋكا بىلاي دەيدى: «مەن وسكەن ورتادا «بالاعا قاراۋ ايەلدىڭ ٸسى» دەگەن پىكىر قالىپتاسقان». باسقا ەلدەردە اكەلەردىڭ مىندەتى بالالارىن جاقسىلاپ جونگە سالۋمەن عانا شەكتەلەدى. افريكادا تۋىپ-وسكەن دجوردج ەسىمدى ٴبىر كىسى بىلاي دەيدى: «اكەلەردىڭ ٶز بالالارىمەن بىرگە ويناۋى — وسى جەردىڭ مادەنيەتىنە جات نارسە. جۇرتتىڭ ويىنشا، بۇل اكەنىڭ بەدەلىن تۇسىرەدى. سوندىقتان دا ماعان ٶز ۇلىممەن بىرگە ۋاقىت وتكىزۋ قيىن».
مىنا جايلى ويلانىپ كورىڭىز: ٴسىز تۇراتىن ەلدە اكەلەردىڭ وتباسىنداعى مىندەتى قانداي؟ بالانى تاربيەلەۋ ايەلدىڭ ٸسى دەپ قاراستىرىلا ما؟ اكەلەردىڭ ۇلدارىنا سۇيىسپەنشىلىك پەن جىلۋلىق تانىتۋى كادىمگى نارسە مە، الدە ابەستىك سانالا ما؟
وسىنداي قيىندىقتارمەن كەزىگىپ جۇرسەڭىز، نە ىستەۋىڭىزگە بولادى؟ بىرنەشە كەڭەستى قاراستىرىپ كورەيىك.
بالانى جاستان...
ۇل بالا اكەسىنە ەلىكتەگىش كەلەدى. سوندىقتان وعان كىشكەنتاي كەزىنەن باستاپ ۇلگى-ونەگە كورسەتكەن جاقسى. مۇنى قالاي ىستەگەن دۇرىس؟ بالاعا كوڭىل ٴبولۋ ٷشىن ۋاقىتتى قايدان تابۋعا بولادى؟
ۇلىڭىزدى كۇندەلىكتى ٷي شارۋالارىنا مۇمكىندىگىنشە كوبىرەك قاتىستىرىڭىز. مىسالى، اۋلانى سىپىرىپ جاتساڭىز، وعان كىشىگىرىم سىپىرتقى، ال جەر قازىپ جاتساڭىز، كۇرەكشە بەرىپ قويىڭىز. ۇلگى تۇتارلىق كوسەمى — اكەسىنە كومەكتەسكەنى ۇلىڭىزدى زور قۋانىشقا بولەيتىنى ٴسوزسىز! ارينە، شارۋاڭىزدى بىتىرۋگە ادەتتەگىدەن كوبىرەك ۋاقىت كەتەتىن شىعار، ٴبىراق ەسەسىنە ۇلىڭىزدى ەڭبەكقور بولۋعا ۇيرەتەسىز ٵرى ونىمەن قارىم-قاتىناسىڭىز نىعايادى. ەرتەدە اكەلەر كيەلى كىتاپتاعى زاڭعا ساي، بالالارىن كۇندەلىكتى ٷي تىرلىكتەرىنە قاتىستىرىپ، وسىنداي ساتتەردە ولارمەن سويلەسىپ، ٴتالىم-تاربيە بەرگەن (زاڭدى قايتالاۋ 6:6—9). بۇل زاڭنىڭ بۇگىنگى تاڭدا دا پايداسى زور.
بالاڭىزدى ەڭبەككە باۋلۋمەن قاتار، بىرگە ويناۋعا دا ۋاقىت تاپقانىڭىز جاقسى. مۇنىڭ پايداسى كوڭىل كوتەرۋمەن عانا شەكتەلمەيدى. زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، اكەلەر كىشكەنتاي بالالارىمەن وينايتىن بولسا، بۇل ولاردىڭ تاپقىر، پىسىق ٵرى باتىل بولىپ وسۋىنە كومەكتەسەدى.
بىرگە ويناۋ بۇدان دا ماڭىزدى نارسەلەرگە سەپتىگىن تيگىزەدى. ميشەل فيز ەسىمدى ٴبىر زەرتتەۋشى: «بالا مەن اكەنىڭ ەركىن سويلەسۋىنە ويىننىڭ قوسار ۇلەسى كوپ»،— دەگەن. ٴيا، مۇنداي ساتتەردە اكە بالاسىنا سوزىمەن دە، ىسىمەن دە جىلۋلىق تانىتىپ، ونى دا ٶز سەزىمدەرىن بىلدىرۋگە ۇيرەتە الادى. گەرمانيادا تۇراتىن اندرە ەسىمدى ٴبىر اكە بىلاي دەيدى: «ۇلىم كىشكەنتاي بولعاندا، ٴجيى بىرگە وينايتىنبىز. مەن ونى قۇشاعىما الاتىنمىن، سوندا ول دا ماعان جىلۋلىق تانىتۋدى ۇيرەنەتىن».
ۇلىڭىزعا جاقىنداي ٴتۇسۋدىڭ تاعى ٴبىر مۇمكىندىگى — ۇيىقتار الدىنداعى ۋاقىتتى پايدالانۋ. بالاڭىزعا اڭگىمە وقىپ بەرىپ تۇرىڭىز، سونداي-اق ونىڭ سول كۇنگى قۋانىشى مەن ۋايىمىنا ورتاقتاس بولىڭىز. وسىلاي ەتكەنىڭىز ٶسىپ كەلە جاتقان ۇلىڭىزدىڭ ٵرى قاراي دا سىزگە ەركىن جاقىنداۋىنا كومەكتەسەدى.
بەيىمدەلە بىلىڭىز
اكەلەرى سويلەسكىسى كەلگەندە، كەيبىر جاسوسپىرىمدەر بۇدان تارتىناتىنداي كورىنۋى مۇمكىن. ٴسىزدىڭ ۇلىڭىز دا سۇراقتارىڭىزدان جالتارعانداي كورىنسە، بۇل ونىڭ سىزبەن مۇلدەم اڭگىمەلەسكىسى كەلمەيدى دەگەندى بىلدىرمەيدى. بالاڭىزعا بەيىمدەلىپ سويلەيتىن بولساڭىز، ونىڭ سىزبەن اڭگىمەلەسۋگە دەگەن ىقىلاسى ارتۋى مۇمكىن.
فرانسيادا تۇراتىن جاك ەسىمدى ٴبىر اكەگە ۇلى جەروممەن اڭگىمەلەسۋ كەيدە قيىنعا سوعاتىن. الايدا ۇلىن بۇعان ماجبۇرلەۋدىڭ ورنىنا جاك وعان يكەمدەلىپ، ەكەۋى بىرگە فۋتبول وينايتىن بولدى. ول بىلاي دەيدى: «ويناپ بولعاننان كەيىن، ٴبىز شوپكە وتىرىپ، دەمالاتىنبىز. سول ۋاقىتتارى ول كوڭىلىندەگىسىن اشىق ايتۋدان تارتىنبايتىن. ەكەۋىمىزدىڭ بىرگە بولعانىمىز جانە مەنىڭ سول ۋاقىتتى تەك وعان ارناعانىم ٴبىر-بىرىمىزگە ەتەنە جاقىن بولۋىمىزعا كومەكتەستى».
ال ۇلىڭىز سپورتپەن شۇعىلدانۋدى ۇناتپاسا شە؟ اندرە ۇلىمەن بىرگە تۇنگى اسپاندى تاماشالاعان ۋاقىتتارىن قۋانىشپەن ەسىنە الىپ، بىلاي دەيدى: «تۇندە بالام ەكەۋىمىز ورىندىقتاردى الىپ، اشىق اسپان استىندا وتىرۋشى ەدىك. جىلى ورانىپ، ىستىق شاي ٸشىپ، جۇلدىزدى اسپاندى تاماشالايتىنبىز ٵرى سول جۇلدىزداردى جاراتقان تۇلعا جايلى سويلەسەتىنبىز. سونداي-اق جەكە باسقا قاتىستى ماسەلەلەردى، ٴتىپتى كەز كەلگەن نارسەنى ٴسوز ەتەتىنبىز (يشايا 40:25، 26).
الايدا ۇلىڭىز اۋەستەنەتىن نارسەلەر ٴسىزدى قىزىقتىرماسا شە؟ مۇندايدا ٶز مۇددەڭىزدەن باس تارتۋعا تۋرا كەلەر (فىلىپىلىكتەرگە 2:4). وڭتۇستىك افريكادا تۇراتىن يان بىلاي دەيدى: «ۇلىم ۆونعا قاراعاندا، سپورتپەن مەن كوبىرەك اۋەستەنەتىنمىن. ال ۇلىم ۇشاق پەن كومپيۋتەرگە قىزىعاتىن. سوندىقتان مەن دە وسى نارسەلەرگە مويىن بۇرا باستادىم. ۇلىمدى اەرودرومعا الىپ بارىپ، كومپيۋتەردە ۇشاق ويىندارىن وينايتىن بولدىم. كوڭىل كوتەرەتىن ىستەرمەن بىرگە اينالىسقاندىقتان، ۆون اشىلا ٴتۇسىپ، مەنىمەن ەركىن اڭگىمەلەسەتىن».
ٶز-وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن ارتتىرىڭىز
«اكە، قارا، قاراشى!» جاڭا ٸستى مەڭگەرگەن كىشكەنتاي ۇلىڭىزدىڭ قۋانىشتان وسىلاي ايعايلاعان كەزى بولعان با؟ ول قازىر جاسوسپىرىم بولسا، ٵلى دە ٴسىزدىڭ قولپاشتاپ وتىرعانىڭىزدى قالاي ما؟ بالكىم، سولاي ەتۋدەن قالعان شىعار. الايدا بايسالدى ادام بولىپ ٶسۋى ٷشىن ٴسىزدىڭ قولداۋىڭىز وعان اسا قاجەت.
ەحوبا قۇدايدىڭ ٶزىنىڭ رۋحاني ۇلى يساعا قالاي قاراعانى — ٴبىز ٷشىن كەرەمەت ۇلگى. ول جەردەگى قىزمەتىن باستاعالى جاتقان يساعا ريزا ەكەنىن بىلدىرگەن. ٶمىرىنىڭ وسى ٴبىر ماڭىزدى كەزەڭىندە قۇداي وعان جۇرت الدىندا: «بۇل — مەنىڭ سۇيىكتى ۇلىم. مەن وعان رازىمىن!»— دەگەن (ماتاي 3:17؛ 5:48). ارينە، ٴسىز ۇلىڭىزعا ٴتالىم-تاربيە بەرىپ، جونگە سالىپ وتىرۋعا جاۋاپتىسىز (ەفەستىكتەرگە 6:4). الايدا ونىڭ ايتقان نە ىستەگەن جاقسىلىقتارىنا رازى ەكەنىڭىزدى ٴبىلدىرۋدىڭ دە مۇمكىندىكتەرىن جىبەرمەيسىز بە؟
كەيبىر ەر كىسىلەرگە بالالارىنا جىلۋلىق تانىتىپ، دەمەۋ كورسەتۋ وڭاي ەمەس. بالكىم، كەزىندە ولاردىڭ اتا-انالارى ماقتاۋدىڭ ورنىنا، قاتەلىكتەرىنە نۇسقاي بەرگەن شىعار. ٴسىزدىڭ دە جاعدايىڭىز وسىنداي بولسا، ۇلىڭىزدىڭ وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋ ٷشىن ٴبىراز كۇش سالۋىڭىز قاجەت بولار. بۇل ٷشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ جوعارىدا اتالىپ وتكەن لۋكا 15 جاسار ۇلى مانۋەلمەن بىرگە ٴجيى ٷي شارۋالارىمەن اينالىسادى. ول بىلاي دەيدى: «كەيدە مەن شارۋانى مانۋەلدىڭ وزىنە تاپسىرامىن دا، قاجەت بولسا كومەكتەسەتىنىمدى ايتامىن. كوپ جاعدايدا ول شارۋانى ٶزى-اق تىندىرادى، ٵرى بۇل وعان قاناعات اكەلىپ، وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن ارتتىرادى. تىرلىكتى ويداعىداي اتقارعان كەزدەرى مەن ونى ماقتايمىن. ىستەگەنى ۇلىمنىڭ كوڭىلىنەن شىقپاسا دا، كۇش سالعانى ٷشىن ريزا ەكەنىمدى ايتامىن».
ۇلىڭىزدىڭ وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋدىڭ تاعى ٴبىر جولى — ۇلكەنىرەك ماقساتتارعا قول جەتكىزۋگە كومەكتەسۋ. الايدا ۇلىڭىز قويىلعان ماقساتتارعا ٴسىز قالاعانداي تەز جەتپەسە شە؟ ال ونىڭ ماقساتتارى نەگىزىنەن جامان بولماعانمەن، ٴسىزدىڭ كوڭىلىڭىزدەن شىقپاسا شە؟ مۇنداي جاعدايدا ٶز كوزقاراسىڭىزدى وزگەرتۋىڭىز قاجەت بولار. جوعارىدا پىكىرىن بىلدىرگەن جاك بىلاي دەيدى: «مەن ۇلىمدى قولجەتەرلىك ماقساتتار قويۋعا تالپىندىرامىن. الايدا بۇل ماقساتتاردىڭ مەنىڭ ەمەس، ونىكى بولعانىن قالايمىن. سونداي-اق ۇلىمنىڭ ولارعا ٶز قارقىنىمەن ٴجۇرىپ وتىرىپ، قول جەتكىزۋى كەرەكتىگىن ٴجيى ەسىمە سالىپ وتىرامىن». ۇلىڭىزدىڭ پىكىرىنە دەن قويىپ، جەتىستىكتەرى ٷشىن ماقتاپ، كەمشىلىكتەرىمەن كۇرەسۋگە تالپىندىرعانىڭىز قويعان ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋگە كومەكتەسەرى ٴسوزسىز.
ۇلىڭىزبەن قارىم-قاتىناسىڭىزدا تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر تۋىنداپ تۇراتىن شىعار. ٴبىراق تۇبىندە ونىڭ سىزگە جاقىن بولىپ قالعىسى كەلەرى ٴشۇباسىز. راسىندا دا، وزىنە قولداۋ كورسەتەتىن ادامعا كىم جاقىن بولعىسى كەلمەيدى؟!
[سىلتەمە]
a ماقالادا اكە مەن ۇلدىڭ قارىم-قاتىناسى جايلى ايتىلعانمەن، مۇنداعى پرينسيپتەردى اكەسى مەن قىزىنا قاتىستى دا قولدانۋعا بولادى.