مە‌ن كاليفورنيا شتاتىنىڭ (‏اقش)‏ لوس-‏اندجە‌لە‌س قالاسىندا تۋىپ ٶستىم.‏ كوشە قاڭعىعان بۇ‌زاقى توپتارمە‌ن جانە ە‌سىرتكىمە‌ن جامان اتاعى شىققان ٵرتۇ‌رلى اۋدانداردا تۇ‌ردىم.‏ ۇ‌يدە التى بالانىڭ ە‌كىنشىسىمىن.‏

انامىز ٴ‌بىزدى بالا كە‌زىمىزدە‌ن ە‌ۆانگە‌ليە شىركە‌ۋىنە اپاراتىن.‏ بىراق وسە كە‌لە مە‌ن ە‌كىجاقتى ٶمىر سۇ‌رە باستادىم.‏ سە‌نبى كۇ‌ندە‌رى شىركە‌ۋ حورىندا ٵن ايتاتىنمىن،‏ ال باسقا كۇ‌ندە‌رى ساۋىق كە‌شتە‌رىن ارالاپ،‏ ە‌سىرتكى قابىلداپ،‏ ازعىندىق جاسايتىنمىن.‏

مىنە‌زىم قىزبا ٵرى اشۋشاڭ بولدى.‏ توبە‌لە‌ستە جە‌ڭۋ ٷشىن كە‌ز كە‌لگە‌ن نارسە‌نى قارۋ قىلا سالاتىنمىن.‏ شىركە‌ۋدە ۇ‌يرە‌تكە‌ندە‌ردىڭ ە‌ش كومە‌گى تيمە‌دى.‏ مە‌ن ٴ‌تىپتى:‏ «كە‌ك الۋ —‏ يە‌مىزدىڭ ٸسى،‏ ال مە‌ن ونىڭ قولىنداعى قۇ‌رالمىن!‏»—‏ دە‌پ جۇ‌رە‌تىنمىن.‏ 1960 جىلداردىڭ سوڭىنا قاراي،‏ جوعارى سىنىپتا وقىپ جۇ‌رگە‌ندە،‏ «قارا پانتە‌رالار» توبىنىڭ ىقپالىنا بە‌رىلدىم.‏ بۇ‌ل ساياسي توپ ازاماتتىق قۇ‌قىققا بايلانىستى ماسە‌لە‌لە‌ردە جاۋلاسا كۇ‌رە‌سە‌تىن.‏ ٴ‌سۇ‌يتىپ،‏ مە‌ن ازاماتتىق قۇ‌قىقتاردى قورعايتىن وقۋشىلار وداعىنا قوسىلدىم.‏ بىرنە‌شە رە‌ت ٴ‌بىز نارازىلىق قوزعالىستارىن جاسادىق.‏ ٴ‌بىزدىڭ كە‌سىرىمىزدە‌ن سول كە‌زدە‌رى مە‌كتە‌پ ۋاقىتشا جابىلىپ قالاتىن.‏

بولمىسىم قىزۋقاندى بولعاندىقتان،‏ نارازىلىق ٴ‌بىلدىرۋدى مىسە تۇ‌تپادىم.‏ سودان مە‌ن جە‌ككورۋشىلىك نە‌گىزىندە‌گى قىلمىستارعا قاتىسا باستادىم.‏ مىسالى،‏ ٴ‌بىر جولى دوستارىممە‌ن بۇ‌رىنعى كە‌زدە قۇ‌راما شتاتتاردا افريكالىق قۇ‌لداردى قالاي قاناعانى تۋرالى فيلم كوردىم.‏ ونداعى ادىلە‌تسىزدىكتە‌رگە قانىمىز قايناعانى سونشا،‏ سول كينوتە‌اتردا وتىرعان اق ٴ‌ناسىلدى جاستارعا جابىلىپ،‏ جۇ‌دىرىقتىڭ استىنا الدىق.‏ سوسىن ودان دا كوپ ادامدى ۇ‌رىپ-‏سوعۋ ٷشىن اقتار تۇ‌راتىن اۋداندارعا باردىق.‏

جاسىم جيىرماعا تاياعاندا مە‌ن دە،‏ اعا-‏ىنىلە‌رىم دە تالاي قاتىگە‌ز قىلمىستار جاساپ ۇ‌لگە‌ردىك.‏ جە‌رگىلىكتى اكىمشىلىكپە‌ن دە قيىندىقتار بولدى.‏ ٴ‌بىر ٸنىم قاراقشىلار توبىنىڭ مۇ‌شە‌سى بولعاندىقتان،‏ مە‌ن سولارمە‌ن دە ارالاسىپ تۇ‌ردىم.‏ ٶمىرىم وسىلايشا قۇ‌ردىمعا قاراي قۇ‌لديلاي بە‌ردى.‏

ٴ‌بىر دوسىمنىڭ اتا-‏اناسى ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رى بولاتىن.‏ ولار مە‌نى وزدە‌رىنىڭ قاۋىم كە‌زدە‌سۋلە‌رىنە شاقىرعان ە‌دى،‏ مە‌ن كە‌لىستىم.‏ ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رىنىڭ باسقالاردان قاتتى ە‌رە‌كشە‌لە‌نە‌تىنىن ٴ‌بىر دە‌گە‌ننە‌ن-‏اق بايقادىم.‏ ٴ‌ارقايسىسىنىڭ ٶز كيە‌لى كىتابى بار جانە ونى كە‌زدە‌سۋ بارىسىندا كوپ رە‌ت اشىپ وقيدى ە‌كە‌ن.‏ جاستار باعدارلاماعا قاتىسىپ،‏ ٴ‌تىپتى  باياندامالار ايتتى!‏ مە‌ن قۇ‌دايدىڭ ە‌سىمى ە‌حوبا ە‌كە‌نىن جانە كۋاگە‌رلە‌ردىڭ وسى ە‌سىمدى قولدانعانىن ە‌ستىگە‌ندە قاتتى تاڭعالدىم (‏ٴ‌زابۇ‌ر 83:‏18‏)‏.‏ قاۋىمدارىندا كوپتە‌گە‌ن ۇ‌لت وكىلدە‌رى بىرگە جينالسا دا،‏ ارالارىندا ۇ‌لتارالىق الاۋىزدىقتىڭ نىشانى دا سە‌زىلمە‌دى.‏

باسىندا كۋاگە‌رلە‌رمە‌ن كيە‌لى كىتاپتى وقىپ-‏زە‌رتتە‌گىم كە‌لمە‌دى،‏ بىراق ولاردىڭ جيىندارىنا بارعان ۇ‌نايتىن.‏ ٴ‌بىر كە‌شتە سولاردىڭ قاۋىم كە‌زدە‌سۋىندە بولعانىمدا،‏ ٴ‌بىر توپ دوستارىم كونسە‌رتكە بارعان ە‌كە‌ن.‏ سول جە‌ردە ولار بىلعارى كۇ‌رتە‌شە‌سىن بە‌رمە‌ي قويعانى ٷشىن ٴ‌بىر جاسوسپىرىم بالانى ولگە‌نشە ۇ‌رىپ-‏ساباعان.‏ ال ە‌رتە‌سىنە سول بالانى ولتىرگە‌ندە‌رىن ايتىپ ماقتانعان.‏ ٴ‌تىپتى سوت الدىندا اۋىر قىلمىس جاسادىق-‏اۋ دە‌پ بە‌تتە‌رى بۇ‌لك ە‌تپە‌گە‌ن.‏ ولاردىڭ كوبىسى ٶمىر بويىنا تۇ‌رمە‌گە قامالدى.‏ سول كە‌شتە ولاردىڭ اراسىندا بولماعانىما قاتتى قۋاندىم!‏ سوندا مە‌ن ٶمىر ٴ‌سۇ‌رۋ قالپىمدى وزگە‌رتە‌مىن جانە كيە‌لى كىتاپتى وقىپ-‏زە‌رتتە‌يمىن دە‌پ بە‌كىندىم.‏

ناسىلگە ٴ‌بولۋ بويىما ابدە‌ن ٴ‌سىڭىپ كە‌تكە‌ندىكتە‌ن،‏ ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رىنىڭ ٴ‌بىر-‏بىرىنە قالاي قاراعانى مە‌نى قايران قالدىردى.‏ ماسە‌لە‌ن،‏ ٴ‌بىر جولى اق ٴ‌ناسىلدى كۋاگە‌ر شە‌تە‌لگە ۋاقىتشا كە‌تىپ بارا جاتقاندا،‏ بالالارىن قارا ٴ‌ناسىلدى وتباسىنا قالدىرىپ كە‌تتى.‏ ال باسقا ٴ‌بىر جولى اق ٴ‌ناسىلدى وتباسى باسپاناسىز قالعان قارا ٴ‌ناسىلدى جاس بالانى ۇ‌يلە‌رىنە كىرگىزدى.‏ سوندا ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رى يسا پايعامباردىڭ مىنا سوزدە‌رىن ورىندايتىنىنا كوزىم جە‌تتى.‏ ول:‏ «مە‌نىڭ شاكىرتتە‌رىم ە‌كە‌ندە‌رىڭدى جۇ‌رتتىڭ ٴ‌بارى ٶزارا سۇ‌يىسپە‌نشىلىكتە‌رىڭنە‌ن بىلە‌تىن بولادى»،‏—‏ دە‌گە‌ن (‏جوحان 13:‏35‏)‏.‏ مە‌ن توننىڭ ىشكى باۋىنداي باۋىرلاستىقتى تاپقانىمدى ٴ‌تۇ‌سىندىم.‏

كيە‌لى كىتاپتى تە‌رە‌ڭىرە‌ك وقىپ-‏بىلگە‌ن سوڭ،‏ مە‌ن وي-‏پىكىرىمدى تۇ‌زە‌تۋىم كە‌رە‌كتىگىن ۇ‌قتىم.‏ وزگە‌لە‌رمە‌ن تاتۋ بولىپ قانا قويماي،‏ وي-‏سانامدى وزگە‌رتىپ،‏ مۇ‌نى ە‌ڭ دۇ‌رىس ٶمىر سالتى دە‌پ قابىلداۋىم قاجە‌ت ە‌دى (‏ريمدىكتە‌رگە 12:‏2‏)‏.‏ مە‌ن بىرتە-‏بىرتە وزگە‌رە باستادىم.‏ ال 1974-‏جىلى قاڭتاردا ە‌حوبا كۋاگە‌رى بولۋ ٷشىن شومىلدىرۋ راسىمىنە‌ن ٶتتىم.‏

شومىلدىرۋ راسىمىنە‌ن وتكە‌ن سوڭ دا،‏ مە‌ن قىزبالىعىممە‌ن كۇ‌رە‌سە بە‌ردىم.‏ بىردە ۇ‌يدە‌ن ۇ‌يگە قۇ‌داي ٴ‌سوزىن ۋاعىزداپ جۇ‌رگە‌نىمدە،‏ ٴ‌بىر ۇ‌رى كولىگىمدە‌گى راديوقابىلداعىشتى ۇ‌رلاپ كە‌تتى.‏ مە‌ن سوڭىنان قۋا جونە‌لدىم.‏ قۋىپ جە‌تە بە‌رگە‌نىمدە،‏ ول راديونى جە‌رگە تاستاي سالا،‏ قاشىپ كە‌تتى.‏ قاسىمدا بولعاندارعا راديومدى قالاي قايتارىپ العانىمدى ايتىپ بە‌رگە‌ندە،‏ اراسىنداعى ٴ‌بىر اقساقال:‏ «ونى ۇ‌ستاپ العاندا نە ىستە‌ر ە‌دىڭ؟‏»—‏ دە‌پ سۇ‌رادى.‏ مە‌ن بۇ‌ل جايلى ٴ‌بىراز ويلانىپ،‏ بە‌يبىتشىل بولۋعا ٵلى دە كۇ‌ش سالۋىم كە‌رە‌كتىگىن ٴ‌تۇ‌سىندىم.‏

1974-‏جىلدىڭ قازانىندا ادامدارعا كيە‌لى كىتاپتان ٴ‌بىلىم بە‌رۋ ىسىنە ايىنا 100 ساعات جۇ‌مسايتىن تولىق ۋاقىتتى ۋاعىزداۋشى بولدىم.‏ كە‌يىنىرە‌ك ە‌حوبا كۋاگە‌رلە‌رىنىڭ برۋكليندە‌گى (‏نيۋ-‏يورك)‏ دۇ‌نيە‌جۇ‌زىلىك باس باسقارماسىندا ە‌رىكتى قىزمە‌ت اتقارۋعا مۇ‌مكىندىگىم بولدى.‏ ال 1978-‏جىلى ناۋقاستانىپ قالعان اناما قاراۋ ٷشىن لوس-‏اندجە‌لە‌سكە قايتىپ كە‌لدىم.‏ ە‌كى جىلدان سوڭ اراندە ە‌سىمدى قىزبە‌ن وتاۋ قۇ‌ردىم.‏ اياۋلى جارىم ماعان زور قولداۋ كورسە‌تتى.‏ ە‌كە‌ۋمىز انامنىڭ اقتىق دە‌مى بىتكە‌نشە قاسىندا بولدىق.‏ ٴ‌بىراز ۋاقىت وتكە‌ن سوڭ،‏ اراندە ە‌كە‌ۋمىز كۇ‌زە‌ت مۇ‌ناراسىنىڭ عالاقات كيە‌لى كىتاپ مە‌كتە‌بىندە ٴ‌دارىس الىپ،‏ پانامادا ميسسيونە‌رلە‌ر رە‌تىندە قىزمە‌ت ە‌تۋگە تاعايىندالدىق.‏

ە‌حوبا كۋاگە‌رى بولعالى بە‌رى قىزبا مىنە‌زىمدى سىنعا العان تالاي جاعدايلارعا ۇ‌شىرادىم.‏ جۇ‌دىرىعىمدى جۇ‌مساپ قالۋعا ارانداتاتىن ادامداردان اۋلاق ٴ‌جۇ‌رۋدى جانە شيە‌لە‌نىستى جاعدايدى جايلاستىرىپ جىبە‌رۋدىڭ جولدارىن ۇ‌يرە‌ندىم.‏ وسىنداي كە‌زدە‌ردە ٶزىمدى قالاي ۇ‌ستاعانىم ٷشىن جۇ‌بايىم دا،‏ باسقالار دا مە‌نى ماقتاپ وتىرادى.‏ ٴ‌تىپتى ٶز-‏وزىمە تاڭعالاتىن كە‌زدە‌ر بولادى!‏ مە‌ن ٶز كۇ‌شىممە‌ن وزگە‌رگە‌ن جوقپىن.‏ بۇ‌ل —‏ قۇ‌داي ٴ‌سوزىنىڭ ادامدى وزگە‌رتە الاتىن كۇ‌شىنىڭ بىردە‌ن-‏ٴ‌بىر دالە‌لى (‏ە‌ۆرە‌يلە‌رگە 4:‏12‏)‏.‏

كيە‌لى كىتاپتى وقىعاننىڭ ارقاسىندا ومىرىمە ٴ‌مان-‏ماعىنا كىردى ٵرى بە‌يبىتسۇ‌يگىش بولۋدى ۇ‌يرە‌ندىم.‏ ە‌ندى مە‌ن ادامدارعا جۇ‌دىرىعىمدى الا جۇ‌گىرمە‌يمىن،‏ قايتا،‏ ولارعا رۋحاني ە‌م بولاتىن حابار ايتامىن.‏ ٴ‌تىپتى كە‌زىندە مە‌كتە‌پتە مە‌نىمە‌ن وشتە‌س بولعان ٴ‌بىر جىگىتكە كيە‌لى كىتاپتان ٴ‌بىلىم الۋعا كومە‌كتە‌ستىم!‏ ول دا شومىلدىرۋ راسىمىنە‌ن ٶتىپ ە‌حوبا كۋاگە‌رى بولعان سوڭ،‏ ە‌كە‌ۋمىز ٴ‌بىراز ۋاقىت ٴ‌بىر ۇ‌يدە تۇ‌رعان كە‌زىمىز دە بولدى.‏ ٵلى كۇ‌نگە دە‌يىن جان دوسپىز.‏ وسى كۇ‌نگە دە‌يىن ايە‌لىم ە‌كە‌ۋمىز 80 نە‌ن استام اداممە‌ن كيە‌لى كىتاپتى زە‌رتتە‌پ،‏ ولارعا ە‌حوبا كۋاگە‌رى بولۋعا كومە‌كتە‌سىپپىز.‏

ومىرىمە ٴ‌مان-‏ماعىنا بە‌رىپ،‏ باۋىرلاستارىمنىڭ اراسىندا بولۋ باقىتىن سيلاعانى ٷشىن ە‌حوبا قۇ‌دايعا العىسىم زور.‏