14-تاراۋ
«عيباداتحاناعا قاتىستى زاڭ — وسى»
ويباعدار: عيباداتحانا جايلى ايان جانە ونىڭ ەزەكيەلدىڭ زامانداستارى مەن بىزگە ٴتالىم بولار تۇستارى
1، 2. ا) وتكەن تاراۋدان ەزەكيەلدىڭ عيباداتحانا جايلى ايانى تۋرالى نە بىلدىك؟ ٵ) بۇل تاراۋدا قانداي ەكى سۇراقتى قاراستىرامىز؟
ەزەكيەل اياندا كورگەن عيباداتحانا — ەلشى پاۋىل ايتىپ كەتكەن ۇلى رۋحاني عيباداتحانا ەمەس. مۇنى ٴبىز وتكەن تاراۋدان بىلدىك. تاعى ٴبىر بىلگەنىمىز، بۇل ايان قۇدايدىڭ تازا عيباداتپەن بايلانىستى نورمالارىنىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ٴتۇسىندىرۋ ٷشىن كورسەتىلگەن. قۇدايدىڭ حالقى وسى نورمالاردى ۇستانسا عانا ەحوبامەن قارىم-قاتىناستارىن قالپىنا كەلتىرمەك ەدى. وسىعان ەرەكشە ەكپىن ٴتۇسىرۋ ٷشىن، ەحوبا ٴبىر تارماقتىڭ وزىندە قايتا-قايتا: «عيباداتحاناعا قاتىستى زاڭ مىناۋ... عيباداتحاناعا قاتىستى زاڭ — وسى»،— دەگەن (ەزەكيەل 43:12 وقىڭىز).
2 وسى تاراۋدا ٴبىز ەكى سۇراقتى قاراستىراتىن بولامىز. ٴبىرىنشىسى، ەزەكيەلدىڭ زامانىنداعى ياھۋديلەر عيباداتحانا تۋرالى وسى اياننان ەحوبانىڭ تازا عيباداتقا قاتىستى نورمالارى جايىندا قانداي ٴتالىم الدى؟ مۇنىڭ جاۋابى بىزگە ەكىنشى سۇراقتىڭ جاۋابىن بىلۋگە كومەكتەسەدى: بۇل اياننىڭ سوڭعى كۇندەرى ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقان ٴبىز ٷشىن قانداي ٴمانى بار؟
بۇل اياننان ەزەكيەلدىڭ زامانداستارى قانداي ٴتالىم الدى؟
3. اياندا ەحوبانىڭ ٷيى بيىك تاۋدىڭ باسىندا تۇرعانى نەگە حالىقتىڭ ۇياتىن وياتسا كەرەك؟
3 ٴبىرىنشى سۇراققا جاۋاپ الۋ ٷشىن، عيباداتحانا جايلى اياننىڭ بىرنەشە ەرەكشە تۇسىنا نازار اۋدارايىق. بيىك تاۋ. ەزەكيەلدىڭ ايانىندا ەحوبانىڭ ٷيى وتە بيىك تاۋدىڭ باسىندا تۇرعان ەدى. حالىق بۇل جايىندا ەستىگەندە، يشايانىڭ قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جايلى تاماشا پايعامبارلىعىن ەستەرىنە تۇسىرسە كەرەك (يشايا 2:2). ولار عيباداتحانانىڭ وسىنداي بيىك تاۋدا تۇرعانىنان نە ٴتۇيدى؟ بۇدان ولار تازا عيباداتتىڭ اسقاقتاتىلىپ، بارىنەن دە جوعارى تۇرۋ كەرەكتىگىن ٴتۇسىندى. ارينە، تازا عيبادات ونسىز دا اسقاق ەدى. ويتكەنى ول «قۇداي اتاۋلىدان الدەقايدا اسقاق» ەحوبانىڭ ٶزى ورناتقان شارا بولاتىن (ٴزاب. 97:9). بۇل جەردە ماسەلە تەك حالىقتا ەدى. ولار عاسىرلار بويى تازا عيباداتتان قايتا-قايتا تەرىس اينالىپ، ونىڭ قۇنىن ٴتۇسىرىپ، لاستاۋمەن بولدى. ال ەندى قۇدايدىڭ كيەلى ٷيىنىڭ اسقاقتاتىلىپ، داڭقتى ٵرى وزىنە لايىق ورىندا تۇرعانىن كورگەندە، اقجۇرەك ادامداردىڭ ۇياتى ويانعانىندا ٴسوز جوق.
4، 5. ەزەكيەلدىڭ زامانداستارى عيباداتحانانىڭ بيىك قاقپا عيماراتتارىنان نەنى ۇعىنسا كەرەك؟
4 بيىك قاقپا عيماراتتارى. ەزەكيەل اياندا پەرىشتەنىڭ قاقپا عيماراتتارىن ولشەپ جۇرگەنىن كورگەن. ولاردىڭ بيىكتىگى 30 مەتردەي ەدى! (ەزەك. 40:14). عيباداتحاناعا كىرۋگە ارنالعان سول قاقپا عيماراتتارىنىڭ ىشىندە كۇزەتشىلەر بولمەلەرى بولدى. وسى سىزبانۇسقانى زەرتتەگەن ادامدار نەنى ۇعىنسا كەرەك؟ ەحوبا ەزەكيەلگە: «عيباداتحانانىڭ كىرەتىن... جەرلەرىنە مۇقيات دەن قوي»،— دەدى. ول مۇنى نە ٷشىن ايتتى؟ ويتكەنى حالىق «جۇرەكتەرى مەن تاندەرى سۇندەتتەلمەگەن» ادامداردى عيبادات ەتۋگە ارنالعان قۇدايدىڭ كيەلى ۇيىنە كىرگىزىپ جۇرگەن. ەحوبا: «[ولاردى] مەنىڭ عيباداتحاناما اكەلىپ، ونى ارامداتتىڭدار»،— دەگەن (ەزەك. 44:5، 7).
5 «تاندەرى سۇندەتتەلمەگەن» ادامدار قۇدايدىڭ ىبىرايىمنىڭ كەزىندە بەرگەن ناقتى بۇيرىعىن ورىنداماعان (مۇس. 1-ج. 17:9، 10؛ مۇس. 3-ج. 12:1—3). ال «جۇرەكتەرى... سۇندەتتەلمەگەندەر» ولاردان وتكەن ەدى. بۇل بۇلىكشىلەر قاسارىسىپ، ەحوبانىڭ بەرگەن نۇسقاۋلارى مەن باعىت-باعدارىن مۇلدەم ەلەمەگەن. مۇنداي ادامداردىڭ ەحوبانىڭ كيەلى ۇيىنە كىرۋىنە ەش جول بەرىلمەۋ كەرەك-ٴتىن! ەحوبا ەكىجۇزدىلىكتى جەك كورەدى، ال حالقى بولسا ونىڭ ٷيىن ەكىجۇزدىلىكتىڭ ورداسىنا اينالدىردى. ايانداعى عيباداتحانانىڭ قاقپا عيماراتتارى مەن كۇزەتشىلەر بولمەلەرى مىنا ٴبىر جايتتى انىق ۇعىندىردى: مۇنداي باسسىزدىققا بۇدان بىلاي جول جوق! قۇدايدىڭ ۇيىنە كىرۋ ٷشىن قويىلعان جوعارى نورمالاردى حالىق مىندەتتى تۇردە ۇستانۋ كەرەك. سوندا عانا ەحوبا ولاردىڭ عيباداتىن قابىل الادى.
6، 7. ا) عيباداتحانا كەشەنىنىڭ اينالاسىنداعى سىرتقى دۋالدى كورسەتۋىمەن ەحوبا حالقىنا نەنى تۇسىندىرگىسى كەلدى؟ ٵ) حالىق بۇرىن ەحوبانىڭ ۇيىنە قالاي قاراعان؟ (سىلتەمەنى قاراڭىز.)
6 سىرتقى دۋال. ايانداعى عيباداتحانانىڭ تاعى ٴبىر ەرەكشە تۇسى — بۇكىل اۋماعىن ٴتورت جاقتان قورشاپ تۇرعان سىرتقى دۋالى. بۇل دۋالدىڭ ٵربىر جاعىن ولشەگەندە، ۇزىندىعى 500 تاياقتان (1,6 km جۋىق) بولدى! (ەزەك. 42:15—20). ال عيباداتحانانىڭ عيماراتتارى مەن اۋلالارى بولسا كىشكەنتاي ٴتورتبۇرىشتى قۇرايتىن. ونىڭ ٵربىر جاعى نەبارى 500 شىنتاقتان (259 m) ەدى (ەزەك. 45:2). بايقاساق، عيباداتحانانىڭ سىرتقى دۋالعا دەيىنگى اۋماعى وتە كەڭ بولعان *. بۇل نە ٷشىن قاجەت بولدى؟
7 ەحوبا بىلاي دەدى: «ەندى ازعىندىقتارى مەن پاتشالارىنىڭ ولەكسەلەرىن مەنەن اۋلاق اكەتسىن، سوندا ماڭگى باقي ارالارىندا تۇراتىن بولامىن» (ەزەك. 43:9). مۇنداعى «پاتشالارىنىڭ ولەكسەلەرى» دەگەن پۇتتارعا نۇسقاسا كەرەك (ەزەك. 43:7، ٴسىلت.). ەحوبا عيباداتحانانىڭ وسىنداي كەڭ اۋماعىن كورسەتۋىمەن: «لاس نارسەلەردىڭ ٴبارىن اۋلاق اكەتىپ، ماڭىما دا جۋىتپاڭدار!»— دەگەندەي بولدى. حالىق وسىلاي عيباداتتارىن تازا ساقتاعان جاعدايدا عانا، ەحوبا ارالارىندا بولىپ، باتاسىن توكپەك ەدى.
8، 9. ەحوبانىڭ جاۋاپتى ەر ادامدارعا بەرگەن قاتاڭ كەڭەسىنەن حالىق نە جايىندا بىلسە كەرەك؟
8 جاۋاپتى ەر ادامدارعا بەرىلگەن قاتاڭ كەڭەس. اياندا ەحوبا حالىق اراسىندا ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىگى بار ەر ادامدارعا قاتاڭ كەڭەس بەردى. ول حالىق پۇتقا تابىنىپ كەتكەن كەزدە وزىنەن الشاقتاپ كەتكەن لەۋىلىكتەردى قاتاڭ تۇزەتتى. ال «عيباداتحاناداعى مىندەتتەرىن اتقارۋدان تايماعان» سادىق ۇلدارىن بولسا ماقتادى. ەحوبا وسى ەكى توپقا ىستەرىنە قاراي ادىلدىكپەن ٵرى مەيىرىممەن شەشىم شىعاردى (ەزەك. 44:10، 12—16). ول يسرايل باسشىلارىن دا تۋرا سولاي قاتاڭ تۇزەتتى (ەزەك. 45:9).
9 وسىلاي ەحوبا حالقىنا جەتەكشىلىك ەتەتىن ٵرى بيلىك ەتەتىن ەر ادامدارعا مىنا جايتتى انىق كورسەتتى: ولار ٶز مىندەتتەرىن قالاي اتقارعاندارى جايلى ەحوباعا ەسەپ بەرمەك ەدى. دارەجەلەرى ولاردى كەڭەس الۋدان، تۇزەتىلىپ، جونگە سالىنۋدان بوساتپايتىن. كەرىسىنشە، ەحوبانىڭ نورمالارىن ۇستانۋدا ولار الدىڭعى شەپتە ٴجۇرۋ كەرەك-ٴتىن!
10، 11. وتاندارىنا ورالعانداردىڭ كەيبىرى ەزەكيەلدىڭ ايانىنان بىلگەندەرىن ومىردە قولداندى دەۋگە قانداي نەگىز بار؟
10 وتاندارىنا ورالعان ياھۋديلەر ەزەكيەلدىڭ ايانىنان بىلگەندەرىن ومىردە قولداندى ما؟ ارينە، بۇل ادال ادامداردىڭ وسى ەرەكشە ايان تۋرالى ناقتى نە ويلاعانىن ٴبىز بىلمەيمىز. الايدا ەلدەرىنە ورالعان سوڭ، ولاردىڭ نەمەن اينالىسقاندارى، ەحوباعا تازا عيبادات ەتۋگە قالاي قاراي باستاعاندارى جايلى كيەلى كىتاپتان ٴبىراز مالىمەت بىلە الامىز. سونىمەن، ولار ەزەكيەلدىڭ ايانىنىڭ استارىنداعى پرينسيپتەردى قولداندى ما؟ بابىلعا جەر اۋدارىلماي تۇرعانداعى بۇلىكشى اتا-بابالارىمەن سالىستىرساق، قولداندى دەۋگە بولادى.
11 حاگەي مەن زاكاريا پايعامبار، ٴدىني قىزمەتكەر ٵرى كوشىرمەشى ەزرا، ٵمىرشى نەحەميا سياقتى ادال كىسىلەردىڭ ٴبارى كوپ كۇش جۇمساپ، حالىققا وسى اياننىڭ استارىنداعىداي پرينسيپتەردى ۇيرەتتى (ەزرا 5:1، 2). ولار تازا عيباداتتىڭ اسقاقتاتىلۋى كەرەكتىگىن جانە ونىڭ ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەر مەن قارا باستىڭ قامىنان جوعارى تۇرۋ كەرەكتىگىن ۇيرەتتى (حاگ. 1:3، 4). حالىقتان تازا عيباداتتىڭ نورمالارىنا قۇرمەتپەن قاراۋدى تالاپ ەتتى. مىسالى، جاتجۇرتتىق ايەلدەر الىپ، رۋحاني جاعىنان قۇلدىراعان حالىقتى ەزرا مەن نەحەميا قاتاڭ سوگىپ، ايەلدەرىن قايتارىپ جىبەرۋدى بۇيىردى (ەزرا 10:10، 11 وقىڭىز؛ نەح. 13:23—27، 30). ال پۇتقا تابىنۋشىلىقپەن نە بولدى؟ تاريح بويى پۇتتاردىڭ تۇزاعىنا سان مارتە ٴتۇسىپ كەلگەن حالىق تۇتقىننان ورالعان سوڭ، پۇتتارعا جەركەنىشپەن قاراي باستاسا كەرەك. ٴدىني قىزمەتكەرلەر مەن باسشىلار، ياعني امىرشىلەردىڭ وزدەرى تۋرالى نە دەۋگە بولادى؟ ەزەكيەلدىڭ ايانىنان كورگەنىمىزدەي، ەحوبا وسىنداي جاۋاپكەرشىلىگى بار ادامداردى كەڭەس بەرىپ تۇزەتكەن ەدى (نەح. 13:22، 28). بۇل كەڭەسكە كىشىپەيىلدىلىكپەن قۇلاق اسقاندار كوپتەپ تابىلدى (ەزرا 10:7—9، 12—14؛ نەح. 9:1—3، 38).
نەحەميا حالىقپەن بىرگە ەڭبەكتەنە ٴجۇرىپ، ولارعا تازا عيبادات جايلى ٴتالىم بەردى (11-ابزاستى قاراڭىز)
12. ەحوبا ەلىنە ورالعان حالقىنا قانداي باتالار توكتى؟
12 ەحوبا ايتقاندارىنا قۇلاق اسقان حالقىنا باتاسىن توكتى. ولار رۋحاني جاعىنان وركەندەپ، دەنساۋلىقتارى جاقسارىپ، ارالارىندا كوپتەن بەرى بولماعان ٴتارتىپ ورنادى (ەزرا 6:19—22؛ نەح. 8:9—12؛ 12:27—30، 43). مۇنىڭ سەبەبى نەدە ەدى؟ مۇنىڭ سەبەبى حالىقتىڭ ەحوبانىڭ تازا عيباداتقا قاتىستى نورمالارىن ورىنداي باستاعانىندا ەدى. وسىلاي عيباداتحانا جايلى اياننىڭ استارىنداعى ٴتالىم كوپتەگەن جۇمساق جۇرەكتەرگە جول تاپتى. قورىتا كەلە، ٶز ەلىنە ورالعان حالىق عيباداتحانا جايلى اياننىڭ مىناداي ەكى پايداسىن كوردى دەي الامىز: 1) ولار تازا عيباداتتىڭ نورمالارى جايلى ٴتالىم الدى ٵرى سولاردى قالاي ۇستانۋ كەرەكتىگىن ۇيرەندى؛ 2) تازا عيبادات قالپىنا كەلەتىنىنە جانە ولار تازا عيبادات ەتكەن كەزدىڭ بارىندە ەحوبا باتاسىن توگە بەرەتىنىنە دەگەن سەنىمدەرى نىعايدى. ەندى بىزدە كەلەسىدەي سۇراق تۋىندايدى: بۇل اياننىڭ ٴبىزدىڭ كۇنىمىزگە قاتىسى بار ما؟
ەزەكيەل كورگەن اياننان ٴبىز قانداي ٴتالىم الامىز؟
13، 14. ا) نەگە ەزەكيەلدىڭ عيباداتحانا جايلى ايانى ٴبىزدىڭ كۇندەرىمىزدە ورىندالىپ جاتىر دەۋگە بولادى؟ ٵ) ٴبىز بۇل اياننىڭ قانداي ەكى پايداسىن كورە الامىز؟ («ەكى بولەك ماعىناسى بار ەكى بولەك عيباداتحانا» دەگەن ا13 قورشاۋىن دا قاراڭىز.)
13 ەزەكيەل كورگەن عيباداتحانا جايلى اياننىڭ ٴبىزدىڭ كۇندەرىمىزگە قاتىسى بار ما؟ ٴيا، قاتىسى بار ەكەنىندە كۇمان جوق! ەزەكيەل كورگەن ايان مەن يشايا ايتقان پايعامبارلىقتىڭ ۇقساستىعى ەسىڭىزدە شىعار. ەزەكيەل قۇدايدىڭ كيەلى ٷيى «وتە بيىك تاۋدىڭ باسىندا تۇرعانىن» كورسە، يشايا «ەحوبانىڭ ٷيى تۇرعان تاۋ تاۋ شىڭدارىنان اسقاق بولىپ، بەرىك ورنىعاتىنىن» ايتقان. ٴبىراق ٴبىر ەرەكشەلىگى، يشايا بۇل پايعامبارلىقتىڭ «سوڭعى كۇندەردە» ورىندالاتىنىن ايتتى (ەزەك. 40:2؛ يشايا 2:2—4؛ ميحا 4:1—4 تارماقتاردى دا قاراڭىز). بۇل پايعامبارلىقتار سوڭعى كۇندەردەگى ۋاقىتقا — 1919-جىلدان باستاپ تازا عيبادات بيىك تاۋدىڭ باسىنا تۇرعىزىلعان، ياعني اسقاقتاتىلىپ، قالپىنا كەلگەن ۋاقىتقا — نۇسقايدى *.
14 بايقاعانىمىزداي، ەزەكيەل كورگەن اياننىڭ ٴبىزدىڭ كۇندەرىمىزدەگى تازا عيباداتقا قاتىسى بار. وتاندارىنا ورالعان ەجەلدەگى ياھۋديلەر سياقتى ٴبىز دە بۇل اياننىڭ ەكى پايداسىن كورەمىز: 1) تازا عيباداتتىڭ نورمالارىن قالاي ۇستانۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنەمىز؛ 2) تازا عيبادات تولىقتاي قالپىنا كەلەتىنىنە جانە ەحوبا باتاسىن توگەتىنىنە كوز جەتكىزەمىز.
بۇگىندەگى تازا عيباداتقا قاتىستى نورمالار
15. ەزەكيەل كورگەن عيباداتحانانىڭ ٴتالىم بولارلىق تۇستارىن قاراستىرعاندا، نەنى ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك؟
15 ال ەندى ەزەكيەل كورگەن اياننىڭ بىرنەشە ەرەكشە تۇستارىنا نازار اۋدارايىق. ٶزىمىزدى ەزەكيەلمەن بىرگە اياندا عالامات عيباداتحانانى ارالاپ جۇرگەندەي ەلەستەتىپ كورەيىكشى. ٴبىراق بۇل عيباداتحانا ۇلى رۋحاني عيباداتحانا ەمەس ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق. ٴبىز بار بولعانى، بۇل اياننان عيباداتىمىزعا قاتىستى ٴتالىم الامىز. ەندەشە، ودان الار ٴتالىمىمىز قانداي؟
16. ەزەكيەلدىڭ ايانىنداعى ەگجەي-تەگجەيلى ولشەمدەردەن نە بىلەمىز؟ (تاراۋدىڭ باسىنداعى سۋرەتتى قاراڭىز.)
16 ولشەمنىڭ ٴبارى نە ٷشىن قاجەت؟ اياندا تۇلا بويى مىس سياقتى پەرىشتە ەزەكيەلدىڭ كوزىنشە عيباداتحانانى، ونىڭ دۋالدارىن، قاقپا عيماراتتارىن، كۇزەتشىلەر بولمەلەرىن، اۋلالارىن جانە قۇرباندىق وشاعىن ٵرلى-بەرلى ولشەپ ٴجۇردى. ەگجەي-تەگجەيلى ولشەمدەردىڭ كوپتىگى وقىرماندى مەزى قىلىپ جىبەرۋى مۇمكىن (ەزەك. 40:1—42:20؛ 43:13، 14). الايدا ولاردان ماڭىزدى ويلار تۇيۋگە بولادى. ەحوبا وسى ولشەمدەر ارقىلى بۇل نورمالاردىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىنە ٵرى ولاردى ادامدار ەمەس، ونىڭ ٶزى ورناتاتىنىنا باسا نازار اۋداردى. سوندىقتان قۇدايعا قالاي عيبادات ەتسەڭ دە، ٴبارى دۇرىس دەيتىندەر قاتتى قاتەلەسەدى. تاعى ٴبىر بىلەرىمىز، عيباداتحانانىڭ ەگجەي-تەگجەيلى ولشەمدەرى ارقىلى ەحوبا تازا عيباداتتىڭ مىندەتتى تۇردە قالپىنا كەلەتىنىنە سەنىمدىلىك بەردى. بۇل ولشەمدەر قانشالىقتى ناقتى بولسا، قۇدايدىڭ ۋادەسىنىڭ ورىندالاتىنى دا سونشالىقتى ناقتى. ەحوبا وسى ايان ارقىلى تازا عيباداتتىڭ سوڭعى كۇندەرى مىندەتتى تۇردە قالپىنا كەلەتىنىن كورسەتتى!
عيباداتحانانىڭ ەگجەي-تەگجەيلى ولشەمدەرىنەن نە ۇيرەندىڭىز؟ (16-ابزاستى قاراڭىز)
17. عيباداتحانانىڭ سىرتقى دۋالى بۇگىندە نەنى ەسكە سالادى؟
17 سىرتقى دۋال. جوعارىدا قاراستىرعانىمىزداي، ەزەكيەل عيباداتحانانىڭ بۇكىل اۋماعىن قورشاپ تۇرعان سىرتقى دۋالدى كورگەن. اياننىڭ بۇل تۇسى مىنا ٴبىر جايتتى قاتاڭ ەسكەرتكەن ەدى: قۇداي حالقى ٴدىني ارام نارسەلەردىڭ ٴبارىن تازا عيباداتتان اۋلاق ۇستاپ، قۇداي ٷيىن ەشقاشان لاستاماۋ كەرەك-ٴتىن (ەزەكيەل 43:7—9 وقىڭىز). بۇل كەڭەستىڭ ٴبىز ٷشىن دە ماڭىزى زور! قۇداي حالقى ۇزاق عاسىرلارعا جالعاسقان ۇلى بابىلدىڭ رۋحاني تۇتقىندىعىنان ازات بولعاننان كەيىن، ٴماسىح 1919-جىلى ادال دا اقىلدى قۇلدى تاعايىندادى. ٴدال سول جىلدان باستاپ قۇداي حالقى پۇتقا تابىنۋشىلىقپەن، وزگە ۇلتتاردىڭ دىندەرىمەن ارالاسىپ كەتكەن جالعان ىلىمدەر مەن ادەت-عۇرىپتاردان تولىق ارىلۋ ٷشىن بار كۇشتەرىن سالدى. ٴبىز ساق بولىپ، رۋحاني جاعىنان ارام نارسەلەردى تازا عيباداتىمىزعا جۋىتپايمىز. ٴبىز ٴتىپتى پاتشالىق سارايىندا جۇمىسقا قاتىستى ماسەلەمەن نەمەسە كوممەرسيالىق ماسەلەمەن اينالىسپايمىز. وسىلايشا عيباداتىمىزدى رۋحاني ىستەرگە جاتپايتىن ادەتتەگى ىستەردەن بولەك ۇستايمىز (مار. 11:15، 16).
18، 19. ا) ايانداعى بيىك قاقپا عيماراتتارىنا قاراپ نە ۇيرەنەمىز؟ ٵ) ەحوبانىڭ جوعارى نورمالارىن تومەندەتكىسى كەلەتىندەرگە قالاي جاۋاپ بەرۋىمىز كەرەك؟
18 بيىك قاقپا عيماراتتارى. ەزەكيەل كورگەن بيىك قاقپا عيماراتتارى جايلى وي جۇگىرتسەك، قانداي ٴتالىم الامىز؟ جەر اۋدارىلعان ياھۋديلەر عيباداتحانانىڭ وسى تۇسىنا قاراپ، ەحوبانىڭ نورمالارى وتە جوعارى ەكەنىن تۇسىنگەن. ال ٴبىزدىڭ كۇندەرىمىز جايلى نە دەۋگە بولادى؟ ٴبىز ەحوبانىڭ ۇلى رۋحاني عيباداتحاناسىندا عيبادات ەتىپ ٴجۇرمىز. سوندىقتان بۇگىندە ەكىجۇزدىلىكتەن اۋلاق بولىپ، ادال ٴجۇرىپ-تۇرۋ بۇرىن-سوڭدى بولماعانداي ماڭىزدى! (ريم. 12:9؛ پەت. 1-ح. 1:14، 15). سوڭعى كۇندەردىڭ بارىسىندا ەحوبا حالقىنا ٴجۇرىس-تۇرىسقا قاتىستى مورالدىق نورمالارىن مەيلىنشە ۇستانۋدى ۇيرەتىپ كەلدى *. مىسالى، كۇناسىنا وكىنبەيتىندەر قاۋىمنان شىعارىلاتىن بولدى (قور. 1-ح. 5:11—13). ال قاقپا عيماراتتارىنا كىرە بەرگەندەگى كۇزەتشىلەر بولمەلەرى بولسا بۇگىندە مىنانى ەسكە سالادى: قۇدايدىڭ ىقىلاسىنا يە بولماعان ادام رۋحاني عيباداتحاناعا كىرىپ، قۇدايعا عيبادات ەتە المايدى. مىسالى، ەكى جاقتى ٶمىر كەشەتىن ەكىجۇزدى ادام پاتشالىق سارايىنا كىرۋى مۇمكىن، ٴبىراق ول ەحوبانىڭ نورمالارىن ۇستانبايىنشا، ونىڭ ىقىلاسىنا يە بولا المايدى (جاق. 4:8). راسىندا دا، وسى قۇلدىراعان ازعىن دۇنيەدە ەحوبا تازا عيباداتتى قىزعىشتاي قورعاپ كەلەدى!
19 سوڭى جاقىنداعان سايىن بۇل دۇنيەنىڭ قۇلدىراي تۇسەتىنى كيەلى كىتاپتا الدىن الا ايتىلعان. وندا: «زۇلىمدار مەن الاياقتار بۇرىنعىدان بەتەر جاماندىق جاساپ، وزگەلەردى دە الداپ، وزدەرى دە الدانا بەرمەك»،— دەلىنگەن (ٴتىم. 2-ح. 3:13). بۇگىندە بارعان سايىن كوپ ادام الدانىپ، ەحوبانىڭ جوعارى نورمالارىن تىم قاتال، ەسكىرگەن، ٴتىپتى دۇرىس ەمەس دەپ جاتادى. بۇعان ٴسىز دە الداناسىز با؟ مىسالى، بىرەۋ ەحوبانىڭ گوموسەكسۋاليزمگە قاتىستى نورمالارى قاتە دەگەنگە كوزىڭىزدى جەتكىزۋگە تىرىسسا، ونىمەن كەلىسەسىز بە؟ جوق الدە كيەلى سوزىندە بۇنداي ارەكەتتەردى «سوراقى قىلىق» دەپ ەسەپتەيتىن ەحوبا قۇدايمەن كەلىسەسىز بە؟ قۇداي بىزگە ازعىن ٴجۇرىس-تۇرىستى قۇپتاماۋدى ەسكەرتەدى (ريم. 1:24—27، 32). بىرەۋدىڭ تاراپىنان قىسىمعا كەزىككەندە، ەزەكيەلدىڭ ايانىنداعى بيىك قاقپا عيماراتتارىن ەلەستەتىپ، مىنانى قاپەرىمىزدەن شىعارمايىق: وسى زۇلىم دۇنيەنىڭ كورسەتكەن قىسىمىنا قاراي ەحوبا ٶزىنىڭ ٵدىل نورمالارىن تومەندەتپەيدى. وسى ماسەلەدە كوكتەگى اكەمىزبەن كەلىسىپ، دۇرىس نارسەنى بەكەم ۇستانامىز با؟
ٴبىز تازا عيبادات ەتكەندە «ماداقتاۋ قۇرباندىعىن» ۇسىنامىز
20. «ۇلى جاماعات» ەزەكيەلدىڭ ايانىنان جىگەر بەرەتىن قانداي وي تۇيەدى؟
20 اۋلالار. ەزەكيەل عيباداتحانانىڭ سىرتقى اۋلاسىنىڭ قانشالىقتى ۇلكەن ەكەنىن كورگەندە، ول جەرگە ەحوباعا قۋانا عيبادات ەتەتىن كوپ ادام سياتىنىن ويلاپ، ٴبىر تەبىرەنىپ قالعان شىعار. بۇگىندە ماسىحشىلەر ودان دا ۇلكەن قاسيەتتى ورىندا عيبادات ەتۋدە. ەحوبانىڭ رۋحاني عيباداتحاناسىنىڭ سىرتقى اۋلاسىندا عيبادات ەتىپ جۇرگەن «ۇلى جاماعات» ەزەكيەلدىڭ ايانىنان جىگەر بەرەتىن وي تۇيەدى (ايان 7:9، 10، 14، 15). ەزەكيەل اياندا سىرتقى اۋلانى جاعالاي اس بولمەلەر ورنالاسقانىن كورگەن. عيبادات ەتۋشىلەر سول جەردە وزدەرى اكەلگەن تاتۋلىق قۇرباندىقتارىنان جەي الاتىن (ەزەك. 40:17). ولار، بىلايشا ايتقاندا، ەحوبا قۇدايمەن بىرگە داستارقانداس بولا الاتىن. بۇل تاتۋلىق پەن دوستىقتىڭ بەلگىسى ەدى! بۇگىندە ٴبىز مۇسا زاڭىنا باعىنىشتى بولعان ياھۋديلەر سياقتى قۇرباندىقتار ۇسىنبايمىز، ٴبىراق «ماداقتاۋ قۇرباندىعىن» ۇسىنامىز. ٴبىز مۇنداي قۇرباندىقتى تازا عيبادات ەتكەندە، مىسالى قاۋىم كەزدەسۋلەرىندە تۇسىنىكتەمە بەرگەندە جانە ۋاعىز قىزمەتىندە سەنىمىمىز جايلى ايتقاندا ۇسىنامىز (ەۆر. 13:15). ٴبىز سونداي-اق ەحوبانىڭ بەرىپ جاتقان رۋحاني اس-سۋىمەن ازىقتانامىز. ٴسوز جوق، ٴبىز دە ەحوباعا بىلاي دەپ اندەتكەن قوراحتىڭ ۇلدارى سياقتى سەزىمدەمىز: «اۋلالارىڭدا وتكىزگەن ٴبىر كۇن باسقا جەردە وتكىزگەن مىڭ كۇننەن ارتىق!» (ٴزاب. 84:10).
21. مايلانعان ماسىحشىلەر ەزەكيەلدىڭ ايانىنداعى ٴدىني قىزمەتكەرلەردەن نە ۇيرەنە الادى؟
21 ٴدىني قىزمەتكەرلەر اۋلەتى. ەزەكيەل سىرتقى اۋلانىڭ قاقپا عيماراتتارى سياقتى، ىشكى اۋلانىڭ دا قاقپا عيماراتتارى بار ەكەنىن كوردى. سىرتقى اۋلانىڭ قاقپا عيماراتتارى ارقىلى وزگە رۋلار، ياعني ٴدىني قىزمەتكەرلەر توبىنا جاتپايتىن ادامدار كىرسە، ىشكى اۋلانىڭ قاقپا عيماراتتارى ارقىلى ٴدىني قىزمەتكەرلەر مەن لەۋىلىكتەر كىرگەن. بۇل جايت ٴدىني قىزمەتكەرلەر توبىنا جاتاتىندار دا ەحوبانىڭ تازا عيباداتقا قاتىستى نورمالارىن ورىنداۋعا مىندەتتى ەكەنىن ەستەرىنە سالىپ تۇردى. اياننىڭ بۇل تۇسى بۇگىندە كىمدەرگە قاتىستى؟ قازىر قۇداي قىزمەتشىلەرىنىڭ اراسىندا ٴدىني قىزمەتكەرلەر اۋلەتىنەن شىققاندار جوق. ٴبىراق كيەلى كىتاپتا مايلانعان ماسىحشىلەر «تاڭدالعان ٴناسىل، پاتشا ٵرى ٴدىني قىزمەتكەرلەر» دەپ اتالعان (پەت. 1-ح. 2:9). ەجەلگى يسرايلدە ٴدىني قىزمەتكەرلەر بولەك اۋلادا عيبادات ەتكەن. ال بۇگىندە مايلانعان ماسىحشىلەر باۋىرلاستارىنان قانداي دا ٴبىر بولەك جەردە عيبادات ەتپەيدى، ٴبىراق ولار ەحوبانىڭ بالالارى رەتىندە ونىمەن ەرەكشە قارىم-قاتىناسقا يە (عال. 4:4—6). دەسە دە مايلانعاندار دا ەزەكيەلدىڭ ايانىنان ماڭىزدى ٴتالىم الا الادى. مىسالى، ولار ٴدىني قىزمەتكەرلەردىڭ كەڭەستەرگە، جونگە سالۋعا مۇقتاج بولعاندارىن ەستە ۇستايدى. قاي توپقا جاتپاسىن، ماسىحشىلەردىڭ بارلىعى دا مىنانى ۇمىتپايدى: ولار «ٴبىر باعۋشىسى بار ٴبىر وتار» (جوحان 10:16 وقىڭىز).
22، 23. ا) ەزەكيەلدىڭ ايانىندا سيپاتتالعان باسشىدان بۇگىندەگى اقساقالدار نە ۇيرەنە الادى؟ ٵ) بولاشاقتا نە بولۋى مۇمكىن؟
22 باسشى. ەزەكيەلدىڭ ايانىنان باسشىنىڭ ماڭىزدى تۇلعا ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. ول ٴدىني قىزمەتكەرلەر اۋلەتىنەن شىقپاعان. باسشى عيباداتحانا اۋماعىندا ٴدىني قىزمەتكەرلەردىڭ جەتەكشىلىگىنە باعىنىشتى بولعان. ال حالىق اراسىندا ول باقىلاۋشىنىڭ مىندەتىن اتقارعان جانە حالىققا قۇرباندىقتار اكەلىسىپ كومەكتەسكەن (ەزەك. 44:2، 3؛ 45:16، 17؛ 46:2). بۇل باسشى — بۇگىندە قاۋىمدا جاۋاپكەرشىلىكتەرى بار ٴماسىحشى ەر ادامدار ٷشىن جاقسى ۇلگى. ارالاۋشى باقىلاۋشىلاردى قوسا العاندا، اقساقالداردىڭ ٴبارى ٵردايىم ادال دا اقىلدى قۇلدىڭ جەتەكشىلىگىنە باعىنىشتى (ەۆر. 13:17). اقساقالدار قۇداي حالقىنا كەزدەسۋلەردە جانە قىزمەتتە ماداقتاۋ قۇرباندىقتارىن ۇسىنۋعا كومەكتەسىپ، كوپ تەر توگەدى (ەفەس. 4:11، 12). سونداي-اق ولار بيلىكتەرىن تەرىس قولدانعان يسرايل باسشىلارىن ەحوبا قالاي سوككەنىن دە ويدا تۇتادى (ەزەك. 45:9). ولار قۇدايدىڭ كەڭەسى مەن تۇزەتۋىن قاجەت ەتپەيمىز دەپ ويلامايدى. قايتا، باعۋشىلار مەن باقىلاۋشىلار رەتىندە جاقسارا ٴتۇسۋ ٷشىن، ەحوبانىڭ ٵربىر كەڭەسىن باعالايدى (پەتىردىڭ 1-حاتى 5:1—3 وقىڭىز).
23 ەحوبا جەر بەتىندە ورنايتىن جۇماقتا ٶز حالقىن قابىلەتتى دە ٴسۇيۋشى باقىلاۋشىلارمەن ٵرى قاراي دا قامداي بەرمەك. قازىردىڭ وزىندە اقساقالدار قابىلەتتى ٵرى كوپ پايداسىن تيگىزەتىن باعۋشى بولۋدى ۇيرەنىپ ٴجۇر. ەحوبا ولاردىڭ كوبىسىن جۇماقتا دا قولداناتىن بولادى (ٴزاب. 45:16). ولاردىڭ جاڭا دۇنيەدە ٴبىز ٷشىن قانداي باتاعا اينالاتىنىن ويلاپ كورىڭىزشى! ارينە، قايتا قالپىنا كەلتىرۋ شاراسى جايلى باسقا پايعامبارلىقتار سياقتى، ەزەكيەل كورگەن بۇل ايان دا ەحوبا بەلگىلەگەن ۋاقىتتا ودان سايىن ايقىندالا ٴتۇسۋى مۇمكىن. ونىڭ ٴبىز بىلە الماعان كەيبىر تۇستارى بولاشاقتا كەرەمەت تۇردە جۇزەگە اسۋى عاجاپ ەمەس. مۇنى ۋاقىت كورسەتەدى.
بيىك قاقپا عيماراتتارى مەن اۋلالاردان عيباداتىمىزعا قاتىستى نە ۇيرەنەمىز؟ (18—21-ابزاستاردى قاراڭىز)
ەحوبانىڭ تازا عيباداتقا توگەر باتالارى
24، 25. حالقى تازا عيبادات ەتكەن كەزدىڭ بارىندە ەحوبا باتاسىن توگەتىنى ەزەكيەلدىڭ ايانىنان قالاي كورىنەدى؟
24 تاراۋدىڭ سوڭىندا ەزەكيەل كورگەن اياننىڭ ەڭ ەرەكشە تۇسىنا تاعى ٴبىر رەت نازار اۋدارايىق. اياندا ەحوبا عيباداتحاناعا كىرىپ، حالقى ونىڭ تازا عيباداتقا قاتىستى نورمالارىن ادال ۇستانعان كەزدىڭ بارىندە عيباداتحانادا بولا بەرەتىنىن ۋادە ەتكەن ەدى (ەزەك. 43:4—9). ەحوبانىڭ سول جەردە بولعانى حالىقتىڭ وزىنە جانە جەرىنە قالاي اسەر ەتپەك ەدى؟
25 عيباداتحانا جايلى بۇل اياندا قۇدايدىڭ توگەتىن باتالارىن سيپاتتايتىن مىناداي ەكى پايعامبارلىق بار: 1) عيباداتحانادان وزەن اعىپ شىعىپ، ەلگە تىرشىلىك پەن مولشىلىق دارىتادى جانە 2) جەر تارتىپپەن ٵرى ناقتى ولشەممەن ٴبولىنىپ، ورتاسىندا عيباداتحانا مەن ونىڭ اۋماعى ورنالاسادى. اياننىڭ بۇل تۇستارىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ بۇگىندە ٴبىز ەحوبا الدەقايدا كيەلى عيبادات شاراسىن، ياعني ۇلى رۋحاني عيباداتحانانى تازارتىپ، ونى ٶز ىقىلاسىنا بولەگەن كەزەڭدە ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز (مالح. 3:1—4). اتالمىش بۇل ەكى پايعامبارلىقتى وسى كىتاپتىڭ 19—21-تاراۋلارىندا قاراستىرامىز.
^ 6-ابزاس ەحوبانىڭ اياندا كورسەتكەنى مەن حالىقتىڭ ونىڭ كيەلى ۇيىنە ىستەپ كەلگەندەرى ٴبىر-بىرىنە مۇلدەم قاراما-قايشى ەدى. ەحوبا بىلاي دەدى: «ولار پاتشالارىنىڭ ولەكسەلەرىنىڭ بوساعاسى مەن تابالدىرىعىن مەنىڭ ٷيىمنىڭ بوساعاسى مەن تابالدىرىعىنىڭ جانىنا سالدى. ٴبىزدىڭ ارامىزدى جالعىز قابىرعا ٴبولىپ تۇردى، وسىلاي جەركەنىشتى قىلىقتارىمەن مەنىڭ كيەلى ەسىمىمدى قورلادى» (ەزەك. 43:8). ەجەلگى يەرۋساليمدە ەحوبانىڭ عيباداتحاناسى مەن ادامداردىڭ ۇيلەرىنىڭ اراسىن جالعىز قابىرعا اجىراتىپ تۇرعان. ەحوبانىڭ ٵدىل نورمالارىنان تايعان حالىق ارام نارسەلەرىن، ياعني پۇتتارىن ٴدال ەحوبانىڭ ٷيىنىڭ جانىنا اكەلگەن. بۇل ەش توزۋگە بولمايتىن جاعداي ەدى!
^ 13-ابزاس ەزەكيەلدىڭ عيباداتحانا جايلى ايانى سوڭعى كۇندەرى ورىندالىپ جاتقان باسقا دا قايتا قالپىنا كەلتىرۋ تۋرالى پايعامبارلىقتارمەن استاسىپ جاتىر. مىسالى، ەزەكيەل 43:1—9-تارماقتار مەن مالاحي 3:1—5-تارماقتاردىڭ جانە ەزەكيەل 47:1—12-تارماقتار مەن جوەل 3:18 ٴدىڭ ۇقساستىقتارىن بايقاپ كورىڭىز.
^ 18-ابزاس رۋحاني عيباداتحانا ب.ز. 29-جىلى، ياعني يسا شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتىپ، باس ٴدىني قىزمەتكەر رەتىندەگى قىزمەتىنە كىرىسكەندە پايدا بولدى. الايدا يسانىڭ ەلشىلەرى قايتىس بولعاننان كەيىن، عاسىرلار بويى ادامدار جەر شارى بويىنشا تازا عيباداتتى ەلەمەي كەلدى. ٴبىراق 1919-جىلدان بەرى تازا عيبادات جوعارىلاتىلىپ، اسقاقتاتىلىپ كەلەدى.
