19-تاراۋ
«ٷنسىز قالماي ايتا بەر»
پاۋىل ٶزىن قامتاماسىز ەتە ٴجۇرىپ، قىزمەتتى تورگە شىعاردى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 18:1—22 نەگىزدەلگەن
1—3. ەلشى پاۋىل قورىنت قالاسىنا نە ٷشىن كەلدى جانە ول قانداي قيىندىققا تاپ بولدى؟
ٴبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ 50 جىلىنىڭ سوڭى. ەلشى پاۋىل گرەكتەر، ريمدىكتەر جانە ياھۋديلەر كوپتەپ شوعىرلانعان ساۋدا-ساتتىق ورتالىعى — قورىنت قالاسىنا كەلدى a. ول بۇل باي قالاعا بىردەڭە ساتۋعا يا ساتىپ الۋعا نەمەسە جۇمىس ىزدەپ كەلگەن جوق. كەلگەن باستى ماقساتى — قۇداي پاتشالىعى جايلى تۇبەگەيلى كۋالىك بەرۋ. ەندى پاۋىلعا تۇراقتايتىن جەر كەرەك. ول باسقالارعا ماسىل بولىپ، اۋىرتپالىق سالعىسى كەلمەيدى. «قۇداي ٴسوزىن ۋاعىزداعانىم ٷشىن ادامدار مەنى قارجىلاي قولداۋ كەرەك» دەگەن سىڭاي تانىتۋ ونىڭ ويىندا دا جوق. ول نە ىستەر ەكەن؟
2 پاۋىلدىڭ قولىنان شاتىر جاساۋ كەلەدى. بۇل وڭاي ٸس بولماسا دا، ول ٶز-ٶزىن قامتاماسىز ەتۋ ٷشىن قاجىرلى ەڭبەك ەتۋدەن قاشپايدى. پاۋىل ىعى-جىعى، ساپىرىلىسقان قالادان جۇمىس تابا الا ما؟ ال تۇراتىن ٷي شە؟ وسىنداي قيىندىقتارى بولسا دا، ول نازارىن ەڭ ماڭىزدى ىسىنەن، ۋاعىزداۋ ىسىنەن، تايدىرىپ العان جوق.
3 الدا بىلەتىنىمىزدەي، پاۋىل قورىنتتا ٴبىراز ۋاقىتقا قالادى، ٵرى ونىڭ قىزمەتى وتە ٶنىمدى بولادى. پاۋىلدىڭ قورىنتتا اتقارعان قىزمەتى بىزگە ٶز اۋماعىمىزدا قۇداي پاتشالىعى تۋرالى حاباردى تۇبەگەيلى كۋالىك بەرۋگە قالاي كومەكتەسەدى؟
«كاسىپتەرى شاتىر جاساۋ ەدى» (ەل. ٸس. 18:1—4)
4، 5. ا) پاۋىل قورىنتتا كىمنىڭ ۇيىندە توقتادى جانە قانداي كاسىپپەن اينالىستى؟ ٵ) پاۋىل شاتىر جاساۋدى قايدان ۇيرەنگەن؟
4 قورىنتقا كەلگەن سوڭ كوپ ۇزاماي پاۋىل وتە قوناقجاي ٴبىر ەرلى-زايىپتىمەن تانىستى. ولار — ياھۋديلىك اقيلا مەن ايەلى پريسكيلا (نە پريسكا). يمپەراتور كلاۋدي «بارلىق ياھۋديلەرگە ريمنەن كەتۋدى بۇيىرعان» كەزدە، ەكەۋى وسى قورىنت قالاسىنا كوشىپ كەلگەن ەدى (ەل. ٸس. 18:1، 2). اقيلا مەن پريسكيلا پاۋىلعا باسپانا دا، جۇمىس تا بەردى. «كاسىپتەرى ٴبىر بولعاندىقتان، [پاۋىل] سوندا تۇرىپ، ولارمەن بىرگە جۇمىس ىستەدى. ال كاسىپتەرى شاتىر جاساۋ ەدى»،— دەپ وقيمىز كيەلى كىتاپتان (ەل. ٸس. 18:3). پاۋىل قورىنتتا قىزمەت ەتكەن ۋاقىتتىڭ بارىندە وسى مەيماندوس، مەيىرىمدى جانداردىڭ ۇيىندە تۇراقتادى. ول كيەلى كىتاپقا ەنگەن حاتتارىنىڭ كەيبىرىن وسى اقيلا مەن پريسكيلانىڭ ۇيىندە جازسا كەرەك b.
5 «گاماليەلدىڭ وزىنەن ٴبىلىم العان» پاۋىل شاتىر جاساۋدى قايدان ۇيرەنگەن؟ (ەل. ٸس. 22:3). I عاسىرداعى ياھۋديلەر بالالارىنا قوسىمشا ٴبىلىم بەرسە دە، ولاردى قولونەرگە باۋلۋدى ۇيات ساناماعان. پاۋىل كيليكياداعى تارس قالاسىنان ەدى. ال ول ٶڭىر شاتىر جاسايتىن كيليكيۋم دەگەن ماتا شىعارۋمەن تانىمال. سوندىقتان پاۋىل وسى كاسىپتى بالا كەزىندە مەڭگەرىپ السا كەرەك. ال شاتىر قالاي جاسالعان؟ شاتىر جاساۋ ٷشىن الگى قاتتى ماتانى قىرقۋ جانە تىگۋ كەرەك بولاتىن. كاسىپكەرلەر كەيدە سول ماتانىڭ ٶزىن دە توقىعان. بۇل وڭاي شارۋا ەمەس ەدى.
6، 7. ا) پاۋىل ٶز كاسىبىنە قالاي قاراعان؟ اقيلا مەن پريسكيلا شە؟ ٵ) ماسىحشىلەر پاۋىلعا، اقيلا مەن پريسكيلاعا قالاي ەلىكتەيدى؟
6 پاۋىل شاتىر جاساۋدى ومىرلىك ٸسىم دەپ ويلاماعان. قايتا، وسى كاسىپ ارقىلى ٶزىن قاجەتىمەن قامداپ، قۇداي جايلى ىزگى حاباردى «ەش اقىسىز» جەتكىزە العان (قور. 2-ح. 11:7). ال اقيلا مەن پريسكيلا شاتىر جاساۋعا قالاي قاراعان؟ ولار ٷشىن دە بۇل ومىرلىك ٸس بولماعان. ونى قايدان بىلەمىز؟ ب.ز. 52-جىلى پاۋىل قورىنت قالاسىنان كەتىپ، ەفەسكە بارعاندا، اقيلا مەن پريسكيلا دا ٶز كاسىپتەرىن تاستاپ، ونىڭ سوڭىنان ەرگەن. ەفەستە ولاردىڭ ۇيىندە قاۋىم كەزدەسۋلەرى وتكەن (قور. 1-ح. 16:19). كەيىن ولار ريمگە قايتىپ، سوسىن قايتادان ەفەسكە ورالعان. بۇل وتتاي جالىنداعان ەرلى-زايىپتى قۇداي ٸسىن ومىرلەرىنىڭ تورىنە شىعارعان ٵرى باۋىرلاستارى ٷشىن جانىن بەرۋگە دايىن بولعان. «باسقا ۇلت قاۋىمدارىنىڭ ٴبارى» ولارعا العىس ايتىپ جۇرگەنى دە، مىنە، سوندىقتان (ريم. 16:3—5؛ ٴتىم. 2-ح. 4:19).
7 بۇگىندە پاۋىلعا، اقيلا مەن پريسكيلاعا ەلىكتەيتىن باۋىرلاستار ساناساڭ، سان جەتپەيدى. جالىنداپ تۇرعان ولار وزگەلەرگە «اۋىرتپالىق سالماۋ ٷشىن» تەر توگۋدەن قاشپايدى (سال. 1-ح. 2:9). مىسالى، كوپتەگەن ٸزاشارلار قىزمەتتەرىن اتقارا الۋ ٷشىن اپتاسىنا بىرنەشە كۇندىك نە مەرزىمدىك جۇمىستاردى ىستەيدى. وسىنداي جانقيار باۋىرلاستاردى قالاي ماقتامايسىڭ؟! سونداي-اق اقيلا مەن پريسكيلا سياقتى كوڭىلى دارقان باۋىرلاستارىمىز اۋداندىق باقىلاۋشىلارعا ۇيلەرىنىڭ ەسىگىن ايقارا اشادى. «ٵردايىم قوناقجاي بولىپ» جۇرگەندەر «كەڭ بولسا، كەم بولمايتىندارىن» جاقسى تۇسىنەدى (ريم. 12:13).
«كوپتەگەن قورىنتتىقتار دا سەندى» (ەل. ٸس. 18:5—8)
8، 9. پاۋىل ۋاعىزىنا قارسى بولعان ياھۋديلەرگە نە دەدى، سوسىن ول قاي جەردە ۋاعىزدادى؟
8 پاۋىل شاتىر جاساۋ كاسىبىمەن ٶزىن اسىراۋ ٷشىن عانا اينالىسىپ جۇرگەنى سيلاس پەن تىموتە كەلگەندە تاعى انىق بولدى. ولار ماكەدونيادان قاجەتىن جاباتىن مول سيلىق الىپ كەلگەن ەدى (قور. 2-ح. 11:9). سول كەزدە پاۋىل كىدىرمەستەن «ٶزىن تولىعىمەن قۇداي ٴسوزىن ۋاعىزداۋعا ارنادى» (ەل. ٸس. 18:5). بىراق ۋاعىز ىسىنە بىلەك سىبانا كىرىسكەن پاۋىلعا ياھۋديلەر قارسىلىق كورسەتە باستادى. قانشا ايتسا دا، ٶمىردى قۇتقاراتىن ٴماسىح جايلى حابارعا قۇلاق قويماعان بىربەتكەي ياھۋديلەرگە پاۋىل كيىمىن قاقتى دا: «ٶز قاندارىڭ ٶز مويىندارىڭدا. مەن كىنالى ەمەسپىن. ەندى باسقا ۇلتتارعا بەت بۇرامىن»،— دەدى. وسىلاي ولاردىڭ شەشىمدەرىنە جاۋاپتى ەمەس ەكەنىن كورسەتتى (ەل. ٸس. 18:6؛ ەزەك. 3:18، 19).
9 ەندى پاۋىل قاي جەردە ۋاعىزداماقشى؟ تيتيي يۋست ەسىمدى كىسى (ول ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداعان باسقا ۇلت ادامى بولسا كەرەك) ٶز ٷيىن پاۋىلعا بەردى. ونىڭ ٷيى ٴماجىلىسحاناعا ىرگەلەس تۇرعان ەدى. سوندىقتان پاۋىل ٴماجىلىسحانادان كەتىپ، ۋاعىزىن يۋستتىڭ ۇيىندە جالعاستىردى (ەل. ٸس. 18:7). پاۋىل قورىنتتا بولعاندا اقيلا مەن پريسكيلانىڭ ۇيىندە تۇرىپ ٴجۇردى دە، ال ٴيۋستتىڭ ۇيىندە ۋاعىزدادى.
10. پاۋىل تەك باسقا ۇلت ادامدارىنا عانا ۋاعىزداماعانىن قايدان بىلەمىز؟
10 پاۋىل «ەندى باسقا ۇلتتارعا بەت بۇرامىن» دەگەندە، ارالارىندا اقجۇرەكتى ادامدار بولسا دا، ياھۋدي مەن ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداعاندارعا مۇلدەم ۋاعىزداماي قويدى ما؟ بۇلاي دەۋگە كەلمەس. سەبەبى كيەلى كىتاپتا: «ٴماجىلىسحانا جەتەكشىسى كريسىپ بۇكىل ٷي ىشىمەن يەمىزگە سەندى»،— دەلىنگەن. مۇنى كورگەندە ٴماجىلىسحاناداعى ٴبىراز ياھۋدي دە كريسىپكە قوسىلعانعا ۇقسايدى. ويتكەنى ٵرى قاراي: «ىزگى حاباردى ەستىگەن كوپتەگەن قورىنتتىقتار دا سەنىپ، شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتتى»،— دەپ وقيمىز (ەل. ٸس. 18:8). وسىلاي قورىنتتا جاڭا قاۋىم قۇرىلىپ، ولار الگى تيتيي ٴيۋستتىڭ ۇيىندە جينالاتىن بولدى. ەگەر لۇقانىڭ وقيعالار جەلىسىن رەت-رەتىمەن جازاتىنىن ەسكەرسەك، بۇل ياھۋدي نە ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداعان كىسىلەر پاۋىل كيىمىن قاققاننان كەيىن يەمىزگە سەنگەن. بۇل جاعداي ەلشى پاۋىلدىڭ بەيىمدەلىپ، تىڭداعىسى كەلگەن ادامداردىڭ بارىنە ۋاعىزداعانىن راستايدى ەمەس پە؟!
11. قالاي بۇگىندە ەحوبا كۋاگەرلەرى پاۋىلعا ەلىكتەپ، وزدەرىن ٴماسىحشى سانايتىن ادامدارعا ىزگى حاباردى ۋاعىزداپ ٴجۇر؟
11 بۇگىندە كوپ ەلدەردە وزدەرىن ٴماسىحشى سانايتىنداردىڭ شىركەۋلەرى كەڭ ەتەك جايعان. ٴدىنباسىلارى ٶز سەنۋشىلەرىنەن ايىرىلىپ قالماۋدىڭ بار امالىن جاسايدى. ولار ميسسيونەرلەرىن ٴتۇرلى ەلدەرگە، ارالدارعا جىبەرىپ، ادامداردى ٶز دىندەرىنە تارتۋ ٷشىن كوپ كۇش سالعان. ٴماسىحشىمىز دەيتىندەر كەزىندەگى قورىنتتاعى ياھۋديلەر سياقتى سالت-داستۇرلەرگە جابىسىپ قالعان. بىراق پاۋىل سەكىلدى ەحوبا كۋاگەرلەرى ولارعا دا ۋاعىزداپ، جازبالاردان وقىعاندارىن دۇرىس تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى. ٴتىپتى ولار بىزگە قارسى شىقسا دا، ٴدىني جەتەكشىلەرى قۋعىنداسا دا، ٷمىتىمىزدى سوندىرمەي ولارعا ۋاعىزداي بەرەمىز. سەبەبى «قۇدايعا قۇلشىنا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن، بىراق تۋرا بىلىمدەرى جوق» ادامداردىڭ اراسىندا شىندىقتى ىزدەپ تاپقىسى كەلەتىن مومىن ادامدار بولۋى مۇمكىن (ريم. 10:2).
«بۇل قالادا مەنىڭ ادامدارىم كوپ» (ەل. ٸس. 18:9—17)
12. پاۋىل قانداي ايان الدى؟
12 ەگەر پاۋىل ٵرى قاراي قورىنتتا ۋاعىزداۋىم كەرەك پە، جوق پا دەپ ويلاسا، بۇل كۇمانى تەز-اق سەيىلدى. ويتكەنى يەسى يسا وعان ايان بەرىپ، بىلاي دەدى: «قورىقپا، ٷنسىز قالماي ايتا بەر. مەن ساعان جار بولامىن. ەشكىم دە ساعان زيان كەلتىرە المايدى، ويتكەنى بۇل قالادا مەنىڭ ادامدارىم كوپ» (ەل. ٸس. 18:9، 10). پاۋىلعا سەنىمدى بولۋ ٷشىن بۇدان ارتىق نە كەرەك؟! يسانىڭ ٶزى ونى قورعايتىنىنا سەندىرىپ، سول قالادا شىندىقتى ەستىگىسى كەلەتىن ادامدار كوپ ەكەنىن ايتىپ تۇر عوي. پاۋىل وسى سوزدەردەن كەيىن نە ىستەدى؟ كيەلى كىتاپتان: «پاۋىل ٴبىر جارىم جىل بويى سول جەردە بولىپ، قۇداي ٴسوزىن ۇيرەتتى»،— دەپ وقيمىز (ەل. ٸس. 18:11).
13. تورەلىك ورنىنا كەلگەندە، پاۋىلدىڭ ويىنا نە تۇسسە كەرەك، بىراق ول نە نارسەگە سەنىمدى بولدى؟
13 قورىنتتا جۇرگەنىنە ٴبىر جىلداي بولعاندا، پاۋىل وزىنە يسانىڭ جار بولىپ جاتقانىنا ودان سايىن كوزى جەتتى. سول ۋاقىتتا «ياھۋديلەر بىرىگىپ، پاۋىلعا قارسى شىقتى. ونى تورەلىك ورنىنا اپاردى» (ەل. ٸس. 18:12). كەيبىرەۋلەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل تورەلىك ورنى (بەما) — ورنەكتەلگەن اق-كوك ٴتۇستى ٴمارمار تاستاردان بيىكتەۋ ٵرى تەگىس ەتىپ سالىنعان مىنبە. سونداي-اق بۇل ورىن قورىنتتاعى بازار الاڭىنا جاقىن جەردە ورنالاسسا كەرەك. تورەلىك ورنىنىڭ ماڭى قالىڭ جۇرت جينالا الاتىنداي كەڭ بولعان. ارحەولوگيالىق قازبالارعا سۇيەنسەك، تورەلىك ورنى — ٴماجىلىسحانادان ٴبىر-ەكى ادىم جەردە بولعان. دەمەك، بۇل جەر ٴيۋستتىڭ ۇيىنە دە ٴتيىپ تۇرعان. پاۋىل وسى ورىنعا كەلگەندە، كەزىندە ازاپتى ولىممەن ولگەن العاشقى ٴماسىحشى ستەپاندى ەسىنە العان شىعار. سول كەزدە ساۋل دەگەن اتپەن دە تانىمال بولعان پاۋىل ونى «ولتىرگەندەردى قۇپتاپ تۇرعان» (ەل. ٸس. 8:1). ەندى پاۋىل دا ستەپاننىڭ كەبىن كيەر مە ەكەن؟ جوق، سەبەبى يسا وعان: «ەشكىم دە ساعان زيان كەلتىرە المايدى»،— دەپ ۋادە بەرگەن ەدى (ەل. ٸس. 18:10).
«سودان ولاردى تورەلىك ورنىنان قۋىپ جىبەردى» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 18:16).
14، 15. ا) ياھۋديلەر پاۋىلعا قانداي ايىپ تاقتى جانە گالليون نەگە ٸستى توقتاتتى؟ ٵ) سوستەنمەن نە بولدى ٵرى سول جاعداي وعان قالاي اسەر ەتسە كەرەك؟
14 پاۋىلدى تورەلىك ورنىنا الىپ كەلگەندە نە بولدى؟ ول جەردە تورەشى گالليون دەگەن كىسى ەدى. ول احايانىڭ ايماق ٵمىرشىسى ٵرى ريمدىك فيلوسوف سەنەكانىڭ اعاسى بولاتىن. ياھۋديلەر پاۋىلدى: «مىنا ادام حالىقتى زاڭعا قايشى جولمەن قۇدايعا عيبادات ەتۋگە ۇگىتتەپ ٴجۇر»،— دەپ ايىپتادى (ەل. ٸس. 18:13). ولاردىڭ ٴسوزى پاۋىل زاڭسىز جولمەن ياھۋديلەردى ٶز دىنىنە تارتىپ جاتىر دەگەنگە سايدى. بىراق گالليون پاۋىلدىڭ ەشبىر «جامان ٸس» نە «اۋىر قىلمىس» جاساماعانىن ٴتۇسىندى (ەل. ٸس. 18:14). سوندىقتان ياھۋديلەردىڭ تالاستارىنا ارالاسقىسى كەلمەدى. پاۋىل ٶزىن قورعاۋ ٷشىن اۋزىن اشپاي تۇرىپ-اق، گالليون ٸستى توقتاتىپ تاستادى! بۇنى كورگەندە ياھۋديلەردىڭ ىزاسى كەلىپ، بار اشۋلارىن، ٴسىرا، كريسىپتىڭ ورنىنا ٴماجىلىسحانا جەتەكشىسى بولعان سوستەنگە توكتى. ياھۋديلەر ونى ۇستاپ الىپ، «تورەلىك ورنىنىڭ الدىندا ۇرا باستادى» (ەل. ٸس. 18:17).
15 نەگە گالليون سوققىنىڭ استىندا قالعان سوستەندى قورعامادى؟ بالكىم، ول سوستەندى پاۋىلعا قارسى شىققان توپتىڭ باسشىسى، سوندىقتان سازايىن تارتىپ جاتىر دەپ ويلاعان شىعار. قانداي بولعان كۇندە دە، بۇل جاعدايدىڭ ارتى جاقسى اياقتالعانعا ۇقسايدى. سەبەبى اراعا بىرنەشە جىل سالىپ، پاۋىل قورىنتتىقتارعا العاشقى حاتىن جازعاندا، سوستەن دەگەن كىسىنى «باۋىرلاس» دەپ اتاعان (قور. 1-ح. 1:1، 2). بۇل الگى تاياق جەگەن سوستەن بولۋى مۇمكىن بە؟ ەگەر سولاي بولسا، ول باسىنان وتكەن سول اشتى وقيعادان كەيىن ٴماسىحشى بولعان سەكىلدى.
16. يسانىڭ «ٷنسىز قالماي ايتا بەر، مەن ساعان جار بولامىن» دەگەن سوزدەرى ٴبىزدى قىزمەتتە قالاي قايرايدى؟
16 ەسىمىزدە بولسا، ياھۋديلەر پاۋىلدىڭ حابارىنان باس تارتقاننان كەيىن، يسا وعان: «قورىقپا، ٷنسىز قالماي ايتا بەر. مەن ساعان جار بولامىن»،— دەپ ەدى (ەل. ٸس. 18:9، 10). ٴبىز دە وسى سوزدەردى اسىرەسە ادامدار حابارىمىزدان تەرىس اينالعاندا جادىمىزدا ۇستايىق. ەحوبا ادامداردىڭ جۇرەگىن كورەتىنىن جانە اقپەيىل جانداردى وزىنە جاقىنداتىپ تارتاتىنىن ۇمىتپايىق (سام. 1-ج. 16:7؛ جوح. 6:44). وسى وي ٴبىزدىڭ قىزمەتكە دەگەن ىنتا-جىگەرىمىزدى قامشىلاي بەرگەي! جىلىنا ٴجۇز مىڭداعان ادام، كۇنىنە جۇزدەگەن ادام، شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتۋدە. يسانىڭ: «بارىڭدار دا، بارلىق حالىقتاردان شاكىرتتەر دايىندار»،— دەگەن بۇيرىعىنا قۇلاق اسىپ جۇرگەندەرگە ول: «مەن وسى زامان اياقتالعانشا، ٵر كۇنى سەندەرمەن بىرگەمىن»،— دەپ ۋادە بەرەدى (مات. 28:19، 20).
«ەحوبانىڭ ەركىنە ساي بولسا» (ەل. ٸس. 18:18—22)
17، 18. پاۋىل ەفەسكە ٴجۇزىپ بارا جاتىپ نە جايلى ويلانسا كەرەك؟
17 وسىدان كەيىن قورىنتتاعى جاس قاۋىم تىنىش ۋاقىتتى باستان كەشىرگەنگە ۇقسايدى، بىراق بۇعان گالليوننىڭ پاۋىلعا قاتىستى شەشىمى مۇرىندىق بولدى دەپ كەسىپ ايتا المايمىز. قايتكەن كۇندە دە، پاۋىل قورىنتتاعى باۋىرلاستارمەن قوش ايتىسپاي تۇرىپ، «سول جەردە ٴبىراز كۇن بولدى». ول ب.ز. 52-جىلىنىڭ كوكتەمىندە قورىنتتىڭ شىعىسىنداعى 11 شاقىرىم جەردەگى كەنحرەيا پورتىنان سيرياعا ٴجۇزىپ كەتۋدى جوسپارلادى. بىراق كەنحرەيادان كەتپەس بۇرىن، «بەرگەن انتىنا ساي... شاشىن العىزدى» c (ەل. ٸس. 18:18). سودان كەيىن اقيلا مەن پريسكيلانى ەرتىپ، كىشى ازياداعى ەفەسكە ەگەي تەڭىزى ارقىلى ٴجۇزىپ كەتتى.
18 پاۋىل كەنحرەيادان ٴجۇزىپ بارا جاتقان كەزدە، قورىنتتا وتكىزگەن كۇندەرى جايلى ويلانسا كەرەك. جادىندا كوڭىل تەبىرەنتەرلىك كوپتەگەن ەستەلىكتەر قالدى. ونىڭ 18 ايلىق قىزمەتى جەمىس بەرمەي قويمادى. قورىنتتا العاش رەت قاۋىم پايدا بولىپ، ٴيۋستتىڭ ۇيىندە جينالاتىن بولدى. يساعا سەنگەندەردىڭ اراسىندا يۋست، كريسىپ پەن ونىڭ ٷي ٸشى جانە وزگە دە ادامدار بار ەدى. ٶزى ٴماسىحشى بولۋعا كومەكتەسكەن بۇل جاندار پاۋىل ٷشىن وتە قىمبات. كەيىنىرەك جازعان حاتىندا پاۋىل ولاردى جۇرەگىنە جازىلعان «كەپىلدەمە حات» دەپ اتادى. ٴبىز دە شىندىققا كەلۋگە كومەكتەسكەن ادامدارىمىزدى ەرەكشە جاقسى كورەمىز. جۇرەگىمىزگە جازىلعان «كەپىلدەمە حات» ىسپەتتى ولار ٴبىزدى دە وراسان زور شاتتىققا بولەيدى! (قور. 2-ح. 3:1—3).
19، 20. پاۋىل ەفەسكە كەلگەندە نە ىستەدى جانە رۋحاني ماقساتتار قويعاندا وعان قالاي ەلىكتەي الامىز؟
19 پاۋىل ەفەسكە كەلگەندە، دەرەۋ «ٴماجىلىسحاناعا باردى دا، ياھۋديلەرمەن جازبالاردىڭ نەگىزىندە پىكىر الىستى» (ەل. ٸس. 18:19). بۇل جولى ول ەفەستە ۇزاق ۋاقىت تۇراقتامادى. باۋىرلاستار قانشا قال دەسە دە، كونبەي: «ەحوبانىڭ ەركىنە ساي بولسا، سەندەرگە قايتا كەلەرمىن»،— دەپ، قوشتاسىپ كەتتى (ەل. ٸس. 18:20، 21). ارينە، پاۋىل ٵلى دە ەفەستە كوپ ادامعا ۋاعىزداۋ كەرەكتىگىن ٴتۇسىندى، سوندىقتان دا قايتا كەلۋدى جوسپارلادى. بىراق ول مۇنى ەحوبانىڭ ەركىنە قالدىردى. بۇل ٴبىز ٷشىن جاقسى ۇلگى ەمەس پە؟ ٴبىز دە رۋحاني ماقساتتار قويىپ، ولارعا جەتۋگە كۇش سالامىز. دەسە دە ٴبىز ٵردايىم ەحوبانىڭ باسشىلىعىنا جۇگىنىپ، ونىڭ ەركىنە ساي ارەكەت ەتۋگە ٴتيىسپىز (جاق. 4:15).
20 پاۋىل اقيلا مەن پريسكيلانى ەفەستە قالدىرىپ، ٶزى كەسارياعا ٴجۇزىپ كەتتى. سول جەردەن ول «يەرۋساليمگە بارىپ»، قاۋىمعا سالەم بەردى (ەل. ٸس. 18:22). كەيىن توقتاپ جۇرگەن ٷيى سيرياداعى انتيوحياعا جول تارتتى. وسىلاي ونىڭ ەكىنشى ميسسيونەرلىك ساپارى ٴساتتى اياقتالدى. ال ونى سوڭعى ميسسيونەرلىك ساپارىندا نە كۇتىپ تۇر ەكەن؟
a «ەكى پورتتىڭ باسىن قوسقان — قورىنت» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
b «پاۋىلدىڭ جىگەردى قايرايتىن حاتتارى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
c «پاۋىلدىڭ انتى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
