17-تاراۋ
«جازبالاردىڭ نەگىزىندە پىكىر الىستى»
جاقسى تالىمگەر بولۋدىڭ سىرى؛ بەرەيالىقتاردىڭ جاقسى ۇلگىسى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:1—15 نەگىزدەلگەن
1، 2. فىلىپىدەن سالونيكاعا ساپار شەگىپ بارا جاتقان كىمدەر جانە ولار نە جايىندا ويلاپ كەلە جاتسا كەرەك؟
ريمدىك شەبەر قۇرىلىسشىلار سالعان تاس جول تاۋ قىراتتارى ارقىلى ٶتىپ جاتىر. جول بويىندا ارا-تۇرا ەسەكتەردىڭ اقىرعانى، تاس جولمەن كەلە جاتقان اربالاردىڭ ساقىر-سۇقىرى، سونداي-اق گۋ-گۋ اڭگىمەلەسىپ كەلە جاتقان ساربازداردىڭ، ساۋداگەرلەر مەن ۇستالاردىڭ داۋىستارى ەستىلەدى. بۇل جولمەن پاۋىل، سيلاس جانە تىموتە دە كەلە جاتىر. ۇشەۋى فىلىپىدەن 130 دان استام شاقىرىم جەردەگى سالونيكاعا بەت الىپ بارادى. بۇل ساپار اسىرەسە پاۋىل مەن سيلاسقا وڭاي ٴتۇسىپ تۇرعان جوق. ولاردىڭ فىلىپىدە دۇرەدەن العان جارالارى ٵلى جازىلا قويماعان ەدى (ەل. ٸس. 16:22، 23).
2 قاجىتارلىق ۇزاق جولدى قىسقارتۋ ٷشىن ولار نە ىستەدى؟ جول-جونەكەي اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ بارعانى انىق. پاۋىل مەن سيلاس فىلىپىدەگى تۇرمە باستىعى مەن ونىڭ ٷي ٸشىنىڭ شىندىقتى قالاي قابىلداعانىن ايتىپ كەلە جاتسا كەرەك. سول وقيعادان كەيىن بۇل جولاۋشىلاردىڭ قۇداي ٴسوزىن ۋاعىزداۋعا دەگەن شەشىمى كۇشەيمەسە، السىرەگەن جوق. الايدا تەڭىز جاعالاۋىنداعى سالونيكا قالاسىنا جاقىنداعان سايىن، كوڭىلدەرىنە «ونداعى ياھۋديلەر ٴبىزدى قالاي قابىلدار ەكەن» دەگەن ۋايىم ۇيالاي باستاعان شىعار. ولار دا فىلىپىلىكتەر سياقتى قارسى شىعىپ، ۇرىپ-سوعار ما ەكەن؟
3. پاۋىلدىڭ ۇلگىسى بىزگە قىزمەتتە باتىل بولۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
3 پاۋىلدىڭ سول كەزدە نە سەزىنگەنىن كەيىنىرەك سالونيكاداعى ماسىحشىلەرگە جازعان حاتىنان بىلەمىز: «الدىمەن فىلىپىدە ازاپ شەگىپ، قورلىق كوردىك، مۇنى وزدەرىڭ دە بىلەسىڭدەر. سويتسە دە قاتتى قارسىلىق كورگەنىمىزگە قاراماي، سەندەرگە ىزگى حاباردى ايتۋ ٷشىن قۇدايدىڭ ارقاسىندا باتىلدىققا يە بولدىق» (سال. 1-ح. 2:2). بۇدان پاۋىلدىڭ اسىرەسە فىلىپىدە بولعان جاعدايدان كەيىن سالونيكاعا بارۋعا جاسقانعانى كورىنەدى. ونىڭ سەزىمى سىزگە دە تانىس پا؟ سىزگە كەيدە ىزگى حاباردى جاريالاۋ قيىن با؟ پاۋىل ەحوباعا ارقا سۇيەپ، قاجەتتى باتىلدىققا يە بولدى. ونىڭ ۇلگىسىن زەرتتەسەڭىز، ٴسىز دە قۇدايدىڭ ارقاسىندا باتىلدىققا يە بولا الاسىز (قور. 1-ح. 4:16).
«جازبالاردىڭ نەگىزىندە پىكىر الىستى» (ەل. ٸس. 17:1—3)
4. نەلىكتەن پاۋىل سالونيكادا ٷش اپتادان كوبىرەك بولعان دەي الامىز؟
4 ەلشىلەردىڭ ىستەرىندە پاۋىل سالونيكادا قاتارىنان ٷش دەمالىس كۇنى ۋاعىزداعانى ايتىلعان. سوندا ول سالونيكادا ٷش-اق اپتا بولدى ما؟ بۇلاي دەپ كەسىپ ايتا المايمىز. ول بۇل قالاعا كەلگەن سوڭ، ٴماجىلىسحاناعا ٴبىرىنشى رەت قاشان بارعانى بەلگىسىز. ونىڭ ۇستىنە، پاۋىلدىڭ حاتتارىنان كورىنەتىندەي، سالونيكادا بولعاندا ول سەرىكتەرىمەن بىرگە شىعىندارىن جابۋ ٷشىن جۇمىس ىستەگەن (سال. 1-ح. 2:9؛ سال. 2-ح. 3:7، 8). سونداي-اق وسى جەردە جۇرگەندە ول فىلىپىدەگى باۋىرلاستاردان ەكى رەت قاجەتتى كومەك العان (ٴفىلىپ. 4:16). دەمەك، پاۋىل سالونيكادا ٷش اپتادان كوبىرەك ايالداعان سىڭايلى.
5. پاۋىل ۇيرەتىپ جاتقاندارىنىڭ شىندىق ەكەنىن دالەلدەۋ ٷشىن نە ىستەدى؟
5 پاۋىل بار باتىلدىعىن جيناپ، ٴماجىلىسحانادا جينالعاندارعا ۋاعىزداي باستادى. ادەتى بويىنشا «جازبالاردىڭ نەگىزىندە پىكىر الىستى. ول ٴماسىحتىڭ ازاپ شەگۋى جانە قايتا ٴتىرىلۋى كەرەك بولعانىن ٴتۇسىندىرىپ، جازبالاردان دالەل كەلتىردى دە: «مەن سىزدەرگە جاريالاپ جۇرگەن يسا — سول ٴماسىحتىڭ ٶزى»،— دەدى (ەل. ٸس. 17:2، 3). بايقاساڭىز، پاۋىل ادامداردىڭ قۇر سەزىمدەرىنە اسەر ەتۋگە تىرىسقان جوق، قايتا، اقىل-سانالارىن قوسىپ، ويلانۋعا تالپىندىردى. ول ٴماجىلىسحاناعا جينالعانداردىڭ جازبالارمەن تانىس ەكەنىن ٵرى ونى قۇرمەتتەيتىنىن بىلگەن. دەسە دە ولارعا تۇسىنىك جەتىسپەيتىن. مىنە، سوندىقتان پاۋىل ولارمەن بىرگە وي جۇگىرتىپ، پىكىر الىسىپ، ٴتۇسىندىردى. ول نازارەتتەن شىققان يسانىڭ ۋادە ەتىلگەن ٴماسىح ەكەنىن جازبالارمەن دالەلدەپ بەردى.
6. يسا جازبالاردىڭ نەگىزىندە قالاي پىكىر الىسقان جانە ناتيجەسى قانداي بولعان؟
6 پاۋىل يسانىڭ ىزىمەن جۇرگەن. يسا ٵردايىم تالىمدەرىن جازبالارعا نەگىزدەيتىن. مىسالى، ول كوپشىلىك الدىندا ٴتالىم بەرگەندە، جازبالارعا ساي، ادام ۇلىنىڭ ازاپ شەگىپ، ٶلتىرىلىپ، كەيىن قايتا تىرىلەتىنىن ايتقان (مات. 16:21). بىلەتىنىمىزدەي، ول قايتا تىرىلگەننەن كەيىن شاكىرتتەرىنە كورىندى. وسىنىڭ ٶزى يسا ارقاشان شىندىقتى ايتقانىن راستادى. بىراق ول مۇنىمەن شەكتەلگەن جوق. ونىڭ كەيبىر شاكىرتتەرىنە قالاي ٴتالىم بەرگەنى جايلى بىلاي دەپ وقيمىز: «بۇدان كەيىن ول مۇسا مەن بۇكىل پايعامبارلاردان باستاپ جازبالاردىڭ بارىندە ٶزى جايلى ايتىلعانداردى ٴتۇسىندىرىپ بەردى». ناتيجەسى قانداي بولدى؟ شاكىرتتەر ٴبىر-بىرىنە: «ول جولشىباي بىزبەن سويلەسىپ، جازبالاردىڭ ٴمانىن تولىعىمەن اشىپ بەرگەندە، جۇرەگىمىز جالىنداپ كەتكەن جوق پا ەدى؟»— دەستى (لۇقا 24:13، 27، 32).
7. نەلىكتەن ٴتالىمىمىزدى تولىقتاي جازبالارعا نەگىزدەۋىمىز كەرەك؟
7 قۇداي سوزىندەگى حاباردىڭ اسەرى كۇشتى (ەۆر. 4:12). بۇگىندە ماسىحشىلەر يسا، پاۋىل جانە باسقا ەلشىلەر سياقتى تالىمدەرىن قۇداي سوزىنە نەگىزدەيدى. ٴبىز دە ۋاعىزداعاندا ادامدارمەن بىرگە وي جۇگىرتىپ، پىكىر الىسامىز، جازبالاردىڭ ٴمانىن تۇسىندىرەمىز جانە ٷي يەسىنە ايتىپ جاتقانىمىز قۇداي سوزىنەن ەكەنىن دالەلدەپ، كيەلى كىتاپتان اشىپ كورسەتەمىز. ويتكەنى ايتىپ جاتقان حابار بىزدىكى ەمەس قوي. ٴبىزدىڭ كيەلى كىتاپتى ٴجيى اشاتىنىمىزدى كورگەندە، ادامدار ٶز ويىمىزدى ەمەس، قۇدايدىڭ ىلىمدەرىن ايتىپ جاتقانىمىزدى بايقايدى. ٶزىمىز دە ايتىپ جاتقان حابارىمىز تولىقتاي قۇداي سوزىنە نەگىزدەلگەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ول ٴجۇز پايىز سەنىم ارتۋعا تۇرارلىق. وسىنى ويدا تۇتقانىمىز پاۋىل ىسپەتتى حاباردى باتىل جاريالاۋعا سەنىمدىلىك بەرەدى.
«كەيبىرى... يسانىڭ ٸزباسارى بولدى» (ەل. ٸس. 17:4—9)
8—10. ا) سالونيكاداعى ادامدار ىزگى حاباردى قالاي قابىلدادى؟ ٵ) نەگە كەيبىر ياھۋديلەر پاۋىلدى كورە المادى؟ ب) ياھۋدي قارسىلاستار قانداي ارەكەتكە باردى؟
8 يسانىڭ مىنا سوزدەرىنىڭ راس ەكەنىنە پاۋىلدىڭ الدەقاشان كوزى جەتكەن: «قۇل قوجايىنىنان ۇلكەن ەمەس. ولار مەنى قۋدالاسا، سەندەردى دە قۋدالايدى. ال ەگەر مەنىڭ سوزدەرىمدى ۇستانسا، سەندەردىكىن دە ۇستانادى» (جوح. 15:20). پاۋىلمەن سالونيكادا ٴدال سولاي بولدى: كەيبىرەۋلەرى حابارعا قۇلاق اسسا، وزگەلەرى قارسى شىقتى. جاقسى قابىلداعاندارى جايلى لۇقا بىلاي دەگەن: «سوندا وتىرعانداردىڭ كەيبىرى [ياھۋديلەر]، سونداي-اق قۇدايعا عيبادات ەتەتىن كوپتەگەن گرەكتەر مەن بەدەلدى ايەلدەردىڭ ٴبىرازى يسانىڭ ٸزباسارى بولىپ، پاۋىل مەن سيلاسقا قوسىلدى» (ەل. ٸس. 17:4). بۇل جاڭا شاكىرتتەر كوزدەرى اشىلىپ، جازبالاردى تۇسىنە العانىنا قۋانعانى ٴشۇباسىز.
9 كەي ادامدار پاۋىلدىڭ ٴسوزىن قابىلداعانمەن، وعان ٴتىس قايراپ جاتقاندار دا جوق ەمەس ەدى. سالونيكاداعى كەيبىر ياھۋديلەر پاۋىلدىڭ سوزىنە «كوپتەگەن گرەكتەردىڭ» قۇلاق اسىپ جاتقانىن كورە المادى. ويتكەنى سول ياھۋديلەر گرەكتەرگە ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداتۋ ٷشىن، ولارعا ەۆرەي جازبالارىن ۇيرەتەتىن جانە ولاردى وزدەرىنىڭ شاكىرتتەرى دەپ ەسەپتەيتىن. ال ەندى پاۋىل كەلىپ، گرەكتەردى ولاردان تاپا-تال تۇستە ۇرلاپ اكەتكەندەي بولدى. باسقا جەردە ەمەس، ٴدال ٴماجىلىسحانادا! سوندىقتان بۇل ياھۋديلەر ىزاعا بۋلىقتى.
«پاۋىل مەن سيلاستى قالىڭ توبىردىڭ الدىنا اپارماق بولدى» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 17:5).
10 ٵرى قاراي نە بولعانىن لۇقا بىلاي دەپ سيپاتتايدى: «مۇنى كورە الماعان ياھۋديلەر بازار الاڭىندا ساندالىپ جۇرگەن كەيبىر بۇزاقىلاردى وزدەرىنە قوسىپ الدى دا، توبىر ۇيىمداستىرىپ، قالانى دۇرلىكتىردى. سونداي-اق پاۋىل مەن سيلاستى قالىڭ توبىردىڭ الدىنا اپارماق بولىپ، ياسوننىڭ ۇيىنە باسا-كوكتەپ كىردى. ولاردى تاپپاعان سوڭ، ياسون مەن كەيبىر باۋىرلاستاردى قالا اكىمدەرىنە سۇيرەپ اپارىپ: «بۇكىل جەرجۇزىن شۋلاتىپ جۇرگەن ادامدار ەندى وسىندا كەلىپتى. ال ياسون ولاردى ۇيىنە قوناق ەتتى. بۇلاردىڭ ٴبارى يسا دەگەن باسقا پاتشا بار دەپ، يمپەراتوردىڭ جارلىقتارىنا قارسى شىعىپ ٴجۇر»،— دەپ ايقاي سالدى (ەل. ٸس. 17:5—7). بۇل بۇزاقى توبىردىڭ ارەكەتتەرى پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرىنە قالاي اسەر ەتتى؟
11. ياھۋديلەر پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرىنە قانداي ەكى ايىپ تاقتى جانە ولارعا قارسى قانداي زاڭدى قولدانعىسى كەلدى؟ (سىلتەمەنى قاراڭىز.)
11 دولدانعان توبىردىڭ قولىنا ٴتۇسۋدى باسقا سالا كورمەسىن! ولار قۇددى ٴبىر جولىنداعىسىن جايپاپ سالاتىن تاسقىن سۋداي ەدى. ياھۋديلەر ٴدال وسى توبىردى ايداپ سالىپ، پاۋىل مەن سيلاستان قۇتىلعىسى كەلدى. ولار «قالانى دۇرلىكتىرگەننەن» كەيىن، باسشىلاردى پاۋىل مەن سەرىكتەرى اۋىر قىلمىس جاسادى دەگەنگە سەندىرۋگە تىرىسىپ باقتى. شاكىرتتەرگە تاعىلعان ٴبىرىنشى ايىپ — ولار «بۇكىل جەرجۇزىن شۋلاتىپ ٴجۇر». بىراق ولار سالونيكادا ەشقانداي شۋ كوتەرمەگەن ەدى. ال ەكىنشى ايىپ ودان دا سالماقتى بولدى. ياھۋديلەر بۇل ميسسيونەرلەردى يمپەراتوردىڭ زاڭىن تاپتاپ، يسا دەگەن باسقا پاتشانى جاريالاپ ٴجۇر دەدى a.
12. سالونيكاداعى ماسىحشىلەرگە تاعىلعان جالا نەگە بەي-جاي قارايتىن ايىپ ەمەس ەدى؟
12 ەسىمىزدە بولسا، ٴدىني جەتەكشىلەر يساعا دا ٴدال وسىنداي جالا جاپقان ەدى. ولار پيلاتقا: «ٴبىز مىنا كىسىنىڭ حالقىمىزدى ٴبۇلدىرىپ،... ٶزىن ٴماسىح پاتشامىن دەپ جۇرگەنىن انىقتادىق»،— دەگەن (لۇقا 23:2). سول كەزدە پيلات ريم يمپەراتورى «مەنى وزىنە ساتقىندىق جاساعالى جاتىر دەپ ويلاپ قالار» دەپ قورىققان بولار، يسانى ولىمگە كەستى. سالونيكاداعى ماسىحشىلەرگە تاعىلعان ايىپتاردىڭ دا ارتى قايعىلى بولۋى مۇمكىن ەدى. ٴبىر ەڭبەكتە وسىعان قاتىستى بىلاي دەلىنگەن: «يمپەراتورعا ساتقىندىق جاساعالى جاتىر دەگەن كۇدىككە ىلىنگەن ادامنىڭ ٶزى ٴجيى ولىمگە كەسىلەتىن. سوندىقتان بۇل اناۋ-مىناۋ ايىپ ەمەس ەدى». پاۋىلدىڭ قارسىلاستارى كوزدەگەن ماقساتىنا جەتەر مە ەكەن؟
13، 14. ا) نەگە توبىر ۋاعىز ٸسىن توقتاتا المادى؟ ٵ) پاۋىل قالايشا يسا سياقتى ساق بولدى جانە ٴبىز وعان قالاي ەلىكتەي الامىز؟
13 قانشا تىرىسىپ باقسا دا، جينالعان توبىر سالونيكاداعى ۋاعىز ٸسىن توقتاتا المادى. نەلىكتەن؟ سەبەبى ولار پاۋىل مەن سيلاستى تابا الماي قالدى. ونىڭ ۇستىنە، قالا باسشىلارىنىڭ پاۋىل مەن سيلاستىڭ ايىپتى ەكەنىنە كوزدەرى جەتە قويماعان كورىنەدى. ولار الدارىنا اكەلىنگەن ياسون مەن وزگە باۋىرلاستاردان «اقشالاي كەپىلدىك» العان سوڭ، ولاردى بوستاندىققا شىعاردى (ەل. ٸس. 17:8، 9). پاۋىل يسانىڭ «جىلانداي ساق، كوگەرشىندەي اقپەيىل بولىڭدار» دەگەن كەڭەسىنە قۇلاق اسىپ، باسىن قاتەرگە تىكپەي، باسقا جەردە ۋاعىزداۋ ٷشىن كەتىپ قالدى (مات. 10:16). ٴيا، پاۋىل باتىل بولۋمەن قاتار، ساق بولۋ كەرەكتىگىن دە جاقسى تۇسىنگەن. بۇگىندە ماسىحشىلەر وعان قالاي ەلىكتەي الادى؟
14 بۇگىندە دە ٴدىنباسىلارى ادامداردى ەحوبا كۋاگەرلەرىنە قارسى ايداپ سالادى. ولار «كۋاگەرلەر ۇكىمەتكە قارسى شىعادى، وتانىن ساتادى» دەپ بيلەۋشىلەردىڭ باسىن اينالدىرىپ، بىزگە قارسى قويادى. بۇنىڭ ٴبارىن ولار I عاسىرداعى قۋدالاۋشىلار ىسپەتتى ٴبىزدى كورە الماعاننان ىستەيدى. ارينە، شىنايى ماسىحشىلەر ساۋ باسىنا ساقينا تىلەمەيدى. ٴبىز جاعدايدى ۋشىقتىرماي، ىزگى حاباردى تىنىش ۋاعىزداي الۋ ٷشىن اشۋشاڭ، پارىقسىز ادامدارمەن داۋلاسپايمىز.
«دۇرىس كوزقاراس ۇستانادى ەكەن» (ەل. ٸس. 17:10—15)
15. بەرەيالىقتار ىزگى حاباردى قالاي قابىلدادى؟
15 پاۋىل مەن سيلاستىڭ قاۋىپسىزدىگىن ويلاپ، باۋىرلاستار ولاردى 65 شاقىرىمداي جەردەگى بەرەياعا اتتاندىردى. وسىندا كەلگەن سوڭ، پاۋىل ٴماجىلىسحاناعا بارىپ، جۇرتقا ٴسوز سويلەدى. ىزگى حاباردى تىڭداۋعا اسىق جۇرتتى كورگەندە، ول سونداي قۋانىپ كەتسە كەرەك! بەرەياداعى ياھۋديلەر جايلى لۇقا بىلاي دەپ جازعان: «مۇنداعىلار سالونيكالىقتارعا قاراعاندا دۇرىس كوزقاراس ۇستانادى ەكەن. ولار ەستىگەن نارسەلەرىنىڭ راستىعىنا كوزدەرىن جەتكىزۋ ٷشىن جازبالاردى كۇن سايىن مۇقيات زەرتتەپ، قۇداي ٴسوزىن زور ىقىلاسپەن قابىل الدى» (ەل. ٸس. 17:10، 11). بۇل سوزدەر سالونيكاداعى شىندىقتى قابىلداعانداردىڭ كوزقاراسى دۇرىس ەمەس بولدى دەگەندى بىلدىرە مە؟ جوق، ارينە. نەگە دەسەك، پاۋىل كەيىننەن ولارعا: «بىزدەن ەستىگەن قۇداي ٴسوزىن ادامنىڭ ەمەس، قۇداي ٴسوزى رەتىندە — شىنىمەن دە بۇل سولاي — قابىلداعاندارىڭ ٷشىن ۇنەمى قۇدايعا العىس ايتامىز. ول سەندەرگە، سەنۋشىلەرگە، اسەر ەتىپ تە جاتىر»،— دەپ جازعان (سال. 1-ح. 2:13). سوندا بەرەياداعى ياھۋديلەردىڭ كوزقاراسى قاي جاعىنان دۇرىس بولدى؟
16. نەگە بەرەيالىقتار دۇرىس كوزقاراستا بولدى دەي الامىز؟
16 بەرەيالىقتار جاڭا نارسە ەستىپ تۇرسا دا، بۇعان كۇدىكپەن قاراپ، داۋلاسپادى. سويتكەنمەن كوز جۇمىپ، سەنە سالعان دا جوق. الدىمەن، پاۋىلدى قۇلاق قويىپ تىڭداپ الدى. سونان سوڭ، ونىڭ تۇسىندىرگەندەرىن جازبالارمەن سالىستىرىپ، راستىعىنا كوز جەتكىزدى. ودان قالسا، قۇداي ٴسوزىن تەك دەمالىس كۇندەرى ەمەس، كۇندە-كۇندە مۇقيات زەرتتەدى. ولار مۇنى «زور ىقىلاسپەن» ىستەدى. ٴيا، ولار بىلگەن جاڭا نارسەلەرى جازبالارمەن قانشالىقتى ۇيلەسەتىنىن ٴتۇسىنۋ ٷشىن ارنايى ۋاقىت ٴبولدى. سونداي-اق كىشىپەيىلدىلىك تانىتىپ، ومىرلەرىن وزگەرتتى، ويتكەنى جازبادا «كوبىسى يسانىڭ ٸزباسارى بولدى» دەلىنگەن (ەل. ٸس. 17:12). دەمەك، لۇقانىڭ ولار تۋرالى «دۇرىس كوزقاراستى ۇستاندى» دەيتىنىندەي-اق بار ەكەن!
17. نە ٷشىن بەرەيالىقتارعا ەلىكتەۋىمىز كەرەك جانە شىندىقتا قانشا جۇرسەك تە، نەگە بۇل ماڭىزدى؟
17 سول بەرەيالىقتار ىزگى حابارعا دەگەن جاقسى كوزقاراستارى تۋرالى بىزگە ۇلگى رەتىندە قۇداي سوزىندە جازىلادى دەپ ويلاماعان شىعار. پاۋىل مەن ەحوبا ولاردان نەنى كۇتسە، ولار ٴدال سونى ىستەدى. ٴبىز دە ادامداردى سەنىمدەرىنىڭ ىرگەتاسى قۇداي سوزىنە بەرىك قالانۋ ٷشىن ونى تىڭعىلىقتى زەرتتەۋگە تالپىندىرامىز. البەتتە، شىندىقتى قابىلداعاننان كەيىن دە، بەرەيالىقتار سياقتى جاقسى كوزقاراس ۇستانا بەرۋىمىز كەرەك. ۋاقىت وتكەن سايىن ەحوبانىڭ ٴتالىم-تاربيەسىن الۋعا جانە بىلگەندەرىمىزدى قولدانۋعا دەگەن ىنتامىز ارتا ٴتۇسۋ قاجەت. سوندا عانا ەحوبا ٴبىزدى ٶز ەركىنە ساي قالىپتاستىرا الادى (يشايا 64:8). وسىلاي كوكتەگى اكەمىزگە پايدالى بولامىز ٵرى ونىڭ كوڭىلىنەن شىعامىز.
18، 19. ا) پاۋىل بەرەيادان نەگە كەتتى، بىراق ول نە ىستەي بەردى جانە بىزگە قانداي ۇلگى قالدىردى؟ ٵ) پاۋىل ەندى قاي جەردە جانە كىمگە ۋاعىزداماق؟
18 پاۋىل بەرەيادا ۇزاق قالا المادى. ٴبىز بىلاي دەپ وقيمىز: «سالونيكاداعى ياھۋديلەر پاۋىلدىڭ قۇداي ٴسوزىن بەرەيادا دا ۋاعىزداعانىن بىلگەن سوڭ، جۇرتتى دۇرلىكتىرمەك بولىپ سول جەرگە باردى. سوندا باۋىرلاستار پاۋىلدى دەرەۋ تەڭىز جاعاسىنا جونەلتىپ جىبەردى، ال سيلاس پەن تىموتە بەرەيادا قالا بەردى. شىعارىپ سالۋشىلار پاۋىلمەن افيناعا دەيىن بارىپ، ودان سيلاس پەن تىموتە مۇمكىندىگىنشە تەزىرەك كەلسىن دەگەن نۇسقاۋ العاننان كەيىن، كەرى قايتىپ كەتتى» (ەل. ٸس. 17:13—15). ىزگى حاباردىڭ بۇل قاس جاۋلارى العان بەتىنەن قايتار ەمەس! پاۋىلدى سالونيكادان قۋىپ شىققاندارى ازداي، ەندى بەرەياعا كەلىپ، ٴدال سونداي پالە شىعاردى. بىراق بۇلارىنان تۇك شىققان جوق. پاۋىلدىڭ ۋاعىزدايتىن ايماعى جەتىپ ارتىلاتىن، سوندىقتان باسقا جەرگە بارىپ ۋاعىزداي بەردى. بۇگىندە ٴبىز دە ەشكىمنىڭ ۋاعىزىمىزعا بوگەت بولۋىنا جول بەرمەيمىز!
19 پاۋىل سالونيكا مەن بەرەياداعى ياھۋديلەرگە تۇبەگەيلى كۋالىك ەتكەندە، ىزگى حاباردى ەش جۇرەكسىنبەي ايتۋدىڭ جانە جازبالاردىڭ نەگىزىندە پىكىر الىسۋدىڭ وتە ماڭىزدى ەكەنىن ٴتۇسىندى. ٴبىز دە تۇسىنەمىز. پاۋىلدى ەندى باسقا تىڭداۋشىلار، افيناداعى باسقا ۇلت ادامدارى، كۇتىپ تۇردى. ولار پاۋىلدى قالاي قابىلدار ەكەن؟ كەلەسى تاراۋعا ٴسوز بەرەيىك.
a ٴبىر عالىمنىڭ ايتۋىنشا، سول كەزدەرى ريم يمپەراتورى «بولاشاق پاتشا نە پاتشالىق جايلى ايتۋعا، اسىرەسە يمپەراتوردى ورنىنان قۇلاتاتىن نە سوتتايتىن پاتشالىق جايلى ايتۋعا» تيىم سالاتىن زاڭ شىعارعان. جاۋلارى پاۋىلعا «وسى زاڭدى بۇزىپ جاتىر» دەگەن جالا جاپقان بولۋى مۇمكىن. ( «ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابىنداعى يمپەراتورلار» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.)
