11-تاراۋ
ولار «قۋانىپ، كيەلى رۋحقا كەنەلە بەردى»
پاۋىلدان ادامدار ىزگى حابارعا قارسى بولعاندا نە ىستەۋ كەرەكتىگىن ۇيرەنەمىز
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 13:1—52 نەگىزدەلگەن
1، 2. بارنابا مەن ساۋلدىڭ بارعالى جاتقان ساپارى نەسىمەن ەرەكشە جانە ولاردىڭ قىزمەتى ەلشىلەردىڭ ىستەرى 1:8 دەگى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالۋىنا قالاي سەپتىگىن تيگىزبەك؟
انتيوحياداعى قاۋىم ٷشىن بۇگىن قۋانىشتى كۇن. سەبەبى جينالىپ وتىرعان پايعامبارلار مەن ۇستازداردىڭ اراسىنان كيەلى رۋح بارنابا مەن ساۋلدى الىس جەرلەرگە بارىپ ۋاعىزداۋ ٷشىن تاڭداپ الدى a (ەل. ٸس. 13:1، 2). ارينە، بۇعان دەيىن دە ونداي جەرلەرگە تاجىريبەلى باۋىرلاستار جىبەرىلىپ تۇرعان. بىراق ول كەزدە ميسسيونەرلەر ماسىحشىلىك تامىر جايىپ قويعان جەرلەرگە بارعان (ەل. ٸس. 8:14؛ 11:22). ال بۇل جولى بارنابا مەن ساۋل جانە ولارعا كومەكتەسەتىن جوحان (مارقا) ۇشەۋى ىزگى حابار ٵلى جەتە قويماعان ايماقتارعا بارماقشى.
2 وسىدان 14 جىلداي بۇرىن يسا شاكىرتتەرىنە: «يەرۋساليمدە، بۇكىل ياھۋدەيا مەن ساماريادا جانە جەردىڭ قيىر شەتىنە دەيىن مەن جايلى كۋالىك ەتەسىڭدەر»،— دەگەن ەدى (ەل. ٸس. 1:8). بارنابا مەن ساۋلدىڭ الىس جەرلەردە ۋاعىزداۋ ٷشىن ميسسيونەر بولىپ تاعايىندالعانى وسى پايعامبارلىقتىڭ ورىندالۋىنا سەپتىگىن تيگىزبەك b!
قۇداي «تاپسىرعان ٸستى اتقارۋ ٷشىن» تاڭدالدى (ەل. ٸس. 13:1—12)
3. I عاسىردا الىس جولعا شىعۋ نەگە قيىن بولعان؟
3 بۇگىنگى تاڭدا اۆتوكولىكتىڭ جانە ۇشاقتىڭ كومەگىمەن الىس جەرلەرگە ٴبىر-ەكى-اق ساعاتتا جەتۋگە بولادى. بىراق I عاسىردا مۇنداي ترانسپورتتار بولماعان. ول كەزدە ادامدار ويلى-قىرلى، سوقپاق جولدارمەن جاياۋ جۇرگەن. ٴبىر كۇندە، ٶلدىم-تالدىم دەگەندە، 30-اق شاقىرىم جەردى ٴجۇرىپ وتكەن c. سوندىقتان بارنابا مەن ساۋل العان تاپسىرمالارىنا قۋانعانمەن، شالعاي جەرلەرگە بارۋ ٷشىن قانشاما كۇش سالىپ، جانكەشتى بولۋلارى كەرەكتىگىن جاقسى تۇسىنگەن (مات. 16:24).
4. ا) بارنابا مەن ساۋل قالاي تاڭدالدى جانە باۋىرلاستار بۇنى قالاي قابىلدادى؟ ٵ) قاۋىمدا جاۋاپكەرشىلىك العان باۋىرلاستارعا قالاي قولداۋ كورسەتە الامىز؟
4 قۇداي «تاپسىرعان ٸستى» اتقارۋ ٷشىن كيەلى رۋح نەگە وسى بارنابا مەن ساۋلدى تاڭدادى؟ (ەل. ٸس. 13:2). كيەلى كىتاپتا مۇنىڭ سەبەبى ايتىلماعان. بىراق ناقتى بىلەتىنىمىز — ولار كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن تاعايىندالعان. انتيوحياداعى پايعامبارلار مەن اقساقالدار بۇل شەشىمگە قارسى بولدى دەپ ەش جەردەن وقىمايمىز. كەرىسىنشە، ولار وسى ىسكە تاعايىندالعان بارنابا مەن ساۋلعا تولىق قولداۋ كورسەتتى. ولار ورازا تۇتىپ، دۇعا ەتكەننەن كەيىن، «ەكەۋىنىڭ ۇستىنە قولدارىن قويىپ، جولعا اتتاندىردى» (ەل. ٸس. 13:3). رۋحاني باۋىرلاستارىنىڭ ەش ىشتارلىق جاساماي، وسىلاي ەتكەنىنە بارنابا مەن ساۋل ريزا بولعانى ٴشۇباسىز. ٴبىز دە قاۋىمدا جاۋاپكەرشىلىك العان باۋىرلاستاردى، سونىڭ ىشىندە اقساقال بولىپ تاعايىندالعانداردى، قولداپ-دەمەۋىمىز كەرەك. ولارعا قىزعانا قاراۋدىڭ ورنىنا، «ەڭبەكتەرى ٷشىن ايرىقشا قۇرمەتتەپ، جاقسى كورۋىمىز كەرەك» (سال. 1-ح. 5:13).
5. كيپر ارالىندا ۋاعىز ٸسى قالاي جۇرگەنىن ايتىپ بەرىڭىز.
5 بارنابا مەن ساۋل الدىمەن انتيوحيانىڭ قاسىنداعى پورتتى قالا سەلەۋكياعا كەلىپ، سول جەردەن 200 شاقىرىمداي جەردە ورنالاسقان كيپر ارالىنا ٴجۇزىپ كەتتى d. كيپر بارنابانىڭ تۋعان جەرى بولعاندىقتان، ول جەرلەستەرىنە ىزگى حاباردى ايتۋعا، ارينە، اسىققان بولسا كەرەك. ەكەۋى ارالدىڭ شىعىس جاعالاۋىندا ورنالاسقان سالاميس قالاسىنا كەلگەن سوڭ، ۋاقىتتى بوسقا كەتىرمەي، بىردەن «ياھۋديلەردىڭ ٴماجىلىسحانالارىندا قۇداي ٴسوزىن ۋاعىزداي باستادى» e (ەل. ٸس. 13:5). بارنابا مەن ساۋل كيپردىڭ و شەتىنەن بۇ شەتىنە دەيىن ٴجۇرىپ ٶتىپ، جول-جونەكەي ٸرى-ٸرى قالالاردا ۋاعىزداعان. وسىلاي ەكى ميسسيونەر باس-اياعى 160 شاقىرىمداي جول ٴجۇردى!
6، 7. ا) سەرگي پاۋىل كىم بولعان جانە بارەشۋا نەگە وعان ىزگى حاباردى تىڭداۋعا كەدەرگى جاساعىسى كەلدى؟ ٵ) بارەشۋا قارسىلىق كورسەتكەندە، ساۋل نە ىستەدى؟
6 I عاسىردا كيپردە نە كوپ، جالعان ٴدىن كوپ ەدى. بۇعان ساۋل مەن بارنابا اسىرەسە ارالدىڭ باتىس جاعالاۋىنداعى پافوسقا كەلگەندە كوزدەرى جەتتى. ول جەردە ەكەۋى «سيقىرشى ٵرى جالعان پايعامبار بولعان بارەشۋا ەسىمدى ٴياھۋديدى كەزىكتىردى. ول سەرگي پاۋىل ەسىمدى ايماق امىرشىسىنە قىزمەت ەتەتىن. سەرگي پاۋىل اقىلدى كىسى ەدى» f. I عاسىردا كوزى اشىق، ٴبىلىمدى ريمدىكتەر، ٴتىپتى سەرگي پاۋىل سياقتى اقىلدى كىسىلەر، ماڭىزدى شەشىم قابىلداعاندا، سيقىرشىلارعا نە جۇلدىزجورامالشىلارعا جۇگىنگەن. بىراق سەرگي پاۋىل پاتشالىق جايلى حابارعا قاتتى قىزىعىپ، «قۇداي ٴسوزىن ەستۋدى شىن جۇرەكتەن قالادى». سيقىرشىلىقپەن اينالىسقاندىقتان «ەليما» دەپ تە اتالعان بارەشۋا سەرگيدىڭ بۇل قىزىعۋشىلىعىن جاقتىرا قويمادى (ەل. ٸس. 13:6—8).
7 سوندىقتان بارەشۋا ىزگى حابارعا قارسى كەلدى. سەرگي پاۋىلدىڭ كەڭەسشىسى دەگەن اتاق-دارەجەسىنەن ايىرىلىپ قالماس ٷشىن، ول «ٵمىرشىنى سەنىمىنەن تايدىرماق بولدى» (ەل. ٸس. 13:8). بىراق ساۋل بۇل ساراي سيقىرشىسىنا سەرگي پاۋىلدىڭ قىزىعۋشىلىعىن ۇرلاۋىنا جول بەرە المادى. ول نە ىستەدى؟ كيەلى كىتاپتان بىلاي دەپ وقيمىز: «پاۋىل دەپ تە اتالاتىن ساۋل كيەلى رۋحقا كەنەلىپ، وعان قادالا قارادى دا، بىلاي دەدى: «ەي، ٸشى ارامدىق پەن زۇلىمدىققا تولى ادام! شايتاننىڭ بالاسى، ادىلدىك اتاۋلىنىڭ جاۋى، ەحوبانىڭ تۋرا جولدارىن بۇرمالاۋدى قاشان قوياسىڭ؟ ەندى، مىنە، ەحوبانىڭ قولى ساعان قارسى كوتەرىلدى! سوندىقتان سوقىر بولىپ، ٴبىراز ۋاقىت كۇن نۇرىن كورمەي قالاسىڭ». سول مەزەتتە-اق ونىڭ كوزى تۇماندانىپ، قاراۋىتىپ كەتتى دە، قولىنان جەتەلەيتىن ادام ىزدەپ، سيپالاندى دا قالدى» g. بۇل كەرەمەت سەرگي پاۋىلعا قالاي اسەر ەتتى؟ «وسى وقيعاعا كۋا بولعان ٵمىرشى ەحوبا تۋرالى بىلگەندەرىنە قاتتى تاڭعالىپ، يسانىڭ ٸزباسارى بولدى» (ەل. ٸس. 13:9—12).
پاۋىل سەكىلدى ٴبىز دە قارسىلىققا كەزىككەندە، شىندىقتى باتىل قورعايمىز
8. پاۋىلدىڭ باتىلدىعىنا ٴبىز قالاي ەلىكتەي الامىز؟
8 پاۋىل بارەشۋادان قورىققان جوق. تاپ سولاي ٴبىز دە ىزگى حابارعا قىزىققان ادامدارعا كولدەنەڭ تۇراتىنداردان قورىقپاۋىمىز كەرەك. ٴبىز، ارينە، ٴسوزىمىز «ارقاشان جاعىمدى دا ٴدامدى» بولۋ كەرەكتىگىن ۇمىتپايمىز (قول. 4:6). الايدا «اش قۇلاقتان — تىنىش قۇلاق» دەپ، قىزىعۋشىلىق بىلدىرگەندەردىڭ رۋحاني كۇيىن ەسكەرۋسىز قالدىرماۋىمىز قاجەت. بارەشۋا سياقتى «ەحوبانىڭ تۋرا جولدارىن بۇرمالايتىن» جالعان دىندەردى اشكەرەلەۋدەن دە تارتىنبايمىز (ەل. ٸس. 13:10). پاۋىلعا ەلىكتەپ، اقجۇرەكتى ادامدارعا ىزگى حاباردى باتىل جەتكىزەيىك. قۇدايدىڭ قولداۋىن پاۋىل سەكىلدى انىق كورمەسەك تە، ەحوبا كيەلى رۋحىمەن لايىقتى ادامداردى شىندىققا اكەلەتىنىنە كۇماندانباساق بولادى (جوح. 6:44).
«جىگەر بەرەتىن سوزدەر» (ەل. ٸس. 13:13—43)
9. پاۋىل مەن بارنابا قاۋىمدا جەتەكشىلىك ەتەتىندەر ٷشىن قاي جاعىنان ۇلگى؟
9 بۇل كىسىلەر پافوستان كەمەگە وتىرىپ، پەرگە قالاسىنا كەلگەندە، ٴبىر وزگەرىس بولدى (پەرگە كىشى ازيانىڭ جاعالاۋىنداعى تەڭىزدەن 250 شاقىرىمداي جەردە ورنالاسقان قالا ەدى). ەلشىلەردىڭ ىستەرى 13:13 تە ولار «پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرى» دەپ اتالعان. بۇل سوزدەردەن جەتەكشىلىكتى ەندى پاۋىل قولعا العانى كورىنەدى. بىراق بارنابا پاۋىلدى كورە المادى دەپ ەش جەردە جازىلماعان. قايتا، ەكەۋى بىرگە قۇدايدىڭ ەركىن يىقتاسا ورىنداي بەردى. پاۋىل مەن بارنابا — قاۋىمدا جەتەكشىلىكتى قولعا العاندار ٷشىن عالامات ۇلگى. ماسىحشىلەر ٴبىر-بىرىنەن اسىپ تۇسۋگە تىرىسپاي، يسانىڭ: «سەندەر ٶزارا باۋىرلاسسىڭدار... ٶزىن جوعارىلاتقان اركىم تومەندەتىلەدى، ال ٶزىن تومەن تۇتقان اركىم جوعارىلاتىلادى»،— دەگەن سوزدەرىن ەستە ۇستاۋلارى قاجەت (مات. 23:8، 12).
10. پەرگەدەن پيسيدياداعى انتيوحياعا باراتىن جول قانداي بولعان؟
10 پەرگەگە كەلگەندە، مارقا پاۋىل مەن بارنابانى تاستاپ، يەرۋساليمگە قايتىپ كەتەدى. ونىڭ نە ٷشىن بۇلاي تابان استىنان كەتىپ قالعانى بەلگىسىز. ال پاۋىل مەن بارنابا ساپارلارىن جالعاستىرىپ، پەرگەدەن پيسيديا ولكەسىندەگى انتيوحياعا جول تارتادى. بۇل قالا عالاتيا پروۆينسياسىنا قارايتىن. ول جەرگە جەتۋدىڭ ٶزى وڭاي بولماعان، ويتكەنى قالا تەڭىز دەڭگەيىنەن 1100 مەتردەي بيىكتىكتە ورنالاسقان ەدى. ال قاۋىپتى تاۋ وتكەلدەرىندە قاراقشىلار كوپ بولاتىن. ودان قالا بەرسە، وسى كەزدە پاۋىلدىڭ دەنساۋلىعى سىر بەرگەنگە ۇقسايدى h.
11، 12. ٴماجىلىسحانادا پاۋىل تىڭداۋشىلارىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ ٷشىن نە ايتتى؟
11 پيسيدياداعى انتيوحيادا پاۋىل مەن بارنابا دەمالىس كۇنى ٴماجىلىسحاناعا باردى. ەلشىلەردىڭ ىستەرىندە بىلاي دەلىنگەن: «كوپشىلىكتىڭ الدىندا مۇسا زاڭى مەن پايعامبارلار جازبالارى وقىلعاننان كەيىن، ٴماجىلىسحانا جەتەكشىلەرى بارنابا مەن پاۋىلعا: «باۋىرلاستار، حالىققا جىگەر بەرەتىن سوزدەرىڭ بولسا، ايتىڭدار»،— دەدى» (ەل. ٸس. 13:15). سوندا پاۋىل ورنىنان تۇرىپ، ٴسوز سويلەدى.
12 ول ٴسوزىن: «يسرايلدىكتەر جانە قۇدايدى قاستەرلەيتىن باسقا دا ادامدار»،— دەپ باستادى (ەل. ٸس. 13:16). پاۋىلدى تىڭداپ وتىرعاندار ياھۋديلەر مەن ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداعاندار ەدى. قۇدايدىڭ نيەتىندەگى يسانىڭ ٴرولىن تۇسىنبەيتىن وسى ادامداردىڭ قىزىعۋشىلىعىن پاۋىل قالاي وياتپاقشى؟ ول الدىمەن ياھۋدي حالقىنىڭ تاريحىن شولىپ وتەدى. ول ەحوبانىڭ «مىسىردا جاتجەرلىك رەتىندە تۇرىپ جاتقان بۇل حالىقتى جوعارىلاتقانىن» جانە ولاردى قۇلدىقتان الىپ شىققان سوڭ «40 جىلداي ٴشول دالادا جۇرگەن كەزدەرىندە ولارعا توزگەنىن» ايتادى. سونداي-اق ەحوبا ولاردى ۋادە ەتىلگەن جەرگە الىپ كەلگەنىن، «سول جەردى يسرايلدىكتەرگە مۇرالىققا بەرگەنىن» ايتىپ وتەدى (ەل. ٸس. 13:17—19). كەيبىرەۋلەر پاۋىل سول دەمالىس كۇنى وقىلعان جازبا ورىندارىن تىلگە تيەك ەتسە كەرەك دەپ پايىمدايدى. ەگەر وسى راس بولسا، بۇل — پاۋىلدىڭ ٵرتۇرلى ادامدارعا يكەمدەلە بىلگەنىنىڭ تاعى ٴبىر دالەلى (قور. 1-ح. 9:22).
13. تىڭداۋشىلاردىڭ جۇرەگىنە قالاي جول تابا الامىز؟
13 ٴبىز دە ىزگى حاباردى ادامدارعا قىزىقتى ەتىپ جەتكىزۋىمىز كەرەك. مىسالى، ادامنىڭ قانداي ٴدىندى ۇستاناتىنىن ٴبىلىپ الساق، ونىڭ كوڭىلىنە جاقىن تاقىرىپتى تاڭداي الامىز. سونداي-اق ولارعا كيەلى كىتاپتان تانىس ۇزىندىلەردى وقىپ بەرسەك بولادى. ەگەر ادامنىڭ كيەلى كىتابى بار بولسا، تارماقتاردى وزىنە وقىتساق، تىپتەن جاقسى. ەندەشە، ادامنىڭ جۇرەگىنە قوزعاۋ سالۋدىڭ جولدارىن ىزدەي بەرەيىك.
14. ا) پاۋىل يسا تۋرالى ىزگى حاباردى قالاي جەتكىزدى جانە قانداي ەسكەرتۋ ايتتى؟ ٵ) جۇرت پاۋىلدىڭ سوزدەرىن قالاي قابىلدادى؟
14 سودان كەيىن پاۋىل يسرايل پاتشالارىنىڭ ٷرىم-بۇتاعىنان شىققان «قۇتقارۋشى» يساعا كوشتى. الدىمەن، ول شومىلدىرۋ ٴراسىمىن جاساۋشى جاقيانىڭ يساعا جول دايىنداعانىن ايتتى. سوسىن، يسانىڭ قالاي ولىمگە كەسىلگەنىن جانە قايتا تىرىلگەنىن بايانداپ بەردى (ەل. ٸس. 13:20—37). «سوندىقتان مىنانى بىلىڭىزدەر: قۇداي كۇنالارىڭىزدى وسى كىسىنىڭ ٶلىمى ارقىلى كەشىرەدى... سەنىم بىلدىرگەن ٵربىر ادام يسانىڭ ٶلىمى ارقىلى اقتالادى»،— دەدى پاۋىل. سونان سوڭ ولارعا بىلاي دەپ ەسكەرتتى: «پايعامبارلار جازبالارىندا ايتىلعان مىنا سوزدەر باستارىڭىزعا تۇسپەس ٷشىن ساق بولىڭىزدار: — جەك كورەتىندەر، قاراڭدار، تاڭعالىڭدار دا، جوق بولىڭدار، ويتكەنى مەن سەندەردىڭ كۇندەرىڭدە ٴبىر ٸس اتقارۋدامىن. بۇل جايلى ٴتىپتى بىرەۋ ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەرسە دە، سەنبەيسىڭدەر». پاۋىلدىڭ سوزدەرى جۇرتتىڭ بويىن شىمىرلاتىپ جىبەردى. سوندىقتان ولار «وسىلار جايلى كەلەسى دەمالىس كۇنى دە ايتىپ بەرۋلەرىن ٶتىندى». ال ٴماجىلىسحاناداعى جينالىس تارقاعاننان كەيىن، «كوپتەگەن ياھۋديلەر مەن ياھۋدي ٴدىنىن قابىلداعاندار پاۋىل مەن بارنابانىڭ سوڭىنان ەردى» (ەل. ٸس. 13:38—43).
«ٴبىز باسقا ۇلتتارعا بەت بۇرامىز» (ەل. ٸس. 13:44—52)
15. كەلەسى دەمالىس كۇنى پاۋىل ٴسوز سويلەگەندە نە بولدى؟
15 كەلەسى دەمالىس كۇنى پاۋىلدى تىڭداۋ ٷشىن «قالا حالقىنىڭ باسىم كوپشىلىگى» جينالدى. بۇل كەيبىر ياھۋديلەرگە ۇناي قويمادى. «ولار زۇلىم پيعىلمەن پاۋىلدىڭ ايتقاندارىنا قارسى سويلەي باستادى». سوندا پاۋىل مەن بارنابا ەش تايسالماستان بىلاي دەدى: «قۇداي ٴسوزى الدىمەن سىزدەرگە ايتىلۋ كەرەك ەدى. بىراق سىزدەر ودان باس تارتىپ، وزدەرىڭىزدى ماڭگىلىك ومىرگە لايىق سانامادىڭىزدار، سوندىقتان ٴبىز باسقا ۇلتتارعا بەت بۇرامىز. ويتكەنى ەحوبا بىزگە: —سەندەردى حالىقتارعا نۇر ەتتىم، سوندىقتان قۇتقارىلۋ جولىن جەردىڭ قيىر شەتىنە دەيىن جاريالاڭدار،— دەپ بۇيىردى» (ەل. ٸس. 13:44—47؛ يشايا 49:6).
«ىقپالدى كىسىلەرىن پاۋىل مەن بارناباعا قارسى ايداپ سالدى... شاكىرتتەر بولسا قۋانىپ، كيەلى رۋحقا كەنەلە بەردى» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 13:50—52).
16. ميسسيونەرلەردىڭ وتكىر سوزدەرى ياھۋديلەرگە قالاي اسەر ەتتى جانە پاۋىل مەن بارنابا ولاردىڭ تاراپىنان قارسىلىق كورگەندە نە ىستەدى؟
16 پاۋىلدى تىڭداپ تۇرعان باسقا ۇلت وكىلدەرى ونىڭ سوزىنە قۋانىپ قالدى، ٵرى «ماڭگى ومىرگە ىڭعاي تانىتقانداردىڭ بارلىعى يسانىڭ ٸزباسارى بولدى» (ەل. ٸس. 13:48). وسىلاي كوپ كۇتتىرمەي-اق ەحوبانىڭ ٴسوزى بۇكىل وڭىرگە تارادى. بىراق ياھۋديلەر مۇلدەم باسقاشا ارەكەت ەتتى. نەگىزىندە، ەكى ميسسيونەر قۇداي ٴسوزى الدىمەن ولارعا ايتىلۋ كەرەك بولعانىن، بىراق ولار ماسىحتەن باس تارتقاندىقتان، قۇدايدىڭ جازاسىنا ۇشىرايتىندارىن ايتقان ەدى. بۇل ياھۋديلەر قالانىڭ بەدەلدى ايەلدەرى مەن ىقپالدى كىسىلەرىن «پاۋىل مەن بارناباعا قارسى ايداپ سالدى». ال ولار «ەكەۋىن قۋدالاپ، ٶز جەرلەرىنەن قۋىپ شىعاردى». سوندا پاۋىل مەن بارنابا نە ىستەدى؟ «ولار ەسكەرتۋ رەتىندە اياقتارىنىڭ شاڭىن قاعىپ، يقونياعا قاراي جول تارتتى». ال انتيوحياداعى ماسىحشىلىكتىڭ جولى كەسىلدى مە؟ جوق، ول جەردەگى «شاكىرتتەر قۋانىپ، كيەلى رۋحقا كەنەلە بەردى» (ەل. ٸس. 13:50—52).
17—19. پاۋىل مەن بارنابادان قانداي ۇلگى الامىز جانە بۇل قۋانىشىمىزدى جوعالتپاۋعا قالاي كومەكتەسەدى؟
17 وسى ادال قىزمەتشىلەردىڭ قارسىلىققا كەزىككەندە قالاي ارەكەت ەتكەندەرىنەن قۇندى ساباق الامىز. مىنا دۇنيەنىڭ بەدەلدى، ىقپالدى ادامدارى ۋاعىز ٸسىن توقتاتۋعا قانشا ارەكەتتەنسە دە، ونى ٵرى قاراي جالعاستىرا بەرەمىز. ەسىڭىزدە بولسا، انتيوحياداعى ادامدار ىزگى حاباردان باس تارتقاندا، پاۋىل مەن بارنابا «اياقتارىنىڭ شاڭىن قاعىپ» كەتىپ قالعان ەدى. بۇل ولاردىڭ اشۋلانعانىن ەمەس، ٶز موينىنان جاۋاپكەرشىلىكتى الىپ تاستاعانىن ٴبىلدىردى. ەكەۋى ىزگى حاباردى باسقالار قالاي قابىلدايتىنىنا ىقپال ەتە المايتىندارىن تۇسىنگەن. بىراق ونى ايتۋدى جالعاستىرا ما، جوق پا — بۇل ٶز قولدارىندا ەدى. سوندىقتان يقونياعا بارا جاتىپ تا ولار ۋاعىزداي بەردى!
18 ال انتيوحياداعى شاكىرتتەر تۋرالى نە دەۋگە بولادى؟ راس، ولار ۋاعىز ىسىنە قارسىلىق كورسەتكەن ايماقتا تۇرىپ جاتتى. بىراق ولاردىڭ قۋانىشى ادامدار ىزگى حاباردى قابىل الاتىن-المايتىنىنا تاۋەلدى بولمادى. يسا: «قۇداي ٴسوزىن ەستىپ، ونى ورىندايتىندار باقىتتى!»— دەگەن (لۇقا 11:28). انتيوحياداعى شاكىرتتەر ٴدال وسىلاي ىستەۋگە بەكىنگەن ەدى.
19 پاۋىل مەن بارنابا سەكىلدى، ٴبىزدىڭ مىندەتىمىز ىزگى حاباردى ۋاعىزداۋ ەكەنىن ۇمىتپايىق. حابارىمىزدى قابىل الا ما، الدە ودان باس تارتا ما — اركىم ٶزى شەشەدى. ەگەر ادامدار ۋاعىزىمىزدى تىڭداماي جاتسا، وندا I عاسىرداعى يسانىڭ شاكىرتتەرىنىڭ ۇلگىسى بىزگە كۇش بەرسىن. شىندىقتى باعالايتىن بولساق ٵرى كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن جۇرسەك، قاتتى قۋعىن كورسەك تە، قۋانىشىمىز ەش ورتايمايدى (عال. 5:18، 22).
a «جۇباتۋشى» — بارنابا» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
b بۇعان دەيىن قاۋىمدار ٴتىپتى يەرۋساليمنىڭ سولتۇستىگىندە 550 شاقىرىمداي جەردە ورنالاسقان سيرياداعى انتيوحيادا بار ەدى.
c «جول جۇرگەندە» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
d I عاسىردا، ەگەر جەل قولايلى جاقتان تۇرسا، كەمە ٴبىر كۇندە شامامەن 150 شاقىرىم جەردى ٴجۇزىپ وتە العان. ال اۋا رايى قولايسىز بولعاندا، بۇعان ودان دا كوپ ۋاقىت كەتەتىن.
e «ياھۋديلەردىڭ ٴماجىلىسحاناسى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
f كيپر ارالىنا ريم سەناتى بيلىك ەتكەن. ونى باسقارعان ايماق ٵمىرشىسى — پروكونسۋل.
g كيەلى كىتاپتا وسى جەردەن باستاپ ساۋل «پاۋىل» دەپ اتالادى. كەيبىرەۋلەر پاۋىل ٶزىن سەرگي پاۋىلدىڭ قۇرمەتىنە وسى اتپەن اتاعان دەپ جاتادى. بىراق ول كيپردەن كەتكەننەن كەيىن دە، «پاۋىل» دەپ اتالا بەرگەنىنە قاراعاندا، مۇنىڭ سەبەبى باسقا بولعان. «باسقا ۇلتتارعا جىبەرىلگەن ەلشى» بولعاندىقتان، پاۋىل وسى ريمدىك اتىمەن اتالۋدى ۇيعارعان. ونىڭ «پاۋىل» دەپ اتالۋىنىڭ تاعى ٴبىر سەبەبى مىناۋ بولۋى مۇمكىن: «ساۋل» دەگەن ەۆرەيشە ەسىمى گرەكتىڭ ماعىناسى جامان ٴسوزى سياقتى ەستىلگەن (ريم. 11:13).
h پاۋىل عالاتتىقتارعا ارنالعان حاتىن بىرنەشە جىلدان كەيىن جازادى. ول حاتىندا بىلاي دەگەن: «وزدەرىڭە ىزگى حاباردى العاش رەت جاريالاۋعا بارعانىمدا ناۋقاس بولعانىمدى بىلەسىڭدەر» (عال. 4:13).
