2-تاراۋ
«مەن جايلى كۋالىك ەتەسىڭدەر»
يسا ەلشىلەرىن ۋاعىز ىسىنە جەتەكشىلىك ەتۋگە دايىندادى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 1:1—26 نەگىزدەلگەن
1—3. يسا شاكىرتتەرىنىڭ قاسىنان قالاي كەتتى جانە قانداي سۇراقتار تۋىندايدى؟
سوڭعى بىرنەشە اپتا ەلشىلەر ٷشىن وتە قۋانىشتى كۇندەر بولدى. ولار بۇل كۇندەر بىتپەسە ەكەن دەدى. يسانىڭ قايتا تىرىلگەنى ەلشىلەردىڭ جۇرەگىندەگى قايعى-مۇڭدى قۋانىشقا اينالدىردى. يسا سوڭعى 40 كۇن بويى ەلشىلەرىنە قايتا-قايتا كورىنىپ، ٴتالىم بەرىپ، جىگەرلەندىرىپ ٴجۇردى. ال ەندى بۇگىن يسا ولارعا سوڭعى رەت كورىنىپ تۇر.
2 ٴزايتۇن تاۋىندا تۇرعاندا ەلشىلەر يسانىڭ ايتقان ٵربىر ٴسوزىن قۇلاقتارىنا قۇيىپ الىپ جاتتى. يسا ٴسوزىن اياقتاعاندا، بۇل ۋاقىت شاكىرتتەر ٷشىن قاس قاعىم ساتتە وتە شىققانداي بولدى. سوسىن يسا قولىن كەڭ جايىپ، شاكىرتتەرىنە باتاسىن بەردى دە، جەردەن كوككە كوتەرىلە باستادى. ال ٸزباسارلارى وعان كوز الماي قاراپ تۇردى. ٴبىر كەزدە يسانى بۇلت جاۋىپ، كورىنبەي قالدى. بىراق ەلشىلەر سوندا دا اسپانعا قاراپ تۇرا بەردى (لۇقا 24:50؛ ەل. ٸس. 1:9، 10).
3 بۇل يسانىڭ ەلشىلەرىنىڭ ٶمىرىن كۇرت وزگەرتكەن وقيعا بولدى. ەندى ولار نە ىستەمەك، ويتكەنى يەلەرى يسا ٴماسىح كوككە كوتەرىلىپ كەتتى عوي؟ ارينە، يسا ولاردى ٶزى باستاعان ىسكە دايىنداپ كەتتى. سوندا ولاردى بۇل ماڭىزدى ىسكە قالاي دايىندادى؟ ٸزباسارلارى بۇل ٸستى قالاي اتقاردى؟ ال بۇگىندەگى ماسىحشىلەرگە بۇنىڭ قانداي قاتىسى بار؟ ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابىندا بۇل سۇراقتارعا كوڭىلگە جىگەر قۇياتىن جاۋاپتار بار.
«كوپتەگەن سەنىمدى دالەلدەر» (ەل. ٸس. 1:1—5)
4. ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابىن لۇقا قالاي باستايدى؟
4 لۇقا ٴسوزىن تەوفيل دەگەن كىسىگە ارناپ باستايدى. ول ىزگى حابارىن دا وسى كىسىگە جولداعان بولاتىن a. بۇل كىتاپ سونىڭ جالعاسى ەكەنىن كورسەتۋ ٷشىن لۇقا ىزگى حاباردىڭ سوڭىنداعى وقيعالاردى ٴبىر شولىپ وتەدى. تەك باسقا ٴسوز ورالىمدارىن قولدانادى جانە جاڭا قوسىمشا جايتتاردى كەلتىرەدى.
5، 6. ا) يسانىڭ ٸزباسارلارىنا سەنىمدەرىن مىقتى ەتۋگە نە كومەكتەسەدى؟ ٵ) نەگە بۇگىنگى ماسىحشىلەردىڭ سەنىمى «كوپتەگەن سەنىمدى دالەلدەرگە» نەگىزدەلگەن دەي الامىز؟
5 يسانىڭ ٸزباسارلارىنا سەنىمدەرىن مىقتى ەتۋگە نە كومەكتەسەدى؟ ەلشىلەردىڭ ىستەرى 1:3 تە: «يسا... كوپتەگەن سەنىمدى دالەلدەر ارقىلى ٶزىنىڭ ٴتىرى ەكەنىن كورسەتتى»،— دەلىنگەن. كيەلى كىتاپتا «سەنىمدى دالەلدەر» دەگەن تىركەستى «سۇيىكتى دارىگەر» لۇقا عانا قولدانعان (قول. 4:14). بۇل تىركەس مەديسينالىق ەڭبەكتەردە كەزدەسكەن، ٵرى ول ايعاقتاردىڭ بۇلتارتپاس، كۇمان كەلتىرمەيتىن، نانىمدى ەكەنىن بىلدىرگەن. يسانىڭ ٶزى ٴدال وسىنداي دالەلدەر بەرگەن. ول قايتا تىرىلگەننەن كەيىن ٸزباسارلارىنا كوپ رەت كورىندى. بىردە ٴبىر نە ەكى ادامعا كورىنسە، بىردە بارلىق ەلشىلەرىنە كورىنگەن. ٴتىپتى 500 دەن استام شاكىرتكە كورىنگەن كەزى دە بولعان (قور. 1-ح. 15:3—6). سەنىمدى دالەلدەر دەپ وسىنى ايتىڭىز!
6 قازىرگى تاڭدا دا شىنايى ماسىحشىلەردىڭ سەنىمى «كوپتەگەن سەنىمدى دالەلدەرگە» نەگىزدەلگەن. يسانىڭ جەردە ٶمىر ٴسۇرىپ، ٴبىزدىڭ كۇنالارىمىز ٷشىن ٶلىپ، قايتا تىرىلگەنىنە ايعاقتار بار ما؟ بار بولعاندا قانداي! كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن جازىلعان قۇداي سوزىندە بۇنى ٶز كوزدەرىمەن كورگەندەردىڭ يلانىمدى وقيعالارى جازىلعان. ولاردى دۇعا ەتە وتىرىپ زەرتتەيتىن بولساق، سەنىمىمىز وسەدى. ەسىڭىزدە بولسىن، بۇلتارتپاس دالەلگە نەگىزدەلگەن شىنايى سەنىمنىڭ سوقىر سەنىمنەن ايىرماشىلىعى بار. شىنايى سەنىم عانا ادامدى ماڭگى ومىرگە جەتكىزەدى (جوح. 3:16).
7. يسا ۋاعىزداۋ مەن ٴتالىم بەرۋ ىسىندە شاكىرتتەرىنە قانداي ۇلگى قالدىردى؟
7 سونىمەن قاتار يسا «قۇداي پاتشالىعىنا قاتىستى جايتتاردى» دا ايتقان. مىسالى، ول ٴماسىحتىڭ ازاپ شەگىپ ٶلۋى كەرەكتىگى جايىندا پايعامبارلىقتاردى تۇسىندىرگەن (لۇقا 24:13—32، 46، 47). ول ٶزىنىڭ ٴماسىح رەتىندەگى ٴرولىن تۇسىندىرگەندە، قۇداي پاتشالىعىنا باسا نازار اۋدارعان، ويتكەنى يسا ونىڭ بولاشاق پاتشاسى ەدى. ول ۇنەمى سول پاتشالىق جايلى ۋاعىزدادى. ونىڭ بۇگىندەگى ٸزباسارلارى دا قۇداي پاتشالىعى جايلى ايتىپ ٴجۇر (مات. 24:14؛ لۇقا 4:43).
«جەردىڭ قيىر شەتىنە دەيىن» (ەل. ٸس. 1:6—12)
8، 9. ا) يسانىڭ ەلشىلەرى قانداي ەكى قاتە پىكىردە بولدى؟ ٵ) يسا ەلشىلەرىنىڭ ويىن قالاي تۇزەتتى جانە بۇدان قانداي ساباق الامىز؟
8 ەلشىلەر ٴزايتۇن تاۋىنا جينالعاندا، يسامەن سوڭعى رەت كەزدەستى. سوندا ولار بىلگىسى كەلىپ: «يەم، يسرايلگە پاتشالىقتى قازىر قايتا ورناتاسىز با؟»— دەپ سۇرادى (ەل. ٸس. 1:6). وسى ٴبىر سۇراعىنان ەلشىلەردىڭ ەكى قاتە پىكىرى ايان بولدى. ٴبىرىنشىسى، ولار قۇداي پاتشالىعى سول كەزدەگى يسرايلدە ورنايدى دەپ ويلادى. ەكىنشىسى، ولار ۋادە ەتىلگەن قۇداي پاتشالىعى «قازىر»، ياعني بىردەن بيلىگىن باستايدى دەپ كۇتتى. يسا ولاردىڭ ويىن قالاي تۇزەتتى؟
9 يسا ولاردىڭ ٴبىرىنشى كوزقاراسى كوپ ۇزاماي-اق تۇزەلەتىنىن بىلگەن. سەبەبى ولار 10 كۇننەن كەيىن جاڭا حالىقتىڭ، ياعني رۋحاني ٴيسرايلدىڭ تۋىلاتىنىنا كۋا بولماق ەدى! وسىلاي قۇدايدىڭ كادىمگى يسرايلمەن قارىم-قاتىناسى ۇزىلگەلى جاتتى. ال ەلشىلەردىڭ ەكىنشى پىكىرىنە كەلسەك، يسا: «اكەنىڭ قۇزىرىنداعى ۋاقىتتار مەن مەرزىمدەردى سەندەرگە ٴبىلۋدىڭ قاجەتى جوق»،— دەپ تاعى دا ەستەرىنە سالدى (ەل. ٸس. 1:7). ەحوبا — ۋاقىتتى بەلگىلەيتىن ۇلى قۇداي. يسا ولەر الدىندا «كۇن مەن ساعاتتى» ٴتىپتى ٶزى دە بىلمەيتىنىن، تەك «اكەسى عانا بىلەتىنىن» ايتقان (مات. 24:36). ٴبىز دە وسى دۇنيەنىڭ سوڭى قاشان كەلەدى دەپ ٴجونسىز ۋايىمداي بەرسەك، وندا، بىزگە ٴبىلۋدىڭ قاجەتى جوق نارسەگە باس قاتىرعانىمىز.
10. ەلشىلەردىڭ قوزقاراسىنا قالاي ەلىكتەي الامىز جانە نەلىكتەن؟
10 ايتسە دە ەلشىلەر قاتەلەستى ەكەن دەپ، ولاردى ايىپتاماۋىمىز كەرەك، ويتكەنى ولار كەرەمەت سەنىم تانىتقان. يسانىڭ تۇزەتۋىن كىشىپەيىلدىلىكپەن قابىلداي بىلگەن. نەگىزى، ولاردىڭ قاتە پىكىرلەرىنەن جاقسى كوزقاراستارىن دا اڭعارۋعا بولادى. كەزىندە يسا ولارعا: «سەرگەك بولىڭدار!»— دەپ قايتا-قايتا ايتقان ەدى (مات. 24:42؛ 25:13؛ 26:41). ەلشىلەر شىنىمەن دە سەرگەك ٴجۇرىپ، ەحوبانىڭ قاشان ارەكەت ەتەتىنىن كورسەتەتىن وقيعالارعا مۇقيات بولدى. ٴبىزدىڭ دە كوزقاراسىمىز سونداي بولۋ كەرەك. وسى «سوڭعى كۇندەردىڭ» سوڭى تاياپ قالعان ۋاقىتتا بىزگە سەرگەك بولۋ اسىرەسە ماڭىزدى (ٴتىم. 2-ح. 3:1—5).
11، 12. ا) يسا شاكىرتتەرىنە قانداي تاپسىرما بەردى؟ ٵ) يسا ۋاعىزداۋدى تاپسىرعاندا، كيەلى رۋح جايلى ايتقانى نەگە ورىندى بولدى؟
11 يسا ەلشىلەرىنە بار ويلارى نەدە بولۋ كەرەك ەكەنىن ەستەرىنە سالىپ، بىلاي دەدى: «وزدەرىڭە كيەلى رۋح قونعاندا كۇش-قۋاتقا يە بولىپ، يەرۋساليمدە، بۇكىل ياھۋدەيا مەن ساماريادا جانە جەردىڭ قيىر شەتىنە دەيىن مەن جايلى كۋالىك ەتەسىڭدەر» (ەل. ٸس. 1:8). يسا يەرۋساليمدە ولتىرىلگەندىكتەن، ونىڭ قايتا تىرىلگەنى جايلى الدىمەن سول جەردە جاريالانۋ كەرەك-ٴتىن. ال كەيىن بۇل حابار بۇكىل ياھۋدەياعا، سوسىن سامارياعا جانە ودان ٵرى تاراي بەرۋ كەرەك ەدى.
12 يسانىڭ الدىمەن كيەلى رۋحتى ۋادە ەتىپ، كەيىن ۋاعىزداۋ تاپسىرماسىن بەرگەنى وتە قۇبا-قۇپ بولدى. نەگىزى، ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابىندا «كيەلى رۋح» دەگەن ٴسوز ٴتۇپنۇسقادا 40 تان استام رەت كەزدەسەدى. كيەلى كىتاپتىڭ وسى ٴبىر قىزىقتى كىتابى ەحوبانىڭ ٸسىن كيەلى رۋحتىڭ كومەگىنسىز اتقارا المايتىنىمىزدى شەگەلەي تۇسەدى. ەندەشە، ٴبىز دە ۇنەمى كيەلى رۋح سۇراپ، دۇعا ەتەيىك! (لۇقا 11:13). ٴبىز وعان اسا مۇقتاجبىز، ونسىز تاسىمىز ورگە دومالامايدى.
13. بۇگىندە قۇداي حالقىنا تاپسىرىلعان ۋاعىز ٸسىنىڭ اۋقىمى قانداي جانە نەگە ونى بىلەك تۇرە اتقارۋىمىز كەرەك؟
13 سول ۋاقىتتان بەرى «جەردىڭ قيىر شەتىنە دەيىن» دەگەن ٴسوزدىڭ اياسى كەڭەيدى. الدىڭعى تاراۋدان كورگەنىمىزدەي، بۇگىندە ەحوبا كۋاگەرلەرى پاتشالىق جايلى حاباردى جەرجۇزى بويىنشا بار ىنتاسىمەن ايتىپ ٴجۇر. ويتكەنى ولار قۇداي ٵرتۇرلى ادامداردىڭ قۇتقارىلعانىن قالايتىنىن جاقسى تۇسىنەدى (ٴتىم. 1-ح. 2:3، 4). ٴسىز قۇتقارىلۋ ىسىنە بىلەك تۇرە اتسالىسىپ ٴجۇرسىز بە؟ مىنا الەمدە بۇدان ارتىق قاناعات سيلايتىن ماعىنالى ٸستى تاپپايسىز! ونى اتقارۋعا ەحوبانىڭ ٶزى كۇش بەرەدى. وسى ورايدا ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابى ٴسىز ٷشىن تاپتىرماس كومەك بولادى. ودان قىزمەتىڭىز ٶنىمدى بولۋ ٷشىن قانداي ادىستەردى قولدانۋعا بولاتىنىن، قانداي كوزقاراس دامىتۋ كەرەكتىگىن بىلەسىز.
14، 15. ا) يسانىڭ قايتىپ كەلۋى جايلى پەرىشتەلەر نە دەدى جانە بۇل نەنى ٴبىلدىردى؟ (سىلتەمەنى دە قاراڭىز.) ٵ) قاي ماعىنادا يسا «قالاي كوتەرىلسە، ٴدال سولاي قايتىپ كەلدى»؟
14 تاراۋدىڭ باسىندا ايتىلعانداي، يسا كوككە كوتەرىلىپ، كوزدەن عايىپ بولدى، ال 11 ەلشى كوككە كوز الماي قاراپ تۇرا بەردى. سوسىن ەكى پەرىشتە پايدا بولىپ، ولارعا: «عاليلەيالىقتار، نەمەنەگە كوككە كوز الماي قاراپ تۇرسىڭدار؟ كوككە الىنعان يسا سەندەردىڭ كوزدەرىڭشە قالاي كوتەرىلسە، ٴدال سولاي قايتىپ كەلەدى»،— دەدى (ەل. ٸس. 1:11). كەيبىر دىندەردە ۇيرەتەتىندەي، پەرىشتەلەر يسا ٴدال سول دەنەدە قايتىپ كەلەدى دەپ ايتقىسى كەلدى مە؟ جوق، ارينە. ونى قايدان بىلەمىز؟
15 پەرىشتەلەر يسانىڭ ٴدال سول دەنەدە ەمەس، «ٴدال سولاي قايتىپ كەلەتىنىن» ايتقان b. ولار ەلشىلەرگە سويلەپ جاتقاندا، يسا الدەقاشان كوزدەن عايىپ بولعان ەدى. ونىڭ جەردەن كوتەرىلىپ، كوكتەگى اكەسىنە كەتىپ بارا جاتقانىن تەك سول بىرنەشە ەلشى عانا كوردى. ٴماسىح كوككە قالاي كوتەرىلسە، ٴدال سولاي قايتىپ كەلمەك ەدى. بۇل سولاي بولدى دا. بۇگىندە رۋحاني تۇسىنىگى بارلار عانا يسانىڭ پاتشا رەتىندە تاقتا وتىرعانىن ۇعادى (لۇقا 17:20). ٴبىز ونىڭ بيلىك ەتىپ جاتقانىنىڭ بەلگىسىن بايقاي ٴبىلۋىمىز كەرەك جانە ۋاقىتتىڭ از قالعانىن باسقالارعا ايتىپ جەتكىزۋىمىز قاجەت.
«قايسىسىن تاڭداعانىڭدى بىزگە بىلدىرە كور» (ەل. ٸس. 1:13—26)
16—18. ا) ەلشىلەردىڭ ىستەرى 1:13، 14 تەن ماسىحشىلەردىڭ جيىندارى تۋرالى نە بىلەمىز؟ ٵ) يسانىڭ اناسى ٴماريامنان قانداي ۇلگى الامىز؟ ب) ماسىحشىلەر قاۋىمى نەلىكتەن ماڭىزدى؟
16 سول كەزدەسۋدەن كەيىن شاكىرتتەردىڭ «زور قۋانىشپەن يەرۋساليمگە قايتقاندارى» تۇسىنىكتى (لۇقا 24:52). بىراق ولار ٴماسىحتىڭ نۇسقاۋلارىن قالاي ورىنداماق ەدى؟ ەلشىلەردىڭ ىستەرى 1:13،14 تەن ولاردىڭ ٴبىر «ٷيدىڭ ەكىنشى قاباتىنا» جينالعانى ايتىلعان. وسى جەردەن قىزىقتى مالىمەتتەردى بىلۋگە بولادى. سول ۋاقىتتا پالەستيناداعى ۇيلەردىڭ جوعارعى قاباتى بولعان جانە ولارعا سىرتتا تۇرعان ساتىمەن كوتەرىلگەن. بالكىم، بۇل ەلشىلەردىڭ ىستەرى 12:12 دە ايتىلعان مارقانىڭ اناسىنىڭ ٷيى بولعان شىعار. ٴبىز ناقتى بىلمەيمىز. قالاي بولعان كۇندە دە، بۇل ٴماسىحتىڭ ٸزباسارلارىنا جينالۋعا ىڭعايلى، قاراپايىم جەر بولعان. بىراق سول جەرگە كىمدەر جينالدى جانە ولار نە ىستەدى؟
17 جينالعانداردىڭ اراسىندا تەك ەلشىلەر نە ەر ادامدار عانا بولماعان. ايەلدەر دە بولعان، سونىڭ ىشىندە يسانىڭ اناسى ٴماريام دا بار. ٴماريامنىڭ ەسىمى كيەلى كىتاپتا وسى جەردە سوڭعى رەت ايتىلادى. ول وزىنە اتاق-دارەجە ىزدەگەن جوق، قايتا، كىشىپەيىلدىلىك تانىتىپ وزگە دە رۋحاني باۋىرلارىمەن ەحوباعا عيبادات ەتۋگە جينالدى. بۇل — ٴبىز ٷشىن جاقسى ۇلگى. يسا جەردە بولعاندا، ونىڭ سوڭىنان ەرمەگەن ٴتورت ۇلىنىڭ ەندى وسى جولعا تۇسكەنىنە ٴماريامنىڭ كوڭىلى شاتتانعان شىعار (مات. 13:55؛ جوح. 7:5). اعالارى قايتا تىرىلگەننەن كەيىن، ولار ومىرلەرىن وزگەرتتى (قور. 1-ح. 15:7).
18 ال ەندى، بۇل شاكىرتتەردىڭ تاعى نە ٷشىن جينالعانىنا نازار اۋدارايىق. «بارلىعى نيەتتەس كوڭىلمەن دۇعا ەتىپ ٴجۇردى»،— دەلىنگەن كيەلى كىتاپتا (ەل. ٸس. 1:14). وسىنداي باس قوسۋلار عيباداتتىڭ قاشاندا ماڭىزدى بولىگى بولىپ كەلگەن. جيىنداردا ٴبىز ٴبىر-ٴبىرىمىزدى قايراتتاندىرامىز، ٴتالىم-تاربيە، اقىل-كەڭەس ەستيمىز. ال، ەڭ باستىسى، ٴبارىمىز بىرگە كوكتەگى اكەمىز ەحوباعا عيبادات ەتەمىز. جينالىستا ايتىلاتىن دۇعالارىمىز بەن ماداق اندەرىمىز ەحوباعا وتە ۇنامدى ٵرى ٴبىز ٷشىن دە ماڭىزدى. ەندەشە، وسىنداي قاسيەتتى، كوڭىل سەرگىتەتىن جيىنداردى ەشقاشان قالدىرمايىق! (ەۆر. 10:24، 25).
19—21. ا) پەتىردىڭ قاۋىمدا جەتەكشىلىكتى قولعا العانىنان نە بىلەمىز؟ ٵ) ياھۋدانىڭ ورنىنا نەگە باسقا بىرەۋدى تاڭداۋ كەرەك بولدى جانە وسى ماسەلەنىڭ قالاي شەشىلگەنىنەن نە تۇيەمىز؟
19 سول كەزدە يسانىڭ ٸزباسارلارىنا ٴبىر ماڭىزدى ماسەلەنى شەشۋ كەرەك بولدى. بۇل ىستە جەتەكشىلىكتى ەلشى پەتىر قولعا الدى (15—26 تارماقتار). قوجايىنىنان ٷش رەت تانعان پەتىردىڭ بىرنەشە اپتانىڭ ىشىندە وزگەرىپ، وسىنداي جاۋاپكەرشىلىك العانىن بىلگەنىمىز بويىمىزعا جىگەر قۇيادى (مار. 14:72). ٴبىز دە كۇناعا ٴبىرتابان جاقىنبىز. ەگەر قانداي دا ٴبىر كۇنا جاساپ، بىراق ارتىنان شىن وكىنسەك، ەحوبانىڭ «ىزگى ٵرى كەشىرۋگە دايىن» ەكەنىن ۇمىتپايىق (ٴزاب. 86:5).
20 پەتىر يسانى ساتىپ كەتكەن ياھۋدانىڭ ورنىنا باسقا بىرەۋدى تاڭداۋ كەرەكتىگىن ٴتۇسىندى. بىراق كىمدى؟ تاڭدالاتىن ادام يسانىڭ كوزى تىرىسىندە سوڭىنان ەرىپ جۇرگەن ٵرى قايتا تىرىلگەنىنە كۋا بولعان ادام بولۋ كەرەك ەدى (ەل. ٸس. 1:21، 22). بۇل يسانىڭ مىنا ۋادەسىنە ساي بولدى: «مەنىڭ سوڭىمنان ەرگەن سەندەر 12 تاققا وتىرىپ، ٴيسرايلدىڭ 12 رۋىن سوتتايتىن بولاسىڭدار» (مات. 19:28). ەحوبا يسانىڭ جەردەگى قىزمەتى كەزىندە ونىڭ سوڭىنان ەرگەن 12 ەلشىنى بولاشاقتا جاڭا يەرۋساليمنىڭ «12 ىرگەتاسى» ەتۋدى نيەت ەتسە كەرەك (ايان 21:2، 14). ول پەتىرگە «باقىلاۋشى مىندەتىن باسقا بىرەۋ السىن» دەگەن پايعامبارلىقتىڭ ياھۋداعا قاتىستى ەكەنىن تۇسىنۋگە كومەكتەستى (ٴزاب. 109:8).
21 ون ەكىنشى ەلشى قالاي تاڭدالدى؟ جەرەبە تاستاۋ ارقىلى. كيەلى كىتاپ زامانىندا جەرەبە تاستاۋ كەڭىنەن تارالعان ەدى (ناق. س. 16:33). جەرەبە تاستاۋ تۋرالى كيەلى كىتاپتا وسى جەردە سوڭعى رەت ايتىلادى. ەحوبا كيەلى رۋحىن توككەننەن كەيىن، بۇل ٵدىستىڭ قاجەتى بولماي قالعان كورىنەدى. سونىمەن، ولار جەرەبەنى نە ٷشىن قولداندى؟ بۇل ەلشىلەردىڭ مىنا دۇعاسىنان كورىنەدى: «ۋا، ەحوبا، سەن اركىمنىڭ جۇرەگىندە نە بارىن بىلەسىڭ. وسى ەكى ادامنىڭ قايسىسىن تاڭداعانىڭدى بىزگە بىلدىرە كور» (ەل. ٸس. 1:23، 24). دەمەك، ولار جاڭا ەلشىنى ەحوبانىڭ ٶزى تاڭداعانىن قالادى. 12 ەلشىنىڭ ٴبىرى بولىپ ماتيا تاڭدالدى (ەل. ٸس. 6:2). ول يسا ۋاعىزداۋعا جىبەرگەن 70 شاكىرتتىڭ بىرەۋى بولسا كەرەك c.
22، 23. قاۋىمدا جەتەكشىلىكتى قولعا العاندارعا نە ٷشىن مويىنسۇنىپ، باعىنۋىمىز كەرەك؟
22 بۇل جاعدايدان قۇداي حالقى ۇيىمداسقان تۇردە ارەكەت ەتۋ كەرەكتىگىن تۇسىنەمىز. كۇنى بۇگىنگە دەيىن قاۋىمداردا جاۋاپتى ەر باۋىرلاستار باقىلاۋشى بولىپ قىزمەت ەتۋگە تاعايىندالىپ كەلەدى. اقساقالدار ولاردى تاعايىنداعاندا، جازبالارداعى تالاپتاردى مۇقيات قاراستىرادى جانە كيەلى رۋحتىڭ باسشىلىعىن سۇراپ دۇعا ەتەدى. سوندىقتان قاۋىمداعىلار ولارعا كيەلى رۋحپەن تاعايىندالعان باۋىرلاستار دەپ قارايدى. ال ٴبىز سول باقىلاۋشىلاردىڭ جەتەكشىلىگىنە مويىنسۇنىپ، باعىنساق، قاۋىمنىڭ ىنتىماق-بىرلىگىنە ۇلەس قوسامىز (ەۆر. 13:17).
تاعايىندالعان باقىلاۋشىلاردىڭ جەتەكشىلىگىنە مويىنسۇنىپ، باعىنامىز
23 يسانىڭ قايتا تىرىلگەنىن جانە ۇيىمداستىرۋعا بايلانىستى وزگەرىستەردى كورگەننەن كەيىن شاكىرتتەردىڭ سەنىمى قاتايىپ قالدى. ەندى ولار الداعى وقيعاعا تولىقتاي دايار ەدى. سول ماڭىزدى وقيعا تۋرالى كەلەسى تاراۋدا اڭگىمەلەنەدى.
a لۇقا ىزگى حابارىندا بۇل كىسىگە ٴسوزىن «اسا قادىرلى تەوفيل» دەپ باستاعان. بۇدان ونىڭ لاۋازىمى جوعارى، بەدەلدى كىسى بولعانى، بىراق ٵلى ٴماسىحشى ەمەس ەكەنى كورىنەدى (لۇقا 1:3). ال ەلشىلەردىڭ ىستەرىندە لۇقا وعان جاي عانا «قۇرمەتتى تەوفيل» دەپ ايتقان. كەيبىر عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، تەوفيل لۇقانىڭ ىزگى حابارىن وقىعاننان كەيىن ٴماسىحشى بولعان. سوندىقتان، ولاردىڭ ايتۋىنشا، لۇقا ونى مارتەبەلى لاۋازىممەن اتاماي، ٴسوزىن باۋىرلاسىنا جولداعانداي جازعان.
b كيەلى كىتاپتا بۇل جەردە گرەكتىڭ «تروپوس» ٴسوزى قولدانىلعان، ول يسانىڭ تۇرىنە ەمەس، قالاي قايتىپ كەلەتىنىنە نۇسقايدى. ەگەر بۇل ٴسوز يسانىڭ تۇرىنە نۇسقاعان بولسا، وندا گرەكتىڭ «مورفە» ٴسوزى قولدانىلار ەدى.
c پاۋىل كەيىنىرەك باسقا ۇلتتارعا جىبەرىلگەن ەلشى بولىپ تاعايىندالعان، بىراق ەشقاشان 12 ەلشىنىڭ قاتارىنا جاتپاعان (ريم. 11:13؛ قور. 1-ح. 15:4—8). ويتكەنى ول يسا جەر بەتىندە قىزمەت ەتكەندە، ونىڭ سوڭىنان ەرمەدى. سوندىقتان بۇل مارتەبەگە يە بولمادى.
