20-تاراۋ
قارسىلىققا قاراماي، «ەحوبانىڭ ٴسوزى زور قارقىنمەن تارادى»
اپوللوس پەن پاۋىل ىزگى حاباردىڭ وركەن جايۋىنا ەڭبەك سىڭىردى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 18:23—19:41 نەگىزدەلگەن
1، 2. ا) ەفەستە پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرى قانداي قاۋىپتى جاعدايعا تاپ بولدى؟ ٵ) وسى تاراۋدا نە تۋرالى بىلەمىز؟
ەفەس جۇرتى كوشەنى باستارىنا كوتەرىپ ايعايلاپ، ارى-بەرى جۇگىرىپ دۇرلىگۋدە. ٴبىر ەلىرگەن توبىر بۇلىك شىعارا باستادى! ولار پاۋىلدىڭ ەكى سەرىگىن ۇستاپ الىپ، امفيتەاترعا قاراي سۇيرەپ بارادى. قاز-قاتار دۇكەندەر تۇرعان نەگىزگى كوشەدەگى جۇرت تا سول توبىردىڭ ارتىنان ەرە جونەلدى. وسىلاي كوشە تەز-اق بوساپ قالدى. ولار بەت العان امفيتەاتر 25000 ادام سياتىنداي ۇلكەن ەدى. جۇرتتىڭ كوبىسى اشۋلى توبىردىڭ نە ٷشىن بۇلىك شىعارىپ جاتقانىن ٴتۇسىنىپ تە تۇرعان جوق. بىراق ولار نە دە بولسا عيباداتحانامىزعا جانە سۇيىكتى ٴتاڭىرىمىز ارتەميداعا قاۋىپ ٴتونىپ تۇر ەكەن عوي دەگەن ويدا. سوندىقتان ولار: «ەفەستىكتەردىڭ ارتەميداسى قۇدىرەتتى!»— دەپ ايقايعا باستى (ەل. ٸس. 19:34).
2 قۇداي پاتشالىعى جايلى ىزگى حابار تاراماس ٷشىن، شايتان الاسۇرعان توبىردى پايدالاناتىنىن تاعى دا كورىپ تۇرمىز. بىراق بۇل ونىڭ جالعىز ٵدىسى ەمەس. وسى تاراۋدا I عاسىرداعى ماسىحشىلەردىڭ ۋاعىز ٸسىن توقتاتۋ ٷشىن جانە ارالارىنداعى بىرلىكتىڭ قايماعىن بۇزۋ ٷشىن شايتان قانداي تاسىلدەردى قولدانعانىن بىلەمىز. ال ەڭ باستىسى، شايتاننىڭ بۇل تاسىلدەرىنىڭ ەشقايسىسى ورگە باسپاي، «ەحوبانىڭ ٴسوزى زور قارقىنمەن تاراپ، ىقپالى ارتا بەرگەنىن» كورەمىز (ەل. ٸس. 19:20). سول ماسىحشىلەردىڭ ۋاعىز ٸسىنىڭ ٴساتتى بولۋىنا نە سەبەپ؟ ارينە، بۇل تەك ەحوبانىڭ ارقاسىندا بولدى. ٴبىز دە قىزمەتىمىزدى ەحوبانىڭ ارقاسىندا اتقارىپ ٴجۇرمىز. بىراق ەرتەدەگى ماسىحشىلەر سياقتى ٶز تاراپىمىزدان كۇش سالۋىمىز قاجەت. بويىمىزدا قۇداي رۋحىنىڭ كومەگىمەن جەمىستى قىزمەت ەتۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىن قاسيەتتەردى تاربيەلەگەنىمىز ماڭىزدى. وسى رەتتە اپوللوستىڭ مىسالىنا توقتالىپ وتەيىك.
«ول جازبالاردى جاقسى بىلەتىن» (ەل. ٸس. 18:24—28)
3، 4. اقيلا مەن پريسكيلا اپوللوستان نە بايقادى جانە وعان قالاي كومەكتەستى؟
3 پاۋىل ٷشىنشى ميسسيونەرلىك ساپارىمەن ەفەسكە بارا جاتقاندا، سول قالاعا مىسىردىڭ اتى شۋلى قالاسى الەكساندريادا تۋىپ-وسكەن اپوللوس ەسىمدى ياھۋدي كەلدى. ونىڭ بويىندا ەرەكشە قاسيەتتەرى بولدى. ول «سوزگە شەشەن» بولعان ٵرى «جازبالاردى جاقسى بىلگەن». بۇعان قوسا، ول «رۋحپەن جالىنداپ» تۇرعان. قۇلشىنىسى اسىپ-تاسىعان اپوللوس ٴماجىلىسحانادا ياھۋديلەردىڭ الدىندا باتىل ٴسوز سويلەيدى (ەل. ٸس. 18:24، 25).
4 اپوللوستىڭ ٴسوزىن اقيلا مەن پريسكيلا دا ەستىدى. ولار اپوللوستىڭ «يسا جايلى تۋرا سويلەپ، دۇرىس ٴتالىم بەرىپ» جاتقانىن كورىپ، تاڭداي قاقسا كەرەك. ونىڭ يسا تۋرالى ايتقاندارىنىڭ ٴبارى تۋرا بولسا دا، ولار اپوللوستىڭ بىلىمىندە ٴبىر اقاۋلىق بار ەكەنىن بايقادى: «ول تەك جاقيانىڭ شومىلدىرۋ ٴراسىمىن عانا بىلەدى» ەكەن. شاتىر جاساپ كۇن كورىپ جۇرگەن بۇل كىشىپەيىل جۇپ اپوللوستىڭ سوزگە شەشەن، بىلگىر بولعانىنا قاراپ، اياق تارتقان جوق. قايتا، ونى «وزدەرىمەن بىرگە الىپ كەتىپ، قۇداي جولىن دالىرەك ٴتۇسىندىرىپ بەردى» (ەل. ٸس. 18:25، 26). ال ٴبىلىمدى، قىزىل ٴتىلدى اپوللوس بۇنى قالاي قابىلدادى؟ ول ماسىحشىلەر ٷشىن ەڭ ماڭىزدى قاسيەت — كىشىپەيىلدىلىك تانىتتى.
5، 6. نەنىڭ ارقاسىندا اپوللوس ودان سايىن ەحوبانىڭ كادەسىنە جارادى جانە ٴبىز ودان نە ۇيرەنە الامىز؟
5 اپوللوس اقيلا مەن پريسكيلانىڭ كومەگىن قابىل العاندىقتان، قىزمەتتە شەبەرلىگى ارتىپ، ودان سايىن ەحوبانىڭ كادەسىنە جارادى. ول احاياعا بارىپ، سونداعى باۋىرلاستارعا «كوپ كومەك كورسەتتى». سونداي-اق يسانى ٴماسىح دەپ قابىلداماعان ياھۋديلەرگە دە كەرەمەت كۋالىك بەردى. لۇقانىڭ بايانداۋىنشا، «ول يسانىڭ ٴماسىح ەكەنىن جازبالاردان كورسەتىپ، ياھۋديلەردىڭ جاڭىلىسىپ جۇرگەنىن زور قۇلشىنىسپەن جۇرت الدىندا جان-جاقتى دالەلدەدى» (ەل. ٸس. 18:27، 28). ٴيا، اپوللوس قاۋىم ٷشىن باعا جەتپەس تارتۋ بولدى! «ەحوبانىڭ ٴسوزى» قارقىنداپ تارالۋىنا ول ۇلكەن ۇلەس قوستى. اپوللوستان ٴبىز نە ۇيرەنسەك بولادى؟
6 كىشىپەيىلدىلىك — ٵربىر ٴماسىحشى دامىتۋى كەرەك اسىل قاسيەت. ٴارقايسىسىمىزدا تۋا بىتكەن قابىلەت، ومىرلىك تاجىريبە جانە ٴبىلىم بار. بىراق كىشىپەيىلدىلىك بۇلاردىڭ بارىنەن باسىم تۇرۋ كەرەك. ايتپەسە ارتىقشىلىقتارىمىز كەمشىلىكتەرگە اينالىپ كەتەدى. قابىلەتتەرىمىزگە بولا تاكاپپارلانىپ كەتۋىمىز مۇمكىن (قور. 1-ح. 4:7؛ جاق. 4:6). ەگەر شىن كىشىپەيىل بولساق، وزگەلەردى وزىمىزدەن ارتىق سانايمىز (ٴفىلىپ. 2:3). بىرەۋ ٴبىزدى تۇزەتىپ جاتسا، اشۋلانبايمىز، ال ۇيرەتىپ جاتسا، قارسى بولمايمىز. سونداي-اق كوزقاراسىمىز كيەلى رۋحتىڭ باسشىلىعىنا قايشى كەلىپ جاتسا، وركوكىرەكتەنىپ، ٶز دەگەنىمىزدە تۇرىپ المايمىز. تەك كىشىپەيىل بولىپ قالساق قانا، ەحوبا مەن ونىڭ ۇلىنىڭ كادەسىنە جاراپ، قىزمەت ەتە الامىز (لۇقا 1:51، 52).
7. پاۋىل مەن اپوللوستىڭ كىشىپەيىلدىلىگىنەن نە ۇيرەنەمىز؟
7 ناعىز كىشىپەيىلدىلىك بار جەردە باقتالاستىق بولمايدى. شايتان ەرتەدەگى ماسىحشىلەردىڭ اراسىنا ىرىتكى سالۋدى كوكسەگەن شىعار. قاۋىمنىڭ بەتكە ۇستار تاجىريبەلى مۇشەلەرى اپوللوس پەن پاۋىل ٴبىر-ٴبىرىن كورە الماي، «مەن مىقتىمىن» دەپ جارىسىپ جاتسا، شايتان بۇعان شاپالاق ۇرىپ، ٴماز بولار ەدى. اپوللوس پەن پاۋىل ونداي جاعدايعا وپ-وڭاي ٴتۇسىپ قالۋى مۇمكىن ەدى. سەبەبى قورىنتتاعى كەيبىر ماسىحشىلەر: «مەن پاۋىلدىڭ شاكىرتىمىن»،— دەسە، ال وزگەلەرى: «مەن اپوللوستىكىمىن»،— دەپ ٴجۇردى. پاۋىل مەن اپوللوس ولاردىڭ وسىلاي بولىنگەنىن قالادى ما؟ ارينە، جوق! پاۋىل اپوللوستىڭ ۋاعىز ىسىنە سىڭىرگەن ەڭبەگىن كىشىپەيىلدىلىكپەن مويىنداپ، وعان كوپتەگەن مارتەبەلى جاۋاپكەرشىلىكتەر تاپسىردى. ال اپوللوس بولسا پاۋىلدىڭ نۇسقاۋلارىنا قۇلاق استى (قور. 1-ح. 1:10—12؛ 3:6، 9؛ تيت. 3:12، 13). مۇنى كىشىپەيىلدىلىكپەن قىزمەتتەسە ٴبىلۋدىڭ عاجاپ ۇلگىسى دەرسىز!
«قۇداي پاتشالىعى تۋرالى... پىكىر الىستى» (ەل. ٸس. 18:23؛ 19:1—10)
8. پاۋىل ەفەسكە قانداي جولمەن باردى جانە نەگە؟
8 پاۋىل ٶز ۋادەسىندە تۇرىپ، ەفەسكە قايتىپ كەلدى a (ەل. ٸس. 18:20، 21). بىراق ونىڭ بۇل جەرگە قانداي جولمەن كەلگەنىنە نازار اۋدارىڭىزشى. سوڭعى رەت ول سيرياداعى انتيوحيادا بولاتىن. ەفەسكە بارۋ ٷشىن ول جاقىن جەردەگى سەلەۋكياعا بارىپ، سول جەردەن كەمەمەن تىكە ٴجۇزىپ كەتسە بولار ەدى. بىراق ول «تەڭىزدەن شالعاي جاتقان ايماقتاردى ارالاپ» باردى. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 18:23 پەن 19:1 دە باياندالعان پاۋىلدىڭ ساپارى شامامەن 1600 شاقىرىمعا سوزىلعان! نەگە پاۋىل مۇنداي ۇزاق ٵرى قيىن جولدى تاڭدادى ەكەن؟ سەبەبى ونىڭ ماقساتى «بارلىق شاكىرتتەردى جىگەرلەندىرۋ» بولدى (ەل. ٸس. 18:23). پاۋىلدىڭ ٷشىنشى ميسسيونەرلىك ساپارى دا الدىڭعى ەكى ساپارى سياقتى وڭايعا سوققان جوق. بىراق ول بۇعان تيتتەي دە وكىنبەدى. بۇگىنگى تاڭدا اۋداندىق باقىلاۋشىلار مەن ايەلدەرى پاۋىل سەكىلدى جانقيارلىق تانىتادى. سول ٷشىن ولاردى قاتتى قادىرلەيمىز.
9. نەگە كەيبىر شاكىرتتەرگە قايتادان شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتۋ كەرەك بولدى جانە ٴبىز ولاردان نە ۇيرەنەمىز؟
9 ەفەسكە كەلگەندە، پاۋىل شومىلدىرۋ ٴراسىمىن جاساۋشى جاقيانىڭ 12 شاكىرتىن كەزدەستىردى. ولار جاقيانىڭ شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەن ەدى، بىراق بۇل ٴراسىمنىڭ كۇشى جوعالعان بولاتىن. ونىڭ ۇستىنە، ولار كيەلى رۋح تۋرالى اسا ەشتەڭە بىلمەيتىن. سوندا پاۋىل ولارعا يسانىڭ اتىنان شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ايتىپ ٴتۇسىندىردى. ولار اپوللوس سياقتى كىشىپەيىل بولىپ، جاڭا نارسەنى بىلۋگە اسىق بولدى. يسانىڭ اتىنان شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەننەن كەيىن، ولار كيەلى رۋحقا جانە ونىڭ كەيبىر سيلارىنا يە بولدى. بۇدان كورەتىنىمىزدەي، ەحوبانىڭ ۇيىمىنان كەلەتىن جاڭا نۇسقاۋلاردى قابىلداۋعا ٵزىر بولساق، مىندەتتى تۇردە جارىلقانامىز (ەل. ٸس. 19:1—7).
10. پاۋىل نەگە ٴماجىلىسحانادان ٴدارىسحاناعا كوشتى جانە ۋاعىزدا ٴبىز وعان قالاي ەلىكتەي الامىز؟
10 سودان كوپ ۇزاماي تاعى ٴبىر جاعداي ورىن الدى. پاۋىل ٷش اي بويى ٴماجىلىسحاناعا بارىپ، باتىلدىقپەن ۋاعىزداپ ٴجۇردى. ول «قۇداي پاتشالىعى تۋرالى بۇلتارتپاس دالەلدەر كەلتىرسە» دە، «كەيبىرەۋلەر سەنگىلەرى كەلمەي قاسارىسىپ، ...وسى جولدى قارالاي باستادى». پاۋىل ولارمەن ٴسوز تالاستىرۋعا ۋاقىتىن كەتىرمەي، تيراننىڭ ٴدارىسحاناسىنا بارىپ ۋاعىزدادى (ەل. ٸس. 19:8، 9). رۋحاني وسكىسى كەلەتىندەر ەندى ٴماجىلىسحاناعا ەمەس، ٴدارىسحاناعا بارۋ كەرەك-ٴتىن. ٴبىز دە قىزمەتتە ادامنىڭ تىڭداعىسى كەلمەي تۇرعانىن نە قۇر داۋلاسقىسى كەلىپ تۇرعانىن بايقاساق، پاۋىلعا ۇقساپ كەتىپ قالامىز. حابارىمىزدى ەستىگىسى كەلەتىن موماقان ادامدار كوپ-اق!
11، 12. ا) پاۋىل قالاي قاجىرلى ٵرى يكەمدەلگىش ەكەنىن كورسەتتى؟ ٵ) ٴبىز ودان قانداي ۇلگى الامىز؟
11 پاۋىل ٴدارىسحانادا كۇندە شامامەن كۇندىزگى ساعات 00:11 دەن 00:16 گە دەيىن ٴتالىم بەرگەنگە ۇقسايدى. بۇل كۇننىڭ ەڭ ىستىق ٵرى ەڭ تىنىش ۋاقىتى بولسا كەرەك. سەبەبى وسى كەزدە ادامدار جۇمىستارىن توقتاتىپ، تاماق ٸشىپ، تىنىعىپ الاتىن. ەگەر پاۋىل كۇندە-كۇندە وسىلاي ۋاعىزداعان بولسا، وندا ەكى جىلدا 3000 نان كوپ ساعات ۋاعىزداعان b. قۇداي ٴسوزىنىڭ زور قارقىنمەن تارالۋىنا بۇل دا ٴبىر سەبەپ بولعان. ٴيا، پاۋىل قاجىرلى بولعان جانە كەستەسىن وزگەرتىپ، ادامدارعا يكەمدەلە بىلگەن. ناتيجەسىندە، «ازيا ايماعىندا تۇراتىنداردىڭ ٴبارى: ياھۋديلەر دە، گرەكتەر دە — يەمىزدىڭ ٴسوزىن ەستىدى» (ەل. ٸس. 19:10). تۇبەگەيلى كۋالىك بەرۋ دەگەن وسى ەمەس پە!
«جىگىتتەر، وسى كاسىپتىڭ ارقاسىندا تابىس تاۋىپ جاتقانىمىزدى جاقسى بىلەسىڭدەر» (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 19:25).
12 ەحوبا كۋاگەرلەرى دە قىزمەتتە قاجىرلىق تانىتادى، باسقالارعا بەيىمدەلە بىلەدى. ٴبىز ادامدار كوپ جۇرەتىن كەزدە، كوپ جۇرەتىن جەردە ۋاعىزداۋعا تىرىسامىز. مىسالى، كوشەدە، بازاردا جانە باسقا دا قوعامدىق ورىنداردا. سونداي-اق ادامدارعا تەلەفونمەن حابارلاسامىز يا حات جازامىز. ال ۋچاسكەگە ادامدار ۇيلەرىندە بولادى-اۋ دەگەن ۋاقىتتا بارۋعا كۇش سالامىز.
زۇلىم رۋحتارعا قاراماي، «ەحوبانىڭ ٴسوزى زور قارقىنمەن تارادى» (ەل. ٸس. 19:11—22)
13، 14. ا) ەحوبا پاۋىلعا قانداي قۇدىرەت دارىتتى؟ ٵ) سكەۋانىڭ ۇلدارى قانداي قاتەلىك جاسادى جانە بۇگىندە حريستيان الەمىندەگىلەر قانداي جاڭساق پىكىردە؟
13 ٵرى قاراي ەلشىلەردىڭ ىستەرى كىتابىنان ەحوبا پاۋىل ارقىلى «زور قۇدىرەتتى ىستەر جاساعانىن» وقيمىز. ٴتىپتى ونىڭ بەتورامالى مەن الجاپقىشىن ناۋقاستارعا اپارعاندا، ولار ايىعىپ جاتتى، ال بويىندا جىنى بارلار ولارىنان قۇتىلىپ جاتتى c (ەل. ٸس. 19:11، 12). بۇنى كورگەندە، جۇرتتىڭ كوبىسى تاڭعالىستى، بىراق ٴبارى بىردەي قۋانا قويعان جوق.
14 پاۋىلدىڭ كەرەمەتىن قايتالاعىسى كەلىپ، «ەل ارالاپ، ادامداردان جىنداردى شىعارىپ جۇرگەن ياھۋديلەر دە» بار ەدى. ولاردىڭ كەيبىرى يسا مەن پاۋىلدىڭ اتىنان بۇيىرىپ، جىنداردى شىعارماقشى بولدى. مىسالى، لۇقا «سكەۋا ەسىمدى ياھۋديلەردىڭ جوعارعى ٴدىني قىزمەتكەرىنىڭ جەتى ۇلى دا وسىلاي ەتكەنىن» ايتقان. بىراق جىن ولارعا: «يسانى بىلەمىن، پاۋىلدى دا تانيمىن، ال سەندەر كىمسىڭدەر؟»— دەگەن. بويىندا جىنى بار ادام سول الاياقتارعا جىرتقىش اڭداي اتىلادى دا، ولار جاراقاتتانىپ، جالاڭاش كۇيى قاشا جونەلەدى (ەل. ٸس. 19:13—16). بۇدان ەحوبا قۇدىرەتتى كۇشىن جالعان ٴدىننىڭ وكىلدەرىنە ەمەس، پاۋىلعا بەرگەنى انىق كورىندى. وسىلاي «ەحوبانىڭ ٴسوزى» جەڭىسكە جەتتى. بۇگىندە قۇدايعا جاعۋ ٷشىن «يسانىڭ اتىن ايتسام نە ٴماسىحشى اتالسام بولدى» دەپ ويلايتىندار وتە كوپ. بىراق يسانىڭ ٶزى ايتقانداي، ونىڭ اكەسىنىڭ ەركىن ورىندايتىندار عانا نۇرلى بولاشاققا ۇمىتتەنە الادى (مات. 7:21—23).
15. بۇرىن سپيريتيزممەن اينالىسقان ەفەستىكتەردىڭ ۇلگىسىنە قالاي ەلىكتەي الامىز؟
15 سكەۋا ۇلدارىنىڭ ماسقارا بولعانىن كورگەندە، كوپ ادام قۇدايدان قورقىپ، يسانىڭ ٸزباسارى بولدى جانە سپيريتيزممەن اينالىسۋدى توقتاتتى. ەفەستە سيقىرلىق كەڭ ەتەك جايعان ەدى. نەشە ٴتۇرلى سيقىرلىق زاتتار، تۇمارلار، سيقىرلىق تۋرالى كىتاپتار بار ەدى. ەفەستەگى سيقىرلىقپەن اينالىسقان كوپ ادام كىتاپتارىن اكەلىپ، جۇرتتىڭ كوزىنشە ورتەپ جىبەردى. ولاردىڭ قۇنى بۇگىنگى كۇنگى اقشاعا شاققاندا ون مىڭداعان دوللار تۇرعان d. لۇقا بىلاي دەپ جازدى: «وسىلايشا ەحوبانىڭ ٴسوزى زور قارقىنمەن تاراپ، ىقپالى ارتا بەردى» (ەل. ٸس. 19:17—20). راسىندا دا، شىندىقتىڭ مەرەيى جالعان ٴدىن مەن سيقىرلىقتان ۇستەم ٴتۇستى! سول ادال جاندار — ٴبىز ٷشىن ونەگە. ٴبىز دە سپيريتيزم تەرەڭ تامىر جايعان دۇنيەدە ٶمىر ٴسۇرىپ جاتىرمىز. ەگەر ونىمەن بايلانىستى ٴبىر نارسەمىز بار ەكەنىن بايقاساق، ەفەستىكتەر سەكىلدى دەرەۋ قۇتىلايىق. قانشا قىمبات بولسا دا، ونىڭ كوزىن قۇرتىپ، مۇنداي جەركەنىشتى ىستەرگە جولامايىق.
«ۇلكەن تولقۋ بولدى» (ەل. ٸس. 19:23—41)
ٴبىز ادام بار جەردىڭ بارىندە ۋاعىزداۋعا تىرىسامىز
16، 17. ا) دەمەتىر ەلدى قالاي دۇرلىكتىرىپ جىبەرگەنىن ايتىپ بەرىڭىز. ٵ) ەفەستىكتەر وزدەرىنىڭ ەسسىز ەكەندەرىن قالاي كورسەتتى؟
16 لۇقا شايتاننىڭ تاعى قانداي ٴتاسىلدى پايدالانعانىن بىلاي دەپ سيپاتتادى: «وسى جولعا بايلانىستى ۇلكەن تولقۋ بولدى». بۇل وتە قاۋىپتى جاعداي ەدى e (ەل. ٸس. 19:23). بۇل تولقۋعا تۇرتكى بولعان — كۇمىس زەرگەرى دەمەتىر. الدىمەن، ول باسقا زەرگەرلەرگە پۇتتاردى جاساپ ساتقاندارىنىڭ ارقاسىندا تابىس تاۋىپ جۇرگەندەرىن ايتتى. سوسىن، ماسىحشىلەر پۇتتارعا تابىنبايتىندىقتان، پاۋىلدىڭ ايتىپ جۇرگەن حابارى كاسىپتەرىنە زيان تيگىزەتىنىن ايتتى. كەيىن، تىڭداۋشىلارىنىڭ نامىسى مەن ۇلتشىلدىعىن وياتىپ، قۇدىرەتتى ايەل تاڭىرلەرى ارتەميدا مەن ونىڭ الەمگە ايگىلى عيباداتحاناسىنىڭ «بەدەلى ٴتۇسىپ» كەتەتىنىن ەسكەرتتى (ەل. ٸس. 19:24—27).
17 دەمەتىردىڭ ٴسوزى ٶتىمدى بولدى. زەرگەرلەردى اشۋ كەرنەپ، ولار «ەفەستىكتەردىڭ ارتەميداسى قۇدىرەتتى!»— دەپ ايقايعا باستى. سودان، وسى تاراۋدىڭ باسىندا ايتىلعانداي، بۇكىل قالا دۇرلىگىپ، جۇرت الاسۇرعان ەسسىز توبىرعا قوسىلدى f. سوندا جۇرەكجۇتقان پاۋىل امفيتەاترعا بارىپ، جۇرتقا سويلەگىسى كەلدى. بىراق شاكىرتتەر وعان باسىن قاتەرگە بايلاۋىنا جول بەرمەدى. سوندا ەسكەندىر دەگەن ٴبىر كىسى توبىردىڭ الدىنا شىعىپ، سويلەمەكشى بولدى. ول ياھۋدي بولعاندىقتان، ياھۋديلەردىڭ باسقا، ماسىحشىلەردىڭ باسقا ەكەنىن تۇسىندىرگىسى كەلگەن شىعار. بىراق ونى ەشكىم تىڭدايىن دەپ تۇرعان جوق ەدى. ەسكەندىردىڭ ياھۋدي ەكەنىن بىلگەندە، توبىر وعان سويلەۋگە مۇرشا بەرمەي: «ەفەستىكتەردىڭ ارتەميداسى قۇدىرەتتى!»— دەپ، ەكى ساعاتتاي ايعايلاپ تۇردى. قازىرگى كۇندە دە سولارعا ۇقسايتىن ٴدىني فاناتتار بار. سولاردىڭ كەسىرىنەن ادامدار ەسسىز ارەكەتتەرگە بارادى (ەل. ٸس. 19:28—34).
18، 19. ا) قالا اكىمى ەفەستەگى ەلىرگەن توبىردى قالاي تىنىشتاندىردى؟ ٵ) بيلىك باسىنداعىلار كەيدە ەحوبانىڭ حالقىن قالاي قورعاپ جاتادى جانە ٴبىز بۇعان قالاي ىقپال ەتە الامىز؟
18 بۇل ەلىرگەن توبىردى قالا اكىمى عانا تىنىشتاندىرا الدى. وسى اقىلدى بيلەۋشى توبىردى ولاردىڭ عيباداتحاناسىنا دا، ايەل تاڭىرىنە دە ماسىحشىلەر ەش قاۋىپ ٴتوندىرىپ تۇرماعانىنا سەندىردى. سودان سوڭ ول پاۋىل مەن سەرىكتەرى ارتەميدا عيباداتحاناسىنا قاتىستى ەشقانداي قىلمىس جاساماعانىن ايتتى. ەگەر بىرەۋلەردىڭ پاۋىل مەن دوستارىنا تاعار ايىبى بولسا، وندا ايماق امىرشىلەرىنە بارسىن دەدى. بىراق ونىڭ ەڭ ٶتىمدى ٴسوزى مىناۋ بولسا كەرەك: توبىردىڭ بۇل بۇلىگى زاڭسىز، ريم ۇكىمەتىنىڭ اشۋىن تۋدىرادى. وسىنى ايتىپ، قالا اكىمى جينالعان جۇرتتى تاراتىپ جىبەردى. ونىڭ اقىلعا قونىمدى سوزدەرىنەن كەيىن، توبىر باسىندا قالاي تەز اشۋ شاقىرعان بولسا، سولاي تەز باسىلدى (ەل. ٸس. 19:35—41).
19 بۇل — بيلىك باسىنداعى ەستى دە پاراساتتى كىسىلەردىڭ ەحوبانىڭ حالقىن قورعاعان العاشقى دا، سوڭعى دا جاعداي ەمەس. نەگىزى، ەلشى جوحان وسىنداي كومەك جايلى ايان العان. اياندا «جەر»، ياعني قوعامداعى پاراساتتى ادامدار، «وزەندى جۇتىپ قوياتىنى»، ياعني شايتاننىڭ ماسىحشىلەرگە جاساعان قۋعىن-سۇرگىنىن توقتاتاتىنى سيپاتتالعان (ايان 12:15، 16). بۇل شىنىمەن سولاي بولدى. وسى دۇنيەدەگى پاراساتتى زاڭگەرلەر ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ قاۋىم كەزدەسۋلەرىن وتكىزۋ مەن ىزگى حاباردى ۋاعىزداۋعا قاتىستى قۇقىقتارىن قورعاعان جاعدايلار از ەمەس. ارينە، مۇنداي جەڭىستەرگە جەتۋگە ٴجۇرىس-تۇرىسىمىز دا ەداۋىر ىقپال ەتەدى. پاۋىل دا ٶزىنىڭ جاقسى ٴجۇرىس-تۇرىسىنىڭ ارقاسىندا ەفەستەگى كەي بيلەۋشىلەردىڭ قۇرمەتىنە يە بولسا كەرەك. سوندىقتان دا ولار پاۋىلدىڭ قاۋىپسىزدىگىن ويلادى (ەل. ٸس. 19:31). ٴبىز دە ادال ٴجۇرىس-تۇرىسىمىزبەن، سي-قۇرمەتىمىزبەن كەزدەستىرگەن ادامدارعا جاقسى اسەر قالدىرۋعا تىرىسايىق. كىم ٴبىلسىن، مۇنىمىز وڭ ناتيجە بەرەر.
20. ا) ەحوبانىڭ ٴسوزى I عاسىردا جانە ٴبىزدىڭ ۋاقىتىمىزدا زور قارقىنمەن تاراپ جاتقانى جايلى نە ويلايسىز؟ ٵ) ەحوبانىڭ جەڭىسى كوبەيە بەرۋ ٷشىن نە ىستەۋگە بەكىندىڭىز؟
20 I عاسىردا «ەحوبانىڭ ٴسوزى زور قارقىنمەن تاراپ، ىقپالى ارتا بەرگەنى» جان جۇرەگىمىزدى قالاي تەبىرەنتسە، بۇگىندە ەحوبا ٶز حالقىنا وسىنداي جەڭىستەر سيلاپ جاتقانى دا ٴدال سولاي تەبىرەنتەدى. وسى ىسپەتتى جەڭىستەرگە از دا بولسا ٶز ۇلەسىڭىزدى قوسقىڭىز كەلەر مە ەدى؟ وندا وسى تاراۋدا قاراستىرىلعان مىسالداردان ۇيرەنىڭىز: كىشىپەيىل بولىڭىز، ەحوبانىڭ ۇيىمىمەن ىلەسىپ ٴجۇرىڭىز، قىزمەتتە قاجىرلى بولىڭىز، سپيريتيزمنەن اۋلاق ٴجۇرىڭىز جانە ادال ٴجۇرىس-تۇرىسىڭىزبەن، وزگەلەردى سيلاۋىڭىزبەن جاقسى كۋالىك بەرۋگە ۇمتىلىڭىز.
a «ەفەس — ازيا استاناسى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
b پاۋىل ەفەستە بولعاندا قورىنتتىقتارعا ارنالعان 1-حاتتى دا جازعان.
c پاۋىل بەتورامالدى تەرلەگەندە، تەرى كوزىنە كىرىپ كەتپەس ٷشىن باسىنا وراپ جۇرگەن بولسا كەرەك. پاۋىلدىڭ الجاپقىش تاققانىنان ونىڭ قىزمەتتەن بوس كەزىندە، بالكىم، تاڭەرتەڭ ەرتە، شاتىر جاساۋمەن اينالىسقانىن بىلۋگە بولادى (ەل. ٸس. 20:34، 35).
d لۇقا كىتاپتاردىڭ قۇنى 50000 كۇمىس اقشا بولعانىن ايتقان. ەگەر لۇقا دينار تۋرالى ايتىپ تۇرعان بولسا، جۇمىسشى اپتاسىنا 7 كۇن جۇمىس ىستەدى دەگەن كۇندە، بۇل اقشانى تابۋ ٷشىن 50000 كۇن نەمەسە 137 جىلداي جۇمىس ىستەۋ كەرەك ەدى.
e كەيبىرەۋلەر پاۋىل قورىنتتىقتارعا «ٴتىرى قالامىز دەپ ۇمىتتەنبەدىك» دەپ جازعاندا، وسى جاعداي تۋرالى ايتقان دەپ ويلايدى (قور. 2-ح. 1:8). الايدا ول بۇدان دا قاۋىپتى جاعدايدى ويدا تۇتقان بولۋى مۇمكىن. پاۋىل ولارعا «ەفەستە جابايى اڭدارمەن كۇرەسكەنىن» ايتقان. بۇل جەردە ول ارەنادا جىرتقىش اڭدارمەن كۇرەسكەنىن نەمەسە وزىنە قارسى شىققان ادامدارمەن كۇرەسكەنىن ايتقان بولسا كەرەك (قور. 1-ح. 15:32). بۇل ٴسوزدى تۋرا ماعىنادا دا، بەينەلى ماعىنادا دا تۇسىنۋگە بولادى.
f مۇنداي توپتاردىڭ، ياعني وداقتاردىڭ ىقپالى كۇشتى بولعان. مىسالى، ٴبىر عاسىرداي وتكەن سوڭ، ناۋبايشىلار توبى ەفەستى دۇرلىكتىرىپ، وسىنداي بۇلىك شىعارعان.
