22-تاراۋ
«ەحوبانىڭ قالاۋى بولسىن»
قۇداي ەركىن ورىنداۋعا مىقتاپ بەكىنگەن پاۋىل يەرۋساليمگە بەت الدى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 21:1—17 نەگىزدەلگەن
1—4. پاۋىل يەرۋساليمگە نە ٷشىن بارا جاتىر جانە سول جەردە ونى نە كۇتىپ تۇر؟
ميلەتتە پاۋىل مەن لۇقا جاندارىنا جاقىن بولىپ كەتكەن ەفەس اقساقالدارىمەن قيماي-قيماي قوشتاستى. ەكى ميسسيونەر كەمەگە كوتەرىلدى. ولار جولعا كەرەك-جاراعىنىڭ ٴبارىن وزدەرىمەن الىپ العان. دوربالارىندا ياھۋدەياداعى مۇقتاج باۋىرلاستارعا ارنالعان ساداقا دا بار. ولار وسى سي-تارتۋدى يەرۋساليمگە مۇرتىن بۇزباي جەتكىزگىسى كەلەدى.
2 جەلكەندى سامال جەل كەرىپ، شۋلى ايلاقتا تۇرعان كەمە ورنىنان قوزعالا باستادى. پاۋىل، لۇقا جانە قاسىنداعى جەتى باۋىرلاس جاعالاۋدا قالعان جابىرقاۋلى باۋىرلاستاردان كوز الماي قاراپ تۇر (ەل. ٸس. 20:4، 14، 15). بۇل جولاۋشىلار سول دوستارىنا كوزدەن عايىپ بولعانشا قول بۇلعاپ تۇرا بەردى.
3 پاۋىل ەفەستەگى اقساقالدارمەن ٷش جىلداي قويان-قولتىق قىزمەتتەسكەن ەدى. بىراق ەندى ول كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن يەرۋساليمگە اتتانىپ بارادى. ول جاقتا ٶزىن نە كۇتىپ تۇرعانى وعان ٴبىرشاما ٴمالىم. سەبەبى الدىندا سول اقساقالدارعا بىلاي دەگەن ەدى: «مەن كيەلى رۋحتىڭ جەتەلەۋىمەن يەرۋساليمگە بارا جاتىرمىن. ول جەردە باسىما قانداي جايتتار تۇسەتىنىن بىلمەيمىن. بار بىلەتىنىم — مەنى تۇرمە مەن ازاپتار كۇتىپ تۇرعانىن كيەلى رۋح ٵربىر قالادا قايتا-قايتا بىلدىرۋدە» (ەل. ٸس. 20:22، 23). قاۋىپ-قاتەرگە قاراماستان، پاۋىل «كيەلى رۋح جەتەلەگەندىكتەن»، يەرۋساليمگە بارۋعا ٶزىن مىندەتتى سەزىندى ٵرى وعان دايىن بولدى دا. ارينە، ول ٶمىرىن قىمبات كوردى، بىراق قۇدايدىڭ ەركىن ورىنداۋ ول ٷشىن ودان دا قىمبات ەدى.
4 ٴسىز ٷشىن دە ەڭ ماڭىزدىسى قۇداي ەركىن ورىنداۋ ما؟ ٴبىز ٶمىرىمىزدى ەحوباعا باعىشتاعاندا، وسىلاي ەتۋگە سالتاناتتى تۇردە ۋادە بەرەمىز. وسى تاراۋدا پاۋىلدىڭ ۇلگىسىنە ٷڭىلىپ، ساباق الامىز.
«كيپر ارالىنىڭ» قاسىنان ٶتتى (ەل. ٸس. 21:1—3)
5. پاۋىل مەن سەرىكتەرى تيرگە قانداي جولمەن ساپار شەكتى؟
5 پاۋىل مەن سەرىكتەرى وتىرعان كەمە «تۋرا باعىت الىپ» ٴجۇزدى، سەبەبى جەل قولايلى جاقتان سوعىپ تۇرعان ەدى. وسىنىڭ ارقاسىندا ولار سول كۇنى-اق كوسقا ٴجۇزىپ كەلدى (ەل. ٸس. 21:1). كەمە سول جەردە، شاماسى، ٴبىر كۇن توقتادى دا، ەرتەسىنە رودوس پەن پاتاراعا ٴجۇزىپ كەتتى. كىشى ازيانىڭ وڭتۇستىك جاعالاۋىنداعى پاتارادان باۋىرلاستار ۇلكەن جۇك كەمەسىنە وتىردى. بۇل كەمە تىكەلەي فينيكياداعى تيرگە اپاراتىن. جولدا ولار «كيپر ارالىن سول جاقتارىندا قالدىردى» (ەل. ٸس. 21:3). جازۋشى لۇقا بۇل ۇساق مالىمەتتى نە ٷشىن ايتىپ تۇر؟
6. ا) كيپردى كورگەندە، نەگە پاۋىلدىڭ رۋحى كوتەرىلىپ قالسا كەرەك؟ ٵ) ەحوبانىڭ باتالارى مەن قولداۋى جايلى وي جۇگىرتكەندە، نە نارسەگە كوزىڭىز جەتەدى؟
6 بالكىم، پاۋىل قولىمەن سول ارالدى كورسەتىپ، سوندا باسىنان وتكىزگەن وقيعالاردى ايتىپ بەرگەن شىعار. پاۋىل بارنابامەن جانە جوحان مارقامەن بىرگە كيپرگە وسىدان توعىز جىلداي بۇرىن، ٴبىرىنشى ميسسيونەرلىك ساپارىندا بارعان ەدى. ول جەردە سيقىرشى ەليما ۋاعىزدارىنا قارسى شىققان (ەل. ٸس. 13:4—12). پاۋىل سول ارالدى كورىپ، بولعان وقيعالاردى ەسىنە تۇسىرگەندە، رۋحى كوتەرىلىپ قالعان بولار. بۇل وعان الداعى قيىندىقتاردى ەڭسەرۋگە ىشتەي كۇش بەرگەن شىعار. ٴبىز دە ەحوبا ٴبىزدى قالاي جارىلقاعانىن، سىناقتاردان وتۋگە قالاي كومەكتەسكەنىن ەسىمىزگە ٴتۇسىرىپ، وي جۇگىرتەيىك. سوندا ٴداۋىتتىڭ كەلەسى سوزدەرىنىڭ راستىعىن كورەمىز: «ٵدىل جان قيىندىققا كوپ كەزىگەدى، بىراق ەحوبا سونىڭ بارىنەن ازات ەتەدى» (ٴزاب. 34:19).
«شاكىرتتەردى ىزدەپ تاپتىق» (ەل. ٸس. 21:4—9)
7. جولاۋشىلار تيرگە كەلگەندە نە ىستەدى؟
7 پاۋىل باۋىرلاستارمەن بىرگە بولىپ، ارالاسقاندى جوعارى باعالاعان. تيرگە كەلگەن كەزدە، لۇقا «شاكىرتتەردى ىزدەپ تاپقاندارىن» جازعان (ەل. ٸس. 21:4). تيردە باۋىرلاستارىنىڭ بار ەكەنىن بىلگەندىكتەن، بۇل جولاۋشىلار ولاردى ىزدەپ تاۋىپ، بىرگە ۋاقىت وتكىزدى. شىندىقتا بولۋىمىزدىڭ ەڭ كەرەمەت باتالارىنىڭ ٴبىرى — قاي جەرگە بارساق تا، ٴبىزدى قۇشاق جايا قارسى الاتىن باۋىرلاستارىمىز بار. قۇدايدى جاقسى كورەتىن، وعان عيبادات ەتەتىن دوستارىمىز دۇنيەنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن تابىلادى.
8. ەلشىلەردىڭ ىستەرى 21:4 ٴتى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
8 جولاۋشىلار تيردە جەتى كۇن بولدى. سول كەزدە لۇقا ٴبىر قاراعاندا تۇسىنىكسىز كورىنەتىن ٴبىر جايتتىڭ بولعانىن جازدى: «كيەلى رۋحتان حابار العان ولار [تيردەگى باۋىرلاستار] پاۋىلدان يەرۋساليمگە اياق باسپاۋىن قايتا-قايتا ٶتىندى» (ەل. ٸس. 21:4). بۇل ەحوبا ويىن وزگەرتتى دەگەن ٴسوز بە؟ ەندى ول پاۋىلدىڭ يەرۋساليمگە بارعانىن قالاماي تۇر ما؟ جوق. كيەلى رۋح پاۋىلدىڭ ول قالاعا بارمايتىنىن ەمەس، سول جەردە كوپ ازاپ شەگەتىنىن بىلدىرگەن ەدى. تيردەگى باۋىرلاستار كيەلى رۋحتىڭ كومەگىمەن پاۋىلدىڭ يەرۋساليمدە ازاپ شەگەتىنىن ٴتۇسىندى. سوندىقتان ولار پاۋىل ٷشىن الاڭداپ، سول قالاعا بارماي-اق قويۋىن ٶتىندى. ولاردىڭ ۋايىمىن تۇسىنۋگە بولادى، ارينە. بىراق ەحوبانىڭ ەركىن ورىنداۋدى نىق شەشكەن پاۋىل يەرۋساليمگە ساپارىن جالعاستىرا بەردى (ەل. ٸس. 21:12).
9، 10. ا) تيردەگى باۋىرلاستاردىڭ ۋايىمىن كورگەندە، پاۋىلدىڭ ەسىنە قانداي جاعداي تۇسسە كەرەك؟ ٵ) بۇگىندە كوپ ادام قالاي ٶمىر سۇرگىسى كەلەدى، بىراق يسا نە دەگەن؟
9 باۋىرلاستاردىڭ ۋايىمىن كورگەندە، پاۋىل يسانى ەسىنە السا كەرەك. يسا يەرۋساليمگە بارىپ، كوپ ازاپ شەگىپ، ولتىرىلەتىنىن ايتقاندا، پاۋىلدىكىندەي جاعدايعا كەزىككەن ەدى. سول كەزدە پەتىر سەزىمگە بەرىلىپ: «مۇنداي نارسە باسىڭىزعا تۇسە كورمەسىن!»— دەپ قارسىلىق بىلدىرگەن بولاتىن. بىراق يسا وعان: «مەنەن اۋلاق كەت، شايتان! سەن جولىما توسقاۋىل قويىپ جاتىرسىڭ، ويتكەنى قۇدايدىڭ ەمەس، ادامنىڭ ويىن ايتىپ تۇرسىڭ!»— دەگەن (مات. 16:21—23). يسا ەحوبانىڭ ەركىن ورىنداۋ ٷشىن ٴتىپتى جانىن پيدا ەتۋگە دايار بولعان. پاۋىل دا سونداي رۋح تانىتتى. البەتتە، پەتىردىكى سياقتى تيردەگى باۋىرلاستاردىڭ دا نيەتى ٴتۇزۋ بولدى، بىراق ولار قۇدايدىڭ ەركىن تولىق تۇسىنبەگەن ەدى.
يسانىڭ سوڭىنان ەرۋ ٷشىن جانقيار بولۋىمىز قاجەت
10 بۇگىندە كوپ ادام «جەڭىلدىڭ استىمەن، اۋىردىڭ ۇستىمەن» جۇرگىسى كەلەدى. ولار وزدەرىنە ىڭعايلى، كوپ تالاپ قويمايتىن ٴدىندى ىزدەيدى. بىراق يسا مۇلدەم باسقا نارسەگە شاقىرادى. ول شاكىرتتەرىنە: «كىم مەنىڭ سوڭىمنان ەرگىسى كەلسە، وزىنەن باس تارتىپ، ازاپ باعاناسىن الىپ، ۇدايى سوڭىمنان ەرىپ ٴجۇرسىن»،— دەگەن (مات. 16:24). يسانىڭ سوڭىنان ەرۋ — ەڭ دانا، ەڭ دۇرىس جول، بىراق وڭاي جول ەمەس.
11. تيردەگى شاكىرتتەر پاۋىلدى جاقسى كورەتىنىن جانە قولدايتىنىن قالاي كورسەتتى؟
11 پاۋىل، لۇقا مەن قاسىنداعىلاردىڭ جولعا اتتاناتىن ۋاقىتى كەلىپ جەتتى. تيردەگى باۋىرلاستاردىڭ ولارمەن قالاي قوشتاسقانى جاندى تەبىرەنتىپ جىبەرەدى. ولاردىڭ پاۋىلدى سونداي جاقسى كورەتىندەرى ٵرى ونىڭ قىزمەتىن بارىنشا قولدايتىندارى سەزىلىپ تۇردى. بارلىعى — ەرلەر دە، ايەلدەر مەن بالالار دا — جولاۋشىلاردى جاعاعا دەيىن شىعارىپ سالدى. سول جەردە ٴبارى بىرگە تىزە بۇگىپ دۇعا ەتكەن سوڭ، قوش ايتىستى. سوسىن پاۋىل مەن لۇقا سەرىكتەرىمەن بىرگە باسقا كەمەگە وتىرىپ، پتولەمايعا بەت الدى. كەلگەن سوڭ، باۋىرلاستارمەن جۇزدەسىپ، قاستارىندا ٴبىر كۇن بولدى (ەل. ٸس. 21:5—7).
12، 13. ا) ٴفىلىپ قىزمەتتە قانداي ۇلگى قالدىردى؟ ٵ) ٴماسىحشى اكەلەر ودان نە ۇيرەنە الادى؟
12 كەيىن لۇقا جازعانداي، پاۋىل مەن قاسىنداعىلار كەسارياعا بەت الدى. قالاعا جەتكەندە، ولار «ىزگى حاباردى جاريالاۋشى ٴفىلىپتىڭ ۇيىنە ٴتۇسىپ، سوندا قالدى» a (ەل. ٸس. 21:8). ولار ٴفىلىپتى كورىپ، ارقا-جارقا بولىپ قالسا كەرەك. وسىدان 20 جىلداي بۇرىن يەرۋساليمدە ەلشىلەر ونى جاس قاۋىمعا اس ۇلەستىرۋگە تاعايىنداعان بولاتىن. ٴفىلىپ جىلدار بويى قىزمەتكە دەگەن وتتاي قۇلشىنىسىن ٵلى دە باسەڭدەتپەگەن ەدى. ەسىڭىزدە بولسا، يەرۋساليمدەگى قۋعىن-سۇرگىننەن شاكىرتتەر جان-جاققا شاشىراپ كەتكەندە، ٴفىلىپ سامارياعا بارىپ ۋاعىزداعان ەدى. كەيىنىرەك ول ەفيوپيالىق قىزمەتكەرگە ۋاعىزداپ، ونى شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكىزدى (ەل. ٸس. 6:2—6؛ 8:4—13، 26—38). ٴيا، ٴفىلىپ ادالدىقپەن قىزمەت ەتكەن!
13 بۇل كەزدە ٴفىلىپ كەساريادا تۇرىپ جاتتى جانە ول قىزمەتتەن ەش قول ۇزبەي، ٵلى دە بەلسەندىلىك تانىتىپ ٴجۇردى. ويتكەنى لۇقا ونى «ىزگى حاباردى جاريالاۋشى» دەپ اتاعان. ٴفىلىپتىڭ ٴتورت قىزى بار ەدى، ولار دا اكە جولىن قۋىپ، پايعامبارلىق ەتەتىن b (ەل. ٸس. 21:9). دەمەك، ٴفىلىپتىڭ ٶز وتباسىنا رۋحاني تاعىلىم بەرۋ ٷشىن كوپ كۇش سالعانى انىق. بۇگىندە ٴماسىحشى اكەلەر دە فىلىپتەن ۇلگى الىپ، بالالارىن قىزمەتكە الىپ شىعىپ، ۋاعىز ٸسىن جاقسى كورۋگە ۇيرەتكەندەرى ٴجون.
14. پاۋىلدىڭ باۋىرلاستارعا بارعانىنىڭ ناتيجەسى قانداي بولدى جانە بۇگىندە قانداي مۇمكىندىكتەر بار؟
14 پاۋىل قايدا بارسا دا، باۋىرلاستاردى ىزدەپ تاۋىپ، ولارعا كوڭىل بولگەن. ال جەرگىلىكتى باۋىرلاستار پاۋىل مەن ونىڭ دوستارىنا قۇشاقتارىن كەڭ جايىپ، قوناقجايلىلىق تانىتقان. وسىنداي باس قوسۋلاردىڭ ارقاسىندا ولار «ٶزارا جىگەرلەنگەن» (ريم. 1:11، 12). ٴبىر-ٴبىرىمىزدى جىگەرلەندىرۋدىڭ مۇمكىندىگى بۇگىندە دە كوپ. مىسالى، شاڭىراعىمىز شاعىن بولسا دا، اۋداندىق باقىلاۋشى مەن ونىڭ جۇبايىنا مەيماندوستىق تانىتار بولساق، كوڭىلىمىز اسىپ-تاسىپ قالادى (ريم. 12:13).
«ولۋگە دە دايىنمىن» (ەل. ٸس. 21:10—14)
15، 16. اگاب قانداي حابار اكەلدى جانە بۇل باۋىرلاستارعا قالاي اسەر ەتتى؟
15 پاۋىل ٴفىلىپتىڭ ۇيىندە وتىرعاندا، اگاب دەگەن تاعى ٴبىر سيلى كىسى كەلدى. ول جەردە وتىرعانداردىڭ بارلىعى اگابتىڭ پايعامبار ەكەنىن بىلەتىن. ول كلاۋديدىڭ تۇسىندا بولعان اشتىق تۋرالى پايعامبارلىق ەتكەن ەدى (ەل. ٸس. 11:27، 28). سول كەزدە ٴفىلىپتىڭ ۇيىنە جينالعاندار «اگاب نە ٷشىن كەلدى ەكەن؟ قانداي حابار اكەلدى ەكەن؟» دەپ ويلاعان شىعار. سوندا اگاب ولاردىڭ كوزىنشە پاۋىلدىڭ اقشا مەن باسقا دا زاتتار سالاتىن ۇزىن بەلبەۋىن الىپ، ٶزىنىڭ قولى مەن اياعىن بايلادى. سوسىن ادامنىڭ ونە بويىن ٴدىر ەتكىزەر حابار ايتىپ، بىلاي دەدى: «كيەلى رۋح بىلاي دەيدى: — ياھۋديلەر وسى بەلبەۋدىڭ يەسىن يەرۋساليمدە ٴدال وسىلاي بايلاپ، باسقا ۇلت ادامدارىنىڭ قولىنا ۇستاپ بەرەدى» (ەل. ٸس. 21:11).
16 بۇل پايعامبارلىق پاۋىلدىڭ يەرۋساليمگە باراتىنىن تاعى دا راستادى. سونداي-اق ياھۋديلەر ونى «باسقا ۇلت ادامدارىنىڭ قولىنا ۇستاپ بەرەتىنىن» كورسەتتى. مۇنى ەستىگەندە، باۋىرلاستار قاتتى مازاسىزدانىپ كەتتى. لۇقا بىلاي دەپ جازعان: «وسىنى ەستىگەن ٴبىز جانە سول جەردەگى باۋىرلاستار پاۋىلدان يەرۋساليمگە بارماۋىن وتىندىك. سوندا پاۋىل: «بۇلارىڭ نە؟ نەگە جىلاپ، مەنى العان بەتىمنەن قايتارماقسىڭدار؟ مەن يەمىز يسانىڭ ەسىمى ٷشىن يەرۋساليمدە قول-اياعىمدى بايلاتپاق تۇگىل، ولۋگە دە دايىنمىن»،— دەدى (ەل. ٸس. 21:12، 13).
17، 18. پاۋىل بەرىك شەشىمىن قالاي كورسەتتى جانە باۋىرلاستار مۇنى قالاي قابىلدادى؟
17 وسى جاعدايدى ەلەستەتىپ كورىڭىزشى. باۋىرلاستار، ونىڭ ىشىندە لۇقا دا، پاۋىلدان يەرۋساليمگە بارماۋدى ٶتىنىپ جاتىر. جىلاپ جاتقاندارى دا بولدى. پاۋىل باۋىرلاستاردىڭ وعان جانى اشىپ تۇرعانىن كورىپ، ەلجىرەي: «مەنى العان بەتىمنەن قايتارماقسىڭدار»، نەمەسە كەيبىر گرەك اۋدارمالارىندا ايتىلعانداي، «جۇرەگىمدى قارس ايىرىپ جاتىرسىڭدار» دەدى. بىراق پاۋىل تيردەگى باۋىرلاستارعا ايتقان شەشىمىنە قالاي بەرىك بولسا، قازىر دە ٴدال سولاي بەرىك. ول باۋىرلاستارىنىڭ جالىنعانىنا دا، كوز جاسىنا دا قاراعان جوق. قايتا، يەرۋساليمگە نە ٷشىن بارۋ كەرەكتىگىن ٴتۇسىندىرىپ بەردى. نە دەگەن ەرجۇرەك قايسار جان! يسا ىسپەتتى پاۋىل دا يەرۋساليمگە بارۋدان قورىقپادى (ەۆر. 12:2). ارينە، ول ٶز باسىنا ازاپتى ٶلىم تىلەپ جاتقان جوق، بىراق سولاي بولىپ جاتسا، يسا ٴماسىحتىڭ ٸزباسارى رەتىندە ٶلۋدى ابىروي سانادى.
18 باۋىرلاستار پاۋىلدىڭ شەشىمىنە قالاي قارادى؟ قۇرمەتپەن. كيەلى كىتاپتان بىلاي دەپ وقيمىز: «ونى كوندىرە الماعان سوڭ، ٴبىز تىنىشتالىپ: «ەحوبانىڭ قالاۋى بولسىن»،— دەدىك» (ەل. ٸس. 21:14). بايقاساق، باۋىرلاستار پاۋىلعا يەرۋساليمگە «بارما دا بارما» دەپ تۇرىپ المادى. ولار پاۋىلدى تىڭداپ، كەلىستى. ەحوبانىڭ وعان قاتىستى ەركىن قابىلداۋ وڭاي بولماسا دا، كوندى. پاۋىل تۇبىندە ولىمگە اپاراتىن جولدى تاڭدادى. ەگەر جاقسى كورەتىن جاندارى ويىنان اينىتۋعا تىرىسپاعاندا، پاۋىلعا الدەقايدا جەڭىل بولار ەدى.
19. پاۋىلمەن بولعان جاعدايدان قانداي قۇندى ساباق الامىز؟
19 پاۋىلمەن بولعان جاعدايدان ٴبىز قۇندى ساباق الامىز: ەحوبا ٷشىن وزدەرىن قۇربان ەتۋگە دايىن باۋىرلاستاردى ويلارىنان اينىتپايىق. پاۋىلدىڭ وسى ۇلگىسىن ولۋگە تۋرا كەلەتىن جاعدايلاردا عانا ەمەس، ومىرىمىزدەگى باسقا دا جاعدايلاردا قولدانا الامىز. مىسالى، ٴماسىحشى اتا-انالار بالالارى الىسقا قىزمەت ەتۋگە تاعايىندالعاندا، ولاردى قيماسا دا، شەشىمدەرىن قولدايدى. انگليادا تۇراتىن فيلليس جار دەگەندە جالعىز قىزى افريكاعا ميسسيونەر بولىپ تاعايىندالعاندا نە سەزىنگەنىن ايتىپ بەردى: «سول كەزدە ماعان وتە قيىن بولدى. قىزىمنىڭ مەنەن جىراققا كەتەتىنىن ەستىگەندە، جۇرەگىم سىزداپ قويا بەردى. ٴبىر جاعىنان، ونى ماقتان تۇتسام، ٴبىر جاعىنان، كوڭىلىم ٴتۇستى. مەن قۇدايعا كوپ دۇعا ەتتىم. بۇل قىزىمنىڭ شەشىمى بولعاندىقتان، ونى ەشقاشان اينىتۋعا تىرىسقان ەمەسپىن. وعان پاتشالىقتى ۇنەمى باستى ورىنعا قويۋدى ۇيرەتكەن ٶزىم عوي! قىزىمنىڭ ٵرتۇرلى ەلدەردە قىزمەت ەتكەنىنە وتىز جىل بولدى. مەن ونىڭ ادالدىعى ٷشىن ەحوباعا ٵر كۇنى العىس ايتامىن». وسىنداي جانقيار باۋىرلاستارىمىزدىڭ ارقاسىنان قاعىپ، ولارعا تىرەك بولعانعا نە جەتسىن!
جانقيار باۋىرلاستاردىڭ جىگەرىن قايرايىق
«باۋىرلاستار ٴبىزدى قۇشاق جايا قارسى الدى» (ەل. ٸس. 21:15—17)
20، 21. پاۋىل باۋىرلاستارىمەن بىرگە بولعىسى كەلگەنى نەدەن كورىنەدى جانە نە ٷشىن ولارمەن ۋاقىت وتكىزگىسى كەلگەن؟
20 جولعا دايىندالعان سوڭ، پاۋىل ساپارىن جالعاستىردى. وعان كەسارياداعى كەيبىر شاكىرتتەر ەرىپ شىعىپ، شىن جۇرەكتەن قولداۋ كورسەتتى. بايقاساق، يەرۋساليمگە بارار جولدا پاۋىل مەن سەرىكتەرى جول-جونەكەي باۋىرلاستارىمەن كەزدەسۋدىڭ ورايىن ىزدەپ وتىردى. مىسالى، تيردە شاكىرتتەردى ىزدەپ تاۋىپ، قاستارىندا جەتى كۇن بولدى. ال پتولەمايدا باۋىرلاستارمەن قاۋىشىپ، ولارمەن ٴبىر كۇن وتكىزدى. كەساريادا بولسا ٴفىلىپتىڭ ۇيىندە بىرنەشە كۇنگە توقتادى. كەيىن كەسارياداعى كەيبىر شاكىرتتەر پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرىنە ەرىپ، يەرۋساليمگە قاراي بەتتەدى. ولاردى العاشقى شاكىرتتەردىڭ ٴبىرى مىناسون قوناق ەتتى. يەرۋساليمگە كەلگەندە، لۇقا جازعانداي، باۋىرلاستار ولاردى «قۇشاق جايا قارسى الدى» (ەل. ٸس. 21:17).
21 ٴيا، پاۋىل باۋىرلاستارىمەن بىرگە بولعىسى كەلگەن. بۇگىندە بىزگە ۇقساپ، ول دا باۋىرلاستارمەن ارالاس-قۇرالاس بولىپ جىگەر العان. بۇل جىگەر وعان ٶلىمىن كوكسەگەن زۇلىم قارسىلاستاردان تايسالماۋعا كۇش بەرگەنى انىق.
a «كەساريا — ريم پروۆينسياسى ياھۋدەيانىڭ استاناسى» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
b «ٴماسىحشى ايەلدەر تالىمگەر بولا الا ما؟» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.
