23-تاراۋ
«ٶزىمدى قورعاۋ ٷشىن ايتاتىن سوزدەرىمە قۇلاق سالىڭىزدار»
پاۋىل اشۋلى توبىردىڭ جانە جوعارعى كەڭەستىڭ الدىندا شىندىقتى قورعايدى
ەلشىلەردىڭ ىستەرى 21:18—23:10 نەگىزدەلگەن
1، 2. پاۋىل يەرۋساليمگە نە ٷشىن كەلدى جانە باسىنا قانداي سىناقتار ٴتۇستى؟
پاۋىل يەرۋساليمنىڭ تار، حالىق ساپىرىلىسقان كوشەلەرىمەن كەلە جاتىر. عاسىرلار بويى بۇل قالا ەحوباعا ارنالعان عيباداتتىڭ ورتالىعى بولىپ كەلدى. تۇرعىندارى قالانىڭ وسى باي تاريحى مەن ٶز ۇلتىن ماقتان تۇتادى. مۇنداعى ماسىحشىلەردىڭ كوبى ەحوبانىڭ اشىلىپ جاتقان نيەتىنە ىلەسۋدىڭ ورنىنا، ەسكىنىڭ سارقىنشاعى بولعان عيباداتقا ٵلى دە كوپ ٴمان بەرەتىندەرىن پاۋىل جاقسى بىلەدى. سوندىقتان ول ەفەستەن وسى ۇلى قالاعا باۋىرلاستارىنا تەك ماتەريالدىق جاعىنان عانا ەمەس، رۋحاني جاعىنان دا كومەكتەسۋدى كوزدەپ كەلدى (ەل. ٸس. 19:21). پاۋىل ومىرىنە قاۋىپ تونگەنىنە دە قارامادى.
2 يەرۋساليمدە پاۋىلدىڭ باسىنا قانداي سىناقتار ٴتۇستى؟ ٴبىر سىناق پاۋىل جايلى الىپقاشپا سوزدەرگە سەنىپ قالعان ٴماسىحتىڭ ٸزباسارلارىنىڭ تاراپىنان بولدى. ال ودان دا قيىن سىناق ٴماسىحتىڭ جاۋلارىنىڭ تاراپىنان كەلدى. ولار پاۋىلعا جالعان ايىپتار تاعىپ، ۇرىپ-سوعىپ، ولتىرمەكشى بولدى. وسى دۇربەلەڭ وقيعالار كەزىندە پاۋىلعا ٶزىن قورعاپ سويلەۋدىڭ ٴساتى تۋدى. وسىنداي قىسىلتاياڭ كەزەڭدە پاۋىل كىشىپەيىلدىلىك، وجەتتىلىك پەن تاۋداي سەنىم تانىتتى. ٴبىز دە پاۋىلعا قاراپ بوي تۇزەي الامىز. قالاي ەكەنىن بىلەيىك.
«ولار قۇدايدى ماداقتادى» (ەل. ٸس. 21:18—20ا)
3—5. ا) پاۋىل يەرۋساليمدە قانداي كەزدەسۋگە قاتىستى جانە ول جەردە نە تالقىلاندى؟ ٵ) پاۋىلدىڭ اقساقالدارمەن كەزدەسۋىنەن نە تۇيەمىز؟
3 پاۋىل مەن ونىڭ سەرىكتەرى يەرۋساليمگە كەلگەن كۇننىڭ ەرتەڭىنە قاۋىمداعى جاۋاپتى اقساقالدارعا جولىقتى. سول كەزدەگى كوزى ٴتىرى ەلشىلەر جايلى ەشتەڭە ايتىلماعانىنا قاراعاندا، بۇل كەزدە ولار باسقا جاقتا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن كورىنەدى. الايدا يسانىڭ باۋىرى جاقىپ يەرۋساليمدە ەدى (عال. 2:9). پاۋىل مەن «بارلىق اقساقالدار جينالىپ وتىرعان» كەزدەسۋدە جاقىپ توراعالىق ەتكەن سەكىلدى (ەل. ٸس. 21:18).
4 پاۋىل اقساقالدارمەن «امانداسقان سوڭ، ٶزىنىڭ قىزمەتى ارقىلى قۇدايدىڭ وزگە ۇلت ادامدارىنىڭ اراسىندا نە ىستەگەنىن ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى» (ەل. ٸس. 21:19). بۇل وقيعالار جايلى ەستىگەندە، باۋىرلاستاردىڭ كوڭىلدەرى سۋداي تاسىعانى تالاسسىز. وزگە ەلدەردە ۋاعىز ٸسى ۇلكەن قارقىنمەن تاراپ جاتقانى جايلى ەستىگەندە، ٴبىزدىڭ دە توبەمىز كوككە جەتەدى (ناق. س. 25:25).
5 ٴسوز اراسىندا پاۋىل ەۋروپادان الىپ كەلگەن ساداقا جايلى دا ايتقان بولار. جىراقتاعى باۋىرلاستارىنىڭ قامقورلىعى جايلى بىلگەندە، ولاردىڭ جۇرەكتەرى لۇپىلدەپ قويا بەردى. پاۋىلدىڭ وقيعالارىن «ەستىگەن ولار [اقساقالدار] قۇدايدى ماداقتادى» (ەل. ٸس. 21:20ا). ٴبىز دە تابيعي اپاتتان زارداپ شەككەن نە اۋىر دەرتكە شالدىققان باۋىرلاستارعا دەر كەزىندە قول ۇشىن بەرىپ، جىلى سوزىمىزبەن جاندارىن جىلىتساق، كوڭىلدەرى تاسىپ، ٴماز بولىپ قالادى.
كوپشىلىگى ٵلى دە «مۇسا زاڭىن قاتاڭ ۇستاندى» (ەل. ٸس. 21:20ا، 21)
6. پاۋىل قانداي ماسەلە جايلى ٴبىلدى؟
6 سونان سوڭ اقساقالدار پاۋىلعا ياھۋدەياداعى باۋىرلاستاردىڭ اراسىندا وعان قاتىستى ٴبىر ماسەلە تۋىنداعانىن ايتتى. ولار: «باۋىرىم، سەن مىڭداعان ٴياھۋديدىڭ يەمىزدىڭ ٸزباسارى بولعانىن بىلەسىڭ. ولاردىڭ بارلىعى مۇسا زاڭىن قاتاڭ ۇستانادى. بىراق ولار سەن جايلى ٵر نارسە ەستىپ ٴجۇر. اتاپ ايتقاندا، سەن وزگە ۇلت ادامدارىنىڭ اراسىندا تۇراتىن ياھۋديلەردى بالالارىن سۇندەتتەمەۋگە، ادەت-عۇرىپتاردى ورىنداماۋعا جانە مۇسا زاڭىن ۇستانباۋعا ۇيرەتىپ ٴجۇر ەكەنسىڭ»،— دەدى a (ەل. ٸس. 21:20ا، 21).
7، 8. ا) ياھۋدەياداعى كوپتەگەن ماسىحشىلەر قانداي جاڭساق پىكىردە بولدى؟ ٵ) ياھۋدي سەنۋشىلەردىڭ وسىنداي جاڭساق پىكىردە بولعانى ولاردى ٴماسىحشى بولۋعا لايىقسىز ەتتى مە؟
7 مۇسا زاڭى كۇشىن جوعالتقانىنا 20-جىلدان اسسا دا، نەگە سونشاما كوپ ٴماسىحشى ٵلى دە سول زاڭدى قاتاڭ ۇستانىپ ٴجۇر؟ (قول. 2:14) ب.ز. 49-جىلى يەرۋساليمدە باس قوسقان ەلشىلەر مەن اقساقالدار قاۋىمدارعا حات جولداپ، باسقا ۇلتتان شىققان ماسىحشىلەرگە سۇندەتتەلۋدىڭ جانە مۇسا زاڭىن ۇستانۋدىڭ قاجەتى جوق دەگەن بولاتىن (ەل. ٸس. 15:23—29). بىراق حاتتا ياھۋدي ماسىحشىلەر جايلى ەشتەڭە ايتىلماعاندىقتان، ولاردىڭ كوبىسى بۇدان بىلاي مۇسا زاڭىنا باعىنۋدىڭ قاجەت ەمەستىگىن تۇسىنگەن جوق.
8 ياھۋدي سەنۋشىلەردىڭ وسىنداي جاڭساق پىكىردە بولعانى ولاردى ٴماسىحشى بولۋعا لايىقسىز ەتتى مە؟ جوق، ويتكەنى ولار ٴماسىحشى بولعانعا دەيىن دە، كەيىن دە جالعان تاڭىرلەرگە تابىنباعان، جالعان ٴدىننىڭ ادەت-عۇرىپتارىن دا ۇستانباعان. ياھۋدي سەنۋشىلەر قاستەرلەگەن مۇسا زاڭىن ٵۋ باستا ەحوبانىڭ ٶزى بەرگەن ەدى. بۇل زاڭدا دۇرىس ەمەس نە جىن-پەرىلەرمەن بايلانىستى ەش نارسە بولمادى. بىراق ول زاڭ كونە كەلىسىممەن بايلانىستى ەدى، ال ماسىحشىلەر جاڭا كەلىسىم بويىنشا ٶمىر سۇرەتىن. تازا عيبادات ەتۋ ٷشىن ەندى ماسىحشىگە زاڭ كەلىسىمىنە باعىنۋدىڭ قاجەتى جوق-تىن. ەحوبا وزىنە قالاي دۇرىس عيبادات ەتۋدى ماسىحشىلەر قاۋىمى ارقىلى اشىپ جاتتى. ال مۇسا زاڭىن قاتاڭ ۇستانىپ جۇرگەن ەۆرەي ماسىحشىلەر مۇنى تۇسىنگەن دە، سەنىم ارتقان دا جوق. ولارعا كوزقاراستارىن جاڭا اشىلىپ جاتقان شىندىقتارعا ساي وزگەرتۋ كەرەك ەدى b (ەرم. 31:31—34؛ لۇقا 22:20).
«سەن تۋرالى ەستىگەندەرى جالعان» (ەل. ٸس. 21:22—26)
9. پاۋىل مۇسا زاڭىنا قاتىستى نەنى تۇسىندىرگەن؟
9 پاۋىل «وزگە ۇلت ادامدارىنىڭ اراسىندا تۇراتىن ياھۋديلەردى بالالارىن سۇندەتتەمەۋگە، ادەت-عۇرىپتاردى ورىنداماۋعا ۇيرەتىپ ٴجۇر» دەگەن قاۋەسەت جايلى نە دەۋگە بولادى؟ پاۋىل باسقا ۇلت ادامدارىنا جىبەرىلگەن ەلشى بولعان، ٵرى ولارعا مۇسا زاڭىن ۇستانۋدىڭ قاجەتى جوق دەگەن شەشىمدى تۇسىندىرگەن. سونداي-اق باسقا ۇلت ادامدارىن سۇندەتكە وتىرعىزىپ، مۇسا زاڭىنا باعىندىرعىسى كەلگەن ياھۋديلەردى اشكەرەلەگەن (عال. 5:1—7). پاۋىل بارعان قالالارىنداعى ياھۋديلەرگە دە ۋاعىزداعان. ول، ٴسوز جوق، حابارىنا قۇلاق اسقان ياھۋديلەرگە يسانىڭ ٶلىمى مۇسا زاڭىنىڭ كۇشىن جويعانىن جانە ادام مۇسا زاڭىنىڭ ەمەس، سەنىمنىڭ ارقاسىندا ٵدىل دەپ تابىلاتىنىن تۇسىندىرگەن (ريم. 2:28، 29؛ 3:21—26).
10. پاۋىل مۇسا زاڭى مەن سۇندەتتەلۋگە قاتىستى قانداي بايسالدى كوزقاراستا بولدى؟
10 دەگەنمەن پاۋىل دەمالىس كۇنى جۇمىس ىستەمەۋ، كەي تاعامداردى جەمەۋ سياقتى ياھۋدي ٴداستۇرىن ۇستانىپ جۇرگەندەردى ايىپتاعان جوق (ريم. 14:1—6). سۇندەتتەلۋگە قاتىستى دا ەرەجە ورناتپادى. ول ٴتىپتى اكەسى گرەك بولعان تىموتەنى ياھۋديلەر قابىلداماي جۇرمەس ٷشىن سۇندەتكە وتىرعىزدى (ەل. ٸس. 16:3). سۇندەتكە وتىرۋ-وتىرماۋدى اركىم ٶزى شەشەتىن. پاۋىل عالاتتىقتارعا: «ماڭىزدىسى — سۇندەتتەلۋ نە سۇندەتتەلمەۋ ەمەس، سۇيىسپەنشىلىك ارقىلى ارەكەت ەتەتىن سەنىم»،— دەگەن (عال. 5:6). ال كىمدە-كىم زاڭدى ورىنداۋ ٷشىن جانە ەحوباعا ۇنامدى بولۋ ٷشىن سۇندەتتەلۋ شارت دەپ ويلاسا، دەمەك، ونىڭ سەنىمى بولماعانى.
11. اقساقالدار پاۋىلعا قانداي كەڭەس بەردى جانە پاۋىل نە ىستەمەگەن؟ (سىلتەمەنى دە قاراڭىز.)
11 پاۋىل جايلى ەستىگەندەرى قاۋەسەت بولسا دا، بۇل سەنۋشى ياھۋديلەردى الاڭداتتى. سول سەبەپتى اقساقالدار پاۋىلعا مىناداي كەڭەس بەردى: «ارامىزدا انت بەرگەن ٴتورت كىسى بار، سولاردى ەرتىپ الىپ، بىرگە تازارۋ ٴراسىمىن جاساڭدار. سونداي-اق شاشتارىن الدىرۋلارى ٷشىن شىعىندارىن تولە. سوندا ٴبارى سەن تۋرالى ەستىگەندەرى جالعان ەكەنىن، قايتا، مۇسا زاڭىن ۇستانىپ، دۇرىس ٴجۇرىپ-تۇراتىنىڭدى بىلەتىن بولادى» c (ەل. ٸس. 21:23، 24).
12. پاۋىل اقساقالدارمەن قالاي قىزمەتتەسە ٴبىلدى؟
12 پاۋىل ماسەلەنىڭ تۇپكى سەبەبى ٶزى جايلى تاراعان قاۋەسەتتە ەمەس، مۇسا زاڭىن ۇستانۋ كەرەك دەپ تۇرىپ العان ياھۋدي سەنۋشىلەرىنىڭ كوزقاراسىندا ەكەنىن ايتسا بولار ەدى. بىراق ول قۇدايدىڭ پرينسيپتەرىنە قايشى كەلمەگەن كەزدەردە يلىگە بىلگەن. وسىعان دەيىن ول: «زاڭدى ۇستاناتىنداردى اكەلۋ ٷشىن، ٶزىم سول زاڭدى ۇستانباسام دا، ونى ۇستاناتىندار ىسپەتتى بولدىم»،— دەپ جازعان (قور. 1-ح. 9:20). وسى جاعدايدا پاۋىل اقساقالدارمەن قىزمەتتەسىپ، «زاڭدى ۇستاناتىندار ىسپەتتى» بولدى. مۇنىسىمەن بىزگە جاقسى ونەگە قالدىردى. ٴبىز دە ٶز دەگەنىمىزدە تۇرىپ الماي، اقساقالدارمەن قىزمەتتەسەمىز (ەۆر. 13:17).
جازبالارداعى پرينسيپتەر بۇزىلماعان كەزدە، پاۋىل يلىككەن. ال ٴسىز شە؟
«بۇل ادام جەر باسىپ جۇرۋگە لايىق ەمەس!» (ەل. ٸس. 21:27—22:30)
13. ا) نەلىكتەن كەيبىر ياھۋديلەر عيباداتحانادا شۋ كوتەردى؟ ٵ) پاۋىل قالاي امان قالدى؟
13 عيباداتحانادا ٸستىڭ ارتى ناسىرعا شاپتى. انت بەرگەندەردىڭ تازارۋ ٴراسىمىنىڭ كۇندەرى اياقتالىپ قالعاندا، ازيادان كەلگەن ياھۋديلەر پاۋىلدى كورىپ قالدى دا، «باسقا ۇلت ادامدارىن عيباداتحاناعا كىرگىزىپ ٴجۇر» دەپ جالا جاۋىپ، ەلدى دۇرلىكتىردى. ەگەر ريم اسكەرىنىڭ مىڭباسى ارالاسپاعاندا، ولار پاۋىلدى ۇرىپ ولتىرەر ەدى. مىڭباسى ونى تۇتقىنعا الدى. (سول تۇتقىندالعاننان پاۋىل ازاتتىققا 4-جىلدان اسقان سوڭ ٴبىر-اق شىعادى.) ايتسە دە وعان ٴتونىپ تۇرعان قاۋىپتىڭ بەتى قايتا قويعان جوق. مىڭباسى ياھۋديلەردەن نەلىكتەن پاۋىلعا جابىلىپ جاتقاندارىن سۇراعاندا، اركىم ٵر نارسەنى ايتىپ، ايقايلاي باستادى. بۇل ايقاي-شۋدان مىڭباسى ەشتەڭە تۇسىنبەدى. اقىرىندا ساربازدارعا پاۋىلدى اشۋلى توبىردىڭ اراسىنان كوتەرىپ الىپ كەتۋگە تۋرا كەلدى. ساربازدار پاۋىلدى اسكەرلەر جاتاقحاناسىنا كىرگىزبەك بولعاندا، پاۋىل مىڭباسىنا: «ماعان حالىققا ارناپ ٴسوز سويلەۋگە رۇقسات ەتۋىڭىزدى وتىنەمىن»،— دەدى (ەل. ٸس. 21:39). مىڭباسى رۇقسات بەرگەندە، پاۋىل سەنىمىن وجەتتىكپەن قورعاي باستادى.
14، 15. ا) پاۋىل ياھۋديلەرگە نەنى ٴتۇسىندىردى؟ ٵ) ياھۋديلەردىڭ پاۋىلعا نە سەبەپتى اشۋلى ەكەنىن انىقتاۋ ٷشىن مىڭباسى نە ىستەدى؟
14 پاۋىل ٴسوزىن: «ٶزىمدى قورعاۋ ٷشىن ايتاتىن سوزدەرىمە قۇلاق سالىڭىزدار!»— دەپ باستادى (ەل. ٸس. 22:1). ونىڭ ەۆرەيشە سويلەپ جاتقانىن ەستىگەندە، جۇرت تىنىشتالا ٴتۇستى. ول نەلىكتەن ٶزىنىڭ ٴماسىحتىڭ ٸزباسارى بولعانىنا ناقتى-ناقتى دالەلدەر كەلتىردى. پاۋىلدىڭ ايتقاندارىن ياھۋديلەر ەگەر قالاسا تەكسەرىپ، دۇرىستىعىنا كوز جەتكىزە الار ەدى. كەزىندە پاۋىل اتاقتى گاماليەلدىڭ وزىنەن ٴبىلىم العان جانە ٴماسىحتىڭ ٸزباسارلارىن قۋدالاعان ەدى، سول جەردەگى كەيبىرەۋلەر بۇل جايتتى بىلسە كەرەك. بىراق كەيىنىرەك داماسكىگە بارار جولدا قايتا تىرىلگەن ٴماسىح وعان كورىنىپ، ونىمەن سويلەسەدى. قاسىنداعى سەرىكتەرى جارقىراعان ساۋلەنى كورىپ، داۋىستى ەستىگەنمەن، نە ايتىلىپ جاتقانىن تۇسىنبەيدى (ەل. ٸس. 9:7؛ 22:9). سوسىن جارقىراعان ساۋلەدەن كوزى كورمەي قالعان پاۋىلدى سەرىكتەرى داماسكىگە دەيىن جەتەلەپ اپارادى. سول جاقتا ياھۋديلەر جاقسى تانيتىن اناني دەگەن كىسى كەرەمەت جاساپ، پاۋىلدىڭ كوزىن اشادى.
15 ٵرى قاراي پاۋىل يەرۋساليمگە ورالعاندا، وزىنە عيباداتحانادا يسا كورىنگەنىن ايتتى. سوندا ياھۋديلەر قايتادان اشۋعا ٴمىنىپ: «بۇل ادام جەر باسىپ جۇرۋگە لايىق ەمەس! ونىڭ كوزىن قۇرتىڭدار!»— دەپ ايقاي سالدى (ەل. ٸس. 22:22). سوندا پاۋىلدى امان الىپ قالۋ ٷشىن مىڭباسى ونى ساربازدار جاتاقحاناسىنا الىپ بارۋدى تاپسىردى. ياھۋديلەردىڭ پاۋىلعا نەگە سونشا اشۋلى ەكەنىن انىقتاۋ ٷشىن مىڭباسى ساربازدارعا ونى ساباپ، جاۋاپ الۋدى بۇيىردى. سول كەزدە پاۋىل ٶزىنىڭ ريم ازاماتى ەكەنىن جانە ولاردىڭ بۇل ٸسى زاڭعا قايشى ەكەنىن ايتتى. بۇگىندە دە ەحوبا كۋاگەرلەرى ٶز سەنىمدەرىن قورعاۋ ٷشىن زاڭدارعا جۇگىنەدى. ( «ريم زاڭى مەن ريم ازاماتتارى» جانە وسى بەتتەگى «بۇگىندەگى سوت جەڭىستەرى» دەگەن قورشاۋلاردى قاراڭىز.). پاۋىلدىڭ ريم ازاماتى ەكەنىن ەستىگەندە، مىڭباسى ودان جاۋاپ الۋدىڭ باسقا جولىن ىزدەدى. ەرتەسىنە ول جوعارعى كەڭەستىڭ مۇشەلەرىن جيناپ، پاۋىلدى ياھۋديلەردىڭ وسى جوعارعى سوتىنا الىپ باردى.
«مەن پارىزشىلمىن» (ەل. ٸس. 23:1—10)
16، 17. ا) پاۋىل جوعارعى كەڭەستىڭ الدىندا تۇرىپ سويلەي باستاعاندا نە بولدى؟ ٵ) پاۋىلدى ۇرىپ جىبەرگەندە، ول كىشىپەيىل ەكەنىن قالاي كورسەتتى؟
16 جوعارعى كەڭەستىڭ الدىندا پاۋىل ٶزىن قورعاپ، بىلاي دەدى: «اعايىندار، مەن وسى كۇنگە دەيىن قۇداي الدىندا كىرشىكسىز تازا ار-ۇجدانمەن ٶمىر ٴسۇرىپ كەلدىم» (ەل. ٸس. 23:1). اۋزىن اشقانى سول-اق ەدى، «باس ٴدىني قىزمەتكەر اناني پاۋىلدىڭ جانىندا تۇرعاندارعا ونىڭ اۋزىنان ۇرىپ جىبەرۋدى بۇيىردى» (ەل. ٸس. 23:2). نە دەگەن وڭباعاندىق، نە دەگەن الالاۋشىلىق! باس ٴدىني قىزمەتكەر پاۋىلدىڭ دالەلىن تىڭداماي جاتىپ، ونى وتىرىكشىگە شىعاردى. سوندىقتان پاۋىل وعان: «اكتەلگەن قابىرعا، سەنى قۇداي ۇرادى. مەنى مۇسا زاڭى بويىنشا سوتتاۋ ٷشىن كەلىپ وتىرسىڭ، ال ەندى سول زاڭدى ٶزىڭ بۇزىپ، مەنى ۇرعىزعانىڭ قالاي؟»— دەدى (ەل. ٸس. 23:3).
17 سول جەردەگى كەيبىرەۋلەردىڭ كوزدەرى شاراسىنان شىعا جازدادى، پاۋىلدى ۇرعانىنا ەمەس، ونىڭ نە دەگەنىنە. «قۇدايدىڭ باس ٴدىني قىزمەتكەرىنە ٴتىل تيگىزگەنىڭ نە؟»— دەدى ولار. سوندا پاۋىل بىردەن كىشىرەيىپ، زاڭدى قۇرمەتتەيتىنىن كورسەتتى. «اعايىندار، ونىڭ باس ٴدىني قىزمەتكەر ەكەنىن بىلمەدىم. كيەلى جازبادا «حالقىڭنىڭ باسشىسىنا ٴتىل تيگىزبە» دەلىنگەن عوي»،— دەدى جينالعاندارعا d (ەل. ٸس. 23:4، 5؛ مۇس. 2-ج. 22:28). ەندى پاۋىل باسقا تاسىلگە كوشتى. جوعارعى كەڭەستىڭ مۇشەلەرى پارىزشىلدار مەن ساددۋكەيلەر ەكەنىن بايقاعان ول: «اعايىندار، مەن پارىزشىلمىن، پارىزشىلداردىڭ ۇرپاعىنانمىن. مەن ولگەندەردىڭ قايتا تىرىلەتىنىنە سەنگەنىم ٷشىن سوتتالىپ جاتىرمىن»،— دەدى (ەل. ٸس. 23:6).
پاۋىل سياقتى ٴبىز دە ٴتۇرلى ٴدىننىڭ وكىلدەرىمەن سويلەسكەندە، ورتاق تاقىرىپ ىزدەيمىز
18. نەلىكتەن پاۋىل ٶزىن «پارىزشىلمىن» دەدى جانە ٴبىز قالاي پاۋىل سياقتى ادامدارمەن ورتاق تاقىرىپ تاۋىپ سويلەسسەك بولادى؟
18 پاۋىل نەلىكتەن ٶزىن «پارىزشىلمىن» دەدى؟ ويتكەنى ول «پارىزشىلداردىڭ ۇرپاعىنان» ەدى، ياعني ونىڭ اۋلەتى پارىزشىلدار سەكتاسىنا جاتاتىن. سوندىقتان كوبىسى ونى ٵلى دە پارىزشىل دەپ سانايتىن e. بىراق پارىزشىلدار قايتا تىرىلۋگە قاتىستى جالعان ىلىمدەرگە سەنەدى عوي، قالاي پاۋىل ٶزىن «پارىزشىلمىن» دەيدى؟ پارىزشىلدار ادام ولگەنىمەن، ونىڭ جانى ولمەيدى ٵرى جاقسى ادامداردىڭ جانى قايتادان ادام بولىپ ٶمىر سۇرەدى دەگەنگە سەنگەن. ارينە، پاۋىل مۇنداي جالعان ىلىمدەرگە سەنبەگەن. ول يسا ۇيرەتكەن قايتا تىرىلۋگە سەنگەن (جوح. 5:25—29). دەسە دە پاۋىل پارىزشىلدارمەن ولگەن ادام ٷشىن قانداي دا ٴبىر ٷمىت بار ەكەنىمەن كەلىسكەن. ال ساددۋكەيلەر قايتا تىرىلۋگە مۇلدەم سەنبەگەن. ٴبىز دە اۋماعىمىزدا باسقا ٴدىندى ۇستاناتىن ادامدارمەن سويلەسكەندە، ورتاق تاقىرىپ تابۋعا تىرىسساق بولادى. مىسالى، مۇسىلماندارمەن سويلەسكەندە، ٴبىز دە ولار سياقتى جالعىز اللا تاعالاعا سەنەتىنىمىزدى ايتساق بولادى.
19. نەگە جوعارعى كەڭەستىڭ ٴماجىلىسى ايقاي-شۋعا ۇلاسىپ كەتتى؟
19 پاۋىلدىڭ سوزدەرى جوعارعى كەڭەستى ەكىگە ٴبولىپ جىبەردى. «جينالىس ايقاي-شۋعا ۇلاستى. پارىزشىلداردىڭ اراسىنان شىققان كەيبىر ٴدىن مۇعالىمدەرى ورىندارىنان تۇرىپ، قىزۋ ايتىسا كەتتى دە: «ٴبىز بۇل ادامنان ەش كىنا تاپپادىق. ال وعان رۋحاني جاراتىلىس نە پەرىشتە سويلەگەن بولسا، وندا...»— دەستى» (ەل. ٸس. 23:9). «پەرىشتە» دەگەن ٴسوزدى ەستىگەندە، ساددۋكەيلەردىڭ جاندارى شىعىپ كەتە جازدادى، سەبەبى ولار پەرىشتەلەرگە سەنبەيتىن! ( «ساددۋكەيلەر مەن پارىزشىلدار» دەگەن قورشاۋدى قاراڭىز.). تالاس-تارتىستىڭ كۇشەيىپ كەتكەنى سونشالىق — مىڭباسىعا ەلشىنى قۇتقارىپ قالۋ ٷشىن تاعى اراشا تۇسۋگە تۋرا كەلدى (ەل. ٸس. 23:10). بىراق پاۋىلعا ٵلى دە قاۋىپ ٴتونىپ تۇردى. ونىمەن نە بولار ەكەن؟ كەلەسى تاراۋعا ٴسوز بەرەيىك.
a ياھۋدي ماسىحشىلەر وتە كوپ بولعاندىقتان، قاۋىمدار دا كوپ بولعانعا ۇقسايدى. ولار باۋىرلاستاردىڭ ۇيلەرىندە جينالعان.
b بىرنەشە جىلدان كەيىن ەلشى پاۋىل ەۆرەيلەرگە جازعان حاتىندا جاڭا كەلىسىمنىڭ ارتىقشىلىقتارىن ٴتۇسىندىرىپ بەردى. ول حاتىندا جاڭا كەلىسىم كونە كەلىسىمنىڭ كۇشىن جويعانىن انىق كورسەتتى. پاۋىلدىڭ كەلتىرگەن يلانىمدى ايعاقتارىن ولار ياھۋدي قارسىلاستارعا جاۋاپ بەرۋ ٷشىن قولدانا الار ەدى. سونداي-اق بۇل ايعاقتار مۇسا زاڭىنا كوپ ٴمان بەرەتىن كەيبىر ماسىحشىلەردىڭ دە سەنىمىن نىعايتتى (ەۆر. 8:7—13).
c كەيبىر عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بۇل ەر كىسىلەر نازير انتىن بەرگەن (مۇس. 4-ج. 6:1—21). مۇسا زاڭى بويىنشا، ادام وسىنداي انت بەرە الاتىن. بىراق بۇل زاڭنىڭ كۇشى جويىلعان ەدى. ايتكەنمەن پاۋىل بۇل ٴتورت كىسىنىڭ ەحوباعا بەرگەن انتتارىن ورىنداعانىندا تۇرعان ەشتەڭە جوق دەپ ويلاسا كەرەك. سوندىقتان پاۋىلدىڭ ولارمەن ەرىپ بارىپ، شىعىندارىن تولەگەنى قاتە ەمەس ەدى. ولاردىڭ ناقتى قانداي انت بەرگەندەرى بەلگىسىز. ەگەر بۇل نازير انتى بولعان بولسا، ولار نازيرلەر سياقتى قۇرباندىقتى كۇنادان تازارۋ ٷشىن شالار ەدى. بىراق پاۋىلدىڭ مۇنداي قۇرباندىقتى قۇپتاۋى ەكىتالاي، ويتكەنى ول ٴماسىحتىڭ قۇرباندىعى عانا ادامدى كۇنالارىنان تازارتا الاتىنىن جاقسى بىلگەن. قالاي بولعان كۇندە دە، پاۋىل ار-ۇجدانىنا قايشى ەشتەڭە ىستەمەگەنىنە ٴبىز تولىق سەنىمدىمىز.
d كەيبىرەۋلەردىڭ ايتۋىنشا، پاۋىلدىڭ كوزى جاقسى كورمەگەندىكتەن باس ٴدىني قىزمەتكەردى تانىماي قالعان. نەمەسە پاۋىل يەرۋساليمدە ۇزاق ۋاقىت بولماعاندىقتان، سول كەزدەگى باس ٴدىني قىزمەتكەردىڭ كىم ەكەنىن بىلمەگەن بولۋى مۇمكىن. يا بولماسا قالىڭ توبىردىڭ اراسىنان ونى ۇرۋدى كىم بۇيىرعانىن كورمەي قالعان شىعار.
e ب.ز. 49-جىلى ەلشىلەر مەن اقساقالدار باسقا ۇلت ادامدارى مۇسا زاڭىنا باعىنۋ كەرەك پە دەگەن ماسەلەنى شەشۋگە باس قوسقاندا، ارالارىنداعى كەي ماسىحشىلەر جايلى «كەزىندە پارىزشىلدار سەكتاسىندا بولعان باۋىرلاستار» دەلىنگەن (ەل. ٸس. 15:5). دەمەك، پارىزشىلدار سەكتاسىنان شىققاندىقتان، ولار ٵلى دە سولاي اتالىپ جۇرگەن كورىنەدى.
