قان قۇيدىرۋعا قاتىستى دارىگەرلەردىڭ پىكىرى قانداي؟
ەحوبا كۋاگەرلەرى ونداعان جىلدار بويى قان قۇيدىرۋدان باس تارتاتىندارى ٷشىن ايىپتالىپ كەلگەن. ولار قۇدايدىڭ سوزىندەگى «قاننان اۋلاق بولىڭدار» دەگەن بۇيرىققا باعىنىپ، قان قۇيدىرۋدان باس تارتادى. ٴبىراق ٴجيى بۇل ۇستانىمدارى «ناۋقاس ٷشىن ەڭ دۇرىسى — قان قۇيۋ» دەپ ەسەپتەيتىن دارىگەرلەردىڭ پىكىرىمەن ۇيلەسپەيتىن (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 15:29).
دەگەنمەن بۇگىندە مەديسينادا قانسىز ەمدەۋ ادىستەرىن قولدايتىن تاجىريبەلى ماماندار كۇن ساناپ كوبەيۋدە.
2013-جىلدىڭ كوكتەمىندە شىققان اقش-تاعى ستانفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مەديسينالىق فاكۋلتەتىنىڭ جۋرنالىندا («Stanford Medicine Magazine») قان تاقىرىبىندا بىرقاتار ماقالا جارىق كوردى. سولاردىڭ ٴبىرى «كەڭ تارالعان ادىسكە قارسى شىعۋ. قان قۇيۋ جاعدايلارى نەگە سيرەپ بارادى؟» دەپ اتالدى. ماقالانىڭ اۆتورى سارا ۋيليامس بىلاي دەيدى: «وتكەن ونجىلدىقتا جۇرگىزىلگەن كوپتەگەن زەرتتەۋ ناتيجەسىندە دۇنيەجۇزى بويىنشا، وتا جاساۋ نە ەمدەۋ بارىسىندا بولسىن، دونورلىق قان ناۋقاستارعا قاجەتتى شامادان تىس ٵرى تىم ٴجيى قولدانىلاتىنى انىقتالدى».
اتالمىش ماقالادا پەنسيلۆانيا اۋرۋحاناسى جانىنداعى «قانسىز مەديسينا مەن حيرۋرگيا ورتالىعىنىڭ» نەگىزىن قالاۋشىسى ٵرى ديرەكتورى، مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى پاتريشي فوردتىڭ سوزدەرى كەلتىرىلدى: «مەديسينادا «ادام اعزاسىندا قان جەتكىلىكسىز مولشەردە بولسا، ول ولەدى، قان قۇيۋ — جان ساقتاۋدىڭ بىردەن-ٴبىر جولى» دەگەن ابدەن قالىپتاسقان پىكىر بار... كەيبىر ەرەكشە جاعدايلاردا بۇل راس تا، a ٴبىراق كوپ جاعدايدا بۇل ولاي ەمەس».
جوعارىدا سوزدەرى كەلتىرىلگەن مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى پاتريشي فورد جىل سايىن 700 دەي ەحوبا كۋاگەرىن ەمدەيدى. ول بىلاي دەيدى: «كوپ دارىگەرمەن اڭگىمەلەسە كەلە ٴبىر بايقاعانىم،.. ولار «كوپتەگەن ناۋقاس قان قۇيدىرماسا ٶلىپ كەتەدى» دەگەن قاتە پىكىردە... بۇرىن ٶزىم دە قانداي دا ٴبىر شامادا سولاي ويلايتىنمىن. الايدا قىسقا ۋاقىت ىشىندە مەن مۇنداي ناۋقاستارعا كومەكتەسۋدىڭ باسقا وڭاي جولدارى بار ەكەنىن ٴتۇسىندىم».
2012-جىلدىڭ تامىز ايىندا «اركايۆس وف ينتەرنال مەديسين» جۋرنالىندا 28 جىل بويى ٴبىر ورتالىقتا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسى جارىق كوردى. زەرتتەۋ بارىسىندا جۇرەكتەرىنە وتا جاسالعان ناۋقاستار باقىلاۋعا الىندى. بۇل وتانى قان قۇيدىرىپ جاساتقان ناۋقاستارعا قاراعاندا، قان قۇيدىرماعان ەحوبا كۋاگەرلەرى تەزىرەك ايىعىپ كەتكەنى بايقالعان. وتادان كەيىن كۋاگەر ناۋقاستاردا اسقىنۋ جاعدايلارى ازىراق بولعان، ٶلىم-ٴجىتىم كورسەتكىشى دە قان قۇيدىرعان ناۋقاستاردىكىنەن تومەن بولعان. ٴتىپتى 20 جىل وتكەن سوڭ دا، ولاردىڭ ٶلىم-ٴجىتىم كورسەتكىشى تومەن بولىپ قالا بەردى.
«ۋولل-ستريت دجورنەل» جۋرنالىنىڭ 2013-جىلدىڭ 8-ساۋىرىندە شىققان سانىنداعى ماقالادا: «قانسىز حيرۋرگيا، ياعني دونورلىق قاندى قولدانباي وتا جاساۋ ٵدىسى، ٴدىني كوزقاراسى بويىنشا قان قۇيدىرۋدان باس تارتاتىن ناۋقاستارعا جىلدار بويى قولدانىلىپ كەلدى. ال قازىرگى تاڭدا اۋرۋحانالاردا بۇل ٵدىس كەڭىنەن قولدانىلىپ كەلەدى... قانسىز حيرۋرگيانى قولدايتىن حيرۋرگتاردىڭ ايتۋىنشا، دونورلىق قاندى ساتىپ الۋعا، ساقتاۋعا، وڭدەۋگە، زەرتتەۋگە جانە قۇيۋعا كەتەتىن شىعىندى ازايتۋمەن قاتار، بۇل ٵدىس قان ارقىلى بەرىلەتىن ينفەكسيالاردى جۇقتىرۋ مەن اسقىنۋلاردىڭ قاۋپىن دە ازايتادى. سونىڭ ارقاسىندا ناۋقاس اۋرۋحانادان تەز شىعىپ كەتەدى».
اقش-تاعى الدىڭعى قاتارلى كليۆلەند كلينيكاسىنداعى («Cleveland Clinic») ترانسفۋزيولوگيا ٴبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى روبەرت لورەنستىڭ ايتقان كەلەسىدەي پىكىرى بەكەر ەمەس: «ناۋقاسقا قان قۇيۋ ارقىلى وعان كومەكتەسەمىن دەپ ويلايسىڭ... الايدا كوپجىلدىق زەرتتەۋلەرگە سۇيەنسەك، مۇنىڭ كەرى ناتيجە اكەلەتىنىن كورەمىز».
a ەحوبا كۋاگەرلەرىنىڭ قانعا قاتىستى ۇستانىمىمەن تولىعىراق تانىسۋ ٷشىن «ٴجيى قويىلاتىن سۇراقتار. سەندەر نەگە قان قۇيدىرۋدان باس تارتاسىڭدار؟» ماقالاسىن قاراڭىز.