ٴماسىح جايلى پايعامبارلىقتار يسانىڭ ٴماسىح بولعانىن دالەلدەي مە؟
كيەلى كىتاپتىڭ جاۋابى
ٴيا. كيەلى كىتاپتا «قۇتقارۋشى رەتىندە دۇنيەگە جىبەرىلگەن» «ٴماسىح كوسەم» جايىندا كوپتەگەن پايعامبارلىق جازىلعان (دانيال 9:25؛ جوحاننىڭ 1-حاتى 4:14). يسا پايعامبار جەردە بولعاندا سولاردى ورىندادى. ٴتىپتى ولگەن سوڭ دا، ول ٴماسىح جايلى پايعامبارلىقتاردى ورىنداي بەردى (ٴزابۇر 110:1؛ ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:34—36).
«ٴماسىح» ٴسوزى نەنى بىلدىرەدى؟
«ٴماسىح» ٴسوزى ەۆرەيدىڭ «ماشياح»، ال گرەكتىڭ «حريستوس» دەگەن سوزىنەن شىققان. ەكەۋى دە «مايلانعان» دەگەندى بىلدىرەدى. سوندىقتان «يسا ٴماسىح» دەگەن — «يسا مايلانعان» دەگەن ٴسوز.
كيەلى كىتاپ جازىلىپ جاتقان زاماندا بىرەۋدى ارنايى ٴبىر بيلىككە تاعايىنداعاندا، ونىڭ باسىنا ماي قۇياتىن (مۇسانىڭ 3-جازباسى 8:12؛ ٴسامۋيلدىڭ 1-جازباسى 16:13). قۇداي يسانى ٴماسىح بولۋعا تاعايىندادى، بۇل دەگەنىمىز — قۇداي وعان وراسان زور بيلىك بەردى (ەلشىلەردىڭ ىستەرى 2:36). ٴبىراق قۇداي يسانى مايمەن ەمەس، كيەلى رۋحپەن مايلادى (ماتاي 3:16).
ماسىحكە قاتىستى پايعامبارلىقتاردى ٴبىر ەمەس، بىرنەشە ادام ورىنداۋى مۇمكىن بە؟
جوق. ساۋساق ٸزى ٴبىر عانا ادامعا جەكە كۋالىك بولا الاتىنى سياقتى، كيەلى كىتاپتاعى ماسىحكە قاتىستى پايعامبارلىقتار دا ٴبىر عانا ادامنىڭ ومىرىندە ورىندالۋ كەرەك. الايدا كيەلى كىتاپتا مىناداي ەسكەرتۋ جازىلعان: «جالعان ماسىحتەر مەن جالعان پايعامبارلار شىعىپ، مۇمكىن بولسا، ٴتىپتى قۇداي تاڭداپ العانداردى اداستىرۋ ٷشىن عالامات بەلگىلەر مەن كەرەمەتتەر كورسەتەدى» (ماتاي 24:24).
«ٴماسىح ٵلى كەلگەن جوق» دەۋ دۇرىس پا؟
جوق. كيەلى كىتاپتا ٴماسىح ٴيسرايلدىڭ پاتشاسى ٴداۋىتتىڭ ٷرىم-بۇتاعىنان شىعاتىنى الدىن الا جازىلعان (ٴزابۇر 89:3، 4). الايدا ب. ز. 70-جىلى ريمدىكتەر يەرۋساليمدى جاۋلاپ العاندا، ٴداۋىتتىڭ شەجىرەسىن انىقتاۋعا كومەكتەسەتىن ياھۋديلەردىڭ شەجىرە جازبالارى جويىلىپ كەتكەنگە ۇقسايدى a. سول ۋاقىتتان باستاپ ەشكىم ٶزىنىڭ ٴداۋىت پاتشانىڭ اۋلەتىنە جاتاتىنىن دالەلدەي المايدى. ٴبىراق يسانىڭ كەزىندە بۇل شەجىرە جازبالار ٵلى بار ەدى. سوندىقتان ٴتىپتى يسانىڭ جاۋلارى ونىڭ ٴداۋىتتىڭ ۇرپاعىنان شىققانىن جوققا شىعارا الماعان (ماتاي 22:41—46).
كيەلى كىتاپتا ماسىحكە قاتىستى قانشا پايعامبارلىق بار؟
ماسىحكە قاتىستى پايعامبارلىقتىڭ ناقتى سانىن ايتۋ مۇمكىن ەمەس. بۇنىڭ سەبەبى — ٴتىپتى تىكەلەي ماسىحكە قاتىسى بار پايعامبارلىقتى اركىم ارقالاي سانايدى. مىسالى، يشايا 53:2—7 ماسىحكە قاتىستى پايعامبارلىقتىڭ بىرنەشە تۇستارى جازىلعان. كەيبىرەۋلەر سونى ٴبىر پايعامبارلىق دەپ ەسەپتەسە، باسقا بىرەۋلەر ولاردى بولەك-بولەك سانايدى.
يسا ورىنداعان ٴماسىح جايلى كەيبىر پايعامبارلىقتار
پايعامبارلىق |
جازىلعان جەرى |
ورىندالۋى |
|---|---|---|
ىبىرايىمنىڭ ۇرپاعى |
||
ىبىرايىم ۇلى ىسقاقتىڭ ۇرپاعى |
||
ياھۋدا رۋىنان شىعادى |
||
ٴداۋىت پاتشانىڭ تۇقىمىنان شىعادى |
||
پاك قىزدان تۋىلادى |
||
بەتلەحەمدە تۋىلادى |
||
ەممانۋيل b دەگەن ات قويىلادى |
||
قاراپايىم باستاما |
||
ول تۋىلعان سوڭ كىشكەنتاي بالالار ولتىرىلەدى |
||
مىسىردان شاقىرىپ الادى |
||
نازارەتتىك c دەپ اتايدى |
||
ونىڭ الدىندا حابارشى جىبەرىلەدى |
||
ب. ز. 29-جىلى d ٴماسىح بولىپ مايلانادى |
||
قۇداي ونى «ۇلىم» دەپ اتايدى |
||
قۇدايدىڭ ۇيىنە ەرەكشە قۇلشىنىس تانىتادى |
||
ىزگى حاباردى جاريالايدى |
||
عاليلەياداعى قىزمەتى عالامات نۇر ىسپەتتى بولادى |
||
مۇسا سياقتى كەرەمەتتەر جاسايدى |
||
مۇسا سياقتى قۇدايدىڭ اتىنان سويلەيدى |
||
كوپ اۋرۋلاردى ساۋىقتىرادى |
||
وزىنە كوپ نازار اۋدارمايدى |
||
قانالعان ادامدارعا جانى اشيدى |
||
قۇدايدى ادىلدىگىن كورسەتەدى |
||
كەرەمەت كەڭەسشى بولادى |
||
ەحوبانىڭ ەسىمىن جاريالايدى |
||
مىسالداپ سويلەيدى |
||
كوسەم بولادى |
||
كوپ ادام وعان سەنبەيدى |
||
سۇرىندىرەتىن تاس بولادى |
||
ادامدار باس تارتادى |
||
سەبەپسىز جەك كورەدى |
||
تايقارعا وتىرىپ، يەرۋساليمگە سالتاناتپەن كىرەدى |
||
ونى بالالار دارىپتەيدى |
||
ەحوبانىڭ اتىنان كەلەدى |
||
جاقىن دوسى ساتىپ كەتەدى |
||
30 كۇمىس اقشاعا ساتىلادى e |
||
دوستارى تاستاپ كەتەدى |
||
جالعان كۋاگەرلەر وعان قارسى جالعان ايعاق بەرەدى |
||
ايىپتاۋشىلاردىڭ الدىندا ۇندەمەيدى |
||
بەتىنە تۇكىرەدى |
||
باسىنان ۇرادى |
||
دۇرە سوعادى |
||
ۇرىپ-سوققاندارعا قارسىلىق كورسەتپەيدى |
||
وعان قارسى شىعۋ ٷشىن بيلەۋشىلەر بىرىگەدى |
||
باعاناعا اياق-قولدارى شەگەمەن قاعىلادى |
||
جۇرت ونىڭ كيىمى ٷشىن جەرەبە تاستايدى |
||
ونى قىلمىسكەر دەپ سانايدى |
||
وعان ٴتىل تيگىزىپ، قورلايدى |
||
كۇناكار ادامدار ٷشىن ازاپ شەگەدى |
||
قۇداي ونى تاستاپ كەتكەندەي سەزىنەدى |
||
سىركەسۋ مەن اشتى نارسە بەرەدى |
||
تۋرا ولەر الدىندا شولدەيدى |
||
ٶز جانىن ولىمگە قيادى |
||
كۇنادان ارىلتۋ ٷشىن تولەم بەرەدى |
||
سۇيەگى سىندىرىلمايدى |
||
تۇيرەلەدى |
||
بايلاردىڭ اراسىنا جەرلەنەدى |
||
ولىمنەن قايتا تىرىلەدى |
||
ساتقىننىڭ ورنىن باسقا بىرەۋ باسادى |
||
قۇدايدىڭ وڭ جاعىندا وتىرادى |
a «ماككلينتوك پەن سترونگتىڭ» ەنسيكلوپەدياسىندا بىلاي دەلىنگەن: «ياھۋدي رۋلارى مەن اۋلەتتەرى جازىلعان شەجىرەلەر يەرۋساليم كۇيرەگەنگە دەيىن ەمەس، ٴدال كۇيرەگەن كەزدە جويىلىپ كەتكەنى كۇمان تۋدىرا قويمايدى».
b ەۆرەيدىڭ ەممانۋيل دەگەن اتى «قۇداي بىزبەن بىرگە» دەگەندى بىلدىرەدى. بۇل يسانىڭ ٴماسىح رەتىندەگى ٴرولىن تۋرا سيپاتتايدى. يسانىڭ جەر بەتىنە كەلگەنى، جاساعان ىستەرى قۇداي ٶز قىزمەتشىلەرىمەن بىرگە ەكەنىن دالەلدەدى (لۇقا 2:27—32؛ 7:12—16).
c «نازارەتتىك» دەگەن اتاۋ ەۆرەيدىڭ «وسكىن» دەگەندى بىلدىرەتىن «نەسەر» سوزىنەن شىقسا كەرەك.
d ٴماسىحتىڭ ب. ز. 29-جىلى كەلەتىنىنە نۇسقايتىن كيەلى كىتاپ حرونولوگياسى جايىندا كوبىرەك ٴبىلۋ ٷشىن، «ٴماسىحتىڭ كەلۋى جايىنداعى دانيالدىڭ پايعامبارلىعى» ماقالاسىن قاراڭىز.
e بۇل پايعامبارلىق زاكاريا كىتابىندا جازىلعان، ٴبىراق كيەلى كىتاپتىڭ ماتاي دەگەن جازۋشىسى ونى «ەرەميا پايعامبار ارقىلى ايتىلعان» دەدى (ماتاي 27:9). ەرەميا كىتابى كەيدە جازبالاردىڭ «پايعامبارلار جازبالارى» دەپ اتالعان بولىگىندە ٴبىرىنشى تۇرعانعا ۇقسايدى (لۇقا 24:44). سوندىقتان ماتاي «ەرەميا» دەگەندە، ىشىندە زاكاريا كىتابى دا بار بۇكىل سول بولىككە نۇسقاسا كەرەك.
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
كيەلى كىتاپ تالىمدەرى
كيەلى كىتاپ كۋرسىن باستاپ كورىڭىز
قۇداي ٴسوزى — كيەلى كىتاپتى جەكە تالىمگەرمەن تالقىلاپ كورىڭىز. كۋرس تەگىن.