Angerlarsimaffimmi pitsaaliineq

Monique qulingiluanik ukioqartoq atornerluttalerpaa. Atisaajaraangat isertortukkut alaatsinaattarpaa; taava unnuakkut inaanut iserluni kinguaassiuutai attuuasalerpai. Tunuartimmani kamattorujussuuvoq. Ilaanni kaattamik saassuppaa majuartarfitsigullu nakkakattartillugu. „Kialuunniit upperiumanngilaannga,“ Moniquep eqqaamavaa — allaat anaanaata upperiumanngilaa. Atornerluisoq tassaavoq Moniquep angutissaa.

MEEQQANUT navianarnerpaasoq tassaanngilaq takornartaq eqqumiitsoq kavaajarsuaqarluni taartumi qamasoq. Tassaavoq ilaqutaq. Atornerluinerit amerlanerpaartaat angerlarsimaffimmi pisarput. Qanoq ililluni angerlarsimaffik atornerluinissamut illersorneqarsinnaava?

Atuakkiamini Slaughter of the Innocents-imi oqaluttuarisaanermik ilisimatuup Dr. Sander J. Breinerip kulturini pisoqqani tallimani — Egyptenimi, Kinami, Grækenlandimi, Romami Israelimilu — meeqqanik atornerluisimanermik ersiutit misissorsimavai. Isummerpoq atornerluineq Israelimi qaqutigoortorujussuaq pisarsimasoq. Nunanut sisamanut allanut naleqqiutissagaanni meeqqat Israelitoqqami ajunnginnerungaartumik iliorfigineqartarsimapput. Sooq? Eqqaamiut assiginagit Israelikkut arnanik meeqqanillu ataqqinninnissaq ilinniartarpaat — tassaavoq isuma Allakkanit Illernartunit  qaammarsagaasoq. Israelikkut Guutip ilaqutariittut inuuneq pillugu inatsisai maleruaraangamikkik meeqqanik atornerluinissaq pitsaalisarpaat. Ullumikkut ilaqutariit najoqqutassiat minguitsut atorluarsinnaasullu tamakku aatsaat taama atorfissaqartitsigaat.

Ileqqussatigut inatsisit

Biibilip inatsisai illit ilaquttannut sunniuteqartarpat? Assersuutigalugu 3 Moses 18:6-imi ima allassimasoqarpoq: „Angutip kialuunniit arnaq qanigisani innaatissanngilaa. Uangami tassaavunga [Jehova].“ Israelitoqqamisut ullumikkut kristumiut ilagiissaasa kinguaassiuutitigut atornerluisarneq pitsaalisarpaat. Meeqqanik atornerluisoq kinaluunniit ilagiinniit anisitaasinnaavoq. * — 1 Korintumiut 6:9, 10.

Ilaqutariit tamarmik inatsisit taakku nalunngittariaqarpaat ataatsimoorlutillu uteqqittariaqarlugit. 5 Moses 6:6, 7-imi ima kajumissaarneqarpugut: „Oqaatsit taakku peqqussutillu ullumi ilinnut tunniussakka uummammiugiuassavatit. Qitornannut nangeqqittuartassavatit eqqartortarlugillu angerlarsimatillutit issiasaraangavit, angalaartaraangavit, innaraangavit makittaraangavillu.“ Inatsisit taakkua nangeqqittuarnerat tassaaginnanngilaq ilaannikkut meeqqanut eqqartuineq. Tassaavorli oqaloqatigiinneq. Ilaannikkut anaanaasup ataataasullu tamarmik Guutip tamatuminnga inatsisai uteqqittariaqarpaat nassuiarlugit asanninnermik pissuteqartut.

Aamma Davidip qitornai, Tamar Amnonilu, pillugit oqaluttuaq atorsinnaavat meeqqat takutinniarlugu atoqatigiinneq eqqarsaatigalugu killissaq qaangerneqartussaanngitsoq — aamma qanigisariit qaangersinnaanngisaat. — 1 Moses 9:20-29; 2 Samuel 13:10-16.

 Najoqqutassiat tamakku aamma angerlarsimaffimmi aaqqissuussinermi maleruarneqarsinnaapput. Nunami aalajangersimasumi kangianiittumi misissuinerit takutissimavaat atornerluinerit amerlanersaat pisartut angajoqqaat meeqqallu tutikkaangata, naak immaqa tamanna aningaasatigut pissuteqanngikkaluartoq. Tamatumunnga assingusumik niviarsiaqqat nukappiaqqallu qatanngutigiit alliartortillutik tutittarnerat imaluunniit ineqatigiittarnerat sianisuunngitsoq allamik periarfissaqaraluarpat. Allaat inissaqarpallaanngippat angajoqqaat ilaqutariit tamarmik sumi siniffeqassanersut siuneqarluarlutik aalajangertariaqarpaat.

Biibilimi imerajunneq inerteqqutaavoq, eqqunngitsuliornissamik kinguneqarsinnaammat. (Ussatit 23:29-33) Misissuinerit ilaat naapertorlugu atornerlugaasimasut ilaasa 60-70 procentii nalunaarput atornerluisoq taamaaliornermini aalakoorsimasoq.

Ilaqutariinni ittoq asannittoq

Misissuisartut paasisimavaat ilaqutariit ittuat naalagaaniartuugaangat atornerluineq nalinginnaanerusartoq. Isuma atugaangaartoq manna, arnat angutit pilerissusiinik naammassinnittussaannartut inuusut, Biibili malillugu eqqunngivippoq. Isuma tamanna kristumiorpalunngitsoq utoqqatsissutigalugu angutit ilaasa panitik ornittarpaat nuliaminnit pisinnaanngisartik piniarlugu. Naqisimanninneq tamanna pillugu nuliaasut ilaat misigissutsikkut nunusinnaajunnaartarput. Amerlasuut allaat meeqqaminnik isumassuerusussuseq katattarpaat. (Naleqqiuguk Nalunaajaasup oqaasii 7:7.) Aammali misissuinerit ilaata takutippaat ataataasut suliuaannarlutik angerlarsimanngisaannarmata ilaannikkut anaanaasup ernini atornerluttalersinnaagaa.

Ilaquttassinnimi? Illit ittuuguit siulersuilluartarpit imaluunniit nuliat taamaaliortittarlugu? (1 Korintumiut 11:3) Nuliat asallugu ataqqiviuk? (Evfisumiut 5:25; 1 Pîtruse 3:7) Isumaa pingaaruteqarpa? (1 Moses 21:12; Ussatit 31:26, 28) Meeqqatillu? Eriaginartutut isigaagit? (Tussiaat 127:3) Imaluunniit artornartutut iluaqutiginiagassaannartut isigaagit? (Naleqqiuguk 2 Korintumiut 12:14.) Ilaqutariit pillugit isummat eqqunngitsut Biibilimut naleqqutinngitsut taamaatikkit, taava ilaqutariittut atornerluinissamut illersorneqarnerussaasi.

Misigissutsinut isumannaaffik

Arnaq inuusuttoq Sandi (ativiginngisaa) ima oqarpoq: „Ilaquttatsinni nalullugu atornerluisoqariaannaavoq. Avissaarsimavugut tamattalu immitsinnut ilakkuminaalluta.“ Avissaarsimaneq, nillissuseq, matoqqassuseq — pissutsit tamakku peqqinnanngitsut Biibilimullu naapertuunngitsut atornerluisup ilaqutaanut ilisarnaataapput. (Naleqqiuguk 2 Samuel 12:12; Ussatit 18:1; Filípimiut 4:5.) Angerlarsimaffinni meeqqanut isumannaatsunik pissuseqarniarit. Angerlarsimaffik tassaasariaqarpoq nakussatsinnarfiusoq, kiffaanngissuseqarluni uummammiugisaminik oqaaseqartarfiulluni.

Meeqqat aamma timikkut asanninnermik ersiutit pisariaqartippaat — soorlu pakkunneqarneq, inequnneqeqarneq, tasiorneqarneq ikaqatigineqarnerlu. Atornerluinissaq mianersuutigingaarakku asanninnermik  ersitsinerit tamakku nununiassanngilatit. Tunniusimallutit nersortarlugit takutinniakkit meeqqatit pingaartinneqartut. Sandi ima eqqaamannippoq: „Anaanama isumaa malillugu kinaluunniit nersorneqartariaqanngisaannarpoq pingaakkujoqqunagu.“ Sandi ukiuni qulini nipangersimalluni atornerlugaasimavoq. Meeqqat inuttut asanarlutik pingaaruteqarlutillu qularigunikku, atornerluisussap nersuineranut, „tunniusimaneranut“ aammalu taamaaliorunnaarnissaanik aarleqqummut killitsiannerusinnaapput.

Angutip ukiut 40-it ingerlanneranni nukappiaqqanik hundredelikkuutaannik atornerluisimasup miserratiginngilaa nukappiaqqat ikinngummik misigissutsikkut amigaateqartut tassaasut atornerlugassaqqinnerpaat“. Illit meeqqat taama amigaateqartariaqanngilaq.

Atornerluineq kipitiguk

Sualuttumik misilinneqarami Job ima oqarsimavoq: „Inuunera qatsuteqaara. Maanna naammagittaalliuutikka nununagit aniatissavakka tarnikkut narrujuummisimassutikka tamakkerlugit oqaatiginiarakkit.“ (Job 10:1) Taamaalillutik angajoqqaat amerlasuut paasilersimavaat meeqqatik ikiorsinnaallugit imminnut ikiorunik. The Harvard Mental Health Letter-imi ima allassimasoqarpoq: „Inuiaqatigiinni angutit erloqissutiminnik eqqartuisarnerat akuerineqanngikkaangat atornerluineq atajuartarpoq.“ Angutit nammineq atornerlugaasimasut tamanna pillugu erloqissutiminnik oqaluttuarsinnaanngikkunik namminneq atornerluisunngorsinnaapput. The Safe Child Book-imi eqqartorneqarpoq meeqqanik atornerluisut amerlanersaat namminneq  meeraatillutik atornerlugaasimasut ajorunnaarnissaminnulli ikiorneqaratik. Maanna erloqissutertik kamannertillu takutittarpaat meeqqat allat atornerlullugit. * — Takuuk Job 7:11; 32:20.

Meeqqat navianartorsiornerusarput anaanaasa atornerlugaasimanertik iliuuseqarfigissallugu ilinniartissimanngippatsik. Assersuutigalugu, misissuisartut nalunaarutigaat arnat meeraatillutik atornerlugaasimasut angutit meeqqanik atornerluisartut aappartaarigajuttaraat. Aammalu arnap atornerlugaasimanini iliuuseqarfigisimanngikkuniuk soorunami tamanna meeqqaminik oqaloqatigiissutigiuminaatsissavaa. Atornerluineqarpat immaqa malugisinnaanagulu iliuuseqarfigisinnaanngilaa. Taamaalillutik anaanap iliuuseqanngitsoornera meeqqanut akisoorujussuussaaq.

Taamaattumik atornerluineq kinguaariinnit kinguaariinnut ingerlaqqissinnaavoq. Soorunami atornerlugaasimasut ilarpassuisa aalajangersimavaat pisimasut annernartut oqaluttuariniarnagit ingerlalluarlutillu, tamannalu nersornaqaaq. Allalli amerlasuut sualunnerusumik naalliuttarput taakkulu iliuuseqartariaqarput — immaqa ilaatigut ilinniarsimasunik ikiortissarsiorneq — meeraanerminnit ikit ajorunnaarsinniarlugit. Taamaaliunngillat imminut nalligingaarniarlutik. Meeqqanilli atornerluisarnerup ajoqutaasup tamatuma ilaquttaminni sunniuteqarnera suujunnaarsinniarpaat. — Takuuk Napasuliaq Alapernaarsuiffik, 1. februaari 1992, qupperneq 3-11.

Atornerluinerup naggatissaa

Angerlarsimaffitsinni meeqqanik atornerluinissaq pitsaaliniarlugu paasissutissat eqqartorneqartut eqqortumik atorneqarunik iluqataasinnaaqaat. Eqqamajulli atornerluiumasut isertortukkut iliuuseqartartut, tatiginninneq iluaqutigisarlugu meeqqallu pisuunngitsut inersimasut periaasii atorlugit iliuuseqarfigalugit. Ajoraluartumillu ilaat paasineqaratik ippinnartuliornerminnik iluatsitsisarput.

Kisianni Guutip isigai. (Job 34:22) Peqqissiminngippata allamillu iliuuseqalinngippata kanngunartuliorneri puiussanngilai. Paasineqarumaarput Guutip piffissaa nallerpat. (Naleqqiuguk Matîuse 10:26.) Naapertuilluarneq naammassineqarumaarpoq. Jehova Guuti neriorsuivoq inuit killuussigajuttut taakku ’nunamit aallarunneqassasut’, qanilaartullu nallittuisullu Guutimik inoqatiminnillu asannittut kisimik inuussasut. (Ussatit 2:22; Tussiaat 37:10, 11, 29; 2 Pîtruse 2:9-12) Jesus Kristusip utertitsissummik pilliutaa iluaqutigalugu silarsuassamik nutaamik tupinnangaartumik neriuuteqarsinnaavugut. (1 Timûtiuse 2:6) Taamanikkussaq aatsaat atornerluineq atorunnaavissaaq.

Tamanna utaqqitillugu meeqqavut sapinngisamik illersortariaqarpavut. Naleqartorujussuupput! Angajoqqaat amerlanersaasa inuunertik navianartorsiortittarpaat meeqqatik illersorniarlugit. (Naleqqiuguk Juánase 15:13.) Meeqqavut illersunngikkutsigik alianartumik kinguneqarsinnaavoq. Taamaalioruttali nuanningaartumik tunineqassapput — meeraanermik minguitsumik ajortumeerfiunngitsumillu. Tussiaasiortutut misigisinnaapput: „Guuti qutsinnerussaartoq isertugaaffigalugu, ajugaqanngitsup alanngigaani, [Jehova] pillugu ima oqarsinnaavunga: ’Qimarraviga pallittaalisaralu, Guutiga tatigisara.’“ — Tussiaat 91:1, 2. (gD 8/10 93)

[Quppernerup ataani ilanngussat]

[Qupp. 11-mi ungalusaq]

Ukiuni arlalinni atornerlugaasimasoq ima oqarsimavoq: „Atornerluinerup meeqqat toquttarpai, tatiginninnerat minguissusiallu aserortarlugit. Taamaattumik meeqqat illersorneqartariaqarput. Maannakkut inuunera tamaat nutartertariaqarpara. Soormi meeqqat amerlanerusut taamaaliortariaqassappat?“

Soormi?

[Qupp. 11-mi ungalusaq]

Meeqqat tusarnaarniakkit!

CANADAMI Britisk Columbiami meeqqanik atornerluisimasut 30-t inuunerat misissorneqarpoq. Inernera isumakullernartuuvoq. Taakkua 30-t katillutik meeqqat 2099-it atornerlussimavaat. Taakkua affaat tatiginartumik suliffeqarsimapput — ilinniartitsisuullutik, palasiullutik, pisortaallutik aamma meeqqerivinni sulisuullutik. Ilaata, kigutit nakorsaata 50-inik ukiullip, ukiut 26-t ingerlaneranni meeqqat 500-ngajaat atornerlussimavai.

Kisianni aviisimi The Globe and Mail-imi Torontomi saqqummersumi ima allassimavoq: „Pisimasut 80 procentiini inuiaqatigiit ilaasa (soorlu atornerluisup ikinngutaasa, suleqataasa, atornerlugaasut ilaqutaasa, meeqqat allat aamma ilaannikkut atornerlugaasut namminneq) pisimasoq miserratigisarpaat utoqqatsissutigalugulu.“ Tupinnanngilaq ’misissuisut oqarmata miserratiginninnerup uppinngissutsillu tamakkua atornerluinerit ingerlateqqittaraat’.

Atornerlugaasut ilaat atornerluisut pillugit oqaluttuarsimapput. Kisianni „inuusuttuaqqat angajoqqaavisa oqaluttuarineqartut akueriumanngilaat“, misissuisut The Globe and Mail-imi taama issuarneqarput. Tamatumunnga assingusumik Tysklandimi naalagaaffimmi atorfillip ungasinngitsukkut misissuineq alla issuarlugu eqqartorpaa meeqqat atornerlugaasimasut ilaannikkut arfineq-marloriarlutik angajoqqaatik ornittariaqaraat upperineqarnissamik tungaanut.

[Qupp. 12-mi ungalusaq]

„Maannakkut ikiortissarsiorit“

„Angutaaguit meeqqanillu atoqateqartarlutit, immaqa imminut ima oqarfigisarputit: ’Nuannaraa’, imaluunniit ’Nammineq kissaatigaa’, imaluunniit ’Atoqatigiinnermik ilinniartippara’. Imminut salloqittarputit. Angutiviit meeqqanik atoqateqarneq ajorput. Meeraq taanna ilumut soqutigigukku, atornerlukkunnaaruk. Maannakkut ikiortissarsiorit.“ — Takoqqusaarutissatut siunnersuut, atuakkami By Silence Betrayed-imi issuarneqartoq.

[Qupp. 13-mi assiliartaq]

Meeqqat soqutigineqarlutik asannittuliorfigineqangaartariaqarput