Inuusuttut aperipput:

Nipinneqqummik naamaarneq navianarpa?

„NUANNEQAAQ — soorlumi tassa titartakkanik isiginnaarluni.“ Taama oqarpoq Sveta, niviarsiaraq 13-inik ukiulik Moskvameersoq. * Svetap angorniornera filmimik qanittukkut takusimasaanik pissuteqanngilaq. Ikiaroornartumik atornerluinertut ittumik silarsuaq tamakkerlugu inuusuttunit nuannarineqaqisumik misigisimani pivaa — tassa nipinneqqummik naamaarnermik.

Nipinneqqulli inuusuttorpassuit naamaartagaasa ilaannaraat. Tuluit Nunaanni silaannarmik minguiaatit, ikittaatinut gassi „illumilu atortussat allat 20-t 30-llu akornanniittut . . . atornerlunneqartarput,“ atuagassiami Young People Now-imi taama allassimasoqarpoq. Ilaatigut pineqarput „nipaallisaatit tissalutsittakkat, pequtinut qillersaatit nipinneqqullu sikkilinik ilaartuinermut atortartoq“. Allaat qatserutit aalarneri inuusuttut ilaasa najuussortarsimavaat! Taamaattumik ileqqoq ulorianartoq nuannarisaasorli tamanna „atortussanik sakkortuunik atornerluineq“-mik imaluunniit immikkut ilisimasallit oqarnerattut „imerpalasunik tissujasunik atornerluineq“-mik taaneqarsinnaavoq.

Naamaartulli nipinneqqummik imaluunniit pequtinut qillarissaammik naamaaraluarunik sunniunnera taannaasoq ujartortarpaat. Oqartoqarsimavoq ’sunnertisimaarnissartik’ imaluunniit ’ikiaroornissartik’ imigassamik aalakoornertut kissaatigisaraat. Atortussat sakkortuut ikiaroornartunit sakkortuunit soorlu kokainimit akikinnerupput pissarsiarinissaallu ajornannginnerulluni. Taamaattumik atuagassiami tuluttuumi New Scientist-imi ima allattoqarsimavoq: „Atortussat sakkortuut piitsunit, inuusuttunit angerlarsimaffeqanngitsunillu suli ikiaroorniutaasarput: meeqqanit Guatemalami aqqusinermi inuusunit, Amerikami avannarlermi immikkut najugassiani reservatini najugaqartunit Tuluillu Nunanni inuusuttunit angerlarsimaffeqanngitsunut najugassianiittunit“. Isumaqartoqarpoq Tuluit Nunaanni inuusuttuaqqat qulingi tamarmik atortussanik sakkortuunik ikiaroorsimasut, ilaatigut ajortorujussuarmik kinguneqartumik.

Atuagassiaaqqami Drug Misuse-mi nassuiarneqarpoq „atortussat sakkortuut aalaat najuussorneqaraangami puanni tiguneqartartoq erniinnarlu qaratsamut annguttarluni“. Atortussat sakkortuut sianiuteqarfiit qiterisaannut sunniuttarput aalakoornartutullu ilillutik malugisimaartitsisarlutik. Allaat atornerluisut ilaanni takorruuinernik naatsukullakkuutaartunik assigiinngitsunik misigisaqartitsisarput — sunnertinnerillu tamakkeratik Svetap misigisaatut nuannataarnartuusarput. „Teriarsuarpassuit  takuakka,“ angut inuusuttoq Davidimik atilik 14-inik ukioqarluni ikiaroortarsimasoq oqarpoq. „Tuusintilippassuit — mikisut angisuunit aniasut. Isumaqarlunga ikinngutiga nerigaat.“ Inuusuttoq Japanimiu Kazuhikomik atilik, 17-inik ukioqarluni naamaartalersimasoq, oqaluttuarpoq: „Takuakka nunarsuaq aserortertoq uumasorujussuillu saassussisut.“

Taamaakkaluartorli sooq inuusuttut ilaat atortussanik sakkortuunik naamaartarpat? Lee, 13-inik ukioqarluni nipinneqqummik naamaartalersimasoq, ima oqarpoq: „Isumaqarpunga inuit naamaartartut piviusumit qimaaniarlutik.“ Aap, inuusuttut ilaat atortussanik sakkortuunik ikiaroornermikkut ajornartorsiutinik puiuiniartarput. Allat pissanganartorsiorusullutik naamaartarput; misigisarput amiilaarnartunik takorruuineq soorlu tassa qiiaamminartumik filmerneq. Irlandimi peqqinnissaqarnikkut ministereqarfimmit oqaatigineqarpoq „aamma pissutaasinnaasoq arajutsiniannginneq kammalaatillu tatisinerannut nakkaannajaneq. Tassaasinnaavoq nuannarineqalerumaneq imaluunniit naleqanngitsutut misiginermik naammanngitsutullu misiginermik matuserusunneq.“

Toqoriataarneq

Naamaartarnermulli pissutaasoq suugaluarpalluunniit naamaarneq navianartorujussuuvoq toqussutaasinnaagami! Tuluit Nunaanni 1990-imi 149-t toqqutigisimavaat, ataasiakkaanilu minuttialunnguit ingerlanerinnaanni toqu pisimalluni. „Naamaarluni tassanngaannaq toquneq“, taama taaneqarsimavoq. Assersuutigalugu Rachelip skrivemaskinarluni kukkunernut qalliut atisami talitaanut kuisarsimavaa naamaarlugulu. Ullut ilaanni bussertilluni naamaarsimavoq. Bussimit niugami aqullaarsimavoq. Nikuikkaluariarluni uppeqqissimavoq toqullunilu! Rachel 15-inik ukioqarluni toquvoq.

Atortussat sakkortuut navianaqutaat annilaarnarnerpaaq tassa siullerpaamik naamaarnermi toqussutaariataarsinnaagamik! Re-Solvip, Tuluit Nunaanni suliniarfiup atortussanik sakkortuunik atornerluinermik akiuiniartup, nalunaarneratut „1971-ip 1989-illu akornanni atortussanik sakkortuunik atornerluineq pissutigalugu toqusut 18 procentii  ’siullermeerlutik naamaartuusimapput’“. Toqusoq nukarlerpaaq qulingiluaannarnik ukioqarsimavoq. Atortussanik sakkortuunik atornerluineq imigassamik atornerluinertut oqaatigineqarsinnaavoq ’pulateriaarsuttut kiisisinnaasoq toqunartulimmillu iguutilittut kapisisinnaalluni’. — Ussatit 23:32.

Naamaartartut aamma sunnertisimaartillutik ajutoornermikkut toqusinnaapput. Ilaat inissianit nakkarsimapput imaluunniit ipisimallutik. Ilaat ilisimajunnaarsimapput meriaaminnilu ipisimallutik. Allaat ilaat toqusimapput puussiamik plasticimik niaqortik poorlugu naamaarsimagamik; ima ikiaroorsimatigigamik puussiaq peersinnaasimanngilaat taamaalillutillu ipillutik. Allat atortussaq sakkortooq naamaagartik ikittoormat ikuallassimapput.

Timimik mingutsitsineq navianaatillu allat

Naak tamatigut taama ingasatsigisumik kinguneqartanngikkaluartoq ilisimasalik ima allassimavoq: „Ueripiluttup nalunngilaa timini ’mingutsillugu’, sakissamigut anniartarpoq, uissanngusarluni, niaqorluttarluni, puigutusilluni malunniutinillu assigiinngitsorpassuarnik malugisaqartarluni nassuerutigiumanngisaminik.“ Lee, siusinnerusukkut issuarneqartoq, ima oqarpoq: „Inuulillaramali aatsaat taama niaqorlutsigaanga.“ Peqatigiiffimmit Re-Solvimit oqaatigineqarpoq atortussanik sakkortuunik naamaarneq aamma tartunik tingummillu ajoqusiisinnaasoq, eqqarsartaatsikkut sanngiillinermik isumatsarujussuaqqalernermillu kinguneqarsinnaalluni.

Aammalu ileqqussatigut navianaateqarpoq. Naamaartartut ilaat atornerluinerminnut akissaqarumallutik tillinniartalersimapput. Pisimasoq Japanimiut aviisianni Daily Yomiuri-mi eqqartorneqartoq eqqarsaatigeriaruk: „Inusuttut niviarsiaqqamik inuusuttuaqqamik toqutsisimasutut unnerluutigisaasut pingasut ilaat ataaseq [oqarpoq] niviarsiaraq toqukkamiuk ilerasuuteqarsimanani — taamaalinerani [atortussanik sakkortuunik] sunnertisimaarsimagami.“

Kiisalu atortussanik sakkortuunik atornerluineq asoorunneq ajulerneqarsinnaavoq. „Atortussanik sakkortuunik atornerluisut 10 procentii pinngitsuuisinnaajunnaartarput,“ Skotlandimi aviisimi Glasgow Herald-imi taama allassimasoqarpoq. Tamanna misigissutsikkut anersaakkullu ineriartornermut ajoqutaaginnarsinnaavoq. Biibilimi Korintumiunut agdlagkat siugdlit 14:20-mi qanoq allassimasoqartoq eqqarsaatigeriaruk: ’Silaqarsutsissigut merlertunngornaveeritsi . . . silaqarsutsissigulli inersimasunngoritsi.’ Inersimasunngoriartorneq tamanna qanoq pisarpa? Eprîarinut agdlagkat 5:14-imi Biibili ima nassuiaavoq: ’Inersimatut nerisassamik mattusuumik pisariaqarput, tassa misigisaqartarnermit sungiusagaasunik sianissusillit ajunngitsorlu ajortorlu immikkoorsusiisigut ilisarisinnaallugit.’ atortussanik sakkortuunik atornerluisup sianissutsini sungiusarsinnaanngilaa. Ajornartorsiutimi akuerinissaannut taarsiullugu qimarratiginiartarpai naamaartarnermigut misikkarlussitilluni. Atuagassiami Young People Now-imi oqaatigineqarpoq naamaartuaannalersimasut „inuusuttuaqqatut eqqarsartaasertik pigiinnalertaraat — inersimasunngorsinnaanatik“.

Nigorsimakkit!

Immaqa kammalaativit ilaasa naamaarneq misilissimavaat, tupinnanngitsumillu immaqa illit alapernaapputit. Biibilimili ima allassimasoqarpoq: ’Immitsinnik eqqiarniarta uinngullu anersaallu mingui tamaasa piiarlugit; iluarsinissarlu Guuti mianeralugu naammassiniartigu.’ (2 Korintumiut 7:1) Sooq timimik mingutsitsisumik imaluunniit sivikitsuinnarmilluunniit atoraluarlugu eqqarsartaatsinnik aqutsisinnaajunnaarninnik nassataqartumik misileraajumassit? Biibilimi ’putumatsaalinissatsinnik’ siunnersorneqarpugut. (1 Tásalûníkamiut 5:6) Oqariaaseq tamanna isumaqavippoq sianissutsivut tamaasa atortariaqarivut. Kristumiup eqqarsarsinnaassutsini naleqangaartoq  mingutsinnagu sernissortariaqarpaa. — Ussatit 2:11; 5:2.

Kazuhiko oqarpoq: „Peqqissimeqaanga naamaarniartalersimagama.“ Lee isumaqataavoq oqarlunilu: „Taamaaliorneq sianiitsuliorneruvoq. Navianartorujussuuvormi.“ Naamaarniarneq misilinngisaannarukku anniaaterpaasuit isumakuluuterpassuillu pinngitsuussavatit. Biibilimi oqaatigineqartutut iliuinnarniarit: „Silatuup perluk qanilliartortoq malugisarpaa qimarnguffissarsiortarlunilu, isumaatsorli soqutigittaalliuinnartarpoq tamannalu ajunaarutigisarlugu.“ — Ussatit 22:3.

Siunnersuutilli tamatuma malinnissaa oqitsuinnaasanngilaq. Ilagisartakkanit tatineqarneq inuusuttut atortussanik sakkortuunik atornerluilertarnerannut pissutaanerpaanut ilaanerarneqarpoq. „Qatanngutimaana naamaartalernissannut soqutiginnilersikkaanga,“ David oqarpoq. „Uanga ikinngutima,“ Kazuhiko ilaliivoq. Aap, Korintumiunut agdlagkat siugdlit 15:33-mi oqatigineqarpoq ’ajortut ikinngutigalugit ileqqut ajunngitsut aserortartut’. Sooq ikinngutitit inuuninnik aseruitissavigit? Jehova Guuti, Ataatarput qilammiusoq, ima kajumissaarivoq: „Ernera, ajortuliortut maleruuffiginiaqinagit nakutinniartaraangatsit.“ — Ussatit 1:10.

Ikiaroornartumik misiliisinniarneqarsimaguit silatusaassaatit angajoqqaatit tamatuminnga oqaluttuutissallugit. Naaggaarnissannik aalajangerninnut taakkua nakussatsissinnaavaatsit. Imaassinnaavorluunniit tatineqartutut misigigavit imaluunniit ajornartorsiutitit artorluinnalerakkit atortussanik sakkortuunik naamaarnissat ussernartorsiorfigilerit. Pitsaanerpaavorli ajornartorsiutitit aaqqinniassallugit angajoqqaavit imaluunnit inersimasut allat paasinnittut oqaloqatiginerisigut. Pisariaqartitat tassaavoq siunnersorneqarnissat, tassaanngitsoq naamaarnikkut piviusunit qimaaneq. Aamma Guuti qinnuigisinnaavat ajornartorsiutinnik ikioqqullutit. „Tamatigut tunaarisiuk [Guuti],“ tussiaasiortoq oqarpoq. „Uummammiugisasi tamaasa taassumunnga saqqummiussigit.“ — Tussiaat 62:9.

Atortussanik sakkortuunik naamaarneq pissanganartutut isikkoqarsinnaavoq. Ajornartorsiutitilli aaqqissinnaanngilai, inuunerillu aserorsinnaallugu. Silatusaarniarit tamakku nigorsimalluinnarlugit. (gD 22/6 94)

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Qupp. 13-mi assiliartaq]

Kammalaatinnit tatineqarnikkut atornerluinermut navianarluinnartumut nakkaatinngisaannarit