Inuusuttut aperipput:

Sooq taama matoqqatigaanga?

„Ittoorneq susinnaajunnaarsitsisarpoq. Tassaavoq siooraneq nukillaartitsisartoq akiorniagassaq. Ajornartorsiutaavoq piviusoq.“ — Richard. *

„Ittoorneq peroriartorninni ilumut ajornartorsiutigisimavara. Sorlulusooq uanga nammineq silarsuaaqqanni inuullunga.“ — Elizabeth, 18-inik ukiulik.

’AJOQUTEQARPUNGA? Sooruna taama matoqqatigisunga?’ Ilaannikkut imminut taama aperisarpit? Richarditut qulaani issuarneqartutut immaqa ernumalertarputit ilisarisimanngisannik naapitsigaangavit. Immaqa oqartussaasunut taqittarputit. Imaluunniit allat illit pillutit eqqarsarnerat isumakuluutigitiginermik allaat misigissutsivit isummavilluunniit aninnissaannut periarfissarsigaangavit oqaasissaaruttarputit. „Ilisarisimalluanngisat oqaloqatiginnissaat sapernarteqaara,“ arnaq inuusuttoq Traceymik atilik oqarpoq.

Misigissutsinut taama ittunut suna pissutaava? Ajornartorsiut qaangissagaanni paasisariaqarpoq. (Ussatit 1:5) Arnaq oqarsimavoq: „Naluara sooq allat ilagigaangakkit akunnattuungasarnerlunga. Kisianni maannakkut ajornartorsiut suunersoq paasigakku sulissutigisinnaalerpara.“ Taamaattumik maannakkut inuusuttut ilaasa matoqqasarnerannut pissutaasut ilaat takoriartigik.

Ittuutunerup ajornartorsiutaanera

Ittuutuneq tassaagunarpoq matoqqanermut pissutaanerpaaq. Inuusuttoq ammasuusoq ikinnguterpassuaqartarpoq, kisiannili ittuutooq tunuarsimaartorlu misigisinnaavoq kiserliorluni immikkoortitaallunilu. „Ittoorneq peroriartorninni ilumut ajornartorsiutigisimavara,“ Elizabeth 18-inik ukiulik oqarpoq. „Soorlulusooq uanga nammineq silarsuaaqqanni inuullunga.“ Dianep gymnasiami ukioq siulleq atuarnermini artorsaatigisimasani oqaluttuarai: „Malugineqarusunngikkaluarpunga. Ilinniartitsisuma ilaata nuannarisaaneq uagutsinnut qanoq pingaaruteqartigisoq nalileqquaa 1-imiit 5-imut naliliineq atorlugu. 0 (nul) isumaqarpoq ’pingaaruteqanngilluinnartoq’, 5 isumaqarpoq ’pingaaruteqartoq’. Nivissat atuarfimmi nuannarisaasut tamarmik fem allappaat. Uanga allappara 0. Ittuutunermik nuannarisaanissara qunugingajappara. Malugineqarnissaq imaluunniit pingaarnerunissaq kissaataanngilaq nuannarineqannginnissaq annilaanganarmat.“

Soorunami ittuulaarneq ajortuusariaqanngilaq. Ittuutuneq anneruniajuinermut qanittuararsuuvoq — nammineq pisinnaasat killeqarnerannik ersarissumik nassuerutiginninneq. Biibilip  ’makitajuilluta Guuti peqatigalugu inooqquaatigut’. (Mika 6:8) Anneruniajuitsoq imaluunniit ittuukujuttoq ilakkuminarnerusarpoq makitasuumit, ittuujuitsumit imaluunniit piumasaqarpallaamit. Naallu soorunami „oqaluffissaqaraluartoq“, aamma „nipangersimaffissaqarpoq“. (Nalunaajaasup oqaasii 3:7) Ittoortut immaqa nipangersimasinnaanerusarput. Amerlanertigut ’tusarasuartarput oqalukkumaarnertullutillu’, taamaattumillu allanit pingaartinneqartarput tusarnaarsinnaanertik pissutigalugu. — Jâko 1:19.

Kisianni inuusuttut ilaat ima nipaatsigisarput ittoortigisarlutilluunniit ikinngutitaarpiarsinnaanatik. Ittuutunerujussuup kingunerisinnaasaa, atuakkiortup ima oqatigaa „sianiutiluttoq parnaarunneqarsimasutut migisimasoq“, taamaalillunilu inoqatiminit immikkuulertartoq. — Ussatit 18:1.

Ittuutuneq — ajornartorsiutaangaartoq

Ittuutuguit ittuutoorpassuaqartoq paasisariaqarpat. Gymnasiami atuartunik apersuinermi „atuartut 82 procentii isumaqarput inuunermi ilaani ittoorsimallutik“. (Adolescence Eastwood Atwaterimit) Ittoorneq aamma Biibilip nalaani inuusut ilaannut ajornartorsiutaasimavoq. Angutit pingaaruteqartut, soorlu Mosesip Timoteusillu, ittoorneq akiorniagassarisimagunarpaat. — 2 Moses 3:11, 13; 4:1, 10, 13; 1 Timûtiuse 4:12; 2 Timûtiuse 1:6-8.

Assersuutigalugu Saul, Israelitoqqami kunngi siulleq, taaneqarsinnaavoq. Saul qunusuitsuugaluarpoq. Angummi siutituut arnavissat tammaammagit, qunusuilluni annaakkiartorpai. (1 Samuel 9:3, 4) Kisianni inuiaqatigiinnut kunnginngorami, ittoornermik sapileriataarpoq. Inuit qiimmattartut sassarfiginagit Saul nassatat akornannut toqqorpoq. — 1 Samuel 10:20-24.

Saul imminut tatiginngimmat tupigineqarsinnaavoq. Biibilimmi angutitut inuusuttutut inugissutut malugineqanngitsoorsinnaanngitsutut eqqartorpaa. „Angingaarami allat tamaasa niaqqumik qaangersimavai!“ (1 Samuel 9:2) Aammattaaq Guutip pruffiitiata Saul neriorsoqqissaarsimavaa naalakkersuinera Jehovap pilluaqqujumaaraa. (1 Samuel 9:17, 20) Taamaakkaluartoq Saul imminut tatigisimanngilaq. Paasigamiuk kunnginngortussaalluni anneruniajuilluni akivoq: „Uanga Benjaminikkuuvunga Israelikkut naggueqatigiissortaasa ikinnersaannut ilaasoq, uagullu eqqarleriiusugut naggueqatigiit Benjaminikkuusut eqqarleriissortaasa tamarmik nikanarnersaraatigut. Sooq taava taama oqaluffigaanga?“ — 1 Samuel 9:21.

Angut Saulitut ittoq imminut tatiginngissinnaammat, tupigusuutigisariaqanngilat illit aamma ilaannikkut akunnatuungasaruit. Inuusuttutut inerikkiartorninni timit allanngorartuarpoq. Inersimasut silarsuaanniinnissaq aatsaat  ilinnialerpat. Taamaattumik ilaannikkut peqqusiileqisaruit akunnattuungasaruillu pissusissamisuuginnarpoq. Dr. David Elkind atuagassiami Parents-imi allappoq: „Inuusuttuaranngornermi inuusuttuaqqat amerlanersaat ittoorfeqartarput sissuerneqartutut misigalutik, isikkuminnik iliuutsiminnillu pingaartitsisunik ’isiginnaartunik eqqarsaataannaasunik’ taasannik.“

Inuusuttut isikkoq naapertorlugu imminnut nalilerajummata, amerlasuut qanoq isikkoqarnertik isumakuluutigaat. (Naleqqiuguk Korintumiunut agdlagkat aípait 10:7.) Kisianni isikkoq soqutigivallaarlugu peqqinnanngilaq. Arnap franskip inuusuttup Liliamik atillip qanoq issimanersoq eqqaamavaa: „Inuusuttorpassuit ajornartorsiutaannik ajornartorsiuteqarsimavunga. Bumseqarsimavunga! Allat qanillerusunnanngillat isikkoq isumakuluutiginarnermik.“

Ajortikkiartuinnarneq

Ittuutuut paasinerlunneqarajukkamik, ajortikkiartulersinnaapput immikkuulerlutik. Atuakkami Adolescence-imi imatut oqaatigineqarpoq: „Inuusuttuaqqat ittuutuut ikinngutitaarnissaq ajornakusoortinnerusarpaat allanit paasinerlunneqartaramik. Ittuutuut ilasseraanngitsutut, soqutiginninngitsutut, nikagisaqartutut, qeratarpaluttutut akeqqersimaartutullu isumaqarfigineqartarput qasunartuusorineqartarlutillu. Taamatut pineqaraangami immikkoortitaallutik, kiserliorlutik nikallungallutillu misigisimanerulertarput.“ Taamaalillutik ittoornerulerneq pinngitsoorsinnaajunnaartarpaat, qujanarniartutut imaluunniit pingaarniartutut kukkusumik isumaqarfigineqarnerat sakkortusaannarlugu.

Kristumiutut ’silamiunut isiginnaagassiaagavit inngilinullu inunnullu’ allat qanoq isumaqarfigineraatit soqutigisariaqarpat. (1 Korintumiut 4:9) Allat oqaloqatigitillugit isaasigut toqqarlugit isiginaveersaartarpigit? Isumakkeerneqarusullutit pissusikkut timikkullu takutittarpiuk? Taava paasisariaqarpat allat paatsoorsinnaagaatsit qanillinaveersaarlutillu. Ikinngutitaarniarnissaq ajornakusoornerulersissinnaavaa.

Pissutaasut allat

Ajornartorsiut annertooq alla tassaavoq angusarissaanngitsuussasoraluni annilaanganeq. Misilissimanngisamik misiliissagaanni nalornisuulaartarneq nangaasoortarnerlu pissusissamisuuginnarput. Inuusuttulli ilaat ingasaassisarput. Gailip inuusuttuaraalluni inuit akornanniinissani annilaangagisarpaa. Oqarpoq: „Atuarfimmi akinngisaannarpunga. Ilinniartitsisullu angajoqqaakka oqarfigigajuppaat: ’Nappaanngisaannarpoq. Oqaaseqanngisaannarpoq.’ Nuannernanilu artornarsimavoq, sulilu katersuussimasunut oqalunnissara erloqinartippara.“ Angusarissaanngitsuussasoraluni annilaanganeq nukillaartitsisinnaavoq. „Kukkunissara annilaangassutigaara,“ angut inuusuttoq Peterimik atilik oqarpoq. „Imminut tatigivallaanngilanga.“ Ilutinit naakkittaatsumik qinngasaartinnerit ingasattumillu isornartorsiortinnerit annilaanganerulersitsisinnaapput inuusuttullu imminut tatiginera ataavartumik ajoqusersinnaallugu.

Allanik peqateqarsinnaannginneq aamma ajornartorsiutaavoq nalinginnaasoq. Immaqa ilisarisimanngisanut ilisaritinnissaq nangaanarsinnaavoq, qanoq oqarnissaq nalullugu. Immaqa tupaallaatigissavat tusarlugu allaat inersimanerusut ilaannikkut allanik ilaqartillutik pikkorluttutut misigisartut. Niuertoq Fredimik atilik oqarpoq: „Niuerneq pineqaraangat sungiusimalluarpara. Niuernerinnaq eqqartorsinnaagukku qularinngilara iluarineqassallunga. Kisianni inuit taakkua nalinginnaasunik oqalliseqaleraangata, akunnattuunngalertarpunga. Taava immaqa qeratasuutut, qasunartutut imaluunniit suliannik eqqartuiuaannartutut nalilerneqartarpunga.“

Ittuutugaluaruit peqqusiileqisaraluaruit imaluunniit amerlasuut ilagalugit pikkorluttutut misigigaluaruit, qanoq ilillutit matoqqavallaarunnaarsinnaanerlutit ilikkarukku iluaqutigissavat. Biibilip kristumiut kajumissaarpai ’neruttoqqullugit’ aammalu allat ilisarisimaleqqullugit. (2 Korintumiut 6:13) Kisianni qanoq iliussavit? Tamanna sammineqassaaq atuagassiap matuma normuisa tulliuttut ilaanni. (gE 22/10 99)

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Qupp. 17-mi assiliartaq]

Inuit isumaqarajupput ittuutuut ilasseraanngitsuusut

[Qupp. 17-mi assiliartaq]

Angusarissaanngitsuussasoraluni annilaanganerup inuusuttut ilaat matoqqasunngortittarpai