Asanani aappariinnermi parnaarussaasutut misigineq

„Innuttaaqatigiinni avittorpassuaqartuni aappariit pilluaatsut amerlanerusut avinnissaat ilimanaannanngilaq, aammali aappariit amerlanerusut pilluaalernissaat ilimanarluni.“— COUNCIL ON FAMILIES IN AMERICA, USA-mi ilaqutariinnik siunnersuisartunut qitiusoq.

OQARTOQARSIMAVOQ inuunermi pilluaatit aliasuutillu amerlanersaat aappariinnitsinninngaaneersartut. Inuunermi taama pilluataartitsisinnaatigisut — aliasuutaatigisinnaatigisulluunniit — ikittuinnaapput. Soorlu quppernermi matumani ungalusami takuneqarsinnaasoq aappariippassuit taaneqartoq kingulleq misigingaarsimavaat.

Kisitsisilli atorlugit avittunik nassuiaanerit tamakkiisumik paasititsinngillat. Aappariit ataatsit ajunaaraangata kississaanngitsut puttagaluarlutik immami nikeriarfeqanngitsumiittutullusooq ittarput. „Qanga ilaqutariittut pilluarpugut, ukiulli aqqaneq-marluk kingulliit pilluaaqaagut,“ arnaq ukiut 30-t sinnerlugit aappaqarsimasoq oqarpoq. „Uima misigissutsikka soqutiginngilai. Misigissutsit tungaatigut akerarinerpaavara.“ Ukiuni 25-ngajanni uiusimasoq anersaamivoq: „Asajunnaallunga nuliama oqarfigaanga. Ineqatigiiginnarluta sunngiffitsinni immikkoorutta pissutsit naammagisinnaallugit oqarpoq.“

Taama ajornartorsiortigisut ilaat avittarput. Amerlasuulli avinneq tusarusunngilaat. Sooq? Dr. Karen Kayser naapertorlugu soorlu aappariit qitornatik, aningaasaqarniarnertik, ikinngutitik, eqqarlitik, upperisartik innuttaaqatigiinnilu tusaamasaanerlulersinnaanertik pissutigalugit allaat asanngikkaluarlutik aappariiginnartarput. Oqarpoq: „Aappariit taakku inatsisitigut avikkusunnatik, misigissutsikkulli avissimagaluarlutik aappariiginnarput.“

Aappariit asajunnaarsimasut taama naammaginanngitsigisumik aaqqiineq akueriinnartariaqarpaat? Avinnianngikkaanni asananani aappariittariaqarpa? Misilittakkat takutippaat aappariippassuit ajornartorsiutillit aappariinnerat — avinnerup annernartuaniinnaanngitsoq aammali asanninnermik amigaateqarnerup annikilliornartuanit — annaanneqarsinnaasoq.

[Qupp. 3-mi ungalusaq]

SILARSUAQ TAMAKKERLUGU AVITTARTUT

• Australia: 1960-ikkut aallartinneriniilli avittut sisamariaammik amerlisimapput.

• Canada Japanilu: Aappariit pingasorarterutaasa missaat avittarput.

• Danmark: Aappariit quliugaangata sisamangajaat avittarput.

• Tuluit Nunaat: Naatsorsuutigineqarpoq aappariit quliugaangata sisamat avissasut.

• USA: 1970-imiilli katittut aappariiginnarnissaat 50 procentiuvoq.

• Zimbabwe: Katittut tallimaagaangata avittut marluk missaat avittarput.