Oqaatsinik assilialiorneq

TAALLIORTUT assilialiortuullutillu erinarsuusiortuusutut taaneqarsinnaapput. Allakkaangamik niaqorsuinnaratik aammali uummatiminnit pisunik saqqummiisarput. Taamaattumik-una taallaq allalluagaq sunnertinnarsinnaasartoq. Aamma isumaliutissarsisitsisinnaavoq, illartitsilluni qiatitsilluniluunniit. Atuakkami The Need for Words-imi ima allassimasoqarpoq: „Taalliat tassaagajupput oqaatsit uissuumminartunngorlugit katitikkat. Taamaattumik aamma taalliat torrallatat . . . tamatigut puigunaatsuusarput.“

Taallaq kusanartoq inuup qarsupittup allagarinavianngilaa. Taalliorneq itsarli sunut inuunitsinnut pingaaruteqarnerpaanut tunngatitaasarpoq — inuit akornanni pissutsinut, asanninnermut, upperisamut, pinngortitamut inuunerullu siunertaanut. Tupinnanngilaq taalliorneq eqqumiitsulioriaatsinut pisoqaanerpaanut ilaammat. Taalliortoq tusaamasaq taalliat allakkallu nalinginnaasut assersuutigalugit oqarsimavoq tamarmik assigiinnik imaqarunik tamarmillu allalluagaagunik „taallaq hundredeleriarlugu atuarneqarumaartoq, allagaannarli ataasiaannarlugu atuarneqassalluni.“

Immaqali malugisimassavat taallioriaatsit assigiinngitsorpassuusinnaasut. Taalliortoqartarpoq oqaatsit naggateqatigiissaarlugit imaluunniit naggateqatigiissaarnagit. Ilaannilu allagaannarnut assingunerusarput. Taamaattumik taalliorneq sunaava?

Taalliorneq sunaava?

Oqaatsinik ujarlerfissiami The Macquairie Dictionary-mi taalliorneq ima nassuiarneqarpoq: „Allalluni oqalulluniluunniit oqaatsinik akuttoqatigiissaartumik katiterineq eqqarsaatit kusanartut, takorlooruminarsakkat qutsissisitallu atorlugit.“ Aamma: „Versinngortitanik atuakkiorneq.“ Maluginiaruk taalliornermi periaatsit pingaarnerusut marluutinneqarmata: akuttoqatigiissaarineq versilersuinerlu. Akuttoqatigiissaarineq sumiluunniit malugisarparput — ulittarnerni tinittarnernilu, ukiup allanngorarnerini allaallumi uummatip tillernerani. Taallami akuttoqatigiissaarineq oqaatsit nipaasigut saqqummertarpoq; atuaraangatta uteqattaarineq malugisarparput. Versilersuinikkut akuttoqatigiissaarineq pisarpoq, tamannalu taallamiit taallamut allanngorarpoq. Naggateqatigiissaarineq aamma atorneqarajuppoq. Tassa titarnermi oqaatsip kingulliup taanerata titarnermi tulliuttumi — imaluunniit taassuma tulliani — oqaatsip kingulliup taanera assigissavaa. Tassani aamma periaatsit assigiinngitsut atorneqartarput.

Japanimiut taallioriaasianni haiku-mi, ilaatigut naggateqatigiissaariffiunngitsumi, ilisarnaataavoq eqqarsaatit kusanartumik taamaattorli naatsuararsuarmik oqaatigineqartarnerat. Eqqarsaatit titarnerni pingasuinnarni oqaatsit katillugit 17-inik taanillit atorlugit allanneqartarput — titarnerit siullianni pingajuannilu taanerit  tallimat, titarnerit aappaanni taanerit arfineq-marluk. * Taallioriaatsip haiku-p kusanassusiata paasiuminassusiatalu inuppassuit, allaat meeqqat suli atualinngitsut, taalliornermik soqutiginnilersittarsimavai.

Naluneqanngilaq taalliornikkut eqqarsaaterpassuit oqaatsit ikittuinnaat atorlugit oqaatigineqarsinnaasarnerat. Ujarlerfissiami The World Book Encyclopedia-mi allassimavoq taallat „oqaatigisaminnit annerujussuarmik saqqummersitassaqartartut. Takorluuilersitsisarput . . . Oqaatsit taalliornermi atorneqartut imartoorujussuusarput, oqaaserlu ataaseq eqqarsaaterpassuarnik pilersitsisinnaasarpoq taallamillu tamarmiusumik paasiuminarsisitsilluni.“ Soorunami taallat ilaat immaqa aatsaat arlaleriarlugit atuaqqaarlugit suna pineraat iluamik paasineqarsinnaasarpoq.

Taallat kissaatigisatut sunniuteqarsinnaaqqullugit taalliortut oqaatsit atugassatik qiniataartarpaat ujaqqanik erlinnartuerniatut erlinnartunik qiniataarisutut peqqissaartigalutik. Israelimi kunngi Salomo, ussatiliortuullunilu erinarsugassiortuusoq, „eqqarsaqqissaarluni paasiniaasarsimavoq“ siunertaralugu „oqaatsit eqquisumik oqaatiginnittut ilumoortullu“ atornissaat. — Oqaluussisartup oqaasii 12:9, 10; 1 Kunngit 5:12.

Salomo ataatanilu Daavi naliminni pisarnertut hebræerisut ileqqutoqqat malillugit taalliortarsimapput. Hebræerisut taalliat nipilersortoqarluni erinarsorneqarajuttut naggateqatigiissaarniagaanngillat. Eqqarsaatinilli illua’tungeriissaakkanik pissuseqatigiissaakkanilluunniit imaqartarput — allariaaseq parallelisme-mik taaneqartartoq. Versit oqaasertalersorneqartarput assigiimmik isumalinnik imaluunniit akerleriinnik isumalinnik. (Tussiaat 37:6, 9) Titarnerup tulliuttup oqaasertai titarnerup siuliata oqaasertaasa tapertarigajuttarpaat nutaanik paasissutissartallit. Malugeriaruk Tussiaat 119:1-imi periaatsip tamatuma qanoq atorneqarnera:

„Pilluarpoq assuarnaalluni inuusoq

[Jehovallu] inatsisaanik maleruaasoq.“

Tassani titarnerup aappaani nassuiarneqarpoq assuarnaatsuuneq qanoq paasisariaqarnersoq, tassa Jehovap inatsisaanik maleruaaneq. Biibilip hebræerisut allanneqarnerani naggateqatigiissaarineq atorneqarani parallelismet, tassa eqqarsaatinik pissuseqatigiissaarinerit illua’tungeriissaarinerillu, atorneqarnerunerat Biibilip oqaatsinut allanut nutseruminarnerulissutigaa. *

Misigissutsinik saqqummiiffik

Taalliorneq erinarsornertulli misigissutsinik tamanik saqqummiiffissatsialassuuvoq. Malugikkit Adamip oqaasii taamani naatsiivimmi Edenimi Jehovap Evamut ilisaritimmani, malugiullu qanoq nuannaajummertiginera misigigamiuk nikallujuinnini akilerneqartoq:

Tamanna tassa saaneq saanerma ilaa

uinillu uinimma ilaa.

Una arnamik taaneqassaaq

angummit tigusaagami.

— 1 Mosesi 2:23.

 Tassani maluginiartariaqartuuvoq titarnerit ikittunnguugaluartut qanoq imartutiginerat misigissutsinillu qanoq oqaatiginnissinnaatiginerat — tamannalu suli malunnarneruvoq taallap hebræerisut allassimaqqaarfiani. Biibilip atuagartai taalliarpalaartut — Jobimik allakkat, Tussiaatit, Ussatit Upputillu — taamatuttaaq misigissutsinik imaqartorujussuupput, aammali anersaakkut sallusuissutinik pingaartunik ilinniutissartaqarlutik. Tussiaatip siulliup hebræerisut allassimaqqaarfiani oqaaseq aallaqqaasiutaasoq tassa „pilluarpoq“. Tussiaat 63:2-imi oqaatsini misigissutsit allattup ersersitai qanoq oqaatigisinnaavigit? Assersuusiorneq taalliani hebræerisuuni atugaasorujussuaq tassani malunnarluarpoq.

Guuti, illit Guutigaakkit, ujarpakkit,

ilinnut qilalerpoq tarniga,

ilinnut erinivoq timiga

nunami panertumi, naasuitsumi

imeqanngitsumilu.

Upputini anersaakkut misigissuseq alla malunnartitaavoq. Tassani Jeremiap aliasuutigai Jerusalemip ukiumi 607-imi u.n.s. Babylonimiunit tiguarneqarnerani pisimasut alianartut. Pruffiitip uummammiugisani aniatippai taalliani upputini tallimani, aliasuutini qaffakaatillugit aammali nassuerutigalugu Guutip naapertuilluarneratigut pisoqartoq.

Taallat puigutsaaliuisarput

Taallat imminni ima pissuseqarput eqqaamajuminartunngortarlutik. Grækerit taalliatoqarsui, Iliad aamma Odyssé, grækerit nalliuttorsuini alanngaarlugit issuarneqartarsimapput. Tamannalu kakkaginartuuvoq, taalliarsuimmi taakku taama takitigisut! Aamma nalunanngilaq Biibilip tussiaatitaasa ilarpassui ilinniarneqartarsimasut alanngaarsinnaanngorlugit. Malugeriakkit Tussiaat 115-imi versit 4-miit 8-mut, guutipilussiornerup sianiitsuliorneranik eqqartuisut, oqaatsinik illua’tungeriissaarinerup takorlooruminarsisillugillu paasiuminarsisillugillu assortoruminaallisitai:

Guutiliaat sølviupput kuultiullutillu,

sananeqartut inuit assaannit.

Qaneqaraluarlutik oqalunneq saperput,

iseqaraluarlutik takunninneq saperput;

siuteqaraluarput tusaasinnaanatilli,

qingaqaraluarput naamasinnaanatilli.

Assaqaraluarput attukkatilli malugisinnaanagit,

isigaqaraluarput taakkuli pisuutigisinnaanagit;

torloqaraluarput nipaqaataanngitsumilli.

Guutilianik sanasut taakkuninngalu tatiginnittut

sanaatik taakku assigilissavaat!

Qularnanngilaq inuit amerlanersaasa versit uumassuseqarlutillu kimittuut taakkutut ittut eqqaamasinnaassagaat.

Taalliorusuppit?

Meeqqat erinarsuutaannit ussassaarutinut piseqqusaarutinullu — tassa ullut tamaasa taallianik tusagaqarpugut. Taamaattumik inuit amerlanersaasa taalliornermi periaatsit tunngaviusut nalunngilaat. Nammineerlutilli taalliulersinnak immaqa taallianik assigiinngitsorpaalunnik atuaqqaarusussaatit. Tamatuma ikiussavaatit taalliornermi tunngaviusunik assigiinngitsunik paasinninnissannut aammalu oqaasiuteqarnerulernissannut. Suulli atuarnerlugit nakkutigillualaakkit ileqqorluutinik aseroriartornartunillu atuarumanak. (Filippimiut 4:8, 9) Soorunami taalliornermik ilinniarusukkaanni periaaseq pitsaanerpaaq tassa allaammik pappiaramillu tiguseriarluni allassuataarnissaq.

Taamaallutit immaqa ilaquttatit ikinngutitillu taalliannik aliikkusersorsinnaalissavatit. Soormi allakkatigut qutsaviginiakkatit imaluunniit ajunnginnissaannik kissaassiviginiakkatit taalliannguamik nassiinnarukkit? Taalliarmi takisoorsuusariaqanngilaq eqqarsaatitigullu itisoorsualiaasariaqarani. Uummammiugisatit allaannariannguakkit. Iliuuseq taamaattoq ilinnut nuannaarutaaginnarani tulluusimaarutaaginnaranilu aammattaaq qularnanngitsumik tigusisussamut nuannaarutaassaaq, takusinnaassagamiuk ilungersorsimasutit qamannga pisumik eqqarsaatitit allaat taalliaralugit.

Oqaasilerinermut kakkattorsuusariaqanngilaq taalliorniaraanni, soorlumi iggarissorsuusariaqanngitsoq nerisassiorniaraanni. Piumassuseq, takorluuisinnaaneq, eqiasuinneq uteriinnerlu akuleriissikkukkit taalliortoq toqqortaq ilinnit saqqummissajunnarsivoq, oqaatsillu atorlugit qalipakkamik immaqa takorluukkannit kusanarnerungaartumik pilersitsilluni. (gE 8/6 01)

[Quppernerup ataani ilanngussat]

[Qupp. 21-mi assiliartaq]

Allakkat Hebræerisuut ilarpassui taalliaapput