Ullorsiutit Ikinngutit tatiginartut

ULLORSIUTIT tassaalersinnaapput ingiaqat tatigisinnaasaq, silarsuarmi paasinninngitsumi ikinngut paasinnittoq. Atuakkiortoq Christina Baldwin oqarpoq ullorsiutit „periarfissittaraatigut inuttut oqaluttuassartatsinnik takussutissanik ’assiliaateqarnissatsinnut’“. Soorlumi assiliaativut albumimut katersukkavut ulluni qaangiuttuni inuunitsinnik takussutissiisartut, taamattaaq ullorsiutinut allattukkavut inuunitsinnik oqaluttuarinnillutillu puigutsaaliuisarput.

Biibilip nalaani naalakkersuisut pisimasunik pingaaruteqartunik nalunaarsuisitsigajuttarput. Pisortatigoortumik nalunaarutit taamaattut arlallit Biibilimi innersuussutigineqarput. (4 Mosesi 21:14, 15; Josva 10:12, 13) Griikerit qaammatisiutaasaliortarsimapput efemeride-mik * taagukkaminnik. Ullorissat planetillu nikerarneri taakkunani allattugaraat. Romamiut Griikerit nunaannik tiguaasut ullorsiutinik tamakkuninnga atuineq ingerlateqqippaat. Isumassarsiullaqqissuugamillu ullorsiutit pitsaanerulersippaat aamma pisimasunik inuiaqatigiinnut soqutiginarsinnaasunik allattuiffigisalerlugit. Romamiut allattuiffiit taakku taagorpaat diarium-inik — taaguutip nagguigaa oqaaseq latiinerisooq dies, isumaqartoq „ulloq“.

Aatsaalli ukiuni 1600-kkunni tuluup Samuel Pepysip ullorsiutinik allattalerneratigut ullorsiutit inuup nammineq ulluinnarni misigisaanik imaqarniliuiffittut „nassaarineqarput“. Upperluarnermik silamiorpalussutsimillu nalinginnaanngitsumik akuleriissitsilluni Samuel Pepysip ullorsiutimini allagaasigut historikerit paasissutissarsilluarput tuluit kunngiata Charles II-p nalaani inuunerup qanoq ittuusimaneranik.

Taamanerniilli ullorsiutinik allanneq nuannarineqaleriartuinnarpoq. Ullorsiutit ilarpassui oqaluttuarisaanermi pingaaruteqalertarput. Tamakkua ilagaat ullorsiutit immikkut maluginiarnartut niviarsiannguup juutiusup allagai ilaquttanilu nazistinit qimaallutik toqqorsimaffimminni. Anne Frankip ullorsiutai annernartumik nalunaajaataapput inuit inoqatiminnut naakkittaassusiannik.

Sooq ullorsiutinik allakkusuttarpugut?

Ullorsiutinik allanneq inuit tunngaviusumik pisariaqartitaasa ilaannut tunngassuteqarunarpoq — tassa kinaassutsimik takutitserusunnermut. Naalungiarsuup  oqarniaqqaarneranik nuannaarutiginninneq inummilluunniit allamik nuannersumik attaveqalernermik tipaatsuutiginninneq pineqarpata ullorsiutinik allannerup periarfississavaatigut pisimasut inuunitsinnut pingaaruteqartut nalunaarsornissaannut. Allassimasavullu kingorna atuarutsigit pisimasut misigissutsillu nuannersut taakkununnga tunngasut eqqaakuluutigissaqqooqavut.

Ullorsiutinik allattarnerup pitsaaqutaasa annerit ilagaat immitsinnut ilisarinerulernissatsinnut ikiuutaasinnaagamik. Aviisini allattartup Tristine Rainerip ullorsiutit eqqartorpai tassaasut „sakkut atoriaannaasut misigissutsinik killeqanngitsumik oqaatiginninnissamut periarfissiisut“.

Biibilimi Ussatini 12:25-imi ima allassimasoqarpoq: „Isumakuluuteqarnerup inuup uummataa artorsaatissittarpaa.“ Isumakuluutit inunnut allanut oqaatigiuminaatsikkaanni immaqa allalluni oqaatigiuminartinneqarnerussapput. Misigissutsikkut ajoqusigaasimagaanni kaammattuutigineqarajuttarpoq katsorsarneqarnermut atatillugu tamatuma ullorsiutinut allannissaa. Ullorsiutimmi atorneqarsinnaapput inuunermik eqqarsaatiginninnissamut, nutaamik siunertaqalernissamut immaqalu ajornartorsiutinik assigiinngitsunik aaqqiissutissarsinissamut. Ajornartorsiutigisat misigissutsillu allaaserigaanni ikiuutaasinnaapput ajornartorsiutiviusut iluamik isigalugit qanillattornissaannut.

Ullorsiutinik allanneq aamma ilinniarnermut tunngatillugu iluaqutaasinnaavoq. Amerikami Ilinniartitsisut Peqatigiiffiat angajoqqaanut ima siunnersuivoq: „Meeqqasi kajumissaarsigit ullorsiutinik allattarnissaannut. Ullorsiutinik allattarnerup allannermut pilersitsisinnaanermullu pikkorissassavai.“

Qanoq ilillunga aallartissaanga?

Allaffissianik iluarisannik nassaaqqaarallaat eqqissillutillu allaffigisinnaasannut inissillutit. Qupperneq allaffigineqarsimanngitsoq allaffiginialissallugu mersernarsinnaavoq. Pingaarnerpaavorli unneqqarissaassalluni, imminut nangartassanani pisariitsumillu eqqarsassalluni. Soorlu ima aperigit: ’Ullumi sulerivunga? Tamatuma qanoq sunnerpaanga? Sunik nerivunga? Kikkut naapippakka? Asasakka nuannarisakkalu qanoq ippat?’ Aamma aallartissutigisinnaavatit apeqqutit maannakkorpiaq ilinnut tunngassuteqartut: ’Inuuninni sumut killippunga? Sunik siunertaqarpunga? Siunissamut sunik neriuuteqarpunga?’ Allaannariannguarit imminut isornartorsiorpallaarnak.

Qanorluunniit takitigisumik naatsigisumilluunniit allagit nammineq piumasannik. Qanorluunniit akulikitsigisumik akuttutigisumilluunniit allattarit. Nakimaatsumik pigit. Oqaasilerinermi malittarisassat allattaaserluunniit isumakuluutigeqinagit. Allakkatit allat takunavianngilaat. Assilisanik, aviisimit qiortakkanik, naasunik panertitanik allanilluunniit pingaartitannik ullorsiutinnut nipitissuisinnaavutit. Illiummiuku ullorsiutitit. Ullorsiutit kusanartuusinnaapput atornikoorpasissinnaallutilluunniit, mikisuullutik angisuujullutilluunniit. Piumagaangavillu aatsaat allattassaatit. Ullorsiutinik allannissaq pisussaaffiinnanngoruni iluatsinnavianngilaq pakatsissutaaginnassallunilu. — Takuuk ungalusaq.

Soorlumi ilisimatooq takusaminik misissukkamilu allanngoraatigisinnaasaanik allattuisartoq, taamattaaq ullorsiutinut allattuisarnikkut imminut ikiorsinnaavutit pissutsinnik periartarninnillu nakkutiginninnissannut. Ullorsiutivit qulaassavai nuannaarutitit, aliasuutitit, sanngiiffigisatit nukittuffigisatillu. Oqaaseqatigiiliornermut pikkorissassavaatsit. Soorunami ullorsiutinut allanneq suliaqarnarpoq. Suliarli taamaattoq akissarsiaqarfiungaarsinnaavoq. — Atuartartut ilaata allagaa. (gE 8/8 01)

[Quppernerup ataani ilanngussaq]

[Qupp. 29-mi ungalusaq]

Qanoq aallartinnissamik siunnersuutit

◆ Allattaavimmik ninngusuumik nassaruminartumik qinersigit.

◆ Eqqissillutit allassinnaaleraangavit kisimiissinnaaleraangavillu allattarit. Ullorsiutinnut allakkaangavit tamatigut ullulertarnissaa eqqaamajuk.

◆ Ullut marlussuit allanngitsoorsimaguit uiverniaqinak; killiffigisanniit allaannassaatit.

◆ Imminut isoriniarpallaarnak. Piumasannik pigit, imminut nangartaqinak. Pisimasut immikkuulualuttut aamma ilanngutikkit — pingaarnerinnaat pinnagit.