1, 2. (a) Jehovap Nalunaajaasuisa up­perisarsioqatigiin­nit al­lanit suna al­laanerus­sutigaat? (b) Al­laaserisami matumani tul­lianilu suna sam­mis­savar­put?

JEHOVAP NALUNAAJAASUI inun­nit ima aperineqakulasar­put: “Kina siulersuisoraasiuk?” Up­perisarsioqatigiit amerlasuut angum­mik ar­namil­luun­niit siulersuisoqar­tarmata taman­na eq­qarsaatigisar­paat. Tul­luusimaarutigaluguli oqarsin­naavugut inum­mik naam­mal­luin­nan­ngitsumik siulersuisoqar­nata. Tas­sami Jiisusi Kristusi siulersuisoraar­put! Taas­sumalu Ataatani Siulersuisunilu, Jehova, naalap­paa. – Matt 23:10.

² Nalitsin­ni angutit eqimat­tat, inus­siamik aalajaal­lunilu silatuumik taaneqar­tar­tut, Guutip in­nut­taanik siulersuip­put. (Mat­t 24:45) Jehovali Er­nermigut uagutsin­nik siulersuisoq qanoq nalun­ngis­sin­naavar­put? Tamatuma up­perinis­saanut pis­sutaasut pingasut sam­mis­savavut. Aam­ma Jehovap inuit aalajangersimasut atorlugit in­nut­taminik siulersuisaraluar­toq in­nut­taminik siulersuiuarsimanera siulersuiuar­nis­saalu up­per­narsis­savar­put. – Es 58:11, NW.

3. Mosesip Israelik­kun­nik siulersuinis­samut suna pis­satsis­sutigaa?

³ Guutip sinniisai anersaamit illernartumit pissatsinneqarput. Guutip Mosesi Israelik­kun­nut siulersuisun­ngor­tip­paa. Mosesip sulias­samik pingaarutilim­mik naam­mas­sin­nin­nis­samut  suna iluaqutigaa? Jehovap Mosesi “anersaaminik il­ler­nar­tumik” tunivaa. (Esaja 63:11-14 atuakkit). Taamaat­tumik anersaani atorlugu Mosesi ikioramiuk Jehovap in­nut­tani nam­mineq siulersor­pai.

4. Guutip anersaavata Mosesimik najuineranut suut up­per­narsaataap­pat? (Al­laaserisap aal­laq­qaataani as­siliaq takuuk).

⁴ Guutip anersaavata Mosesi najoraa Israelik­kut takusin­naavaat? Aap! Jehovap anersaavata il­ler­nar­tup Mosesi tupin­nar­tulior­nis­samut Guutil­lu aq­qata Faraomut, Egyptenimi naalak­kersuisumut pis­saanilim­mut, ilisimalersin­nis­saanut pis­satsip­paa. (2 Mos 7:1-3) Aam­ma anersaap il­ler­nar­tup Mosesi siulersuisutut asan­nit­tuunis­samut erinitsajuin­nis­samul­lu ikior­paa. Mosesi nunani al­lani siulersuisunit peq­qar­niitsunit nam­minis­sarsior­tunil­lu al­laanerujus­suuvoq! (2 Mos 5:2, 6-9) Jehovap Mosesi in­nut­taminut siulersuisun­ngor­tik­kaa ersarip­poq.

5. Kik­kut al­lat Jehovap in­nut­taminik siulersueq­qul­lugit anersaamik il­ler­nar­tumik tunivai?

⁵ Kik­kut al­lat Jehovap in­nut­taminik siulersueq­qul­lugit anersaamik il­ler­nar­tumik tunivai? Biibilimi ima al­las­simavoq: “Josva Nunip er­nera anersaamik ilisimas­sutaasumik ilumioqangaaler­poq.” (5 Mos 34:9) Jehovap “anersaava Gideonimiiler­poq”. (Eqq 6:34, Testamentitoqaq) Aam­ma Jehovap “anersaavata Daavi tikit­taler­paa”. (1 Sam 16:13) Angutit taak­ku tamarmik nam­min­neq sapik­kamin­nik iliuuseqar­nis­samut Guutip anersaavata ikiorumaaraatik tatigaat. (Jos 11:16, 17; Eqq 7:7, 22; 1 Sam 17:37, 50) Taamaat­tumik an­ner­tuunik iliuuseqar­neran­nut Jehova kisimi un­nersiutigineqar­tariaqar­poq.

6. Sooq Guutip Israelik­kut siulersuisumin­nik ataq­qin­nis­sasut piumasaraa?

⁶ Israelik­kut Mosesip, Josvap, Gideonip Daavil­lu Guutip anersaavanit il­ler­nar­tumit pis­satsin­neqarsimanerat takugamik­ku susus­saagaluar­pat? Ataq­qisus­saagaluar­paat. Israelik­kut Mosesi naam­magit­taal­liuutigilermas­suk Jehovap apeq­qutaa una maluginiaruk: “Inuiaat ukua qanoq sivisutigisumik asiginnassagaminnga?” (4 Mos 14:2, 11) Angutit taak­ku Jehovap in­nut­taminik siulersuisun­ngor­tik­kai ersarip­poq. Tas­sa Israelik­kut angutit taak­ku naalak­kaangamik­kit Jehova Siulersuisumis­sut naalat­tar­paat.

7. In­ngilit Mosesi qanoq ikior­paat?

⁷ Guutip sinniisai inngilinit ikiorneqarput. (Hebræerit 1:14 atuaruk). Guutip in­ngilit aq­qutigalugit Mosesi ilitsersor­paa. Siul­ler­tut, ‘in­ngili kakil­lar­naqum­mi taas­sumun­nga saq­qum­mer­poq’ Israelik­kun­nil­lu aniguisitsinis­samik siulersuinis­samil­lu sulias­sil­lugu. (ApS 7:35) Aap­paat­tut, Guutip Israelik­kut ilitsersorumal­lugit Mosesi in­ngilit aq­qutigalugit Inatsisinik tunivaa. (Gal 3:19) Pingajuat­tut, Jehovap ima oqarfigaa: “[Israelik­kut] ingerlatik­kit sumun­narfis­saan­nut ilin­nut nalunaarutigisan­nut; in­ngiliga il­lit siunin­ni ingerlas­saaq.” (2 Mos 32:34) Israelik­kut in­ngili suliaqar­toq takuneraat Biibilimi  al­las­siman­ngilaq. Mosesil­li in­ngilinit ikior­neqar­nera Israelik­kun­nik ilitsersueriaasianit siulersueriaasianil­lu erser­poq.

8. In­ngilit Josvamik Hizkijamil­lu qanoq ikiuip­pat?

⁸ Kik­kut al­lat in­ngilinit ikior­neqar­pat? Biibilimi al­las­simavoq Jehovap “katersaarsuinut naalagaaner­taasup”, in­ngilip, Josva Kana’anik­kun­nut sorsun­nermi ajugaanis­samut ikioraa. (Jos 5:13-15; 6:2, 21) Kingusin­nerusuk­kut As­syriamiut sak­kutuui amerlaqisut Jerusalemi suujun­naarsin­nialermas­suk Guutip in­nut­taanik kun­ngi Hizkija siulersuivoq. Un­num­mi ataatsimi Jehovap “in­ngilia aal­lar­poq As­syriamiul­lu tam­maarfian­ni angutit 185.000-it toqul­lugit”. – 2 Kng 19:35.

9. Guutip sin­niisai naam­mal­luin­nan­ngitsuugaluar­tut Israelik­kut sunis­samik piumaf­figineqar­pat?

⁹ In­ngilit naam­mal­luin­nar­tuup­put. Angutil­li ikiugaat naam­mal­luin­nan­ngitsuup­put. As­sersuutigalugu Mosesip ataasiarluni Jehova ataq­qin­ngilaa. (4 Mos 20:12) Josvap Gibeonimiut isumaqatigiis­suteqarfiginiarman­ni Guuti isumasioq­qaan­ngilaa. (Jos 9:14, 15) Hizkija taamaal­luni makitasuun­ngor­poq. (2 Nal 32:25, 26) Angutit taak­kua naam­mal­luin­nan­ngitsuugaluar­tut siulersuineran­nut naalan­nis­samik Israelik­kut piumaf­figineqar­put. Israelik­kut takusin­naavaat Jehovap angutit taak­ku in­ngilit aq­qutigalugit ikiorai. Jehovap in­nut­taminik siulersuisuunera ersarip­poq.

10. Guutip inatsisaanit Mosesi qanoq ilitsersor­neqar­pa?

¹⁰ Guutip sinniisai taassuma oqaasianit ilitsersorneqarput. Inatsisit Israelik­kun­nut tun­niun­neqar­tut Biibilimi ‘Mosesip inatsisaanik’ taaneqar­put. (1 Kng 2:3) Biibilimili erseq­qis­sumik al­las­simavoq inatsisit Israelik­kun­nut Jehovamit tun­niun­neqar­tut. Aam­ma Mosesi taak­kunin­nga maleruaasus­saavoq. (2 Nal 34:14) As­sersuutigalugu Jehovap Tupermik Naapeqatigiit­tarfim­mik sanaq­qum­mani “Mosesi Naalak­kap peq­qus­sutigisaa maleruaq­qis­saarlugu ilior­poq”. – 2 Mos 40:1-16.

11, 12. (a) Josva kun­ngil­lu al­lat Guutip in­nut­taanut naalak­kersuisut sunis­samik piumaf­figineqar­tar­pat? (b) Angutit siulersuisut Guutip oqaasianit qanoq ilitsersor­neqar­pat?

¹¹ Siulersuisun­ngorami Guutip oqaasiata ilaa Josvap pigaa, Jehovamil­lu ima oqarfigineqar­poq: “Ul­luk­kut un­nuak­kul­lu eq­qarsaatigiuaan­naruk tas­sanilu al­las­simasut tamaasa maleruaq­qis­saarlugit.” (Jos 1:8) Kingusin­nerusuk­kut kun­ngit Guutip in­nut­taanut naalak­kersuisut Inatsisit ul­lut tamaasa atuar­tar­tus­saavaat, as­silil­lugit al­lat­tus­saavaat ‘oqaatsil­lu inatsisit al­las­simaf­fian­niit­tut inatsisil­lu taak­ku maleruaq­qis­saar­tus­saal­lugit’. – 5 Mosesi 17:18-20 atuakkit.

¹² Angutit siulersuisut Guutip oqaasianit qanoq ilitsersor­neqar­pat? Kun­ngi Josija eq­qarsaatigiuk. Mosesip inatsisai nas­saarineqar­tut al­latsip Josijamut atuf­fas­sis­sutigai. * “Kun­ngip map­persak­kami inatsisit al­las­simaf­fiani al­las­simasut tusaramigit atisani alip­pai.” Guutip oqaasiata Josija nunami guutipilun­nik suujun­naarsitsinis­samut oqalut­tuarisaanermilu poorskisior­titsinerit an­ner­paar­taan­nik pilersaarusior­nis­samut kajumis­sisip­paa. (2 Kng 22:11; 23:1-23) Josija siulersuisul­lu al­lat aalajaatsut Guutip oqaasia maleruaramik­ku Guutip in­nut­taanut ilitsersuutimik al­lan­ngor­tin­nis­saan­nut piumas­suseqar­put. Al­lan­nguutit  taak­ku Guutip in­nut­taasa Jehovamut naalan­nis­samut iluaqutigaat.

13. Guutip in­nut­taasa siulersuisui inuiaqatigiit al­lat siulersuisuinit qanoq al­laanerup­pat?

¹³ Inuiaqatigiit al­lat siulersuisuisa inuit ilisimas­susiat kil­lilik ilitsersor­tigaat. As­sersuutigalugu Kana’anik­kut siut­tui in­nut­taalu qanigival­laak­kamin­nik atoqateqar­tar­put, ar­naqatimin­nik anguteqatimin­nil­lu atoqateqar­tar­put, peq­qar­niitsulior­tar­put, meeq­qanik pil­liuteqar­tar­put guutipilus­sior­tarlutil­lu. (3 Mos 18:6, 21-25) Aam­ma minguin­nis­samik inatsisit Guutip in­nut­taasa maleruagaat Babylonimiut Egyptenimiul­lu siut­tuisa maleruan­ngilaat. (4 Mos 19:13) Taamaat­torli Guutip in­nut­taasa siulersuisumik aalajaatsut minguitsumik pal­lorfigin­neq­qul­lutik, timik­kut minguitsooq­qul­lutik kinguaas­siuutitigul­lu mingun­nar­tulior­ner­nit nigorsimaq­qul­lutik kajumis­saaraatsik paasivaat. Jehovap taak­kunin­nga siulersuinera ersarip­poq.

14. Sooq Jehovap in­nut­taminik siulersuisut ilaat perorsaatis­sip­pai?

¹⁴ Guutip in­nut­taanut kun­ngiusut ilaat Guutip ilitsersuutaanik maleruaan­ngil­lat. Kun­ngit aalajaatsuun­ngitsut taak­kua Guutip anersaavata il­ler­nar­tup, in­ngiliisa oqaasiatalu ilitsersuutai maleruaruman­ngilaat. Pisut ilaan­ni Jehovap siut­tut taak­ku perorsaatis­sil­lugil­luun­niit al­lanik taarser­pai. (1 Sam 13:13, 14) Kingusin­nerusuk­kut Jehovap piuk­kun­nar­ner­paaq siulersuisun­ngor­tip­paa.

15. (a) Siulersuisup piuk­kun­nar­ner­paap saq­qum­merumaar­nera pruf­fiitit qanoq ersersip­paat? (b) Kina siulersuisutut piuk­kun­nar­ner­paava?

¹⁵ Jehovap ukiuni hundredilin­ni neriorsuutigaa in­nut­taminut piuk­kun­nar­ner­paamik siulersuisun­ngor­titsinis­sani. As­sersuutigalugu Mosesi Israelik­kun­nut ima oqar­poq: “Naalak­kap Guutivit pruf­fiiti uat­tut it­toq, nunaq­qativit ilaat, ilin­nit saq­qum­mersik­kumaar­paa. Taan­na naalas­savarsi.” (5 Mos 18:15) Esaja al­lap­poq taan­na ‘naalagaanin­ngus­sal­lunilu naalagan­ngus­sasoq’. (Es 55:4) Aam­ma Danielip Mis­siarsi ‘naalagaanin­ngor­tus­saq’ al­laatigaa. (Dan 9:25) Kiisalu Jiisusi Kristusi ilitsersuisutut, imaluun­niit siulersuisutut naalagaaner­tut, im­minut taavoq. (Matthæusi 23:10 atuaruk). Ajoqersuk­kat Jiisusi Jehovamit toq­qagaasoq up­perigamik­ku kajumil­lutik malip­paat. (Joh 6:68, 69) Sooq qularin­ngilaat Jiisusi Kristusi tas­saasoq Jehovap in­nut­taminut siulersuisun­ngor­titaa?

16. Jiisusip anersaamit il­ler­nar­tumit pis­satsin­neqar­neranut suut up­per­narsaataap­pat?

¹⁶ Jiisusi anersaamit illernartumit pissatsinneqarpoq. Jiisusi kuisim­mat Johan­nesip ‘takuaa qilaat qupisut anersaarlu tuisut il­luni Jiisusimut aq­qar­toq’. Tamatuma kingunin­ngua “anersaap inoqajuitsumut aal­lar­tip­paa”. (Mark 1:10-12) Jiisusi nunarsuarmi kif­far­tor­nermini ilin­niar­titsinis­samut tupin­nar­tulior­nis­samul­lu Guutip anersaavanit pis­satsin­neqar­poq. (ApS 10:38) Tamatuma saniatigut anersaap il­ler­nar­tup Jiisusi pis­suserineqar­tus­sanik, soorlu asan­nin­nermik, nuan­naar­nermik up­perluar­nermil­lu,  ersersitsinis­samik ikior­paa. (Joh 15:9; Hebr 12:2) Siulersuisut al­lat taamatut Guutip anersaavanit il­ler­nar­tumit pis­satsin­neqan­ngil­lat. Jehovap Jiisusi Siulersuisutut toq­qaraa ersarip­poq.

17. Jiisusi in­ngilinit qanoq ikior­neqar­pa?

¹⁷ Jiisusi inngilinit ikiorneqarpoq. Jiisusi kuiseq­qam­mersoq “in­ngilit or­nip­paat kif­far­torfigalugulu”. (Matt 4:11) Toqunis­saa nalunaaqut­tap-akun­nialui sioq­qul­lugit “in­ngili qilam­mit taas­sumun­nga takutip­poq nakus­satsil­lugulu”. (Luk 22:43) Jiisusip nalun­ngilaa Jehovap pisariaqar­titaminik sumil­luun­niit ikior­niarluni in­ngilini aal­lar­tis­sagai. – Matt 26:53.

18, 19. Jiisusip inuunermini ilin­niar­titsinerminilu Guutip oqaasia qanoq tun­ngavigisar­paa?

¹⁸ Guutip oqaasianit Jiisusi ilitsersorneqarpoq. Jiisusi kif­far­tor­nermi aal­laq­qaater­piaaniit nap­pak­kami an­niar­titaaf­fim­mi toqunis­sami tungaanut Al­lak­kanit Il­ler­nar­tunit ilitsersor­tit­tar­poq. Al­laat toqungajalerluni Mis­siarsi pil­lugu siulit­tuutinut in­nersuus­sivoq. (Matt 4:4; 27:46; Luk 23:46) Taamanili up­perisarsior­nik­kut siut­tut Jiisusimit al­laanerul­luin­nar­put. Guutip oqaasia ilin­niar­titsis­sutimin­nut naleq­qutin­ngik­kaangat tamatigut suusupagisar­paat. Guutip oqaasia is­suarlugu Jiisusi taak­ku pil­lugit ima oqar­poq: “Inuiaat ukua qarluin­narmin­nik ataq­qivaan­nga, uum­mataal­li uan­nit ungaseqaat asuliin­naq guutisiorfigaan­nga, inuim­mi inas­sutiliaat ajoqersuutigisaramik­kit.” (Matt 15:7-9) Jehovap angutit oqaatsiminik maleruaan­ngitsut in­nut­taminut siulersuisun­ngor­tin­ngisaan­nas­savai.

¹⁹ Jiisusip aam­ma al­lat ilin­niar­tik­kaangamigit Guutip oqaasia ator­tar­paa. Up­perisarsior­nik­kut siut­tut misilim­man­ni ilisimas­sutsini  inuunerminiluun­niit misilit­tak­kani tun­ngavigalugit akin­ngilai. Al­lak­kal­li Il­ler­nar­tut tun­ngavigalugit inuit ilin­niar­tip­pai. (Matt 22:33-40) Aam­ma Jiisusip qilam­mi inuunini imaluun­niit qilam­mik nunamil­lu pin­ngor­titsineq pil­lugu oqalut­tuar­pas­suar­nik al­lat tupigusutsis­sin­naagaluar­pai. Guutil­li oqaasia nuan­narigamiuk inun­nut oqalut­tuarerusungaarlugulu taak­kua “siuneqas­susiat am­mar­paa Al­lak­kat paasisin­naalersil­lugit”. – Luk 24:32, 45.

20. (a) Jiisusip Jehova qanoq ataq­qinarsisip­paa? (b) Jiisusi aam­ma Herodesi Agrip­pa I qanoq as­sigiin­ngis­suteqar­pat?

²⁰ Jiisusip tusar­naar­timi oqaatsini tupigusuutigisaraluaraat Ilinniartitsisuni, Jehova, ataq­qinarsisit­tuaan­nar­paa. (Luk 4:22) Angutip pisuup ataq­qil­luni ‘ajoqersuisumik ajun­ngitsumik’ taam­mani Jiisusi maniguul­luni ima oqar­poq: “Sooq ajun­ngitsumik taavinga? Al­lamik ajun­ngitsoqan­ngilaq, ataaseq kisimi, tas­sa Guuti.” (Mark 10:17, 18) Kisian­nili Herodesi Agrip­pa I, ukiut arfineq-pingasut qaangiut­tut Judæami siulersuisun­ngor­toq, Jiisusimit al­laanerul­luin­nar­tumik isigin­nit­taaseqar­poq. Taamaal­luni im­mik­kut it­tumik ataatsimiin­nermi Herodesi kusanaqisunik akisuunil­lu kun­ngisut atisaler­poq. Inuit takugamik­ku tusaagamik­kulu ima suaar­taler­put: “Oqalut­toq guutiuvoq, inuun­ngilaq!” Herodesip nersor­neqar­nini nuan­naraa. Susoqar­pali? Ingerlaan­naq Jehovap in­ngilianit pil­lar­neqar­poq “Guuti ataq­qinaatis­sin­ngim­magu. Quperlunil­lu nerineqar­poq toqul­lunilu.” (ApS 12:21-23) Jehovap Herodesi siulersuisutut toq­qarsiman­ngik­kaa ersarip­poq. Jiisusil­li Guutimit toq­qar­neqarsimanini up­per­narsarlugulu Jehova in­nut­taminut Siulersuisorsuar­tut ataq­qinarsisit­tuar­tar­paa.

21. Al­laaserisap tul­liani suut sam­mis­savavut?

²¹ Jehovap Jiisusi ukiualuin­nar­ni siulersuis­sasoq kis­saatigin­ngilaa. Jiisusip makititaanermi kingor­na ajoqersuk­kani ima oqarfigai: “Qilam­milu nunamilu pis­saaneq tamarmi uan­nut tun­nius­saavoq.” Imalu nangip­poq: “Takual­lu, ul­lut tamaasa najor­pas­si silarsuup naggatis­saanut al­laat.” (Matt 28:18-20) Jiisusil­li qilam­mi takus­saanani Guutip in­nut­tai nunarsuarmiit­tut qanoq siulersorsin­naagamigit? Jiisusip nunarsuarmi sin­niisis­saatut kik­kut Jehovap atus­savai? Aam­ma kristumiut qanoq nalun­ngis­sin­naavaat kik­kut Guutimut sin­niisaasut? Al­laaserisap tul­liani apeq­qutit taak­ku akineqas­sap­put.