1, 2. Sooq Judami kun­ngit sisamat sam­mis­savavut?

INUK aq­qusinik­kut quaal­luni orlusoq takuguk­ku aq­qutaatiguuleruit mianersus­sagunar­putit. Taamatul­li al­lat kuk­kus­sutaasa misis­sor­nerisigut kuk­kus­sutaat­tut kuk­kunaveersaarsin­naavugut. As­sersuutigalugu inuit Biibilimi eq­qar­tor­neqar­tut kuk­kus­sutaat ilin­niutigisin­naavavut.

² Judami kun­ngit sisamat al­laaserisap matuma siuliani sam­mineqar­tut uum­matik­kut iluun­ngarlutik Jehova kif­far­torfigaat. Ingasat­tumil­li kuk­kus­suteqar­tar­put. Misigisaat Biibilimi al­las­simasut tamak­ku eq­qarsaatigeq­qis­saar­tarutsigit pingaarutilin­nik ilik­kagaqarsin­naavugut. Taak­kua kuk­kus­sutaasa kingunipilui qanoq ilin­niutigisin­naavavut, qanorlu taak­kua kuk­kus­sutaat­tut kuk­kunaveersaarsin­naavugut? – Romamiut 15:4 atuaruk.

3-5. (a) Asa uum­matimigut iluun­ngarluni Jehovamut kif­far­toraluarluni qanoq kuk­kua? (b) Sooq Bashap akiuuf­figim­mani Asap inuit tatigai?

³ Siul­lermik, Asa sam­mitigu. Nubiamiut mil­lionil­lit Juda saas­sum­mas­suk Asap Jehova tatigaa. Kingusin­nerusuk­kul­li  Israelip kun­ngiata Bashap akiuuf­figim­mani Jehova tunaar­tarin­ngilaa. Bashap Israelimi il­loqarfik pingaarutilik naalagaaf­fiup Judap kil­leqarfiata eq­qaaniit­toq, Rama, pal­lit­taalisalioraa Asap unitsin­niar­paa. (2 Nal 16:1-3) Asa isumaqar­poq Aramip kun­ngia akilerlugu ikior­tisiariguniuk silatusaas­sal­luni. Aramimiut Israelimi il­loqarfiit saas­sum­matigit Basha ingerlaan­naq “Ramami pal­lit­taalisaliorun­naar­poq”. (2 Nal 16:5) Asa isumaqaq­qaarsimas­sagunar­poq eq­qor­tumik aalajangiil­luni.

⁴ Jehovali qanoq misigiva? Asap tatigin­ngim­mani pruf­fiitini Hanani Asamik naq­qiiar­tor­tip­paa. (2 Nalunaarsuutit 16:7-9 atuakkit). Hananip Asa ima oqarfigaa: “Maan­namiit sorsut­tualis­saatit.” Asap il­loqarfik Rama tiguar­paa, inuunermili sin­nerani Asa in­nut­tanilu sorsut­tuar­put.

⁵ Al­laaserisap matuma siuliani paasivar­put Jehovap Asa iluarigaa. Naam­mal­luin­nan­ngitsuugaluar­toq Jehovap takusin­naavaa im­minut uum­mam­migut tun­niusimal­luin­nar­toq. (1 Kng 15:14) Asal­li aalajangiinerlutami kingunipilui misigin­ngitsoorsin­naan­ngilai. Sooq Jehova tatiginagu nam­mineq eq­qarsar­taatsini inuil­lu al­lat tatigai? Im­maqa isumaqar­poq pilersaarusiul­laq­qik­kami sorsun­nermi ajugaasin­naal­luni. Inuil­luun­niit siun­nersuutipiluat tusaasimasin­naavaa.

6. Asap kuk­kus­sutaa qanoq ilin­niutigisin­naavar­put? As­sersuuteqarit.

⁶ Asap kuk­kus­sutaa qanoq ilin­niutigisin­naavar­put? Qanorluun­niit pisoqaraluar­pat nam­mineq eq­qarsar­taaser­put tatiginagu Jehova tatigisariaqar­par­put. Ajor­nar­torsiutivut an­nikik­kaluar­pata an­ner­tugaluar­pataluun­niit taas­sumun­nga ikioq­qusariaqar­pugut. Pitsaas­saaq apeq­qutit uku eq­qarsaatigisarutsigit: Ilaan­nik­kut im­minut tatigival­laarluta ajor­nar­torsiut pitsaanerusorisatsitut aaq­qin­niarsarisar­par­put? Imaluun­niit Biibilimi al­las­simasut eq­qarsaatigeq­qaar­tar­pavut paasisavul­lu tun­ngavigalugit ajor­nar­torsiuter­put aaq­qin­niarlugu? As­sersuutigalugu ilaqut­tavit ataatsimiigiar­nis­sat ataatsimeersuariar­nis­sal­luun­niit akerliler­pas­suk, taava qanoq ilius­sanerlutit nalun­ngis­sin­naaq­qul­lugu Jehovamut ikioq­qus­savit? Im­maqaluun­niit sivisuumik sulif­feqan­ngereerlutit kiisami sulisus­sarsiarineqar­putit. Sulisitsisus­sat oqalut­tuutis­saviuk sapaatit-akun­neri tamaasa ataatsimiit­toqar­tar­toq najuuf­figisariaqak­kan­nik? Qanorluun­niit ajor­nar­torsiuteqaraluarut­ta tus­siaasior­tup siun­nersuutaa una eq­qaamasariaqar­par­put: “Aq­qutigisas­satit Naalak­kamut isumagitik­kit, tatigiuk, taava akuliuk­kumaar­poq.” – Tus­s 37:5.

7, 8. Joshafati qanoq kuk­kua, qanorlu kinguneqar­tumik? (Al­laaserisap aal­laq­qaataani as­siliaq takuuk).

⁷ Asap er­nera Joshafati maan­na sam­meriar­tigu. Pis­suseris­sorujus­suuvoq. Jehovalu tatigigaangamiuk ajun­ngitsuliar­pas­suaqar­tar­poq. Aam­mali aalajangiinerlut­tar­poq. As­sersuutigalugu er­ni kun­ngip Akabip ajor­tup panianut aap­par­taaritip­paa. Kingusin­nerusuk­kut Joshafatip pruf­fiitimit Mikamit nangar­tar­neqaraluarluni Akabi Aramæerinut sorsoqatigaa. Aramæerit Joshafati saas­sup­paat toqungajal­lugulu. (2 Nal 18:1-32) Joshafati Jerusalemimut utermat pruf­fiitip Jehup ima aperaa: “Iluaatsut ikiugas­saap­pat? Naalak­kamik uumis­suisut asavigit?” – 2 Nalunaarsuutit 19:1-3 atuakkit.

⁸ Joshafatip qanoq pisoqar­nera pruf­fiitil­lu mianersoq­qus­sutaa ilin­niutigai? Ajoraluar­tumik, naamik. Jehova suli asagaluarlugu nuan­naar­tik­kusuk­kaluarlugulu Jehovamik pal­lorfigin­nin­ngitsoq, kun­ngi Akazja Akabip er­nera, ikin­ngutigiler­paa. Joshafati Akazjalu umiarsualioqatigiip­put. Umiarsuil­li suli atulin­ngik­kaal­luun­niit umiiar­put. – 2 Nal 20:35-37.

9. Jehovamik ilumoorfigin­nin­ngitsunik ikin­nguteqarut­ta qanoq kinguneqarsin­naava?

⁹ Joshafatip iliuusiisa kingunipilui qanoq ilin­niutigisin­naavavut? Joshafati eq­qor­tulior­poq ‘uum­matimigul­lu iluun­ngarluni Jehovamik ujarlerluni’. (2 Nal 22:9) Taamaat­toq Jehovamik asan­nin­ngitsut peqatiginiarlugit  aalajanger­poq, ajor­nar­torsiorujus­sualer­nerminik kinguneqar­tumik. Al­laam­mi toqutaangajap­poq. Us­sat Biibilimeersoq una eq­qaamajuk: “Ilisimasunik peqateqar­toq ilisimas­suseqalersar­poq, sianiitsunil­li ikin­nguteqar­toq ajor­tumeer­tus­saasar­poq.” (Us­s 13:20) Jehova pil­lugu al­lanut oqalut­tuarusup­pugut. Taas­sumin­ngali kif­far­torfigin­nin­ngitsunik qanimut ikin­nguteqar­neq navianar­poq.

10. (a) Aap­par­taarusuk­kut­ta Joshafati qanoq ilin­niutigisin­naavar­put? (b) Suna eq­qaamasariaqar­par­put?

¹⁰ As­sersuutigalugu aap­par­taarusuk­kut­ta Joshafati qanoq ilin­niutigisin­naavar­put? Im­maqa Jehovamik asan­nin­ngitsumik asan­nilersooq­qavugut. Im­maqa isumaqar­pugut Guutip in­nut­taasa ilaan­nik aap­pas­sarsisin­naanata. Im­maqaluun­niit ilaqut­tat­ta utoq­qalival­laar­tin­nata aap­par­taal­laqujuar­paatigut. Ilumoor­poq Jehovap asan­nit­tus­satut asaneqar­tus­satul­lu pin­ngor­tik­kaatigut. Naleq­qut­tumil­lu aap­pas­saqan­ngik­kut­ta sus­saagut? Joshafatip iliuusiisa kinguneri eq­qarsaatigeq­qis­saarutsigit iluaqutigis­savar­put. Jehova isumasior­taraluar­paa. (2 Nal 18:4-6) Akabili, Jehovamik asan­nin­ngitsoq, ikin­ngutigileramiuk Jehovap mianersoq­qus­sutaa sumigin­nar­paa. Joshafatip eq­qaamasariaqaraluar­paa Jehovap ‘nunarsuarmiit­tut tamaasa takusin­naagai uum­matimik­kut iluun­ngarlutik im­minik tunaarin­nit­tut pis­saanermigut ikiorsin­naal­lugit’. (2 Nal 16:9) Aam­ma uagut Jehovamut ikioq­qusar­nis­saq eq­qaamasariaqar­par­put. Atuk­kavut paasisin­naavai asal­lutalu. Asaneqar­nis­samik aap­paqar­nis­samil­lu pisariaqar­titatit Guutip isumagiumaarai up­peraajuk? Isumagiumaaraatit qularutigin­ngisaan­naruk!

11, 12. (a) Hizkija uum­mam­miuminik ersersitsisumik qanoq ilior­pa? (b) Sooq Jehovap Hizkija isumak­keerfigaa?

¹¹ Hizkija qanoq ilin­niutigisin­naavar­put? Jehovap Hizkija qanor­piaq uum­mam­mioqar­nersoq qulaar­paa. (2 Nalunaarsuutit 32:31 atuaruk). Hizkija nap­parsimarujus­sualermat Guutip ajorun­naarsin­niarlugu ajorun­naarsitsinis­saminul­lu nalunaaqutilior­niarluni oqalut­tuup­paa. Jehovap tum­meq­qat alan­ngeq­qanerat tum­meq­qanik qulinik kinguar­tip­paa. Kingusin­nerusuk­kut Babylonip kun­ngiata er­neri nalunaaqut taman­na paasisaqarfiginerorusuk­kunarlugu Hizkijamut aal­lar­titsip­put. (2 Kng 20:8-13; 2 Nal 32:24) Biibilimi al­las­simavoq Jehovap ‘Hizkija qimak­kaa’ paasiumal­lugu sus­sanersoq. Hizkijap erlin­nar­tuutini tamaasa Babylonimiunut taak­kunun­nga takutip­pai.  Taman­na Hizkijap uum­mam­miuinik ersersitsivoq. Qanoq?

¹² Ajoraluar­tumik Hizkija makitasuun­ngorsimavoq. Taamaat­tumik Jehovap “ajun­ngitsulior­nera” qujamasuutigin­ngilaa. Sooq al­lan­ngorsimanersoq Biibilimi al­las­siman­ngilaq. Im­maqa As­syriamiut ajugaaf­figigamigit im­maqaluun­niit Jehovap ajorun­naarsim­mani. Im­maqaluun­niit pisoorsuan­ngorlunilu tusaamasan­ngorami. Uum­mam­migut iluun­ngarluni Jehova kif­far­torfigigaluarlugu tamatumani Jehovamit iluarisaan­ngis­sutigisaminik makitasaar­poq. Kingusin­nerusuk­kut “maniguutiler­poq” Guutimil­lu isumak­keerfigineqarluni. – 2 Nal 32:25-27; Tus­s 138:6.

13, 14. (a) Uum­mam­miuvut qanoq qulaar­neqarsin­naap­pat? (b) Nersualaar­neqaraangat­ta qanoq qisuariar­tas­saagut?

¹³ Hizkija kuk­kus­sutaalu qanoq ilin­niutigisin­naavavut? Eq­qaamajuk Jehovamit As­syriamiunut ajugaatin­neqar­nermi ajorun­naarsin­neqar­nermilu kingunin­ngua makitasaar­toq. Tas­sa ajun­ngitsumik nalaataqaraangat­ta al­lanil­luun­niit nersualaar­neqaraangat­ta susas­saagut? Iliuutsivut uum­mam­miutsin­nik ersersitsisin­naap­put. As­sersuutigalugu qatan­ngutip oqalugiaatis­sani peq­qis­saarluni piareersarsimasin­naavaa tusar­naar­tor­pas­suaqarlunilu oqalugiarluni. Amerlasuunit nersualaar­neqar­poq. Qanoq qisuarias­sava?

¹⁴ Jiisusip oqaasii uku eq­qaamajuar­tariaqar­pavut: “Ilis­si ilis­sin­nut suliareq­qusat tamaasa suliarereerus­sigit ima oqas­saasi: Kif­faavugut atun­ngitsut. Pisus­saas­suser­put malil­lugu iliuin­nar­pugut.” (Luk 17:10) Hizkijap makitasuun­ngorami Jehovamit ikior­neqar­nini qujamasuutigin­ngik­kaa eq­qaamajuk. Nersualaar­neqaraangat­ta maniguut­tuujuar­nis­samut suna iluaqutigis­savar­put? Jehovap uagut pil­luta iliuuserisai eq­qarsaatigeq­qis­saarsin­naavavut. Aam­ma Jehova uagutsin­nil­lu ikiuisimanera pil­lugit al­lanut oqalut­tuarsin­naavugut. Taas­sumamiuna Biibilimik anersaaminil­lu il­ler­nar­tumik tunil­luta ikior­taraatigut.

15, 16. Josija toqutaas­sutigisaminik sua?

¹⁵ Kingul­ler­tut, Josija qanoq ilin­niutigisin­naavar­put? Kun­ngiugaluarluni ajun­ngitsoq toqutaas­sutigisaminik kuk­kus­suteqar­poq. (2 Nalunaarsuutit 35:20-22 atuakkit). Susoqarami? Egyptenip kun­ngia Neko pis­sutis­saqan­ngik­kaluarluni sorsuf­figiler­paa. Al­laam­mi Nekop nam­mineq oqarfigaa taan­na sorsuf­figerusun­nagu. Biibilimi al­las­simavoq Nekop oqaasii “Guutip qar­nganit pisut”. Josijali sorsuk­kiar­tor­poq toqutaal­lunilu. Soormiuna Neko sorsuf­figigaa? Sooq taamaalior­nersoq Biibilimi al­las­siman­ngilaq.

 ¹⁶ Josijap paasiniaq­qaar­tariaqaraluar­paa Nekop oqaasii ilumut Jehovamin­ngaan­neer­nersut. Qanoq? Jeremia, Jehovap pruf­fiitiisa ilaat, aperisimasin­naagaluar­paa. (2 Nal 35:23, 25) Aam­ma Josijap pis­sutsit eq­qarsaatigisus­saagaluar­pai. Neko inuian­nut al­lanut sorsun­niarluni Karkemishimukar­poq, tas­sa Jerusalemimut sorsugialin­ngilaq. Aam­ma Nekop Jehova taas­sumaluun­niit in­nut­tai mitaatigin­ngilai. Josijap aalajanger­tin­nani tamak­ku eq­qarsaatigeq­qis­saaq­qaan­ngilai. Uagutsin­nut qanoq ilin­niutis­sar­taqar­pa? Ajor­nar­torsiuteqarluta aalajangiisariaqaraangat­ta Jehovap tamatumani piumasarisimasin­naasaa eq­qarsaatigeq­qaar­tas­savar­put.

17. Ajor­nar­torsioraangat­ta Josijap kuk­kuneratut qanoq kuk­kunaveersaarsin­naavugut?

¹⁷ Aalajangigas­saqaraangat­ta najoq­qutas­siat Biibilimeersut tamatumani suut iluaqutigisin­naanerivut qanorlu maleruarsin­naanerivut eq­qarsaatigeq­qis­saaq­qaar­tariaqar­tar­pavut. Ilaan­nik­kut atuagas­siaatitsin­ni misis­sueq­qis­saar­nerorusus­sin­naavugut. Utoq­qaaner­tamul­luun­niit siun­nersoq­qusin­naavugut, im­maqalu taas­suma najoq­qutas­sianik Biibilimeersunik al­lanik eq­qaasis­savaatigut. Takorlooruk qatan­ngut Nalunaajaasuun­ngitsumik uilik ul­lormi aalajangersimasumi oqaluus­siniarluni pilersaar­toq. (ApS 4:20) Ul­lormili tamatumani uiata oqaluus­seq­qun­ngilaa. Oqar­poq sivisuumik im­min­nut pif­fis­saqarfigisiman­ngin­namik arlaan­nukaqatigerusul­lugu. Nalunaajaasup al­las­simaf­fiit silatusaar­tumik aalajangiinis­saminut iluaqutigisin­naasani eq­qarsaatigai. Nalun­ngilaa Guuti naalat­tus­saal­lugu Jiisusilu ajoqersugan­ngor­titsior­toq­qusisoq. (Mat­t 28:19, 20; ApS 5:29) Aam­mali eq­qaamavaa uiminut naalatsigitit­tus­saal­luni Guutil­lu kif­fai ingasaas­siniar­tus­saan­ngitsut. (Ef 5:22-24; Fil 4:5, NW) Uiata oqaluus­sisarun­naarsin­niar­paa? Imaluun­niit ul­loq taan­na pif­fis­saqarfigeqatigiin­nis­sar­tik kis­saatigiin­nar­paa? Jehovamut kif­faagat­ta oqimaaqatigiis­sumik taas­sumalu nuan­narisaanik aalajangiisarusup­pugut.

18. Judami kun­ngit sisamat taak­kua eq­qarsaatigeq­qis­saar­neri qanoq ilin­niutigisin­naavigit?

¹⁸ Ilaan­nik­kut aam­ma uagut Judami kun­ngit sisamat taak­kua kuk­kusar­nerat­tut kuk­kusarsin­naavugut imaaliorut­ta: (1) Nam­mineq eq­qarsar­taaser­put tatigigutsigu, (2) Jehovamik asan­nin­ngitsunik ikin­nguteqarut­ta, (3) makitasuun­ngorut­ta, aam­ma (4) Guutip piumasaa paasiniaq­qaar­nagu aalajangiigut­ta. Taamaalior­taraluarut­taluun­niit misigisariaqan­ngilagut Jehovamit iluarisaasin­naanata. Jehovap ilutsin­ni ajun­ngitsor­tar­put takusin­naavaa, soorlu kun­ngit sisamat taak­kua ajun­ngitsor­taat takusin­naagai. Aam­ma takusin­naavaa qanoq asatigigitsin­ni qanorlu kif­far­torfigerusutsigigitsin­ni. Taamaat­tumik ingasat­tumik ajor­tulior­naveersaaq­qul­luta mianersoq­qus­sutaasunik al­latsitsivoq. Oqalut­tuat Biibilimeersut taak­ku eq­qarsaatigeq­qis­saar­tigit Jehoval­lu uagutsin­nut al­latsis­simam­magit qujamasuutigalugu!