1936-MI decembarip 10-an­ni Wichitami Kansasimiit­tumi inun­ngor­punga. Qatan­ngutigiit sisamaavugut uangalu angajul­lersaal­lunga. Angajoq­qaak­ka, Wil­liam aam­ma Jean, Jehovamut ilumoorfigin­nit­tuup­put. Ataataga ul­lumik­kut utoq­qaaner­taqatigiin­ni ataqatigiis­saarisutut taaneqar­tar­tutut kif­far­tor­poq. Anaanama anaanaminit, Em­ma Wagnerimit, sal­lusuis­sut ilik­kar­paa. Em­map inup­pas­suit – ilaatigut Ger­trude Steele, Puer­to Ricomi ajoqersuiar­tor­titan­ngor­toq – sal­lusuis­sum­mik ilin­niar­tip­pai. Taamaat­tumik maligas­siuil­luar­tut ilaarsin­naasak­ka amerlaqaat.

Tal­limanik ukioqarlunga ilaan­ni arfinin­ngor­nik­kut un­nuk­kut ataatagalu aq­qusinermi saneq­qut­tunut atuagas­siat neqeroorutigisaqat­taar­pavut. Taamanik­kut nunar­put sorsun­nersuarmut kingul­lermut akuliusimangaar­poq. Ataatagali sorsun­nermut akuliun­naveersaar­poq. Nakorsap aalakoor­tup saneq­qul­luni ataataga qunutuujunerar­paa sorsoqataan­ngin­nis­saminul­lu utoq­qatsis­sutis­sarsior­nerarlugu. Ataatamalu kiinaa qanil­livil­lugu ima oqar­poq: “Til­lorian­nga, qunutuupalaarsuaq!” An­nilaangagaluarlunga ataataga tul­luusimaarutigaara. Inun­nut isigin­naar­tunut atuagas­siat neqeroorutigiin­nar­pai. Taava nakorsaq sak­kutuumut saneq­qut­tumut ima nil­liavoq: “Qunutuupalaarsuaq una iliuuseqarfigiuk!” Sak­kutuup takusin­naagamiuk taan­na aalakoor­toq ima oqarfigaa: “Angerlarlutit qaatus­seriar­tor­niarit!” Marluul­lutik  qimagup­put. Jehovap ataatan­nik sapiis­suseqar­titsinera qujamasuutigingaar­para. Ataataga Wichitami marlun­nik nujaleriviuteqar­poq, nakorsarlu taak­kunani kil­lor­tit­tar­poq.

Arfineq-pingasunik ukioqar­tunga angajoq­qaama nujaleriviutitik tuneriarlugit angal­lat­tak­kamik il­luaralior­put. Taava Coloradomi Grand Junctionip eq­qaanut nuup­pugut oqaluus­sisar­tunik pisariaqar­titsif­fiunerusumi kif­far­tor­niarluta. Angajoq­qaak­ka pioneriup­put naasoris­saasunilu nersutaatiliutilin­nilu sulisarlutik. Aal­lus­sil­luar­nermik­kut Jehoval­lu pil­luaq­qusineratigut ilagiin­nik pilersitsip­put. 1948-mi juunip 20-an­ni ataatama qaq­qami kuum­mi kuivaanga. Sal­lusuis­sum­mik ilas­sin­nit­tut al­lat, ilaatigut Bil­lie Nichols nulialu, kuiseqatigaak­ka. Kingusin­nerusuk­kut Nicholsik­kut, aam­ma er­nerat ukuaal­lu, ilageeqatigiin­ni angalasar­tutut kif­far­tor­tun­ngor­put.

Jehovamut kif­far­tor­nermik ulap­puteqar­tut anersaak­kut ineriar­tor­nar­tunik eq­qar­tueqatigisar­tak­kavut ikin­ngutin­naaraavut ingam­mik ilaqutariit Steelek­kut – Don Earlenelu, Dave Julialu aam­ma Si Mar­thalu. Taak­kua inuunin­nut sun­niuteqangaar­put. Guutip naalagaaf­fia sal­liutik­kutsigu inuuner­put siuner­taqavil­lunilu nuan­naarutigis­sagip­put paasitip­paan­nga.

19-inik ukioqar­tunga ilaqutariit­tut ikin­ngutit­ta Bud Hastyp aperaanga USA-p kujasis­suani pionerioqatigerusun­nerin­ni. Ilagiin­nik nak­kutil­liisup Rustonimut Louisianamiit­tumut nooq­quaatigut, tas­sani Nalunaajaasut unit­tooq­qam­mata. Oqarfigaatigut ataatsimiin­ner­ni tamani, al­lanil­luun­niit ataatsimiigiar­toqan­ngik­kaluaraangat, aqutsisas­sasugut. Ataatsimiit­tarfis­samik nas­saar­pugut piareersarlugulu. Ataatsimiit­tuaan­nar­pugut, sivisulaamil­li marluin­naal­luta najuut­tar­pugut. Ataatsimiin­ner­ni tul­leriiaarluta saq­qum­mius­sisar­pugut, aap­paa aqutsigaangat aap­paata apeq­qutit tamaasa akisar­pai. Takutitsisoqar­tus­saagaangat marluul­luta oqalut­tarfim­miit­tar­pugut tusar­naar­toqar­nata! Kiisamilu qatan­ngut ar­naq utoq­qaanerusoq najuut­taler­poq. Kingusin­nerusuk­kut Biibilimik atuaq­qis­saaqatigisar­tak­kat unit­tooq­qasul­lu ilaat ataatsimiigiar­taler­put, sivitsun­ngitsorlu ilagiin­ngor­pugut.

Ilaan­ni Kristusip Oqaluf­fiani palasip Budilu naapitat­ta al­las­simaf­fiit uanga nalusak­ka eq­qar­tor­pai. Taman­na isumakuluutigigak­ku up­perisara itinerusumik eq­qarsaatigiler­para. Sapaatip-akun­nerani ataatsimi apeq­qutai akis­sutis­sarsiorlugit un­nuarsuarmut atuaq­qis­saar­tar­punga. Taman­na nam­mineq anersaak­kut nakus­satsis­sutigingaar­para palasimil­lu al­lamik naapitsinis­sara qilanaarilerlugu.

Tamatuma kingunin­ngua ilagiin­nik nak­kutil­liisup ilagiin­nik ikiuiar­toq­qul­lunga El Doradomut Arkansasimiit­tumut nooq­quaanga. Tas­saniitil­lunga akut­tun­ngitsumik Coloradomut uter­tariaqar­tar­punga ataatsimiititaliamut kik­kut sak­kutuun­ngus­saneran­nik aalajangiisar­tunut sas­sar­tar­tus­saagama. Ilaan­ni pioneril­lu al­lat angalaqatigiip­pugut, Texasimilu ajutoorat­ta biilit aseruip­put. Qatan­ngut angut sianerfigaar­put, taas­sumalu im­min­nukar­tip­paatigut. Ataatsimiigiaqataagat­talu ajutoor­ner­put nalunaarutigineqarmat qatan­ngutit ajun­ngisaarlutik aningaasanik tunivaatigut. Qatan­ngutil­lu biilik­ka 25 dol­larilersil­lugit tunivai.

Wichitamut aq­qutis­sarsivugut. Tas­sani ilaqutariit­tut qanimut ikin­nguter­put E. F. McCar­tney, Docimik taasar­tagar­put, pioneriuvoq. Er­neri marlulis­sat Frank aam­ma Francis suli ikin­ngutin­naaraak­ka. Taak­kua biilitik nutaan­ngitsut 25 dol­larilersil­lugit, biilima aseq­qukut tuninerisa naleq­qis­saavan­nut, uan­nut tunivaat. Taamani siul­ler­paamik erseq­qis­sumik takuara Guutip naalagaaf­fia sal­liutik­kak­ku Jehovap  pisariaqar­titan­nik tunigaanga. Taamanilu McCar­tneyk­kut qatan­ngut ar­natsialak, Bethel Crane, uan­nut ilisaritip­paat. Ar­naa Ruth Wel­lingtonimi Kansasimiit­tumi Nalunaajaasuuvoq aal­lus­sil­luar­toq, 90-it sin­nerlugit ukioqaler­nis­sami tungaanut pioneriusoq. Ukioq ataaseq qaangiutin­ngitsoq 1958-imi Bethel nuliar­taaraara El Doradomilu marluul­luta pionerioqatigiilerluta.

Peroriar­tor­nitsin­ni maligas­siuil­luar­tut ilaarusuk­katsigit aalajanger­pugut qaaq­qusis­sut sunaluun­niit Jehovap peqatigiif­fianeersoq ilas­siumal­lutigu. Walnut Ridgemi Arkansasimiit­tumi specialpionerin­ngor­pugut. Taava pis­san­ngatigisatsin­nik 1962-imi Ilin­niarfim­mi Gileadimi klas­sit 37-s­saan­nut qaaq­qusaavugut. Don Steele klas­seqatigis­sal­lutigu paasigatsigu nuan­naar­pugut. Naam­mas­sigat­ta nuliaralu Nairobimut, Kenyamiit­tumut aal­lar­titaavugut. New York qimak­katsigu qiasun­nguneq nuan­naar­nin­ngor­poq Nairobip mit­tarfiani qatan­ngutitsin­nit niuf­fior­neqarat­ta!

Sivitsun­ngitsoq Kenyamiin­ner­put taq­qavanilu oqaluus­sisar­ner­put nuan­naringaaler­pavut. Biibilimik atuaq­qis­saaqatigisar­tak­kavut sal­lusuis­sum­mik ilas­sin­nit­tut siul­liit tas­saap­put Chris aam­ma Mary Kanaiya. Taak­ku suli Kenyami pif­fis­saq tamaat kif­far­tor­tuup­put. Aap­paaguani Kampalamut Ugandamiit­tumut nooq­quneqar­pugut. Nunami tamatumani siul­liul­luta ajoqersuiar­tor­titaavugut. Taamanik­kut pif­fis­saq pis­sanganar­tuuvoq sal­lusuis­sutinik Biibilimeersunik paasisaqarusungaar­tut amerlam­mata, Nalunaajaasooqatigiler­pavul­lu. Ukiul­li pingasut af­farlu Afrikameereerluta qitor­nar­taar­tus­san­ngorat­ta USA-mut uter­pugut. New York qimak­katsigu qiasun­ngunitsin­nit Afrika qimaleratsigu qiasun­nguneruvugut. Afrikamiut asavavut neriul­lutalu ilaan­ni uterumaarluta.

Coloradop kip­pasis­sor­taanut, angajoq­qaama najugaqarfian­nut, nuup­pugut. Tamatuma kingunin­ngua panip­put angajul­leq Kimberly  inun­ngor­poq, qaam­matil­lu 17-it qaangiut­tut Stephany inun­ngor­poq. Angajoq­qaatut sulias­sar­put nutaaq uagutsin­nut pingaaruteqangaar­poq. Panivut inequnar­tut sal­lusuis­sum­mik ilin­niar­tin­niarlugit ilungersor­pugut. Maligas­siuil­luar­tunik ilaarserusup­pugut. Nalun­ngilar­put maligas­siuil­luar­neq qitor­nanut sun­niuteqangaar­tar­toq, perorunil­li Jehovamut kif­far­tuler­nis­saan­nut qulak­keerutaan­ngilaq. Ajoraluar­tumik nuk­kama najamalu sal­lusuis­sut qimap­paat. Neriunar­poq taak­ku maligas­siuil­luar­tunik ilaarsisaleq­qik­kumaar­tut.

Panitsin­nik perorsaaner­put nuan­naarutigingaar­par­put, ilaqutariit­tul­lu susas­saqaqatigiin­niar­tuar­tar­pugut. Coloradomi Aspenip eq­qaani najugaqarat­ta sisorar­neq ilin­niar­par­put sisorariaqatigiit­tar­niarluta. Majuar­taam­mik qum­mukaatigaluta niviarsiaraatit­ta oqaloqatiginis­saan­nut periarfis­saqar­tar­pugut. Aam­ma tam­maaqatigisar­pavut ikumatital­lu eq­qaani oqaloqatigiit­tar­nivut iluarusuutigisarlugit. Ukiukik­kaluarlutik imatupajaaq aperisar­put: “Al­liguma suleris­saanga?” aam­ma “Inuk qanoq it­toq aap­par­taarerusup­para?” Panivut Jehovamik asan­nileq­qul­lugit sapin­ngisatsin­nik ilin­niar­tin­niar­pavut. Pif­fis­saq tamaat kif­far­tor­tun­ngor­nis­saq anguniagareq­qul­lugu taamaal­laal­lu as­singusumik anguniagalim­mik aap­par­taar­nis­saan­nik kajumis­saar­tuar­pavut. Aam­ma paasitin­niarsarivavut inuusup­pal­laarlutik katin­ngik­kunik pitsaanerusoq. Ima oqar­tar­pugut: “23-liinis­savit tungaanut aap­paqan­ngitsuugit.”

Angajoq­qaat­ta maligas­siuinerat ilaarlugu ataatsimiigiar­tuar­niarluta aalajangersimasumil­lu ilaqutariit­tut oqaluus­seqatigiit­tuar­niarluta ilungersor­pugut. Pif­fis­saq tamaat kif­far­tor­tunik un­nuisitsisar­pugut. Aam­ma ajoqersuiar­tor­titaaneq qanoq nuan­naritiginerip­put eq­qar­tukulavar­put. Neriup­pugut sisamaal­luta Afrikaliarsin­naajumaarluta. Panivut taamaaliorusungaar­put.

Ilaqutariit­tut aalajangersimasumik atuaq­qis­saaqatigiit­tuaan­nar­pugut. Atuarfim­mi pisimasin­naasunik pisuusaar­titsisar­pugut, panit­talu sungiusaatigalugu apeq­qutit Nalunaajaasutut akisar­paat. Taamatut ilin­niar­ner­tik nuan­naralugulu im­min­nut tatigilis­sutigaat. Al­ligamil­li ilaan­nik­kut ilaqutariit­tut atuaq­qis­saar­nis­sar­put naam­magit­taal­liuutigisaler­paat. Ataasiarlunga sus­sal­lunga nalulerlugu oqarfigaak­ka atuaq­qis­saas­san­ngin­nat­ta inimin­nukas­sasut. Tupangaarlutik qis­saser­put oqarlutil­lu atuaq­qis­saarusul­lutik. Taava paasivar­put Jehova pil­lugu ilin­niarusus­suseqalersis­simal­lutigit. Atuaq­qis­saar­neq nuan­naringaaler­paat, aam­ma eq­qarsaatitik misigis­sutsitil­lu pil­lugit am­maf­figaatigut. Ilaan­nik­kut ilungersuum­minar­tar­poq Biibilimi ajoqersuutigineqar­toq isumaqatiginagu oqaraangata. Paasisar­par­pul­li qanor­piaq misiginersut. Eq­qarsalersin­niarlugil­lu tun­ngavilersuereeraangat­ta Jehovap najoq­qutas­siai akuerisar­paat.

Ukiut panitsin­nik perorsaaf­figisavut takorluuk­katsin­nit ingerlaler­tupal­lan­nerungaar­put. Guutip peqatigiis­sor­taanit ikior­neqarlutalu ilitsersor­neqarluta sapin­ngisatsin­nik Jehovamik asan­nilersin­niar­pavut. Qujamasungaar­pugut high school naam­mas­sigamik­ku marluul­lutik pionerin­ngorlutil­lu aningaasatigut im­min­nut pilersorsin­naaneq ilik­karmas­suk. Qatan­ngutit ar­nat marluk Clevelandimut Ten­nes­seemiit­tumut oqaluus­sisar­tunik pisariaqar­titsif­fiunerusumut nooqatigaat. Maqaasingaaraluarlugit pif­fis­saq tamaat kif­far­tor­tuunerat nuan­naarutigaar­put. Taava nuliaralu pionerin­ngoq­qip­pugut, taamaat­tumil­lu im­mik­kut pisin­naatitaaf­feqaler­nis­samut periarfis­saqaler­pugut. Nak­kutil­liisutut angalasar­tutut taar­taasaler­punga ataatsimeersuar­ner­nul­lu tun­ngasunik sulias­sineqar­talerluta.

Panivut Ten­nes­seemut nuutsin­natik Londoniliar­put im­mik­koor­tor­taqarfil­lu takor­nariarlugu. Taamani Stephanyp 19-inik ukioqarluni Betelimi kif­far­tor­toq inuusut­toq Paul Nor­ton naapip­paa. Kingusin­nerusuk­kut Kimberlyp tikeraar­nermini Paulip suleqataa Brian Llewel­lyn naapip­paa. Stephany 23-nik ukioqalerami Paulilu katip­put. Aap­paaguanilu Kimberlyp 25-nik ukioqarluni Brian aap­par­taaraa. Tas­sa 23-liinis­samik tungaan­nut aap­paqan­ngitsuup­put. Aap­pas­samin­nik toq­qaal­luar­nerat nuan­naarutigingaar­par­put.

Panit­ta oqalut­tuup­paatigut maligas­siuiner­put aatak­kumil­lu maligas­siuinerat aningaasatigut ajor­nar­torsioraluaraangamil­luun­niit ‘Guutip naalagaaf­fianik ujaaseq­qaar­nis­samin­nut’ iluaqutigisimal­lugit. (Matt 6:33) 1998-imi apriilimi Paul Stephanylu Gileadimi klas­sit 105-is­saan­nut qaaq­qusaap­put Malawimul­lu aal­lar­titaal­lutik. Tamatuma nalaani Brian Kimberlylu Londonimi Betelimi kif­far­tor­nis­samut qaaq­qusaap­put kingusin­nerusuk­kul­lu Malawimi Betelimut nuutsin­neqarlutik. Qitor­navut pitsaaner­paamik inooriaaseqar­nerat nuan­naarutigingaar­par­put.

2001-imi januaarimi sianerfigitip­punga al­laaserisap matuma aal­laq­qaataani oqalut­tuarisat­tut. Qatan­ngut Marais, Translation Servicesimi (nutserisunik ikiuisar­toqarfim­mi) nak­kutil­liisoq, nas­suiaavoq silarsuarmi sumi tamani nutserisut tulut­tut al­las­simasunik paasin­nil­luar­nerusin­naaq­qul­lugit pik­koris­sar­titsisar­nis­saq qatan­ngutinit piareersar­neqar­toq. 64-inik ukioqaraluar­tunga ilin­niar­titsisutut pik­koris­sar­tik­kusup­paan­nga. Taman­na pil­lugu nuliaralu Guutimut qinuvugut anaanatsin­nul­lu siun­nersoq­qul­luta. Anaanavut utoq­qaagaluarlutik uagutsin­nil­lu ikior­neqariaan­naajun­naar­tus­saagaluarlutik marluul­lutik aal­laq­quaatigut. Akis­sutiga siar­ngutigalugu sulias­siis­sutigineqar­toq qujarun­nerar­para.

Taava anaanama paasivaa kræfterluni. Oqarfigaara aal­lar­nata paaq­qutarinerani najaga Linda ikior­niarlugu. Akerliliil­luni ima oqar­poq: “Aal­lan­ngik­kus­si misigis­sutsik­kut ajor­nerus­saanga.” Linda aam­ma taama misigivoq. Taamatut pil­liuteqar­nis­samin­nut piumas­suseqar­nerat qatan­ngutit­talu ilagiin­niit­tut ikiuerusun­nerat qujamasuutigaavut. Napasuliap Alaper­naarsuif­fiup Ilin­niarfeqarfianut Pat­tersonimiit­tumut aal­lar­nit­ta aqaguani anaanar­put toqunerarlugu Lindap sianerfigaatigut. Sulias­sar­put nutaaq ulap­putigiin­nar­par­put nalun­ngin­natsigu taamaalior­nis­sar­put anaanama kis­saatigisimas­sagaluaraa.

Paasigatsigu Malawimi im­mik­koor­tor­taqarfim­mi, panit­ta ningaat­talu kif­far­torfian­ni, pik­koris­saaq­qaas­sal­luta nuan­naaqaagut. Ilagileq­qil­lugit pil­luaam­mer­naqaaq. Tas­sangaan­niit siul­lermik  Zimbabwemi taavalu Zambiami pik­koris­saavugut. Ukiut pingasut af­farlu ilin­niar­titsisooreerlunga Malawimut uter­pugut tas­sani Nalunaajaasut kristumiutut kal­luun­naveersaar­tuuner­tik pis­sutigalugu malersugaasimasut misigisaat al­lat­tor­tus­saal­lugit. *

2005-imi Afrika qimaq­qileratsigu aliasup­pugut. Basaltimut Coloradomiit­tumut uter­pugut, nuliaralu suli pioneriuvugut. 2006-imi Brian Kimberlylu paniilu, Mackenzie Elizabethilu, sanileriler­pavut. Paul Stephanylu suli Malawimiip­put, tas­sani Paul Im­mik­koor­tor­taqarfiup Ataatsimiititaliaani kif­far­tor­poq. Maan­na 80-iliingajaler­punga, akisus­saaf­figisarsimasak­kalu angutit inuusun­nerusut suleqatigisarsimasama akisus­saaf­figilermatigit nuan­naarutigeqaara. Uagutsin­nut maligas­siuil­luar­tunik ilaarsiniar­tar­ner­put pil­luarluta inuunitsin­nut pis­sutaaqataal­luin­nar­poq, taman­nalu qitor­nat­ta er­nutat­talu iluaqutigaat.