„Utaqqisinga“
„Utaqqisinga“
’Ima oqarpoq [Jehova]: „Taamaammat utaqqisinga.“’ — SEFANJA 3:8.
1. Pruffiiti Zefanias qanoq mianersoqqusiva, sooq aamma tamanna inunnut ullumikkut inuusunut soqutiginaateqarpa?
„QANILLIVOQ [Jehovap] ullussarsua.“ Ukiunik naatsorsuisalerfitta siorna ukiut hundredellit arfineq aappassaata qiteqqunnerani pruffiiti Zefanias taama mianersoqqussuteqarpoq. (Sefanja 1:14) Ulloq Jerusalemimut inuiannullu Jehovap innuttaanik ajortumik pinninnermikkut taassuma kisimi oqartussaassusianik akerlilersuisimasunut Jehovap eqqartuussutaasa naammassineqarfigisaat nalliummat siulittuut ukiut 40-t 50-lluunniit ingerlaneranni eqquutilerpoq. Tamanna inunnut 1900-kkunni makkunani inuusunut sukkut soqutiginaateqarami? Jehovap ’ullussarsuata’ inaarutaasup nalliulluinnalernerani inuugatta. Zefaniasip nalaanisorluinnaq Jehovap ’kamannini innertut ittoq’ ullumikkut Jerusalemitoqqamut assingusumut — kristumiuunerartunut — inuiannullu innuttaminik ajortumik pinnittunut kisimilu oqartussaassutsiminik sumiginnaasunut tamanut tutsingajalerpaa. — Sefanja 1:4; 2:4, 8, 12, 13; 3:8; 2 Pîtruse 3:12, 13.
Zefanias — nalunaajaasoq sapiitsoq
2, 3. (a) Zefanias pillugu sunik ilisimasaqarpugut, suullu ersersippaa taanna tassaasimasoq Jehovamut nalunaajaasoq qunusuitsoq? (b) Qanoq ililluta nalunngilarput sumi qangalu Zefanias siulittuisimasoq?
2 Pruffiiti Zefanias ilisimasaqarfiginngingajapparput. Aqqa (hebriiarisut: Tsefan·jah’) isumaqarpoq „Jehova isertorpoq (toqqorpoq)“. Pruffiitit allat assiginagit Zefaniasip siuaasani kinguaariit sisamassaanni „Hisikia“ tikillugu allattorsimavai. (Sefanja 1:1; naleqqiuguk Jesaja 1:1; Jeremia 1:1; Hesekiel 1:3.) Tamanna nalinginnaanngingaarmat Biibilimik oqaaseqarfiginnittartut amerlanersaat isumarput kunngi aalajaatsoq Ezekias Zefaniasip ataataata aataqqiutigigaa. Tamanna ilumoorsimappat Zefanias kunnginik naggueqarsimassaaq, taamaappallu Judami naalagarsuarnik sakkortuumik avoqqaarinninnera kimeqarnerusimassaaq. Tamannalu ersersitsissaaq Zefanias tassaasoq Jehovamut nalunaajaasoq qunusuitsoq pruffiitilu sapiitsoq. Jerusalemip nunataata pissusianik kunngikkunnilu pisunik ilisimasaqarluinnarnera ilimanarsisitsivoq illoqarfiit pingaarnersaanni tassanerpiaq Jehovap eqqartuussutaanik oqaluussissutiginnissimasoq. — Takuuk Sefanja 1:8-11.
3 Malugisariaqartuuvoq Zefaniasip Guutip eqqartuussutai Judami ’naalagarsuarnut’ (akimanernut imaluunniit naggueqatigiit siulersortaannut) ’kunngillu ernerinut’ saqqummiuttaraluarlugit kunngimut namminermut assuarliummik saqqummiussinngisaannarmat. * (Sefanja 1:8; 3:3) Immaqa tamatumunnga pissutaavoq kunngip inuusuttup Josiasip pallorfiginninnermut minguitsumut tapersersuinermik ersersitsereersimanera, naak pissutsit Zefaniasip assuarisai eqqarsaatigalugit, upperisarsiornikkut iluarsaaqqinnernik aallarniisimagunanngikkaluarluni. Tamakku tamarmik tikkuussipput Zefanias Judami siulittuisimasoq ukiut Josiasip naalakkersuiffiisa, ukiunik naatsorsuisalerfitta siorna 659-imit 629-mut sivisussuseqartut, siullianni. Zefaniasip ilungersorluni pruffiititut suliniutai pissutigalugit Josiasip inuusuttup taamanikkut Judami guutipilussiorneq, nakuuserneq kiisalu ajortunngorsimaneq maluginiarnerulersimannguatsiarpai, qularnanngitsumillu kingorna guutipilussiornermut akiuiniartitsineranut tamanna pissutaaqataasimalluni. — 2 Israelikkut 34:1-3.
Sooq Jehova innertut ittumik kamattoq
4. Jehovap Judamut Jerusalemimullu kamannini qanoq oqarluni ersersippaa?
4 Jehova Judami siulersuisunut inunnullu illoqarfiillu pingaarnersaanni Jerusalemimiittunut kamannissaminut pissutissaqarluarpoq. Pruffiitini Zefanias aqqutigalugu ima nalunaarpoq: „Assaga silugukkumaarpara Judakkunnut Jerusalaamiunullu tamanut. Ba’alit amiakkuerullugit piiarumaarpakka illoqarfimmit matumannga. Piiassavakka guutipilussiortut palasii aqqi eqqaamaneerutitillugit. Piiassavakka illut qaavini qilaap perpassuinik pallorfiginnittut uangalu guutisiorfigiitigalunga guutipiluk Milkom [Malkam, NV] naqqissigalugu uppernarsaasartut.“ — Sefanja 1:4, 5.
5, 6. (a) Zefaniasip nalaani upperisarsiornikkut pissutsit qanoq ittuuppat? (b) Judap siuttuisa silamiuusut naalattaasalu akornanni pissutsit qanoq ittuusimappat?
5 Ba’alisiortut ernigajussutsimut atatillugu ileqqulersuutaannik kanngunartunik, ullorissat najoqqutaralugit siulittuiniartarnerannik anersaapilussiorpalaartumik guutipilummillu Malkamimik pallorfiginninnerannik Juda mingutsinneqarsimavoq. Inuit ilaasa isumaqarnerattut Malkam tassaappat Molek, taava Judami guutipilussiorneq meeqqanik pilliuteqartarnermik ilaqarsimassaaq. Upperisarsiornikkut ileqqut tamakku Jehovap isaani maajunnartuupput. (1 Kunngit 11:5, 7; 14:23, 24; 2 Kunngit 17:16, 17) Kamanneranut ilasaaqataasoq tassaavoq guutipilussiortut suli Jehovap aqqani uppernarsaasarnerat. Upperisarsiornikkut minguttuujussuseq taama ittoq Jehovap akueriinnarsinnaajunnaarpaa taamaattumillu Guutimik nalusut palasillu tunussisimasut piuneerutissamaalerlugit.
6 Aamma Judami siuttut silamiut peqquserluttuupput. Nunami naalagarsuit assigaat ’løvit uiannisaartut’ qaasuttut, eqqartuussisuilu ’amaqqunut’ qaasuttunut assersuunneqarsinnaallutik. (Sefanja 3:3) Taakkua naalattaat ’naalakkamik illuanik nakuusernermik peqquserluttuliornermillu ulikkaarisutut’ pasillerneqarput. (Sefanja 1:9; takuuk nutsikkami pisoqqami versi taanna.) Pigisalerinersuaq atugaaqaaq, amerlasuullu pissutsit atuuttut pisuussutinik katersuinissaminnut iluatsitaarpaat. — Sefanja 1:13.
Jehovap ullussaanut qularneq
7. ’Jehovap ullussarsua’ qanoq sioqqutsigalugu Zefaniasip siulittuutigisimavaa, juutillu ilarpassui anersaakkut qanoq pissuseqarpat?
7 Soorlu takoreeripput Zefaniasip nalaani upperisarsiornikkut pissutsit ajorluinnartut ersersitsipput Zefanias nalunaajaasutut pruffiititullu sulisimasoq kunngip Josiasip ukiup 648-p u.n.s. missaani guutipilussiornermut akiuinialernera sioqqullugu. (2 Israelikkut 34:4, 5) Taamaattumik ilimanarpoq Zefanias siulittuisimasoq ’Jehovap ullussarsuata’ Judamut nalliunnera ukiunik minnerpaamik 40-nik sioqqullugu. Ukiut tamakku ingerlaneranni inuppassuit qularput, assatik sarliaannarlugit Jehovamullu kiffartornissamut tunuarsimaarlutik. Zefaniasip taakku tassaanerarpai ’Jehovamik ujaasinngitsut siunersiuinatillu’. (Sefanja 1:6) Judami inuit ilaat qularnanngitsumik ilatsiinnarput Guutilu sunnguamilluunniit eqqarsaatigissanagu.
8, 9. (a) Sooq Jehovap ’inuit kinnikuminni uniinnarnikut’ alapernaarsoriartorniarsimavai? (b) Judap inui silamiutut upperisarsiornikkullu siuttui ilanngullugit Jehovap qanoq iliuuseqarfiginiarsimavai?
8 Jehovap imminut innuttaanerartut misissuiffigiartornissaannik siunertani nalunaarutigaa. Pissutsinut inuit atugaannut akuliunnissaminut piginnaaneqarnerminik aalajangersimanerminilluunniit uummatimikkut qularutiginnittut imminut pallorfiginnittuunerartut akornanni ujarniarpai. Ima nalunaarpoq: ’Taamaalisukkut Jerusalem ujarlerfigumaarpara nanerusserlunga, inuit takusarumallugit kinnikuminni uninngasut, uummatimikkut oqartartut: „Jehova ajunngitsumilluunniit ajortumilluunniit iliussanngilaq.“’ (Sivfânia 1:12) Allassimammat ’inuit kinnikuminni uninngasut’ eqqarsaatigineqarput viinnisorfikumi kinnganikutut uniinnarnikut, Guutillu ungasinngitsukkut pissutsinut inuit atugaannut akuliunnissaa pillugu tusarliussamit akornusersorneqarusunngitsut.
9 Judami Jerusalemimilu inuit taakkualu palasii imminut pallorfiginninnermik Guutimik nalusut ileqquinik akoorisimasut Jehovap iliuuseqarfigissavai. Jerusalemip qarmarsuisa iluini unnuap taarneranit toqqorneqarsimasutut illutik toqqissisimasutut misigippata anersaakkut taarmik qimaaffigisimasaannik pitaasinnaasumik qullilerluni ujassavai. Upperisarsiornikkut ilatsiinnalersimanerannit itersassavai, siullermik eqqartuussutissamik siooranartumik nalunaarutitigut taavalu eqqartuussutiminik naammassinninnermigut.
’Qanillivoq Jehovap ullussarsuaq’
10. ’Jehovap ullussarsua’ qanoq Zefaniasip allaatigaa?
10 Jehovap Zefanias isumassarsisillugu nalunaartippaa, nutsigaq pisoqaq malillugu ima nipilimmik: ’Jehovap ullussaarsua qanillivoq, qanillivoq pinasuangaarlunilu; Jehovap ulluani nipeqalerpat, taava pissarsuit qasillernartorsuarmik nilliassapput.’ (Sivfânia 1:14) Mianersoqqussummut tusarnaarumanngitsunut pallorfiginninnermullu minguitsumut saakkumanngitsunut tamanut, palasiugaluarunik, naalagarsuugaluarunik inuinnaagaluarunilluunniit, ullut aggersut siooranaqaat. Ulloq eqqartuussummik naammassinniffissaq pillugu siulittuut ima nangippoq: „Ulloq taanna tassaassaaq [Jehovap] kamangaarfissaa; ulloq annikilliorfissaq, naalliuffissaq, ulloq piuneerussaaffissaq, aserugaaffissaq, ulloq taartoq taggarissoq, ulloq nuiasoq putsersimasoq, ulloq sorsuttut saassussilerlutik nilliaffissaat qarlortarfissaallu, illoqarfiit pallittaalisallit saassunneqassammata qarmarsuillu portoqisut pitoraaffigineqassallutik.“ — Sefanja 1:15, 16.
11, 12. (a) Jerusalemimut eqqartuussut suna nalunaarutigineqarpa? (b) Juutit pisuussutiminnit annaanneqarsinnaasimappat?
11 Ukiut qulikkaat ikittuinnaat qaangiuppata Babylonimiut sakkutuuisa Juda isaaffigisussaasimavaat. Jerusalem aniguinavianngilaq. Inissiaqarfii niuertarfeqarfiilu piuneerunneqassapput. „Ullussami issumani tusarsaajumaarpoq kappialaneq Aalisagaarniat Isaaffiannit, nimaarneq Jerusalaap nutaartaanit, qattunernillu perpalussuaq! Maktesjip inui nimaarumaarput nungutitaajumaarmata niuertut iluanaarniarumatuut peqquserlullutillu akissaminnik uuttuisartut tamarmik.“ — Sefanja 1:10, 11.
12 Juutit ilarpassui Jehovap ullussaata qanillinera upperinagu niuernikkut iluanaarniarnermik ulapputeqartorujussuupput. Jehovalli pruffiitini aalajaatsoq Zefanias aqqutigalugu siulittuutigaa pisuussutaat ’tiguagassanngorumaartut illuilu piuneerussassanngorlutik’. Viinniliartik imissanngilaat, aammalu ’sølviutitik kuultiutitillu annaanneqaatigisinnaanagit ullormi Jehovap kamaffissaani’. — Sefanja 1:13, 18.
Inuiaat allat eqqartuunneqarput
13. Eqqartuussut suna Zefaniasip Moabimut, Ammonimut Assyriamullu nalunaarutigaa?
13 Pruffiitini Zefanias aqqutigalugu Jehovap aammattaaq inuiannut innuttaminik ajortumik pinnissimasunut kamannini ersersippaa, ima oqarluni: „Tusaavakka Moabikkut mitalliutaat Ammonikkullu innuttannik nikaginnillutik oqalunnerat nunaga makitasaarfigalugu. Taamaammat, ilumut uumagama, ilumut tassaagama katersaarsuit [Jehovaat] Israelikkut Guutiat, Moab ilissaaq Sodomatut Ammonilu Gomorratut, tassaalerluni naasupiluit naaffissaat, tarajorsiorfissaq, inoqajuitsuujuartussaq. . . .“ [Jehovap] assani avammut isatsissavaa Assyria piuneerullugu. Nineve inoqajuitsunngortissavaa puilasuitsutut panertigilersillugu.“ — Sefanja 2:8, 9, 13.
14. Inuiaat allat Israelikkunnut Guutiannullu, Jehovamut, makitasaarfiginnissimanerannut sunik takussutissaqarpa?
14 Moab Ammonilu Israelip akeratoqarsuarai. (Naleqqiuguk Eqqartuussisunik allakkat 3:12-14.) Mesjap ujarattaani, Parisimi katersugaasivimmi Louvremiittumi, Moabip kunngiata Mesjap oqaasii pingaarniarpaluttut allassimapput. Guutini Kemosj ikiortigalugu Israelip illoqarfiinik arlalinnik tiguaasimanini tulluusimaaqaluni oqaluttuaraa. (2 Kunngit 1:1) Jeremiasip, Zefaniasip nalaani inuusup, oqaluttuaraa qanoq ilillutik Ammonikkut guutimik Malkamip aqqani Gadip Israelimi naggueqatigiissortaasa nunaat tiguarsimagaat. (Jeremia 49:1) Assyria eqqarsaatigalugu, Zefaniasip nalaa ukiunik 100-t missaanniittunik sioqqullugu kunngip Salmanassar V-p Samaria unguaa tiguarlugulu. (2 Kunngit 17:1-6) Kinguninnguagut kunngip Sankeribip Juda saassuppaa, illoqarfiisa qarmarsuallit ilarpassui tiguarlugit allaallu Jerusalem ulorianartorsiortillugu. (Jesaja 36:1, 2) Assyriap kunngiata oqaaseqartitaata Jehova makitasaarfigisimavaa Jerusalemip tunniutiinnarnissaa piumasarigamiuk. — Jesaja 36:4-20.
15. Inuiaat innuttaminut makitasaarfiginnissimasut guutii Jehovap qanoq ililluni nikanarsarniarpai?
15 Tussiaat 83-imi eqqartorneqarput inuiaat arlallit, ilaatigut Moabikkut, Ammonikkut Assyriamiullu, Israelimik makitasaarfiginnittut usorsitsaapilullutillu ima oqarlutik: „Nungutitsigit inuiaassuseerullugit, Israelip aqqa taaneqartussaajunnaarsillugu.“ (Tussiaat 83:5) Pruffiitip Zefaniasip siulittuutigisimavaa inuiaat makitasaartut taakku tamarmik guutitillu katersaarsuit Jehovaannit nikanarsarneqarumaartut. „Taama pineqassapput makitassusertik pillugu, katersaarsuit [Jehovaata] innuttai asissoramikkit anneruniarfigalugillu. Siooranarluni [Jehovap] saqqummerfigissavai, guutit nunarsuarmiittut tamaasa imminut naalatsigitikkunigit; inuiaallu qeqertani ungasissumiittuni nunallit tamarmik immikkut [Jehova] pallorfigiumaarpaat namminneq nunaminni.“ — Sefanja 2:10, 11.
„Utaqqisinga“
16. (a) Kikkut Jehovap ullussaa qilanaaraat, sooq? (b) Aalajaatsut sinneruttut taakku qanoq kajumissaarneqarpat?
16 Judami Jerusalemimilu siuttut inuillu ilarpassuisa akornanni anersaakkut puunganeqaraluaqisoq, qulartoqaqaluni, guutipilussiortoqaqaluni, peqquserluttoqaqaluni pigisanillu pingaartitsoqaraluaqisoq juutit ilaat aalajaatsut Zefaniasip mianersoqqussutaanut siulittuutaasunut tusarnaarsimagunarput. Judami kungit ernerisa, eqqartuussisut palasillu maajunnartuliaannik aalajaatsut taakkua aliasuutiginnipput. Zefaniasip tusarliussaa taakkununnga ilumoortunut tuppallersaataaqaaq. Jehovap ullussaata qanilliartornera taakkununnga ernumanartuunani qilanaarnartuuvoq, maajunnartuliammi tamakku unitsinneqarnerannik kinguneqassaaq. Aalajaatsut sinneruttut taakkua Jehovap kajumissaarutaa manna maleruarpaat: „Taamaammat utaqqisinga, unnerluussisutut sassarumaarama ullussami issumani. Aalajangiupparami inuiaat katersussallugit naalagaaffiillu katersoqatigiississallugit uumitsannera kamanneralu innertut ittut ilungersornerma innertut ittup nunarsuaq tamaat nungutissammagu.“ — Sefanja 3:8.
17. Inuiannut eqqartuussutit Zefaniasip oqaluussissutigisai qanga qanorlu ilillutik eqquutilerpat?
17 Mianersoqqussummik tamatuminnga tusarnaartut pakasartinngillat. Ilarpassuisa Zefaniasip siulittuutaata eqquunnera angumeraat. Ukiumi 632-mi u.n.s. Nineve iligiinnit, Babylonimiunit, Mediamiunit inorujunnillu angalaannartunit qularnanngitsumik skyterinit, tiguarneqarpoq suujunnaarsinneqarlunilu. Oqaluttuarisaanermik ilisimatooq Will Durant ima allappoq: „Babylonimiut sakkutuui Nabopalassarimit siulersorneqartut, Mediamiut sakkutuui Kyaxaresimit siulersorneqartut inorujuillu angalaannartut skyterit Kaukasusimeersut ililiullugit, avannaani pallittaalisarsuit tupinnaannartumik sapersaatiginnguarnagit sukkaqisumillu soriarsinnaajunnaarsippaat. . . . Assyria ataaseerneqarluni oqaluttuarisaanermit peerneqarpoq.“ Taamatorpiaq pisoqarnissaa Zefaniasip siulittuutigisimavaa. — Sefanja 2:13-15.
18. (a) Guutip Jerusalemimut eqqartuussutaa qanoq ililluni naammmassineqarpa, sunalu pillugu? (b) Moab Ammonilu pillugit Zefaniasip siulittuutaa qanoq ililluni eqquuppa?
18 Juuterpassuit Jehovamut utaqqiuaannartut taassuma Judamut Jerusalemimullu eqqartuussutiminik naammassinninnera aamma takuaat. Zefanias Jerusalem pillugu ima siulittuisimavoq: „Eqqanaq illoqarfik naalasseriitsoq, aammik mingussimasoq qunutitsiumatooq! [Jehovap] nipaa tusarumanngilaa anusinngorsagaanini suallaatiginagu. [Jehova] tatiginngilaa Guutinilu saaffiginagu.“ (Sefanja 3:1, 2) Jerusalem ilumuunginnini pissutigalugu marloriarluni Babylonimiunit unguneqarpoq, kiisamilu ukiumi 607-mi u.n.s. tiguarneqarpoq aserorneqarlunilu. (2 Israelikkut 36:5, 6, 11-21) Oqaluttuarisaanermik allattartoq juutiusoq Josefus naapertussagaanni Moab Ammonilu Jerusalemip uppititaaneranit ukiut tallimassaanni Babylonimiunit saassunneqarput ajugaaffigineqarlutillu. Tamatuma kingorna inuiaat taakku siulittuutigineqarsimasutut piujunnaarput.
19, 20. (a) Jehovap imminut utaqqiuaannartut qanoq akissarsisippai? (b) Pisut tamakkua uagutsinnut qanoq attuippat, ilanngutassiamilu tulliuttumi suna sammissavarput?
19 Zefaniasip siulittuutaata annikitsualuttaasa tamakkua allallu eqquunnerat juutinut juutiunngitsunullu Jehovamut utaqqiuartunut uppernikkut nakussatsissutaaqaat. Jeremiasip, Ebed-Melekip Etiopiamiup Jonadabillu Rekabikkuusup ilaqutaat Judap Jerusalemillu aserorneqarneranni aniguisunut ilaapput. (Jeremia 35:18, 19; 39:11, 12, 16-18) Juutit aalajaatsut nunaminnit qimaatitaasut, meeraasalu ilaat Jehovamut utaqqiuartut, sinneruttunut pilluartunut ukiumi 537-mi u.n.s. Babylonimit aniguisitaasunut pallorfiginninnerlu minguitsoq pilerseqqinniarlugu Judamut angerlamut utertunut ilaapput. — Esra 2:1; Sefanja 3:14, 15, 20.
20 Tamakku tamarmik uagut nalitsinni qanoq pingaaruteqaramik? Zefaniasip nalaani pissutsit ullumikkut kristumiuunerartut iluini pisartunut maajunnartunut arlalippassuartigut assingupput. Aammalu isummat taamanikkut juutit akornanni atuuttut ullumikkut isummanut assingupput, ilaannikkut allaat Jehovap innuttaasa akornanni. Tamanna ilanngutassiami tulliuttumi sammineqassaaq. (wE 1/3 96)
[Quppernerup ataani ilanngussaq]
^ imm. 3 Allassimammat „kunngip erneri“ pineqannguatsiarput naalagarsuit kunngikkormiunut atasut tamarmik, ilaatigut Josiasip qanigisai naalagarsuaasut, taamanikkummi nammineq erneri mikisuararsuupput.
Apeqqutit uteqqiissutissat
□ Zefaniasip nalaani upperisarsiornikkut pissutsit qanoq ittuuppat?
□ Silamiut siuttui qanoq ittuusimappat, inuppassuillu isuma suna taamanikkut pigaat?
□ Inuiaat ilaat qanoq ilillutik Jehovap innuttaanik makitasaarfiginnissimappat?
□ Zefanias Judamut inuiannullu allanut qanoq mianersoqqussuteqarpa?
□ Jehovamut utaqqiuaannartut qanoq akissarsisinneqarpat?
[Atuaqqissaarnermi apeqqutit]
[Qupp. 9-mi assiliartaq]
Mesjap ujarattaani uppernarsarneqarpoq Moabip kunngiata Mesjap itsaq Israel asissorsimagaa
[Suminngaanneernera]
Mesjap ujarattaa: Musée du Louvre, Paris
[Qupp. 10-mi assiliartaq]
Babylonimi inuiaat ingerlaasiat pillugu allakkani ukunani allaatigineqarpoq qanoq ilillutik sakkutoorpassuit iligiit Nineve aserorsimagaat
[Suminngaanneernera]
Qussaatamik allakkat: The British Museum