Pallorfiginneriaatsit tamaasa Guutip akuerai?

GUUTIP inuk pinngortippaa anersaakkut pisariaqartitaqartutut — pallorfigisaqarnissamik pisariaqartitaqartutut. Pisariaqartitaq tamanna nammineq ineriartorsimanngilaq; aallaqqaammulli inummut ilaavoq.

Ajoraluartumilli inuit guutisiorfiginneriaatsinik amerlaqisunik pilersitsisimapput, annerusutigulli tamanna inuiannik pilluartunik ataasiussuseqartunillu pilersitseqataasimanngilaq. Upperisarsiornerup aqqani aattaqaqisumik sorsunneqartuarpoq. Tamanna apeqqummik pingaartumik pilersitsivoq: Guutimik qanoq ililluni pallorfiginninneq pingaaruteqarpa?

Itsaq guutipilussiorneq

Naalagaaffiit itsaq kangiani qiterlermi nunaqartut qimerloorneratigut apeqqummut tamatumunnga akissutissarsisinnaassaagut. Taamani guuti Ba’al amerlasuunit pallorfigisaavoq. Aamma Ba’alimut illua’tungiliuttut arnaassuseqartitaasut pallorfigisaapput, soorlu guuti arnaq Asjera. Asjerasiornermi atorneqartarsimavoq qisuk nappagaq illernartitaq, kinguaassiuummut assersuutaasorineqartoq. Itsarnisarsiuut tamaani assilialiarpassuarnik arnanik atisaqanngitsunik assiliartalinnik nassaarsimapput. Assilissani tamakkunani, The Encyclopedia of Religion paasissutissiivoq, „assiliartarineqarpoq guuti arnaq iviangini tigullugit kinguaassiuutiminik nittarterisoq“. Oqaatigineqarpoq ’qularnanngitsumik tassaasoq . . . Asjera’. Ba’alisiornermi kanngunarluinnartunik iliortoqartarsimavoq.

Taamaattumik tupaallannanngilaq tiinganerit ingasattut Ba’alisiornermut ilaasarsimammata. (4 Moses 25:1-3) Kana’animiup Sikemip niviarsiannguaq Dina pinngitsaalillugu arneriffigisimavaa, taamaakkaluartorli oqaatigineqarpoq ’ilaquttaminit tamanit ataqqisaanerpaasoq’. (1 Moses 34:1, 2, 19) Qanigisamik atoqateqarneq, anguteqatinoorneq allatullu maajunnartuliorneq nalinginnaasimapput. (3 Moses 18:6, 22-24, 27) Oqaaseq „sodomi“, ilaatigut anguteqammik arnaqammilluunniit atoqateqarnermik imalik, illoqarfiup itsaq silarsuup ilaani tamaaniissimagaluartup aqqanik naggueqarpoq. (1 Moses 19:4, 5, 28) Ba’alisiornermi aamma aammik kuisisoqartarsimavoq. Assersuutigalugu, Ba’alisiortut meeqqatik uumasut innermut igittarsimavaat guutiminnut pilliutitut ikikkagassatut. (Jeremia 19:5) Ileqqut tamakkua tamarmik upperisarsiornikkut ajoqersuutinut atassuteqarput. Qanoq ilillutik?

Atuakkiamini Archaeology and the Old Testament-imi dr. Merrill Unger ima nassuiaavoq: „Kana’anikkut guutii taamanikkut kangiani inuiaat allat guutiinit peqqarniinneroqalutillu, piumatuneroqalutillu inuunerlunneroqaat. Kana’anikkut guutiisa tupinnaannartumik ileqqorlunnerujussuat pallorfiginnitsiminni pissutsinik ajornerpaanik pinngitsoorani pilersitsisarsimassaaq, taamanikkullu ileqqunut ajortunnguutaanerpaanut pissutaasimassalluni, soorlu naalaffimmi atortittartuunermut meeqqanillu pilliuteqartarnermut.“

Kana’anikkut pallorfiginninnerat Guutip akuerisinnaasimassavaa? Naamerluinnaq! Taassuma Israelikkut minguitsumik imminut pallorfiginninnissaannik ilinniartissimavai. Ileqqut taagorneqareersut pillugit ima mianersoqqusimavai: „Ileqqutigut taamaattutigut minguttuunngortinnaveeritsi! Inuiaat ilissi pillusi nunaannit anisitassakka taamaaliortarnermikkut minguttuunngortipput. Taakkua nunaat minguttuunngorsimavoq, ajortuliaallu pillugit pillarumaarpara inuni maajugalugit taakkuninnga piiaatitsisillugu.“ — 3 Moses 18:24, 25.

 Pallorfiginninneq minguitsoq mingutsinneqartoq

Pallorfiginninneq minguitsoq pillugu Guutip ilitsersuussutai Israelikkut ilarpassuisa malinngilaat. Akerlianilli Ba’alisiortut nunaminni akueraat. Piffissap ingerlanerani Israelikkut tammartitaallutik Jehovamik pallorfiginninneq Ba’alimik pallorfiginninnermik akoorpaat. Upperisaq akuugaq tamanna Guutip akueraa? Kunngip Manassep naalakkersuinerata nalaani qanoq pisoqarsimasoq sammeriartigu. Taanna Ba’alimut pilliivinnik pilersitsivoq, ernini ikikkarlugu pilliutigalugu anersaarsiortarlunilu. „Asjerap assinga sanaani naalaffimmi napparpaa, uffa [Jehova] naalaffik pillugu . . . ima oqarsimagaluartoq: ’Naalaffimmi tassani . . . atera ineqartissava naassaanngitsumut.’“ — 2 Kunngit 21:3-7.

Manasse iliuusiitigut innuttaasa malippaat. Tassami Mannassep „inuiannit [Jehovap] Israelikkut pillugit nungutissimasaanit ajornerusumik iliuuseqartilerpai“. (2 Kunngit 21:9) Guutip pruffiitiisa mianersoqqussuterpassui malinnagit Manasse Jerusalemimi pisuussuteqanngitsut aavannik annertoqisumik kuisisarpoq. Naggataatigut iliuutsini ajortut peqqissimissutigai; erneratali, kunngip Amonip, Ba’alisiorneq atuutilerseqqippaa. — 2 Kunngit 21:16, 19, 20.

Piffissap ingerlanerani naalaffimmi angutinik atortittartoqalerpoq. Ba’alisioriaaseq tamanna Guutip qanoq isigaa? Moses aqqutigalugu ima mianersoqqusisimavoq: „Israelikkunni arnamik angummilluunniit akilersilluni atortittartoqassanngilaq. Aningaasanik arnap angutilluunniit naalaffimmi atortittartup akissarsiarisimasaanik [Jehovap] Guutissi illuanut aggiussissanngilasi aningaasat neriorsuut eqqortinniarlugu pilliutissarigaluarussigilluunniit; taama ittut tamarmik [Jehovamut] Guutissinnut maajunnartuupput.“ — 5 Moses 23:17, 18.

Manassep ernutaata, kunngip Josiasip, naalaffimmi Ba’alisiorneq ileqqorluttoq piiarpaa. (2 Kunngit 23:6, 7) Pisimasulli aaqqeqqinneqarsinnaanngilluinnarput. Kunngip Josiasip toqunerata kinguninnguagut Ba’alisiorneq Jehovap naalaffianut uteqqippoq. (Hesekiel 8:3, 5-17) Taamaattumik Jehovap Jerusalem naalaffillu tassaniittoq Babylonip kunngianut aserortippaa. Oqaluttuap alianartup tamatuma uppernarsarpaa pallorfiginneriaatsit tamaasa pinnagit Guutip akuerigai.Ullumikkummi qanoq ippa?