Aserorterisarneq — Suna pissutaava?

„OQAASISSAQANNGILANGA.“ São Paulop ilaani eqqissisimanartumi qarmami qaliparlaami naqinnernik angisuunik taama allassimasoqarpoq. Aserorterinermut assersuut nalinginnaasoq, immaqa taama eqqarsarputit. Qarmanulli allattuineq tassaaginnarpoq aserorterinerit ilaat.

Biilitaatit inunnit soqqusaatsunit aserorteriffigineqarpat? Pisortat pigisaat, inuppassuarnit atorneqartartut, aserorteriffigineqarsimasut takugaangakkit kamattarpit? Sooq aserorterisoqartarpa? Eqqarsaatigisimaviuk sooq aserorterisarneq taama nalinginnaatigisoq? Nunarsuaq tamakkerlugu oqarasuaatinik tamanit atorneqartartunik aserorterineq ilaasa nuannariinnarlugu iliuuserisarunarpaat. Ingammik angallatit, soorlu qimuttuitsut bussillu, aserorteriffigiumaneqartarput. Aserorterisartut suut tamaasa soqutigigunanngilaat. Aserorterinermulli takusartakkatsinnut, immaqalu nammineq misigisimasatsinnut, suna pissutaava?

Marco, * angut inuusuttoq Rio de Janeiromeersoq, pakatsingaarsimavoq arsartartut nuannarisani ajorsarmata — ima pakatsisimatigaaq allaat bussi ajugaasut iligisaannik ulikkaartoq ujaqqanik milluulerlugu. Aamma Claus eqqaaneqarsinnaavoq. Atuarfimmi ingerlanerlioraangami ima kamatsigisarpoq igalaat ujaqqanik milloorlugit aserortertarlugit. Angutaali aserukkanik taarseeqquneqarmat nuannerpallaanngilaq. Angut inuusuttoq alla, Erwin, atuartuuvoq saniatigullu suliffeqarluni. Taanna ikinngutaalu ileqqorisuusorineqarput, sunngiffimminnili illoqarfimmi aserorterisarput. Erwinip angajoqqaavisa tamanna naluaat. Valter iliarsuuvoq angerlarsimaffeqarani São Paulop aqqusernini inuusariaqartoq. Ikinngutiginerpaasai inupalaajuupput, iliuuserisartagaannullu peqataasarpoq. Aamma paanninnermik timersorneq ilikkarpaa. Assersuutit tamakkua aserorterisartut tunuliaqutaat pillugit paasitippaatigut, aamma takutippaat aserorterinermut aserorterisartullu misigissusiinut pissutaasut inummit inummut assigiinngitsuusut.

„Aserorterineq tassaasinnaavoq akiniaaneq imaluunniit politikkikkut isummanik ersersitsineq. Meeqqat inersimasullu ilaannikkut nuannariinnarlugu taama pinerluttuliortarput,“ The World Book Encyclopedia-mi allassimavoq. Aserorterinerli aamma navianartuusinnaallunilu toqussutaasinnaavoq. Inuusuttorpaaluit nuannaarniarput, angullu sinittoq takugamikku ikuallajasumik kuerarpaat kukullugulu. Angut taanna,  Brasiliamiu eqqilik, kingusinnerusukkut napparsimmavimmi toquvoq. Nalunaarusiaq naapertorlugu „inuusuttut oqarsimapput isumaqarlutik kialuunniit pisoq soqutigissanngikkaa qinusartut amerlasuut aqqusinermi ikuallanneqarlutik toqunneqartaraluartut eqqartuussaasoqarneq ajormat“. Aserorterinerli ajunaarnermik kinguneqarpat kinguneqanngikkaluarpalluunniit, aningaasatigut misigissutsikkullu akisoorujussuuvoq. Aserorterisarneq millisinneqarsinnaava unitsinneqarsinnaalluniluunniit?

Kia aserorterineq unitsissinnaavaa?

Politiit atuarfiillu aserorterisarneq pinaveersaartissinnaavaat? Ajornartorsiutaasut ilaat tassaavoq oqartussaasut pinerluttulliornerit ingasannerusut, soorlu ikiaroornartunik nioqquteqarneq toqutsinerillu, pinerluttuliornernit toqumik kinguneqarsimanngitsunit ulapputiginerummatigik. Politeeq oqarsimavoq inuusuttut ileqqupiloqaleraangata ’angajoqqaat amerlanertigut qitornamik kammalaataat atuarfilluunniit pisuutittaraat, imaluunniit politiit tigusarinnittut avoqqaarisaraat’. Paasissutissiinerup inatsisinillu unioqqutitsaalisitsinerup immaqa aserorterisarneq millisissinnaagaluarpaat, angajoqqaalli isumartik allanngortinngippassuk sumut iluaqutaassava? Inuusuttunut parnaarussivimmi paarsisoq oqarsimavoq: „Inuusuttut avaanngusunnerat aserorterinissamullu periarfissaqartarnerat pissutaapput. [Inuusuttut] unnoqisumi susassaaleqillutik angalaartarput. Nakkutigineqarunanngillat — taamaanngippammi angerlarsimassagaluarput.“

Aserorterisarneq sumiiffinni amerlasuuni ajornartorsiutaasorujussuuvoq, iliuuseqarfigineqarsinnaavorli. Inuusuttut aserorterisartut siuliani eqqaaneqartut allanngorsimapput; akisussaassuseqanngitsutullu iliuuserisartakkatik allanngortilluinnarsimavaat. Suup pinerluttuliortuusimasut taakku allamik inooriaaseqalersissimavai? Immaqa tupaallaatigissavat tusarukku aserorterineq millisinneqaannarani soraarsinneqarluinnassasoq! Allaaserisap tulliuttup atuarnissaanut kajumissaarusuppatsigit. (wE 15/6 99)

[Quppernerup ataani ilanngussaq]