Ikit sorsunnerup pilersitai

„SORSUNNERMI ajugaasoqarneq ajorpoq,“ sorsunnersuit aappaanni sakkutuujusimasoq oqarpoq. „Tamarmik ajorsarluinnarput.“ Amerlasuut isumaqatigissavaat. Sorsunnerni annaasat angeqaat; ajugaasunut ajugaaffigineqartunullu akisoorujussuuvoq. Allaat sorsunnerup kingorna inuit millionilikkuutaat atugarliungaartarput.

Kinguneri suut? Sorsunnerup nunap inui ikinnerulersissinnaavai, iliarsuillu uillarnerillu amerlitillugit. Aniguisut amerlasuut timikkut tarnikkullu itisuunik ikeqarput. Inuit millionilikkuutaat piitsunngorput qimaasariaqalerlutilluunniit. Akerleriinni uumissuineq aliasunnerlu aniguisut uummammiugisaat takorloorsinnaavavut.

Ikit anniaataasut

Akiuukkunnaareertoqarnerata sakkutuullu angerlareernerata kingunerujussuatigut allaat inuit uummataanni ikit suli anniaataasarput. Kinguaariit tulliuttut imminnut uumigeqqajaasinnaasarput. Taamaattumik ikit sorsunnerup pilersitai sorsunnerup tullissaanut pissutaasinnaasarput.

Assersuutigalugu Versaillesimi Isumaqatigiissutip 1919-imi Sorsunnersuup Siulliup unitsinneqarnissaanut atsiorneqartup Tyskland atugaqalersippaa tyskit ingasappallaarsorisaannik akiniaassutigineqartariaqarsorisaannillu. The Encyclopædia Britannica naapertorlugu isumaqatigiissummi naammasseqqusat „tyskit kamalersippaat akiniaanissamillu kissaateqalersillugit“. Ukiualuit tamatuma kingorna „Hitlerip eqqissinermik isumaqatigiissummut akerliuneq atornerluppaa,“ tamannalu Sorsunnersuit Aappaata ilaatigut pissutigaa.

Sorsunnersuup Aappaa Europap kitaani aallartippoq Balkanimullu siaruaalluni. Naggueqatigiit tamaanimiut 1940-kkunni imminnut innarlerneri 1990-ikkunni Balkanimi sorsunnermik kinguneqarput. „Uumissuinerup akiniaanerullu kingunerisaannik atugarliortuarneq ulloq manna tikillugu atuuppoq,“ tyskit aviisiat Die Zeit allappoq.

Inuiaat eqqissillutik inooqatigiissappata ikit sorsunnerup pilersitai pinngitsooratik katsorsarneqartariaqarput. Tamanna qanoq anguneqarsinnaava? Uumissuineq aliasunnerlu suujunnaarsinniarlugit qanoq iliortoqarsinnaava? Kia ikit sorsunnerup pilersitai ajorunnaarsissinnaavai?

[Suminngaanneernera]

U.S. Coast Guard photo; UN PHOTO 158297/J. Isaac