Jehova eqqortumik iliortuaannarpoq
Jehova eqqortumik iliortuaannarpoq
„Iluartuuvoq [Jehova] ingerlavimmini tamani.“ — TUSSIAAT 145:17.
1. Iliuuserisimasatit kukkusumik isummerfigineqaraangata qanoq misigisarpit, tamannalu qanoq ilinniarfigineqarsinnaava?
PAATSOORNEQARNIKUUIT, inunnit pineqartumik iternga tikillugu ilisimanninngitsunit iliuutsitit kukkusumik isummerfigineqarnikuuppat imaluunniit pissutiginiakkatit apeqquserneqarnikuuppat? Taama pisoqarsimappat qularnanngitsumik ajuallaatigisimassavat, tamannalu paasinarpoq. Tamanna pingaarutilimmik ilinniarfigisinnaavarput: Pineqartoq iternga tikillugu ilisimanngikkaanni isummipallannissaq silatusaarnerussanngilaq.
2, 3. Biibilimi oqaluttuarineqartut annikitsualuttortaqarpallaannginnerat pissutigalugu apeqqutit tamarmik akineqarsinnaanngikkaangata inuit ilaat qanoq isummertarpat, Jehovali pillugu Biibilimi qanoq allassimasoqarpa?
2 Aamma Jehova Guutip iliuusiisa isummerfigipallannissaat silatusaarnerussanngilaq. Sooq? Biibilimi oqaluttuarineqartut ilaat tusaqqaarlugit paatsuunganarsinnaammata. Oqaluttuarineqartuni taakkunani — soorlu itsaq Guutip kiffaasa ilaasa iliuusii pillugit imaluunniit Guutip eqqartuussutai pillugit — immaqa annikitsualuttortaqarpallaannginnera pissutigalugu apeqqutivut tamarmik akineqarsinnaanngillat. Ajoraluartumik inuit ilaasa oqaluttuat taamaattut mamiatsaatigisarpaat, allaallu Guuti naapertuilluartuunersoq qularilertarlugu. Biibilimili allassimavoq Jehova ’iluartuusoq ingerlavimmini tamani’. (Tussiaat 145:17) Aamma oqaasiani qularunnaarsinneqarpugut ’eqqunngitsumik iliorfiginninngisaannartoq’. (Jobi 34:12; Tussiaat 37:28) Kukkusumik isummerfigineqaraangami qanoq misigisarnersoq takorlooriaruk!
3 Jehovap eqqartuussutaanik akuerinnittariaqarnitsinnut pissutaasut tallimat misissoriartigik. Tamatuma kingorna — pissutaasut taakku eqqarsaatigalugit — Biibilimi oqaluttuat paasiuminaatsinneqartartut marluk misissussavavut.
Jehovap eqqartuussutai sooq akuerisariaqarpavut?
4. Guutip iliuusiinik isornartorsiuinissaq sooq mianersuutigisariaqarparput? Assersuuteqarit.
4 Siullermik, Jehovap isornartorsiornissaa mianersuutigisariaqarparput, pineqartoq iternga tikillugu ilisimammagu, uagullu taama ilisimasaqartiginnginnatta. Assersuutigeriartigu eqqartuussisoq kinaassusersiortuunnginnini pillugu tusaamasaalluartoq eqqartuussummik nalunaarutiginnittoq. Inuk pineqartumik iternga tikillugu ilisimanninnani inatsisillu pineqartumut tunngasut sianiginagit eqqartuussisup aalajangigaanik isornartorsiuisoq qanoq isumaqarfigissagaluarpiuk? Pineqartumik iternga tikillugu ilisimanninnani oqaaseqarfiginninnissaq sianiilliornerussannginnerpa? (Ussatit 18:13) Inukulunnguit ’nunarsuarmik tamarmik eqqartuussisumik’ isornartorsiuinissaat sianiilliornerungaassaaq. — 1 Mosesi 18:25.
5. Guutip inuit ilaannut eqqartuussutai pillugit Biibilimi atuaraangatta suna eqqaamassavarput?
5 Aappassaanik, Guutip inunnit allaanerulluni inuup uummammiugisai takusinnaavai. (1 Samueli 16:7) Oqaasiani ima allassimavoq: „Uanga, [Jehova], uummatit misissuiffigisarpakka tartullu misilittarlugit, kinaluunniit pisassaanik pitikkumallugu inuuserisaa suliaalu missiliuutigalugit.“ (Jeremia 17:10) Taamaattumik Biibilimi Guutip inuit ilaannik qanoq eqqartuussisimanera pillugu oqaluttuaq atuaraangatsigu, eqqaamatigu eqqarsaataat, pissutiginiagaat siunertaallu isertortut Biibilimi oqaluttuami eqqaaneqanngitsut Guutip malugisarai. — 1 Nalunaarsuutit 28:9.
6, 7. (a) Jehovap imminut akisugaluaqisoq naapertuilluarnermut najoqqutassiani aalajangiusimallugit qanoq ersersippaa? (b) Guutip naapertuilluartumik iliorneranik qulalissutigisatsinnik Biibilimi atuagaqaraangatta suna eqqaamasariaqarparput?
Romamiut 5:18, 19) Ernini asasani nappakkami anniartitaaffimmi naalliullunilu toqusoq takuaa, tamannalu anniaatigisimassaqaa. Tamakkuli Guuti pillugu qanoq paasisaqarfigaavut? ’Utertitsissut Kristusi Jiisusikkut akilerneqartoq’ pillugu Biibilimi ima allassimavoq: „Guuti taamaaliorpoq naapertuilluartuunini takutinniarlugu.“ (Romamiut 3:24-26, NV) Romamiunut allakkat 3:25-mik nutsigaq alla imaappoq: „Tamatumuuna erserpoq Guuti eqqortumik naapertuilluartumillu iliortuaannartoq.“ (New Century Version) Jehovap utertitsissummik pilersitsinissaminut taama piumassuseqartiginerata ersersippaa ’eqqortunik naapertuilluartunillu’ ataqqinningaartuusoq.
6 Guutip eqqartuussutaanik akuerinnittariaqarnitsinnut pissutaasut pingajuat tassaavoq Jehovap imminut akisugaluaqisoq najoqqutassiani naapertuilluartut aalajangiusimallugillu maleruarmagit. Jehovap inuit naalattut ajortimit toqumillu aniguisinniarlugit ernini utertitsissutitut tunniukkamiuk naapertuilluarnermut najoqqutassiani eqqortippai. (7 Taamaattumik Guutip naapertuilluartumik iliorneranik qulalissutigisatsinnik Biibilimi atuagaqaraangatta eqqaamasariaqarparput naapertuilluarnermut najoqqutassiaminut ilumoorfiginninnini pissutigerpiarlugu Jehovap ernini asattuutinngikkaa, naalliullunili toqunissaa akuerigaa. Allanut tunngatillugu najoqqutassianik taakkuninnga sumiginnaanissaa takorloorneqarsinnaava? Naamik, ilumoortoq unaavoq Jehova naapertuilluarnermut najoqqutassiaminik unioqqutitsinngisaannartoq. Taamaattumik eqqortumik naapertuilluartumillu iliortuaannarneranik qularutiginninnginnissamut pissutissaqarluarpugut. — Jobi 37:23, 1990.
8. Guuti naapertuilluarnermik misigissuseqanngitsoq isumaqassalluni sooq kukkunerussava?
8 Jehovap eqqartuussutaanik akuerinnittariaqarnitsinnut pissutaasut sisamaat eqqarsaatigilaariaruk: Jehovap inuk imminik assililluni pinngortippaa. (1 Mosesi 1:27) Taamaattumik inuit Guutip pissusiinut assingusunik pissuseqarput. Tassa aamma uagut naapertuilluarnermik misigissuseqarpugut. Taamaattumik naapertuilluarnermik misigissuserput pissutigalugu isumaqarutta Guuti taamatut naapertuilluarnermik misigissuseqanngitsoq kukkussaagut. Oqaluttuaq aalajangersimasoq Biibilimiittoq eqqissiunnaarutigigutsigu eqqaamasariaqarparput suup eqqortuuneranik naapertuilluartuuneranillu misigisimanerput, ajorti kingornussarput pissutigalugu, naammalluinnanngitsuusoq. Jehova Guuti assilillugu pinngortitaavugut, taannalu eqqortoq naapertuilluarnerlu eqqarsaatigalugit naammalluinnartuuvoq. (5 Mosesi 32:4) Inuit Guutimit naapertuilluarnerusinnaasut eqqarsassalluni sianiilliornerulluinnassaaq, ilaa? — Romamiut 3:4, 5; 9:14.
9, 10. Sooq Jehovap iliuutsini inunnut nassuiartariaqarnagilluunniit imminut illersortariaqanngila?
9 Jehovap eqqartuussutaanik akuerinninnissamut pissutaasut tallimaat tassaavoq ’nunarsuarmi tamarmi Qutsinnerussaartuunera’. (Tussiaat 83:19) Taamaammat iliuutsini inunnut nassuiartariaqarnagilluunniit imminut illersortariaqanngilaq. Taanna tassaavoq Marriortorsuaq, uagullu marrartut taassuma qummuattaliaatut iluarisaminillu iliorfigisinnaasaatut ippugut. (Romamiut 9:19-21) Uagut — marraq tigummiaa — kikkuugatta taassuma aalajangigai iliuusiilu apeqqusissavavut? Ataataanerpaap Jobip Guutip inunnut iliuuseqarfiginneriaasia paatsoormagu, Jehovap naqqippaa ima aperalugu: „Naapertuilluartuunera qularutigisaatikkumaviuk? Uanga pisuutinniarpinga illit nammineq pinngitsuutitaaqqullutit?“ Jobip sianiilliorsimanini nassuerutigaa, taamaattumillu peqqissimivoq. (Jobi 40:8; 42:6) Qanortoq kukkulluta Guuti naqqissunngisaannarisigu!
10 Tassa pissutissaqarluarpugut Jehovap eqqortumik iliortuarnera upperissallugu. Maanna Jehovap aqqutaanik paasinninnissamut tunngavissaqaleratta, Biibilimi oqaluttuat marluk inuit ilaannik paatsuungalersitsisut misissoriartigik. Oqaluttuaq siulleq Guutip kiffaasa ilaata iliuusiinut tunngavoq, aappaalu Guutip eqqartuussutiminik nammineq naammassinninneranut tunngalluni.
Sooq Lotip panini inupalaanut puffassimaartunut neqeroorutigai?
11, 12. (a) Guutip inngilit inuttut timeqalersut marluk Sodomamut aallartimmagit qanoq pisoqarsimanersoq oqaluttuariuk. (b) Oqaluttuaq taanna pissutigalugu inuit ilaat qanoq aperisarpat?
11 Mosesimik allakkat siulliit kapitali 19-imi Guutip inngilit inuttut timeqalersut marluk Sodomamut aallartimmagit qanoq pisoqarsimaneranik oqaluttuaq atuarsinnaavarput. Lotip tikeraat imminni unnueqqullugit kimigiiserfigai. Unnukkulli inupalaat illoqarfimmeersut illu avatangerpaat tikeraallu imminnut anniseqqullugit angutit illoqarfimmiittut atoqatiginiassammatigik. Lotip angutit oqaloqatigalugit silattortinniarsarigaluarpai, iluaqutaanngilarli. Tikeraani illersorniarlugit ima oqarpoq: „Naamik, qatanngutikka, ajortumik ilioqinasi. Aajuku panikka marluk suli innaanneqarsimanngitsut. Taakku ilissinnut anisissavakka, iluarisassinnillu iliorfigiumaarpasi. Angutilli marluk uku ajortumik peqinasigit uanga illunni tikeraartigigakkit.“ Inupalaalli tusaajumanngillat matulu sequmingajallugu. Naggataatigut inupalaat kamattorsuit inngilinit tappiillisinneqarput. — 1 Mosesi 19:1-11.
12 Paasinarluarpoq inuit ilaasa oqaluttuaq paatsuunganartimmassuk. Ima aperisarput: ’Qanoq ililluni Lotip tikeraani illersorniaraluarlugilluunniit panini inupalaanut neqeroorutigisinnaavai? Kukkuvoq, aap, allaat qunuvoq, ilaa?’ Aamma oqaluttuaq taanna eqqarsaatigalugu Guutip qanoq ililluni apustili Petrusi Lotimik ’iluartuuneraanissamut’ isumassarsisissinnaavaa? Lotip iliuusia Guutip akuerigamiuk? (2 Petrusi 2:7, 8) Tamanna kukkusumik isummerfiginnginniassagatsigu misissorlualaariartigu.
13, 14. (a) Loti Sodomamiittoq pillugu Biibilimi oqaluttuamut tunngatillugu suna paasineqartariaqarpa? (b) Loti qunutuujunngitsoq sumit erserpa?
13 Paasineqaqqaartariaqarpoq Lotip iliuusia Biibilimi akuerineqaraniluunniit assuarineqanngitsoq, qanorli pisoqarnera oqaluttuarineqaannartoq. Aamma Loti qanoq eqqarsarsimanersoq taamatulluunniit iliornerminut suut pissutiginerai oqaluttuarineqanngilaq. ’Iluartut makitinneqarneranni’ makikkuni immaqa sukumiinerusumik oqaluttuussinnaavaatigut. — Apustilit Suliaat 24:15.
14 Loti qunutuujunngilaq. Ilungersunartorsiorpoq. ’Illumini tikeraartigalugit’ oqarami isumaqarpoq taakku illersortussaallugit taakkununngalu qimarnguiusussaalluni. Tamannali imaannaassanngilaq. Oqaluttuarisaanermik ilisimatooq juuteq Flavius Josefus oqaluttuarpoq Sodomamiut „inunnik naapertuilluanngitsumik iliorfiginnittartuusut Guutimillu ataqqinninngitsuusut . . . Takornartanik uumissuisuupput anguteqatiminnoortarnermikkullu imminut atornerluttarlutik.“ Lotilli inupalaat maajunnartut tunuarsimaarfiginngilai. Anillunili angutit kamattut 1 Mosesi 19:6.
oqaloqatiginiarsarai. Anigamilu allaat matu matuaa. —15. Sooq oqartoqarsinnaava Loti immaqa uppernini pissutigalugu taamaaliorsimasoq?
15 Immaqali inuit ilaat ima aperiumassapput: ’Soormiuna Lotip panini inupalaanut neqeroorutigigai?’ Pissutiginiagaa ajorsoriinnarnagu iliuusia paasiniarlugu pissutaasinnaasunik allanik misissueriarta. Siullermik Loti uppernini pissutigalugu taamaaliorsimasinnaavoq. Qanoq? Qularnanngitsumik Lotip nalusimassanngilaa Jehova Aaperaap nulianik, Saramik, qanoq illersuisimanersoq. Aaperaammi Lotip akkagaa. Sara pinneqimmat Aaperaap Sara qinnuigisimavaa aniginerartaqqulluni Saramik nuliartaarusuttumit toqutaannginniassagami. * Tamatuma kingunerisaanik Sara Faraop illuanukaanneqarpoq, Jehovali akuliuppoq Saralu Faraomit kanngunarsarneqanngitsoortillugu. (1 Mosesi 12:11-20) Imaassinnaavoq Loti uppernini pissutigalugu taamaaliorsimasoq, isumaqarami Sarap illersorneqarsimaneratut panini illersorneqarsinnaasut. Maluginiarnarpoq Jehova inngilini aqqutigalugit ilumut akuliuttoq, arnallu inuusuttut ajortumik pineqanngitsut.
16, 17. (a) Lotip angutit Sodomamiut qanoq immaqa quarsaarteriaraluarlugillu paatsiveerutiteriaraluarpai? (b) Loti qanorluunniit eqqarsarsimagaluarpat suna qularutigisariaqanngilarput?
16 Pissutaasinnaasoq alla misissoriartigu. Lotip immaqa angutit quarsaartinniarlugillu paatsiveerutitinniarsimavai. Isumaqarsimasinnaavoq angutit panini pileriginavianngikkaat, angutimmi taakku anguteqatiminnoortartuupput. (Judasi 7) Aammattaaq arnat inuusuttut taakku angutinik illoqarfimmeersunik pissiaqarput, imaasinnaavorlu ningaassaasa ikinngutaat, nalunngisaat niueqatigisartagaallu inupalaanut ilaasut. (1 Mosesi 19:14) Taamaammat Loti neriussimasinnaavoq angutit inupalaanut ilaasut ilaannik panini illersorniarlugit akuliuttoqassasoq. Inupalaat isumaqatigiinngikkunik ulorianarpallaarunnaassapput. *
17 Loti qanorluunniit eqqarsarsimagaluarpat sunaluunniillu pissutigisimagaluarpagu, Jehovap eqqortumik iliortuaannarnera taamaattumillu Lotimik ’angutitut iluartutut’ isiginninnissamut pissutissaqarluarsimanera qularutigisariaqanngilarput. Sodomamiullu pissusilersornerat eqqarsaatigalugu, Jehovap Sodomamiunut eqqartuussutaa pissutissaqavinnersoq qularutigineqarsinnaava? — 1 Mosesi 19:23-25.
Sooq Jehovap Uzza toquppaa?
18. (a) Daavip illerfik Jerusalemimukaammagu qanoq pisoqarpa? (b) Pisoq tamanna pillugu apeqqut suna saqqummerpa?
18 Oqaluttuaq alla inuit ilaasa paatsuungassutigisaat Daavip angerutsip illerfianik Jerusalemimukaassinerani pisimasumut tunngavoq. Illerfik qamutinut Uzzamit qatanngutaanillu ingerlanneqartunut ikineqarpoq. Oqaluttuarineqarnera imaappoq: „Nakonip karrertaajaaffianut pillutik ussigit uniartut orloqqajarmata Uzzap Guutip angerusiata illerfia nakkaqqunagu assamminik attorpaa. Taava [Jehovap] Uzza kamaatingaalerpaa, Guutillu toquppaa unioqqutitsinera pissutigalugu; toquvorlu Guutip angerusiata illerfiata killingani.“ Misileeqqinneq, qaammatialuit tamatuma kingorna pisoq, iluatsippoq, illerfik Guutip peqqusineratut Kehatikkunnit naggueqatigiinnit Levikkunneersunit ersullugu angallanneqarmat. (2 Samueli 6:6, 7; 4 Mosesi 4:15; 7:9; 1 Nalunaarsuutit 15:1-14) Inuit ilaat immaqa ima aperiumassapput: ’Sooq Jehova taama ingasattajaartigaa? Uzzammi illerfik najummeriaraluaannarpaa.’ Kukkusumilli isumminnginniassagatta pisimasumi tassani annikitsualuit maluginiartariaqarpavut.
19. Sooq Jehova eqqunngitsumik iliorsinnaanngila?
19 Eqqaamasariaqarparput Jehova eqqunngitsumik iliunngisaannartoq. (Jobi 34:10) Eqqunngitsumik ilioraluaruni asannittuliussanngikkaluarpoq, Biibilimillu atuaqqissaartaratta nalunngilarput ’Guuti tassaasoq asanninneq’. (1 Johannesi 4:8) Aammattaaq Biibilimi allassimavoq ’naapertuilluarneq iluarnerlu [Guutip] issiavissaarsuata tunngavigigai’. (Tussiaat 89:15) Taamaammat Jehova qaquguluunniit eqqunngitsumik iliussanerpa? Taamaalioraluaruni qilammi nunamilu kisimi oqartussaanerminut tunngaviusoq akornusissagaluarpaa.
20. Suut pissutigalugit Uzzap inatsisit illerfimmut tunngasut ilisimasariaqaraluarpai?
4 Mosesi 4:18-20; 7:89) Taamaattumik illerfimmik illernartumik nuussineq pingaaruteqanngitsutut isigisassaanngilaq. Uzza Levikkuugunarpoq (palasiunanili), taamaattumik Inatsisit pillugit paasisimasaqarluartariaqaraluarpoq. Siusinnerusukkuttaaq illerfik angutaata illuaniitinneqarsimagaluarpoq. (1 Samueli 6:20–7:1) Ukiut 70-it missiliorlugit tassaniitinneqarsimavoq, Daavip taassuminnga nuusserusulernerata tungaanut. Taamaammat Uzzap meeraallunili inatsisit illerfimmut tunngasut nalusimassannginnguatsiarpai.
20 Uzzap nalunngittariaqaraluarpaa taanna attortussaanagu. Illerfik Jehovap najuunneranut assersuutaavoq. Inatsisini erseqqissumik allassimavoq kialuunniit taassuminnga attuisinnaatitaanngitsup attussanngikkaa, inatsimmillu tamatuminnga unioqqutitsisut toqumik pillarneqarumaartut. (21. Uzza eqqarsaatigalugu sooq pingaaruteqarpa eqqaamassallugu Jehovap inuk qanoq uummammioqarnersoq takusinnaagaa?
21 Soorlu eqqaaneqareersoq Jehovap inuk qanoq uummammioqarnersoq takusinnaavaa. Uzzap iliuusia Biibilimi ’unioqqutitsinertut’ imaluunniit ’ataqqinnittuunngissusertut’ (NV) eqqaaneqarmat Jehovap Uzza oqaluttuami eqqaaneqanngitsumik namminissarsiornermik pissuteqarluni taamaaliortoq takusinnaasimasinnaavaa. Immaqa makitavoq, pisinnaatitaanini akimorlugu ilioqqajaasuulluni. (Ussatit 11:2) Illerfimmik, sivisuumik ilaquttami illuaniissimasumik, ingerlatsisunut siuttuunerup ataqqinaataanera imminut pingaartissutigilersimavaa? (Ussatit 8:13) Uzza isumaqarpa Jehovap talia naappallaartoq illerfillu illernartoq nammineq najuunnerminut assersuutaasoq najummisinnaanngikkaa? Nassuiaat sunaagaluarpalluunniit Jehovap eqqortumik iliorsimanera qularutigisariaqanngilarput. Qularnanngitsumik eqqartuussipallannissamut pissutaasumik Uzzap uummamiugisaanik takusaqarsimassaaq. — Ussatit 21:2.
Tatiginninnissamut tunngavissaalluartoq
22. Jehovap ilisimassusia Oqaasiani annikitsualuit ilaasa ilaannikkut eqqaaneqartannginnerisigut qanoq ersersinneqartarpa?
22 Jehovap ilisimassusia asseqanngitsoq ilaatigut ersersinneqarpoq annikitsualuit ilaat Oqaasiani eqqaaneqanngimmata. Taamaalilluni imminik tatiginninnermik takutitsinissamut periarfissippaatigut. Sammeriikkatsinnit paasinarpoq Jehovap eqqartuussutaanik akuerinninnissamut pissutissaqarluartugut, ilaa? Aap, uummatikkut ilumoorluta isummakkullu ammalluta Guutip oqaasianik atuaqqissaaraangatta, Jehova ima ilisarisimatigilertarparput eqqortumik iliortuaannarnera qularutigiunnaarluinnartarlutigu. Biibilimi oqaluttuaq pillugu ingerlaannaq erseqqissumik akissutissarsisinnaanngisatsinnik apeqqutissaqalerutta Jehovap eqqortumik iliorsimanera tatigilluinnartigu.
23. Jehovap siunissami iliuuserisassai eqqarsaatigalugit suna qularutigisariaqanngilarput?
23 Taamatulli qularutigisariaqanngilavut Jehovap siunissami iliuuserisassai. Qularutigisariaqanngilluinnarparput annikilliornartussarsuarmi eqqartuussutiminik naammassinninnermini ’iluartut iluaatsunut ilanngullugit piiassanngikkai’. (1 Mosesi 18:23) Naapertuilluarnermik eqqortuliornermillu asannikkami taamatut pisoqartinngisaannassavaa. Aamma tatigilluinnarsinnaavarput silarsuarmi nutaami uagutsinnut ajunnginerpaaq eqqarsaatigalugu kissaatigisavut tamaasa naammassiumaarai pisariaqartitavullu tamaasa tunniukkumaarai. — Tussiaat 145:16. (wE 2/1 05)
[Quppernerup ataani ilanngussat]
^ imm. 15 Aaperaat annilaanganissaminut pissutissaqarpoq, papyrusitoqqamimi oqaluttuarineqarpoq faraot ilaata angutinut sakkulisartunut arnaq pinnersoq tigusaritikkaa uialu toqutsillugu.
^ imm. 16 Pissutaasinnaasut allat Vagttårnet 15. februaari 1980-imoortumi, qupp. 24-mi eqqaaneqarput.
Eqqaamavigit?
• Suut pissutigalugit Jehovap eqqartuussutai akuerisariaqarpavut?
• Lotip inupalaanut neqeroorutaanut tunngatillugu kukkusumik isumminnginnissamut suna iluaqutigisinnaavarput?
• Uzzap sooq toquneranik paasinninnissamut suut iluaqutigisinnaavavut?
• Jehovap siunissami iliuuserisassai eqqarsaatigalugit suna qularutigisariaqanngilarput?
[Atuaqqissaarnermi apeqqutit]