Inuup inuunera pingaartinneqarpa?

„Guuti assilillugu inuk pinngortitaammat inummik allamik toqutsineq tassaavoq silarsuarmi akisunerpaamik illernarnerpaamillu piuneerutsitsineq.“ — The Plain Man’s Guide to Ethics, William Barclayimit.

,SILARSUARMI akisunerpaaq’. Inuunermut isiginnittaaseq tamanna isumaqatigaajuk? Inuit pissusilersornerannit erseqqippoq inuppassuit atuakkiortup qulaani issuarneqartup inuunermut isiginnittaasiatut isiginnittaaseqanngitsut. Millionillit inunnit nakuuserumatuunit inoqatimik qanoq atugaqarnerat soqutiginagu namminissarsiorlutik anguniagaqartunit naakkittaatsumik toqutaasimapput. — Oqaluussisartup oqaasii 8:9.

Atoriarlugit igitat

Sorsunnersuaq siulleq assersuutissaqqippoq inuup inuunerata pingaartinneqannginneranut. Akerleriinnerup tataannartup taassuma ingerlanerani assersuutissarpassuaqarpoq „inuppassuit iluaqutaanngitsumik pilliutigineqarnerannut,“ oqaluttuarisaanermik ilisimatooq A.J.P. Taylor oqarpoq. Sakkutuut naalagaat tusaamasaajumallutik ataqqisaajumallutillu sakkutuut naleqanngitsutut pilliutigineqarsinnaasutullu sorsuffimmut aallartittarpaat. Frankrigimi Verdun pillugu akiuunnermi millionit affaat sinnerlugit toqutaapput. Akiuunneq tamanna „pissarsiarineqarsinnaasumik annaasinnaasamilluunniit [sorsunnermut pingaarutilimmik] iluanaarutissartaqanngilaq,“ Taylor allappoq, „taamaallaat angutit toqutaasussat ajugaanermilu ataqqisaaneq.“ — The First World War.

Taamatut inuup inuuneranik asissuineq suli nalinginnaavoq. Professori Kevin Balesip uparuarpaa ukiuni kingulliunerusuni „inuit amerliartupiluungaarmata silarsuaq tamakkerlugu suliffeqarfiit inunnit piitsunit qajannartunillu millionilinnit qarsunneqartutut ipput“. Inuunertik naallugu niuernikkut aaqqissuussinerup nanertuutaasup, „inuunermik pingaartitsiffiuallaanngitsup“ ataani, inuuginnarumallutik ilungersortariaqarput.  Kevin Bales oqarpoq inunnik taakkuninnga atornerluisut atornerlutatik inussiaataannartut, „inuttut atortussatut aningaasarsiutigeriarlugit igitassatut“, pigaat. — Disposable People.

’Anorimik tigusiniarsarineq’

Inuit millionillit pingaaruteqanngivissutut misiginerannut isumatsaqqanerannullu — inuugunik toqugunilluunniit allanit soqutigineqanngitsutut misiginerannut — allarpassuarnik aamma pissuteqarpoq. Sorsunnerit naapertuilluanngitsuliornerillu saniatigut inuiaat panernersuarnit, kaannersuarnit, nappaatinit, toqusoornernit allarpassuarnillu aamma eqqugaasarput, tamakkualu tamarmik eqqarsalersitsisarput ilumut inuuneq nuannersortaqarnersoq. — Oqaluussisartup oqaasii 1:8, 14.

Soorunami inuit tamarmiunngitsoq inuunertik naallugu pisariaqarnerpaanik amigaateqarsimapput isumakuluutaannarnilluunniit aliasuutaannarnillu misigisaqartarlutik. Allaalli ilungersunarnerpaanik misigisaqartanngitsut itsaq Israelimi kunngi Salomo, ima aperisoq, isumaqatigaat: ’Sumik inuup peqaatigissanerpai suliani tamaasa uummammilu piniarneri, seqernup ataani erloqissutigisani.’ (Oqaluussisartup oqaasii 2:22, 1900/1961) Inuppassuit taamatut eqqarsartartut paasisimavaat angusimasamik ilarujussui ’piunngitsuusut anorimillu tigusiniarnerusut’. — Oqaluussisartup oqaasii 2:26.

„Tassa tamarmik?“ Taama aperisarput inuppassuit inuunertik kingumut eqqarsaatigigaangamikku. Aap, inuit qassit ataataanerpaap Aaperaap, „utoqqarmut ullussani naammatsissimallugit“ toqusup, nalerisimaarneratulli nalerisimaarneq misigaat? (1 Mosesi 25:8) Inuit amerlanerit misiginerugunarput inuuneq piunngitsuullunilu siunertaqanngitsuusoq. Taamaattariaqanngilarli. Inuit tamarluinnarmik Guutip isaani erlinnartuupput, kissaatigaalu tamatta siunertaqarluartumik nalerisimaarnartumillu inuussasugut. Qanoq taamatut inuusoqalersinnaava? Malugiuk allaaserisami tulliuttumi tamanna qanoq allaaserineqarnersoq.