Jehovap oqaasia uumavoq

Kunnginik allakkat siulliit-nit pingaarnersat

„ILUARTUT pissaaneqaleraangata inuit nuannaartarput, iluanngitsorli naalakkersuisunngoraangat inuit anersaaruluttarput.“ (Ussatit 29:2) Ussatip taassuma ilumoortuunera Kunnginik allakkat siulliit-ni erseqqivissumik uppernarsarneqarpoq. Atuakkami tassani oqaluttuarineqarput Salomop inuunera taassumalu naalakkersuinerata nalaani itsaq Israelimi pissutsit toqqissisimanarnerat atugarissaarfiunerallu. Aammattaaq Kunnginik allakkat siulliit-ni oqaluttuarineqarput Salomop toqunerata kingorna naalagaaffiup avinneqarnera Salomolu kingoraarlugu kunngiusut 14-init, ilaat Israelimi ilaallu Judamilu kunngiusut. Kunngit taakkua ilaat marluinnaat Jehovamut aalajaattuartuupput. Aamma atuakkami oqaluttuarineqarput pruffiitit arfinillit, ilaatigut Elia.

Oqaluttuami piviusumi tassani pruffiiti Jeremiamit Jerusalemimi Judami allataasumi ukiut 129-t ingerlaneranni — 1040-miit 911-mut u.n.s. — pisimasut oqaluttuarineqarput. Jeremiap atuagaq suliarigamiuk nalunaarsuutitoqqat, ilaatigut ’Salomop Nalunaarsuutai’ misissorsimagunarpai. Nalunaarsuutit taakkua pigineqarunnaareerput. — 1 Kunngit 11:41; 14:19; 15:7.

KUNNGI ILISIMASSUSEQARTOQ EQQISSINEQALERSITSILLUNILU ATUGARISSAARTITSILERSOQ

(1 Kunngit 1:1–11:43)

Kunnginik allakkat siulliit aallartipput kunngi Daavip ernerata Adonijap imminut qanoq kunnginngortinniarnera oqaluttuaralugu. Pruffiitilli Natanip iliuuseqapallanneratigut pilersaarutaa piviusunngunngitsoorpoq, Daavillu ernera Salomo kunnginngortinneqarpoq. Kunnginngorlaap qinnutaa Jehovap iluaraa, Salomollu ’uummammik ilisimassuseqartumik silaqassuseqartumillu’ aamma „pisuussusermik ataqqisaanermillu“ tunillugu. (1 Kunngit 3:12, 13) Kunngip ilisimassusia naliitsuuvoq pisuujuneralu unammillerneqarsinnaanani. Piffissap ilaani Israelikkut eqqissillutik pigissaarlutillu inuupput.

Salomop naammassillugit sanaartugaasa ilaat tassaapput Jehovap naalaffissua naalakkersuisullu illorsui assigiinngitsut. Jehovap Salomo ima neriorsorpaa: „Israelimi kunngitut issiavissaarsuit soraajuitsumik atatikkumaarpara.“ Aatsaalli kunngi naalattuartuuppat. (1 Kunngit 9:4, 5) Aamma naalannginnerup kingunipiloqartarnissaa Guutip ilumoortup mianersoqqussutigaa. Naggataatigut Salomo allamiunik nuliarpassuaqalerpoq. Taakkua sunniimmata utoqqalilluni guutipilunnut saappoq. Jehovap siulittuutigaa naalagaaffik avinneqassasoq. 997-imi u.n.s. Salomo toquvoq ukiunilu 40-ni naalakkersuinera naalluni. Ernera Rehabeami kunnginngorpoq.

Allassimaffiit pillugit apeqqutit akineqartut:

1:5 — Sooruna Adonija imminut kunnginngortinniartoq Daavi suli inuusoq? Tamanna Biibilimi akineqanngilaq. Adonijalli angajui Amnoni Absalomilu, qularnanngitsumillu aamma Daavip ernera Kil’abi, toqoreermata ilimanarluinnarpoq Adonija isumaqarsimassasoq kunngiusussaviulluni Daavip ernerinit inuusunit angajullersaagami. (2 Samueli 3:2-4; 13:28, 29; 18:14-17) Adonijap imminut kunnginngortinniarnermi iluatsinnissaa qularutigisimagunanngilaa, sakkutuummi naalagaat pissaanilik Joabi palasiunerlu Ebjatari tapersersortigai. Biibilimi eqqaaneqanngilaq Adonijap ilisimaneraa Daavip Salomomik kunnginngortitsiniarnera. Adonijali uumasunik pilliutissaminik ’toqutsigami’ Salomo Daavimulluunniit ilumoorfiginnittut allat qaaqqunngilai. (1 Kunngit 1:9, 10) Tamatuma ersersippaa Salomo unammillertitut isigigaa.

1:49-53; 2:13-25 — Sooq kunngi Salomop Adonija toqutsippaa naak siusinnerusukkut saammaassimagaluarlugu? Adonija Abishagi  nuliartaariumallugu Salomomut oqqersuisitsimmat isumapilua Batsebap paasinngilaa. Sunali siunertaralugu taama qinnuteqarnersoq Salomop nalunngilaa. Ilumooraluarpoq Daavip Abishagi pinnersoq innaatinngikkaa, Daavilli panerfaatut isigineqarpoq. Taamanikkut ileqquusut nalinginnaasut naapertorlugit Daavip kingoraartaata kisimi nuliarilerilersinnaavaa. Adonija eqqarsarsimasinnaavoq Abishagip nulissiunneratigut kunngiusussaviunerarsinnaalluni. Adonijap taamatut qinnuteqarnera kunnginngorusunneranut paatsuugassaanngitsumik ersersitsinertut Salomop paasigamiuk saammaassinerigaluani atorunnaarsippaa.

6:37–8:2 — Naalaffik qanga atoqqaartinneqarpa? Ukiumi 1027-mi u.n.s. qaammatit arfineq-pingajuanni, Salomop naalakkersuinerata ukiuisa aqqarnganni, naalaffik naammassineqarpoq. Atortut inissititerneqarnerat allanillu piareersaaneq qaammatinik aqqanilinnik sivisussuseqarsimagunarpoq. Taamaattumik ukiumi 1026-mi u.n.s. qaammatit arfineq-aappaanni atoqqaartinneqarsimassaaq. Naalaffik naammassineqareersoq sulili atoqqaartinneqanngitsoq allanik sanaartortoqarnera oqaluttuarineqarpoq, immaqa sanaartornerit oqaluttuarineqarnerat naammassiniarlugit. — 2 Nalunaarsuutit 5:1-3.

9:10-13 — Salomo Mosesip inatsisaanik unioqqutitsiva Galilæami illoqarfiit 20-t Tyrusip kunngianut Hiramimut tunniukkamigit? Inatsit, Mosesimik allakkat pingajui 25:23, 24-mi allassimasoq, ima paasineqarsinnaavoq inatsit Israelikkut nunaqarfigisaannaanni atuuttuusoq. Imaassinnaavoq Salomop illoqarfiit kunngimut Hiramimut tunniussai, nunami neriorsuutigisaasumiikkaluarlutik Israelikkuunngitsut illoqarfigigaat. (2 Mosesi 23:31) Salomop iliuusia aamma ersersitsinerusinnaavoq Guutip inatsisaanik maleruaaqqissaannginneranik, soorlu ’hestinik amerlasuunik pissarsigami’ nuliarpassuaqaleramilu. (5 Mosesi 17:16, 17) Qanoq ittoqarsimagaluarpalluunniit, ataaseq qularnaappoq — Hiramip tunissut iluarinngilaa. Immaqa taamaappoq illoqarfimmiut guutimik nalusut illoqarfiit aserfallatsaalisimanngimmatigik, immaqaluunniit inissisimaneri pitsaavallaanngimmata.

11:4 — Salomo utoqqalilluni naalannginneranut uternera pissutaava? Taamaagunanngilaq. Salomo kunnginngorami inuusoqaaq, taamaattumik ukiuni 40-ni naalakkersuigaluarluni utoqqarsuanngunngilaq. Aammami Jehovamut kiffartorunnaavinngilaq. Upperisarsiornerit assigiinngitsut akuliullugit upperisarsiorniarsimagunarpoq.

Ilinniarfigisinnaasavut:

2:26, 27, 35. Jehovap siulittuutai piviusunngortuaannarput. Ebjatari, Elip kinguaava, palasiujunnaarsitaammat „Elip eqqarliisa pillarneqarnissaannik [Jehovap]“ siulittuutaa eqquuppoq. Ebjatari Sadokimit, Pinehasikkunnit naggueqartumit, taarserneqartinneratigut Mosesimik allakkat sisamaat 25:10-13-imi allassimasut eqquutitinneqarpoq. — 2 Mosesi 6:25; 1 Samueli 2:31; 3:12; 1 Nalunaarsuutit 24:3.

2:37, 41-46. Pillarneqarnani Jehovap killiliussaanik unioqqutitsisinnaasorineq ulorianartuuvoq. Inuit piaaralutik ’inuussummut aqqummit ameqisumit’  allamut sangusut sianiilliorluni taamatut aalajangiineq kingunipiloqartissavaat. — Matthæusi 7:14.

3:9, 12-14. Jehovap kiffami suliassiissutiminik naammassinninnissaminnut ilisimassuseqalernissamik, silaqassusermik siulersoqqullutillu qinnutaat akisarpai. — Jaaku 1:5.

8:22-53. Salomop Jehovamik — Guutimik asannilluni tunniusimasumik, neriorsuutiminik eqquutitsitsisartumik qinnutinillu tusartartumik — pingaartitsingaarnini ersersippaa. Naalaffiup atoqqaartinneqarneranut atatillugu Salomop qinnutaa isumaliutigeqqissaarutsigu, tamakkua Jehovallu kinaassusianut attuumassuteqartut allat qujamasuutiginerulissavavut.

11:9-14, 23, 26. Salomo utoqqalilluni naalakkunnaarmat Jehovap akeraqalersippaa. Apustili Petrusi ima allappoq: „Guutip makitasuut akerartorpai qanilaartulli saammaattarpai.“ — 1 Petrusi 5:5.

11:30-40. Akijap Jeroboami pillugu siulittuutaa pissutigalugu kunngi Salomop Jeroboami toqoriaraluarpaa. Salomop periaasia ukiut 40-t tamatuma siorna periaasianit allaanerulluinnarpoq. Taamanikkuugaluarpat Adonija perullulioqatigiinnialluunniit allat akiniarsimanavianngikkaluarpaaluunniit. (1 Kunngit 1:50-53) Isiginnittaatsiminik kingusinnerusukkut allanngortitsineranut Jehovamit tunussisimaneranik pissuteqarpoq.

NAALAGAAFFIK AVINNEQARTOQ

(1 Kunngit 12:1–22:53)

Jeroboamip Israelikkut ilagalugit kunngi Rehabeami ornippaa qinnuigiartorlugu angutaata, kunngi Salomop, artukkiissutaanik oqilisaateqqullutik. Rehabeamilli qinnutaattut iliorfiginagit artorsartinnerujumallugit sioorasaarpai. Naggueqatigiit qulit pikitsitsipput Jeroboamilu kunngissamittut toqqarlugu; naalagaaffillu maanna avinneqarpoq. Rehabeami naalagaaffimmi kujallermi, tassa naggueqatigiinnut Judakkunnut Benjaminikkunnullu, naalakkersuisunngorpoq, Jeroboamillu Israelikkut naggueqatigiissortaasa quliusut naalagaaffiat avannarleq naalakkersuiffigilerpaa.

Inuit pallorfiginnikkiartorlutik Jerusalemimut aallartarnerat unitsinniarlugu Jeroboamip nersuteeraasaliat kuultiusut marluk — ataaseq Danimi aappaalu Betelimi — inissippai. Kunngit ilaat Jeroboamip kunngiunerata kingorna naalakkersuisut ukuupput: Nadabi, Basha, Ela, Zimri, Tibni, Omri, Akabi Akazjalu. Rehabeamip kingorna Judamut kunnginngortut ukuupput: Abija, Asa, Joshafati Joramilu. Kunngit taakkua nalaanni pruffiitiusut ukuupput: Akija, Shemaja, Jehu, Elia, Mika aamma Guutip kiffaa aqqatigut taaneqanngitsoq.

Allassimaffiit pillugit apeqqutit akineqartut:

18:21 — Sooq inuit Jehova Ba’aliluunniit malikkusunnerlugu Eliap aalajangeqqummatik akinngillat? Imaassinnaavoq inuit paasigaat Jehovap piumasaqaataatut tassunga tunniusimalluinnarnermik ersersitsinngitsoorsimasut taamaattumillu pisuussuteqartutut misigisut. Immaqaluunniit nalunngeqatiginnissusertik misikkarlussisimangaarmat Jehovamik pallorfiginnittuuneraatigalutik Ba’alimik pallorfiginnittuunertik ajortuliornertut isigiunnaarsimavaat. Jehova pissaaneqassutsiminik aatsaat takutitseermat inuit ima oqarput: „[Jehova] Guutiuvoq! [Jehova] Guutiuvoq!“ — 1 Kunngit 18:39.

20:34 — Sooruna Akabip Jehovap ajugaatereeraani Aramæerit kunngiat Ben-Hadadi asattuukkaa? Akabip Ben-Hadadi toqunnagu isumaqatigiissuteqarfigaa taamaalilluni Akabi Aramæerit illoqarfiisa pingaarnersaanni, Damaskusimi, aqqusinernut oqartussaaffilerneqarpoq, qularnanngitsumik taakkua niuerniarfiliorfigissammagit. Siusinnerusukkut Ben-Hadadip ataataa  niuernissaq siunertaralugu Samariami aqquserngit ilaannik tiguaasimavoq. Taamaattumik Ben-Hadadi iperagaavoq Akabi Damaskusimi niuersinnaaniassammat.

Ilinniarfigisinnaasavut:

12:13, 14. Inuunitsinni pingaarutilinnik aalajangigassaqartilluta silatusaarneruvoq qatanngutit inersimalluartut Biibilimik ilisimasaqarluartut najoqqutassianillu Biibilimeersunik ataqqinnilluartut siunersiorutsigik.

13:11-24. Siunnersuutit nalorninakujuttut, allaat ajunngitsumik isumaqarluni uppeqatip siunnersuutigigaluarpagit, Guutip oqaasiani siunnersuutit iluaqutaasut eqqarsaatigalugit nalilerneqartariaqarput. — 1 Johannesi 4:1.

14:13. Jehovap misissortarpaa ajunngitsortaqarnersugut, qanorluunniillu ajunngitsortamininnguarput suunngitsigigaluarpat ineriartortissinnaavaa kiffartorfiginiarlugu sapinngisarput tamaat iliorutta.

15:10-13. Sapiilluta tunussineq itigartittariaqarparput pallorfiginninnerlu ilumoortoq siuarsarlugu.

17:10-16. Uillarnerup Sareptamiup Elia pruffiititut akueraa taamaatullu ilassillugu, Jehovallu pilluaqquaa upperluni iliuuseqarmat. Ullumikkuttaaq Jehovap upperluta iliuutsivut malugisarpai Guutillu naalagaaffiata sulineranik assigiinngitsutigut tapersersuisut akilertarlugit. — Matthæusi 6:33; 10:41, 42; Hebræerit 6:10.

19:1-8. Sakkortuumik malersorneqaraangatta qularutigissanngilarput Jehovap ikiussagaatigut. — 2 Korinthimiut 4:7-9.

19:10, 14, 18. Pallorfiginnittut ilumoortut kisimiinngisaannarput. Jehovap ilagai silarsuarmilu tamarmi qatannguteqarput.

19:11-13. Jehova tassaanngilaq pinngortitami nukiit kinaassusilikkat.

20:11. Ben-Hadadip Samaria piuneerunniarlugu pingaakujuutigimmagu Israelip kunngia ima akivoq: „Panamininngooq [sakkutuussutinik sorsugiartinnani] sanerarmiulersoq usorsisimaassanngilaq panaminik sanerarmiuminik peersisutut,“ sorsunnermi ajugaalluni angerlaruni. Nutaamik suliassaqartilluta pingaakujunnaveersaartariaqarpugut imminullu tatigivallaarnaveersaarluta. — Ussatit 27:1; Jaaku 4:13-16.

Uagutsinnut naleqangaartoq

Qaqqami Sinajimi Mosesip inatsisai Israelikkunnut qanoq tunniunneqartut Mosesip eqqaasitsissutigigamigit ima oqarfigai: ’Pilluaqquneqarnissaq perloqquneqarnissarlu ullumi ilissinnut saqqummiuppakka qinigassanngortillugit: Pilluaqquneqassaasi [Jehovap] Guutissi peqqussutai ullumi ilissinnut tunniussakka naalakkussigit. Perloqquneqassaasi [Jehovap] Guutissi peqqussutai naalanngikkussigit.’ — 5 Mosesi 11:26-28.

Ilumoortup tamatuma pingaaruteqarnera erseqqissumik Kunnginik allakkat siulliit-ni ersersinneqarpoq. Soorlu paasereeripput, atuakkami taassumani allanittaaq iluaqutaasunik ilinniagaqarpugut. Tassani oqariartuutigineqartut ilumut uumapput kimittullutillu. — Hebræerit 4:12.  (wE 1/7 05)

[Qupp. 30, 31-mi assiliartaq]

Jehovap pissaanini takutereermagu inuit ima nillerput: „[Jehova] Guutiuvoq! [Jehova] Guutiuvoq!“

[Qupp. 32-mi assiliartaq]

Naalaffik illorsuillu allat Salomop sanaartortitai